Motivering
Op het gebied van zoetwatervoorziening is het beleid gericht op een duurzame zoetwatervoorziening die economisch doelmatig is. De uitvoering is gericht op het zoveel mogelijk voorkomen van tekorten. Dit is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van overheden en gebruikers. Het Ministerie van IenW werkt samen met deze partijen in het Deltaprogramma Zoetwater. De maatregelen die in uitvoering worden genomen staan in het Deltaplan Zoetwater.
In periodes van ernstig watertekort (in droge zomers) wordt water verdeeld op basis van een verdringingsreeks.
Op dit artikel worden de producten op het gebied van zoetwatervoorziening verantwoord. De waterkwaliteit maatregelen in het hoofdwatersysteem die niet verbonden zijn aan waterveiligheid en zoetwatervoorziening worden op artikel 7 van het deltafonds verantwoord.
Dit artikel is gerelateerd aan beleidsartikel 11 (Integraal waterbeleid) op de begroting van hoofdstuk XII.
Ambities voor zoetwater
Nederland heeft een unieke ligging in een delta. Water speelt niet alleen een cruciale rol in de leefbaarheid van onze omgeving, het is ook een verbindend element in onze economische positie. Zelfs in droge tijden komen via de Rijn en de Maas nog honderdduizenden liters zoetwater ons land binnen. Dit is een belangrijk concurrentievoordeel ten opzichte van landen die deze rivieren niet hebben. Nederland bezit unieke kennis en kunde op het gebied van waterbeheer en waterkwaliteit en verdient daar veel geld mee.
Om de bijdrage van zoetwater aan onze sterke economische positie te behouden en te versterken, in harmonie met de leefomgeving, is het zaak dat er geanticipeerd wordt op toekomstige trends en ontwikkelingen. Nu al zijn er knelpunten en deze nemen toe bij klimaatverandering. De ambitie is om de rol die zoetwater in onze sterke economische positie speelt niet alleen te behouden, maar ook te versterken en ervoor te zorgen dat water blijft bijdragen aan de kwaliteit van de leefomgeving. Rijk, regio en gebruikers nemen samen de verantwoordelijkheid voor een goede zoetwatervoorziening en het voorkomen van tekorten. Het Ministerie van IenW draagt financieel bij aan het uitvoeringsprogramma voor de periode 2015–2021 en investeert in het ontwikkelen van kennis en beleid ten behoeve van besluitvorming over de periode na 2021. IenW levert een belangrijke (financiële en personele) bijdrage aan het Programmabureau Zoetwater ten behoeve van de uitvoering van de Deltabeslissing Zoetwater.
De ambitie is uitgewerkt in vijf nationale zoetwaterdoelen:
-
• Het in stand houden en bevorderen van een gezond en evenwichtig watersysteem.
-
• Het beschermen van de cruciale gebruiksfuncties drinkwater (volksgezondheid), energie, kwetsbare natuur, waterkeringen en het tegengaan van klink en zetting.
-
• Het effectief en zuinig gebruiken van het beschikbare water.
-
• Het bevorderen van de concurrentiepositie van Nederland wat betreft aan water gerelateerde economie.
-
• Het ontwikkelen van waterkennis, -kunde en -innovatie ten behoeve van de zoetwaterdoelen.
Met de Deltabeslissing Zoetwater zijn een adaptieve strategie voor zoetwater en een uitvoeringsprogramma, het Deltaplan Zoetwater, beschikbaar gekomen. Het Deltaplan Zoetwater beschrijft de maatregelen die worden genomen in de periode 2015–2021. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar het Deltaplan en het Nationaal Waterplan 2016–2021.
Van ambities naar uitvoering
Met de deltabeslissing Zoetwater en de daaruit volgende Zoetwaterstrategie wordt beoogd een duurzaam en economisch doelmatige zoetwatervoorziening te realiseren. Het Deltaprogramma Zoetwater kent een korte- en langetermijnstrategie. Voor de korte termijn (tot 2028) levert het Deltaprogramma de uitwerking van de waterbeschikbaarheid (voorheen het voorzieningenniveau), een investeringsprogramma waarin maatregelen zijn opgenomen voor het robuuster maken van het watersysteem (nationaal en regionaal) en een kennisagenda voor verdere onderbouwing en ontwikkeling van de adaptieve strategie. Met de waterbeschikbaarheid wordt helderheid gegeven over het risico op tekort aan zoetwater voor gebruikers en de inspanningen en verantwoordelijkheden die de overheid voor de zoetwatervoorziening heeft. De langetermijnstrategie voor zoetwater (na 2028) is gericht op het behouden van beleidsopties en het benutten van meekoppelkansen, gezien de onzekerheid van klimaatontwikkeling.
Het Nationaal Waterplan 2016–2021 bevat de elementen van de Deltabeslissing Zoetwater voor het rijksbeleid. Er is een gezamenlijk (Rijk en regio) uitvoeringsprogramma, het Deltaplan Zoetwater. Dit Deltaplan gaat in op de inzet (financiële bijdrage) van Rijk en regio voor de korte en lange termijn.
Ten behoeve van het vervolg op het 1e maatregelenpakket zoetwater wordt in deze begroting € 150 miljoen gereserveerd op artikelonderdeel 05.04 en betreft een reservering voor een vervolg in de periode na 2021. Deze middelen dienen om de gevolgen van langdurige droogte en lage rivierafvoer als gevolg van klimaatverandering zoveel mogelijk te beperken.
2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Verplichtingen | 7.576 | 24.398 | 24.655 | 47.422 | 41.492 | 1.546 | 2.800 |
Uitgaven | 11.397 | 27.180 | 25.244 | 47.895 | 42.784 | 1.546 | 2.764 |
Waarvan juridisch verplicht | 100% | ||||||
2.01 Aanleg waterkwantiteit | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
2.01.01 Verkenning en planuitwerking waterkwantiteit | |||||||
2.01.02 Realisatieprogramma waterkwantiteit | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
2.02 Overige waterinvesteringen zoetwatervoorziening | 9.327 | 23.748 | 22.504 | 44.545 | 40.264 | 1.461 | 2.341 |
2.02.01 Verkenningen en planuitwerking zoetwatervoorziening | 0 | 0 | 0 | 0 | 458 | 458 | 1.833 |
2.02.02 Realisatieprogramma zoetwatervoorziening | 9.327 | 23.748 | 22.504 | 44.545 | 39.806 | 1.003 | 508 |
2.03 Studiekosten | 2.070 | 3.432 | 2.740 | 3.350 | 2.520 | 85 | 423 |
2.03.01 Studie en onderzoekskosten Deltaprogramma | 2.070 | 3.432 | 2.740 | 3.350 | 2.520 | 85 | 423 |
2.03.02 Overige studiekosten | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Ontvangsten | 0 | 755 | 3.000 | 41 | 0 | 0 | 0 |
2.09 Ontvangsten investeren in waterkwantiteit en zoetwatervoorziening | 0 | 755 | 3.000 | 41 | 0 | 0 | 0 |
2.09.01 Ontvangsten zoetwatervoorzieningen | 0 | 755 | 3.000 | 41 | 0 | 0 | 0 |
2.09.02 Overige aanleg ontvangsten |
Budgetflexibiliteit
Met uitzondering van verkenning en planuitwerking, zijn de budgetten in 2019 juridisch verplicht op de peildatum 1 januari 2019.
Onderstaand zijn de beschikbare budgetten tot en met 2032 per jaar gepresenteerd op artikelonderdeelniveau. De mutaties zijn in de verdiepingsbijlage bij de begroting op hetzelfde detailniveau tot en met 2032 toegelicht.
2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2 Investeren in zoetwatervoorziening | uitgaven | 27.180 | 25.244 | 47.895 | 42.784 | 1.546 | 2.764 | 2.057 | 1.833 |
2.01 Aanleg waterkwantiteit | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
2.02 Overige waterinvesteringen zoetwatervoorziening | 23.748 | 22.504 | 44.545 | 40.264 | 1.461 | 2.341 | 2.057 | 1.833 | |
2.03 Studiekosten | 3.432 | 2.740 | 3.350 | 2.520 | 85 | 423 | 0 | 0 | |
2.09 Ontvangsten investeren in waterkwantiteit en zoetwatervoorziening | Ontvangsten | 755 | 3.000 | 41 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 | 2031 | 2032 | 2018–2032 | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2 Investeren in zoetwatervoorziening | uitgaven | 1.917 | 1.833 | 1.833 | 0 | 0 | 0 | 0 | 156.886 |
2.01 Aanleg waterkwantiteit | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
2.02 Overige waterinvesteringen zoetwatervoorziening | 1.917 | 1.833 | 1.833 | 0 | 0 | 0 | 0 | 144.336 | |
2.03 Studiekosten | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 12.550 | |
2.09 Ontvangsten investeren in waterkwantiteit en zoetwatervoorziening | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 3.796 |
2.01 Aanleg waterkwantiteit
Er worden op dit artikelonderdeel nu geen projecten verantwoord.
2.02 Overige waterinvesteringen Zoetwatervoorziening
Motivering
Het betreft projecten die de zoetwatervoorziening bevorderen en de kwaliteit waarborgen. Dit zijn maatregelen en voorzieningen van nationaal belang ter voorkoming en waar nodig beperking van waterschaarste en ook ter bescherming of verbetering van de chemische of ecologische kwaliteit van watersystemen, voor zover deze onderdeel uitmaken van opgaven op het gebied van zoetwatervoorziening.
Verkenningen- en Planuitwerkingsprogramma
Producten
Het verkenningen- en planuitwerkingsprogramma dient om een probleem of een initiatief met een maatschappelijke meerwaarde te verkennen en om daarna, indien nodig, uit alternatieven de beste oplossing voor het probleem te zoeken en voor te bereiden voor de uitvoering.
Dit artikelonderdeel geeft inzicht in de stand van zaken van diverse projecten en programma’s op het gebied van zoetwatervoorziening die zich in de fasen van voorbereiding tot realisatie bevinden.
Budget | Planning | ||||
---|---|---|---|---|---|
Projectomschrijving | Huidig | vorig | PB of TB | Oplevering | |
Projecten Nationaal | |||||
EPK Planuitwerking en verkenningen Zoetwatervoorziening | 12 | 12 | |||
Projecten Zuid-Nederland | |||||
Roode Vaart | 0 | 10 | 1 | ||
Totaal programma planuitwerking en verkenning | 12 | 22 | |||
Budget DF 2.02.02 | 12 |
PB is Projectbeslissing en TB is Trajectbesluit
Toelichting
-
1. Roode Vaart: In 2018 is voor de uitvoering van het project Roode Vaart een bedrag van € 8 miljoen via het gemeentefonds overgeheveld naar de gemeente Moerdijk. Daarnaast is een bedrag van € 1,5 miljoen voor het BTW-comptabele deel afgedragen aan het BTW-compensatiefonds (BCF).
Realisatieprogramma Zoetwatervoorziening
Projectbudget | Kasbudget | Oplevering | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Projectomschrijving | huidig | vorig | t/m 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | later | huidig | vorig | |
Projecten | |||||||||||||
Nationaal | |||||||||||||
118 | 118 | 6 | 13 | 21 | 36 | 39 | 1 | 1 | 2021 | 2021 | |||
Projecten Zuidwest-Nederland | |||||||||||||
Ecologische maatregelen Markermeer | 11 | 17 | 1 | 1 | 8 | 1 | 2021/2022 | 2021/2022 | 1 | ||||
76 | 76 | 67 | 9 | 2018 | 2018 | ||||||||
afrondingen | 2 | ||||||||||||
Programma Realisatie | 206 | 211 | 74 | 23 | 23 | 44 | 40 | 1 | 1 | 0 | |||
Budget (DF 2.02.02) | 23 | 23 | 44 | 40 | 1 | 1 | 0 |
Toelichting
-
1. Er is een nieuwe afspraak gemaakt met de partners om de gestelde doelen in het project Ecologische Maatregelen Markermeer te behalen. De vertaling hiervan betekent dat het toegekend budget voor de KRW maatregel wordt teruggeboekt naar de tweede tranche KRW (artikel 7).
Zoetwatermaatregelen van nationaal belang: deze maatregelen hebben als doel huidige knelpunten in de zoetwatervoorziening te verminderen en Nederland voor te bereiden op de mogelijke gevolgen van klimaatverandering.
Onderdeel van dit budget zijn (incidentele) subsidies en uitkeringen aan andere overheden. In de tabel budgettaire gevolgen van beleid bij dit beleidsartikel is in regel 2.02.02 realisatieprogramma zoetwatervoorziening een bedrag van € 52,6 miljoen aan subsidieverplichtingen opgenomen voor de periode 2015–2021. De bedragen hebben betrekking op de verlening van subsidies aan de volgende waterschappen: Stichtse Rijnlanden, Hollandsche Delta, Brabantse Delta, Delfland en Rivierenland.
Deze maatregelen hebben als doel de huidige knelpunten in de zoetwatervoorziening te verminderen en Nederland voor te bereiden op de mogelijke gevolgen van klimaatverandering.
Deze begrotingsvermelding vormt de wettelijke grondslag voor de hier bedoelde subsidieverlening(en) als bedoeld in artikel 4:23, derde lid, onder c, van de Algemene Wet Bestuursrecht.
IenW boekt in de periode 2015–2021 ook een bedrag van in totaal € 63,5 miljoen over naar het Provinciefonds voor het nemen van zoetwatermaatregelen. Deze middelen dragen ook bij aan het verminderen van huidige knelpunten in de zoetwatervoorziening en aan het opvangen van mogelijke gevolgen van klimaatverandering. Deze zoetwatermaatregelen van nationaal belang zijn opgenomen in het Deltaplan Zoetwater, onderdeel van het Deltaprogramma.
Een aantal zoetwatermaatregelen van nationaal belang worden door het Rijk uitgevoerd. Voor de programmering van deze maatregelen is ten behoeve van zoetwatermaatregelen van Rijkswaterstaat € 17,3 miljoen toegevoegd vanuit artikelonderdeel 5.03, investeringsruimte.
2.03 Studiekosten
Motivering
Dit betreft enerzijds studie- en onderzoekskosten voor het Deltaprogramma (MIRT-onderzoeken) en daarnaast de overige studiekosten op het gebied van zoetwatervoorziening.
Producten
Studie- en onderzoekskosten Deltaprogramma
Op dit onderdeel van de begroting staan de studie- en onderzoekskosten ten behoeve van het Deltaprogramma (MIRT-onderzoeken) die betrekking hebben op zoetwatervoorziening.
-
• Zoetwatervoorziening: het zorgen voor de benodigde kennis om de adaptatiepaden zoals beschreven in het Deltaprogramma voor zoetwater verder te onderbouwen en te ontwikkelen. In 2019 wordt een het beeld van de knelpunten geactualiseerd en worden de mogelijke maatregelen in beeld gebracht. IJsselmeergebied: vanwege klimaatverandering en daarmee samenhangende vraagstukken van waterveiligheid en veranderende zoetwatervraag, is een flexibeler peilbeheer nodig en wordt gestreefd naar een meer flexibele inrichting van het watersysteem. Daartoe is een nieuw peilbesluit opgesteld (2015–2018), wat wordt uitgewerkt in protocollen om uitvoering te kunnen geven aan het peilbesluit. In relatie tot mogelijk nadelige effecten zijn afspraken gemaakt over te treffen maatregelen of kan een beroep worden gedaan op nadeelcompensatie. Provincie Fryslan werkt aan een adaptief werkprogramma waarin het gaat om het koppelen van maatregelen om de Friese IJsselmeerkust robuuster te maken met regionale initiatieven gericht op natuur- en landschapsbeleving en recreatie langs de Friese IJsselmeerkust.