Inleiding
Logius is opgericht als gemeenschappelijke beheerorganisatie voor overheidsbrede ICT-oplossingen. Logius is onderdeel van het directoraat-generaal Organisatie en Bedrijfsvoering Rijk (DGOBR). De missie van Logius luidt: «Logius, de dienst digitale overheid van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, biedt publieke dienstverleners een samenhangende ICT-infrastructuur, zodat burgers en bedrijven betrouwbaar, snel, groen en gemakkelijk elektronisch zaken met hen kunnen doen».
Logius heeft 4 taken:
-
1) beheer en exploitatie van bestaande producten;
-
2) inbeheername van nieuwe producten;
-
3) doorontwikkeling;
-
4) stimuleren van gebruik.
1) Beheer en exploitatie van bestaande producten
Logius verzorgt het beheer en de exploitatie van overheidsbrede ICT-producten en –standaarden. Beheer en exploitatie hebben betrekking op het stabiel draaiend houden van een product en het (daadwerkelijk) beschikbaar stellen daarvan aan klanten. Vooraf vastgestelde dienstverleningsafspraken geven klanten inzicht in wat zij kunnen verwachten van de producten die Logius in beheer heeft.
2) Inbeheername van nieuwe producten
Bij de inbeheername van een nieuw product toetst Logius in hoeverre dit product voldoet aan de eisen om in beheer te worden genomen. Uitgangspunt is dat nieuwe producten passen in de missie van Logius en derhalve betrekking hebben op infrastructurele producten met een generiek karakter.
3) Doorontwikkeling
Indien klanten een nieuwe functionaliteit op een bestaand product wensen en er is een beleidsopdrachtgever bereid zorg te dragen voor de financiering ervan, dan is er sprake van doorontwikkeling. Logius is een beheerorganisatie; doorontwikkeling vindt daarom zo veel mogelijk buiten Logius plaats. Om in een vroeg stadium te kunnen sturen op gewenste functionaliteiten die nodig zijn voor optimaal beheer, verzorgt Logius veelal de tactische aansturing van doorontwikkelactiviteiten.
4) Stimuleren van gebruik
De winst van een gemeenschappelijke beheerorganisatie als Logius komt pas echt van de grond als steeds meer overheidorganisaties gebruik maken van de producten van Logius. Logius onderhoudt daartoe contacten met (potentiële) klanten, inventariseert klantwensen, geeft voorlichting over (nieuwe) producten en zorgt voor de uitwisseling van best practices. Logius ondersteunt klanten in het stimuleren van het gebruik door eindgebruikers (burgers en bedrijven). Een goede elektronische dienstverlening aan burgers en bedrijven is gebaat bij een brede inzet van de producten van Logius, niet alleen in aantal aansluitingen, maar ook in aantal processen en in het daadwerkelijk gebruik door klanten.
Speerpunten 2013
Logius heeft een herijkte strategie opgesteld voor de jaren 2011–2013. De jaren 2012 en 2013 staan in het teken van het 1) het beheren van (volwassen) producten waarvoor een markt is en 2) het geleidelijk overzetten van een aantal projecten en producten die niet tot de corebusiness van Logius behoren naar een andere beheer- of projectorganisatie. Logius keert hiermee terug naar haar kerntaken. De programma’s Standard Business Reporting (SBR) en DigiInkoop zijn in 2013 uitontwikkeld. Dit houdt in dat Logius dan haar herziene strategie uitvoert. Dit neemt niet weg dat Logius de jaren daarna nog volop bezig is met (door)ontwikkeling van deze programma’s.
Bekostigingssystematiek
Er is een belangrijke ontwikkeling dat beleidsverantwoordelijke opdrachtgevers de financiering van uitontwikkelde producten overlaten aan klanten, conform het profijtbeginsel. De sturing en de financiering verplaatst zich dan van de beleidsopdrachtgever naar de klant, waardoor ook de rollen veranderen.
In de levenscyclus van producten doen zich (grote) vervangingsinvesteringen voor waarbij op basis van een business case voor klanten, in sommige gevallen gebruik gemaakt kan worden van de leenfaciliteit: investeringen die afgeschreven worden en via de tarieven/kostprijzen worden betaald.
Exploitatie
| 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Baten | |||||||
| Omzet moederdepartement | 39 154 | 30 885 | 30 410 | 29 764 | 29 220 | 29 124 | 29 015 |
| Omzet overige departementen | 28 843 | 40 822 | 52 116 | 52 706 | 45 242 | 46 179 | 47 419 |
| Omzet derden | 7 686 | 205 | 2 452 | 2 542 | 2 374 | 2 466 | 2 573 |
| Rentebaten | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Vrijval voorzieningen | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Bijzondere baten | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Totaal baten | 75 683 | 71 912 | 84 978 | 85 012 | 76 836 | 77 769 | 79 007 |
| Lasten | |||||||
| Apparaatskosten | 76 223 | 68 329 | 82 012 | 82 165 | 75 039 | 75 972 | 77 210 |
| – personele kosten | 25 774 | 22 776 | 22 135 | 22 185 | 20 098 | 20 337 | 20 847 |
| – waarvan eigen personeel | 11 388 | 12 742 | 13 124 | 13 518 | 13 924 | 14 341 | |
| – waarvan externe inhuur | 11 388 | 9 393 | 9 061 | 6 580 | 6 413 | 6 506 | |
| – materiele kosten | 50 449 | 45 553 | 59 877 | 59 980 | 54 941 | 55 635 | 56 363 |
| – waarvan apparaat ICT | 27 332 | 35 044 | 35 126 | 31 740 | 32 127 | 32 954 | |
| – waarvan bijdrage aan SSO's | 1 440 | 1 440 | 1 440 | 1 440 | 1 440 | ||
| Afschrijvingskosten | 381 | 1 592 | 1 469 | 1 522 | 1 522 | 1 522 | 1 522 |
| – materieel | 381 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| – waarvan apparaat ICT | 1 469 | 1 522 | 1 522 | 1 522 | 1 522 | ||
| – immaterieel | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Overige kosten | 71 | 237 | 275 | 275 | 275 | 275 | 275 |
| – dotaties voorzieningen | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| – rentelasten | 71 | 237 | 275 | 275 | 275 | 275 | 275 |
| – bijzondere lasten | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Totaal lasten | 76 675 | 70 158 | 83 756 | 83 962 | 76 836 | 77 769 | 79 007 |
| Saldo van baten en lasten | –992 | 1 754 | 1 222 | 1 050 | 0 | 0 | 0 |
Toelichting
Uitgangspunt voor de begroting van baten en lasten van Logius is een kostendekkende exploitatie. De lasten bedragen in 2013 € 84 mln. Het grootste gedeelte betreft de kosten die worden gemaakt voor de taken beheer en exploitatie (€ 75 mln.) en in beheernames en doorontwikkeling (€ 7 mln.). De materiële lasten bestaan uit de kosten die worden gemaakt voor het in stand houden van de netwerken, waaronder de contracten met leveranciers en uitbesteding. De personele lasten bedragen € 22 mln., waarvan € 9 mln. externe inhuur.
De e-Overheid is gericht op groei en verbetering met als doel betere dienstverlening aan burgers en bedrijven. Als gevolg hiervan groeit het aantal producten bij Logius in beheer en het aantal klanten dat gebruik maakt van die producten. Door deze toename van het gebruik van producten van Logius in het primaire proces van de klanten neemt tevens de afhankelijkheid van de klanten t.a.v. de dienstverlening van Logius toe. Het vertrouwen in veilige en kwalitatief goede
e-Overheidsdienstverlening wordt daarmee ook steeds belangrijker. Door recente ontwikkelingen zoals bijvoorbeeld Diginotar, is de verwachting dat zowel burgers als de overheid hogere eisen stellen aan beveiliging. Om daaraan te voldoen worden hogere kosten gemaakt door Logius (die vervolgens gedekt dienen te worden door de betreffende beleidsopdrachtgevers of worden doorberekend aan betalende klanten).
In 2013 is er ten opzichte van de ontwerpbegroting 2012 een bruto stijging van de baten en lasten van € 18 mln. Deze wordt voornamelijk veroorzaakt door de per 1 januari 2013 verplichtstelling van het gebruik van Standard Business Reporting (SBR) voor de aangiften inkomsten- en vennootschapsbelasting voor ondernemers en de ontwikkeling van Electronic Purchasing Voorziening (EPV; Digi-inkoop).
Daarnaast is de verwachting dat het gebruik van onder andere Digilevering, Digimelding en Digipoorten zal toenemen, maar ook dat meer partijen van een hoger betrouwbaarheidsniveau gebruik gaan maken (door een sterke toename in het aantal SMS-berichten voor het betrouwbaarheidsniveau midden). Dit veroorzaakt een gemiddelde stijging van de lasten van circa 10% ten opzichte van 2012. Met betrekking tot DigiD en DigiD machtigen zullen de baten echter niet stijgen, maar gelijk blijven aan het niveau van 2012. De gevolgen als de baten en lasten blijvend niet op elkaar aansluiten zijn het niet kunnen voldoen aan de verzoeken van nieuwe aansluitingen, een stop in de toename volumes, het niet kunnen voldoen aan de toenemende eisen ten aanzien van veiligheid en uiteindelijk stagnatie in de groei van de e-Overheid. Een deel van de kosten kunnen niet worden beïnvloed door Logius, maar is afhankelijk van het gehanteerde niveau van veiligheid door de burger bij het gebruik maken van DigiD en DigiD machtigen (zoals SMS-kosten voor het gebruik van DigiD Midden). De prioriteit van Logius ligt uiteindelijk altijd bij de continuïteit van de nu geleverde dienstverlening.
Verder is er in 2013 geen bijdrage beschikbaar voor doorontwikkeling van de B&E producten van het moederdepartement, waardoor veroudering van de producten plaatsvindt: Logius kan niet voldoen aan nieuwe wensen van opdrachtgevers.
Naast de stijging is er een daling van de lasten – van ongeveer 5 mln. – die voornamelijk wordt veroorzaakt door de herziene strategie die in 2012 is gestart. Door het toepassen van de sourcingsstrategie en de daarmee gepaard gaande inkoopvoordelen, alsmede door de invulling van de generieke taakstelling, zullen de lasten ook afnemen.
De omzet van het moederdepartement heeft betrekking op de producten waarvan Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties beleidsopdrachtgever is. Het betreft de omzet voor:
-
• beheer en exploitatie van onder meer de producten DigiD (voor burgers), Digipoort,
Overheid Transactie Poort (OTP); Digikoppeling, DigiD_Machtigen en stelselvoorzieningen;
-
• inbeheername van nieuwe producten;
-
• doorontwikkeling;
-
• stimuleren van gebruik.
De omzet van de overige departementen bestaat uit de producten: beheer, exploitatie en doorontwikkeling van Bureau Forum Standaardisatie, Standard Business Reporting, Electronic Purchasing Voorziening.
De additionele taakstelling 2013 is conform de batenlastensystematiek doorvertaald naar de opdrachtgevers. De taakstelling heeft als ijkjaar 2008 en daarmee betrekking op de producten DigiD, OTP en Public Key Infrastructure (PKI). In overleg met de opdrachtgever van deze producten (DGBK van BZK) wordt bepaald hoe de taakstelling wordt ingevuld. Dit kan door producten niet meer te beheren, het beheer op een andere wijze uit te voeren (servicelevels aan te passen, geen nieuwe aansluitingen te doen) of wijzigingen niet door te voeren.
Kasstroomoverzicht
| 20111 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. | Rekening-courant RHB 1 januari (incl. deposito) | 12 421 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| 2. | Totale operationele kasstroom | 7 413 | 1 651 | 1 469 | 1 522 | 1 522 | 1 522 | 0 |
| 3a. | Totaal investeringen (–/–) | – 310 | – 6 980 | – 370 | – 160 | 0 | 0 | 0 |
| 3b. | Totaal boekwaarde desinvesteringen (+) | 1 232 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| 3. | Totaal investeringkasstroom | 922 | – 6 980 | 370 | 160 | 0 | 0 | 0 |
| 4a. | Eenmalige uitkering aan moederdepartement (–/–) | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| 4b. | Eenmalige storting door het moederdepartement(+) | 279 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| 4c. | Aflossingen op leningen (–/–) | – 348 | – 1 551 | – 1 469 | – 1 522 | – 1 522 | – 1 522 | 0 |
| 4d. | Beroep op leenfaciliteit (+) | 0 | 6 880 | 370 | 160 | 0 | 0 | 0 |
| 4. | Totaal financieringskasstroom | 745 | 5 329 | – 1 099 | – 1 362 | – 1 522 | – 1 522 | 0 |
| 5. | Rekening-courant RHB 31 december (=1+2+3+4) | 20 687 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Toelichting
De investeringen voor 2013 hebben betrekking op de aanschaf van hard- en software in verband met de eigendomsoverdracht van de Berichtenbox van de RijksDienst voor het Wegverkeer. Voor 2013 en 2014 betreft het investeringen voor de opschaling van software Berichtenbox. Daarnaast is een beperkt jaarlijks bedrag opgenomen voor de reguliere aanschaf van hard- en software voor Logius. Voor de investeringen is en wordt een beroep gedaan op de leenfaciliteit van het ministerie van Financiën.
Doelmatigheid
Om zicht te krijgen in de doelmatigheid van de organisatie hanteert Logius, naast de voorgeschreven generieke indicatoren, een aantal specifieke indicatoren.
| 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Omschrijving generiek deel | |||||||
| Verloop kostprijs (basisjaar 2011 = 100) | 100 | 73 | 65 | 63 | 62 | 61 | 60 |
| Verloop tarieven (basisjaar 2011 = 100) | 100 | 100 | 99 | 98 | 97 | 96 | 95 |
| Totale omzet per product(groep) of dienst | 100 | 118 | 119 | 123 | 113 | 118 | 126 |
| FTE-totaal, excl. externe inhuur | 110 | 125 | 150 | 150 | 150 | 150 | 150 |
| Saldo van baten en lasten (% van de baten) | – 1,3% | 2,4% | 1,4% | 1,2% | 0,0% | 0,0% | 0,0% |
| Klanttevredenheid (KTO) | 6,8 | 7,0 | 7,0 | 7,0 | 7,0 | 7,0 | 7,0 |
| Medewerkerstevredenheid (MTO) |
| 7,0 | 7,0 | 7,0 | 7,0 | 7,0 | |
| Omschrijving specifiek deel |
|
|
|
|
|
|
|
| Omzet per productgroep (in %) |
|
|
|
|
|
|
|
| • Beheer & exploitatie | 83% | 86% | 82% | 82% | 82% | 82% | 82% |
| • Doorontwikkeling | 4% | 1% | 12% | 12% | 12% | 12% | 12% |
| • Stimulering gebruik | 2% | 2% | 2% | 2% | 2% | 2% | 2% |
| • Projecten | 11% | 11% | 4% | 4% | 4% | 4% | 4% |
| Kostprijs DigiD | 100 | 76 | 66 | 65 | 64 | 63 | 62 |
| Kostprijs Digipoort OTP | 100 | 70 | 64 | 63 | 62 | 61 | 61 |
| DigiD | |||||||
| . Aantal nieuw aangesloten (overheids) organisaties | 1 250 | 2 100 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| • Aantal burgers met DigiD | 8,2 mln. | 8,9 mln. | 9,2 mln. | 9,3 mln. | 9,5 mln. | 9,5 mln. | 9,5 mln. |
| • Aantal DigiD authenticaties | 45 mln. | 60 mln. | 70 mln. | 80 mln. | 85 mln. | 86 mln. | 87 mln. |
| PKI-Overheid |
|
| |||||
| • Aantal nieuwe certificaatverstrekkers | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |
| Digipoort (OTP) |
|
| |||||
| • Aantal aangesloten bedrijven | 1 250 | 1 500 | 1 500 | 1 800 | 2 000 | 2 000 | 2 000 |
| • Aantal berichten via Digipoort | 45 mln. | 65 mln. | 70 mln. | 75 mln. | 77 mln. | 78 mln. | 79 mln. |
| Tijd tussen verzoek klant / realisatie | |||||||
| • Doorlooptijd | |||||||
| Contract- en leveranciersmanagement | |||||||
| • Prijsbenchmark | |||||||
| Aantal inhuurkrachten vs. eigen medewerkers | 60% | 55% | 47% | 45% | 44% | 43% | 42% |
| Proces inbeheername nieuwe producten | |||||||
| • Tijdigheid van overdracht / conform planning | |||||||
| • Operationeel conform klantverwachting |
Toelichting
-
• Indexcijfer verloop kostprijs is gebaseerd op het gemiddelde verloop van de volwassen producten, te weten DigiD, Digipoort en de Overheid Transactie Poort (OTP).
-
• Het streven is de tarieven te verlagen door externe inhuur om te zetten in ambtelijk personeel. De doelstelling daarbij is het sturingspercentage terug te brengen naar 20%. Een eerste verambtelijking is in 2012 ingevoerd, een mogelijke tweede in 2013.
-
• Voor de totale omzet per product(groep) of dienst is de totale omzet genomen waarbij 2011 = 100.
-
• Benchmark: elke 2 jaar wordt een van de producten van Logius getoetst op marktconformiteit. Hierbij gaat het om producten die minimaal 2 jaar in beheer zijn. Ook in 2013 zal wederom een benchmark worden uitgevoerd.
-
• Klanttevredenheid: jaarlijks organiseert Logius een onderzoek naar klanttevredenheid met betrekking tot de dienstverleningsprestaties. De doelstelling is jaarlijks een score van minimaal een 7 te behalen. Dit is vergelijkbaar met de klanttevredenheid zoals deze in de markt is.
-
• DigiD: de beschikbare budgetten van DigiD blijven op het niveau van 2012, waardoor de komende jaren het aantal nieuw aangesloten organisaties niet zal toenemen.
-
• PKI Overheid: dit programma zorgt voor een betrouwbare elektronische communicatie binnen en met de Nederlandse overheid. Met behulp van PKI Overheid-certificaten wordt de informatie beveiligd. Verstrekkers van certificaten moeten voldoen aan wettelijke eisen. De groei van het aantal nieuwe verstrekkers is met ongeveer 20% per jaar redelijk constant.
-
• Een aantal indicatoren is nog in ontwikkeling, zoals «doorlooptijd», «prijs benchmark», «tijdigheid van overdracht» en «operationeel conform klantverwachting». Naar verwachting worden deze indicatoren in 2013 afgerond.
-
• Betrouwbaarheid: jaarlijks laat Logius, ten behoeve van het aantonen van kwaliteit, producten die twee jaar of langer in beheer zijn door een onafhankelijke partij certificeren.