Het kabinet streeft naar een slagvaardig bestuur en een compacte overheid, die krachtig én dienstverlenend kan opereren. Dit vergt een nieuwe houding en werkwijze van het openbaar bestuur en de herziening van taken van de verschillende overheden. Het ministerie van BZK onderstreept daarbij het belang van een professioneel, kundig en flexibel ambtenarenapparaat.
Een doelmatig openbaar bestuur
Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen moeten in hun samenhang functioneren als herkenbare eenheid voor burgers en bedrijven. De inzet van BZK is om taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden helder over de bestuurslagen te verdelen. De wet Revitalisering Generiek toezicht, die op 1 oktober 2012 in werking treedt, draagt hieraan bij. Dat is ook de insteek van het wetsvoorstel afschaffing Wgr-plusregio's. Over de indiening van dit wetsvoorstel zal het kabinet nog nader beslissen. Het afgelopen jaar is een aantal decentralisaties in gang gezet, die de profielen van gemeenten, provincies en waterschappen versterken, onder andere op gebied van werk en inkomen, zorg en natuur. De demissionaire status van het kabinet heeft tot enige verschuivingen binnen dit hervormingspakket geleid. Drie fundamentele decentralisaties zijn opgeschort: de Wet werken naar vermogen, de begeleiding uit de AWBZ en de Jeugdzorg. De met de koepels afgesproken vermindering van de regeldruk vindt echter wel doorgang. Ook de beoogde afschaffing van deelgemeenten ligt op schema. In juli heeft de Tweede Kamer ingestemd met een daartoe strekkend wetsvoorstel. Als uitvloeisel van het Begrotingsakkoord wordt per 2013 verplicht schatkistbankieren zonder leenfaciliteit ingevoerd door gemeenten, provincies en waterschappen.
Een effectieve en efficiënte bedrijfsvoering Rijksoverheid
Door aanpassing van de bedrijfsvoering realiseert het Rijk aanzienlijke kostenbesparingen en een verbetering van de kwaliteit en continuïteit van de dienstverlening. In de periode 2013-2015 vindt de uitvoering van het programma Compacte Rijksdienst onverminderd doorgang. Het Rijk bouwt het komend jaar verder aan een gezamenlijke rijksbrede infrastructuur voor de bedrijfsvoering. Daardoor kunnen de onderdelen binnen de rijksoverheid hun taken effectiever en efficiënter uitvoeren en flexibeler samenwerken. Ook worden rijksbrede kaders vastgesteld en shared service organisaties uitgebouwd en opgericht.
In 2013 starten de nieuwe shared service organisatie 'Internationale Functie' en de 'Autoriteit Consument en Markt' (een fusie van OPTA, NMa en Consumentenautoriteit). Verschillende ministeries sluiten aan bij de facilitaire dienstverlener 'FM Haaglanden' en de ICT-dienstverlener 'SSC ICT Den Haag'. Ook worden er twee rijksdatacenters gerealiseerd en wordt de vorming van twintig inkoopuitvoeringscentra en specifieke inkoopcentra voltooid. Daarnaast gaat het nieuwe rijkshuisvestingsstelsel van start en worden verschillende masterplannen kantoorhuisvesting vastgesteld. Komend jaar wordt verder gewerkt aan de gefaseerde oprichting van het Rijksvastgoedbedrijf, een fusie tussen de Rijksgebouwendienst (Rgd) en het Rijksvastgoed- en ontwikkelingsbedrijf (RVOB), zodat deze organisatie per 1 januari 2014 volledig van start kan. Vanaf 2013 wordt de overgang van medewerkers tussen departementen sterk vereenvoudigd door aanpassing van de processen bij dienstverlener P-Direkt. Ook wordt per 1 januari 2013 rijksbreed de nieuwe Werkkostenregeling ingevoerd. Met de nieuwe regeling wordt de systematiek van vrije vergoedingen en verstrekkingen in de loonsfeer vereenvoudigd, waardoor de administratieve lasten van het Rijk als werkgever verminderen.
Een betere verhouding tussen overheid en samenleving en minder regeldruk
Vanuit de programma's 'Regeldruk' en 'Burgerschap' werkt BZK aan een betere verhouding tussen overheid en samenleving. Regeldruk gaat over de veelheid aan regels en administratieve lasten voor burgers, bedrijven en uitvoeringsorganisaties. De afgelopen jaren zijn veel regels geschrapt of verbeterd. Sinds 2002 is een lastenvermindering voor burgers van 30% gerealiseerd. Om nog meer winst te boeken, richt de vermindering van de regeldruk zich in de komende periode op de manier waarop regels door burgers worden ervaren in hun contact met de overheid. Om deze regeldruk aantoonbaar terug te dringen moeten regels helderder worden én efficiënt worden uitgevoerd. Door middel van het project 'Prettig contact met de overheid' wordt de benadering van burgers vanuit de overheid verbeterd. BZK bevordert dat de overheid meer aansluiting zoekt bij initiatieven van burgers en meer ruimte maakt voor de eigen kracht van mensen. Hiertoe heeft BZK zich aangesloten bij de beweging Kracht in Nederland. In het project 'Right to Challenge' faciliteert BZK burgers door het mogelijk te maken om – bij wijze van pilot – tijdelijk regels buiten werking te stellen als zij zelf een beter alternatief hebben. Gemeenten en organisaties die meer willen werken vanuit maatschappelijk initiatief worden onder meer ondersteund door middel van een kennismakelaar, het Actieprogramma Lokaal Bestuur, ProDemos en het platform Netwerk Democratie.
BZK werkt aan een nieuwe Wet financiering politieke partijen, die de transparantie over de financiële bijdragen die door politieke partijen worden ontvangen, moet bevorderen. Met de nieuwe wet wordt meer inzicht gegeven in de bijdragen aan politieke partijen, zodat burgers zich een oordeel kunnen vormen over de vraag of de standpunten van een politieke partij mogelijk zijn beïnvloed door de belangen van donateurs. Daarmee leggen de partijen in het openbaar verantwoording af. Het beeld van politieke partijen is van essentiële betekenis voor het vertrouwen van de burger in de politiek en de overheid. De parlementaire behandeling van de wet wordt naar verwachting in 2013 afgerond. Tijdens de behandeling in de Tweede Kamer is het wetsvoorstel met overtuigende meerderheid aanvaard.
Een goed werkende arbeidsmarkt voor ambtenaren
Om effectief en efficiënt te kunnen werken is een kwalitatief hoogwaardig personeelsbestand essentieel. Door de bezuinigingen vinden afslankingen plaats op tal van plekken binnen de overheid. De instroom van jongeren daalt, terwijl op termijn veel medewerkers wegens pensionering zullen uitstromen. Het programma Beter Werken in het Openbaar Bestuur speelt in op deze ontwikkelingen en richt zich op een meer strategisch personeelsbeleid. BZK streeft naar bevordering van mobiliteit van personeel en een grotere flexibiliteit van de arbeidsorganisatie. Daarnaast wordt ingezet op aantrekkelijk werkgeverschap en verbetering van arbeidsproductiviteit. Het Rijk voert loopbaanbeleid waarmee talent op het juiste moment op de juiste plaats wordt ingezet, op vaste functies of op tijdelijke basis. Hierbij wordt een kostenefficiënt opleidings- en ontwikkelaanbod beschikbaar gesteld.
Voortvloeiend uit deze ambitie, werkt BZK aan een Strategisch Personeelsbeleid Rijk 2020, zodat ook in de toekomst een goede match tussen medewerkers en taken bestaat. In samenwerking met de verschillende departementen, rijksonderdelen en andere belangrijke partijen zoals de vakbonden, voert BZK in 2013 projecten uit die zich richten op het stimuleren van mobiliteit, gezond en veilig werken en het versterken van leiderschap. Voor het borgen van een veilige werkomgeving voor mensen met een publieke taak en politieke ambtsdragers spreekt BZK overheidsheidswerkgevers aan op hun verantwoordelijkheid. Het expertisecentrum Veilige Publieke Taak (VPT) ondersteunt hen hierbij door het geven van advies over het verhalen van schade, het bevorderen van kennisuitwisseling en de jaarlijkse uitreiking van een VPT-award.
In het Begrotingsakkoord is afgesproken dat voor 2012 en 2013 een nullijn geldt voor de lonen van ambtenaren (exclusief de zorgsector). Deze maatregel is additioneel op de nullijn in 2011 uit het regeerakkoord en de nullijn in 2010 als maatregel van het vorige kabinet. De Minister van BZK ziet als coördinerend minister toe op de uitvoering van deze nullijn door de overheidssectoren.
De beoogde inwerkingtredingsdatum voor het verkorten van de uitkeringsduur van politieke ambtsdragers is 18 september 2012. Dit heeft tot gevolg dat voor politieke ambtsdragers, met inbegrip van de zittende leden van de Tweede Kamer die op 20 september aftreden, de maximumduur van de wachtgeldregeling gelijk wordt gesteld aan de duur van een uitkering op grond van de Werkloosheidswet (WW). De huidige wachtgeldregeling wordt daarmee met tien maanden verminderd naar maximaal 38 maanden.
Bescherming van de rechtsstaat en veiligheid
Het ministerie van BZK werkt aan de versterking van onze democratische rechtsstaat. Dat houdt in dat wij de grondrechtelijke en democratische waarborgen van onze Grondwet, het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden en de relevante internationale verdragen uitdragen en (helpen) toepassen in de bestuurlijke praktijk. Dat doet BZK zo veel mogelijk samen met andere ministeries en de Hoge Colleges van Staat. Op deze wijze kan ieder zijn rol in het democratische proces zo goed mogelijk vervullen. Daarnaast werkt BZK aan de actualisering en vernieuwing van het staatsrecht waar dat nodig is. Zo wordt bijvoorbeeld een voorstel tot wijziging van het grondwetsartikel voor de bescherming van het briefgeheim voorbereid, met het oog op technische ontwikkelingen zoals e-mail.
Bij de borging van de kernwaarden van de democratie speelt de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) een belangrijke rol. De AIVD draagt bij aan de bescherming van onze democratische rechtstaat en de nationale veiligheid door het tijdig onderkennen van dreigingen, risico's en politieke ontwikkelingen. Belangrijke onderzoeksprioriteiten voor 2013 zijn onder andere de internationale jihadistisch-terroristische dreiging en cyberdreigingen.