Een goede kwaliteit van de leefomgeving.

Het beleid is gericht op de realisatie van een veilige, gezonde en aantrekkelijke woon- en leefomgeving en een efficiënt gebruik van onze ruimte, nu en in de toekomst. Daarnaast werkt het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) aan een stelsel van omgevingsrecht, waarmee overheden, burgers en bedrijven gezamenlijk kunnen werken aan een goede omgevingskwaliteit.

Regisseren

Het uitstel van de inwerkingtredingsdatum (Kamerstukken II 2019/20, 33118, nr. 139 ) van de Omgevingswet tot 1 januari 2022 (Kamerstukken II 2019/2020, 33118, nr. 145 ) en de ontwikkelingen rondom corona hebben tot gevolg dat de activiteiten die de uitvoering en invoering van de Omgevingswet ondersteunen, zoals de wet- en regelgeving, afbouw en doorontwikkeling, beheer en uitbouw van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) en invoeringsondersteuning in 2021 doorlopen.

Nationale Omgevingsvisie

De NOVI wordt naar verwachting definitief vastgesteld eind 2020 of begin 2021 en geeft het integrale beleid voor de leefomgeving voor 2030 en verder. De NOVI wordt hiermee ook kaderstellend voor de ruimtelijke ordening. Bij vaststelling vervangt de NOVI op nationaal niveau de Structuurvisie infrastructuur en ruimte (SVIR) en de strategische ruimtelijke delen van het verkeers- en vervoerplan, het nationale waterplan, de natuurvisie en het milieubeleidsplan. Bij inwerkingtreding van de Omgevingswet geldt de NOVI als nationale visie onder de Omgevingswet.

Aan de Nationale Omgevingsvisie is een uitvoeringsagenda gekoppeld. Hieraan zal uitvoering worden gegeven na vaststelling van de Nationale Omgevingsvisie. Deze wordt geïmplementeerd door het verbinden van bestaande programma’s en initiëren van enkele nieuwe programma’s. Met medeoverheden worden samenwerkingsafspraken gemaakt en uitgewerkt. Voor de gebiedsgerichte uitwerking en uitvoering worden door Rijk en regio landsdelige omgevingsagenda’s ontwikkeld.

Budgetflexibiliteit

Van het totale uitgavenbudget op artikel 5 is 86% juridisch verplicht en dit kent de volgende onderverdeling:

Subsidies (regelingen)

Het subsidiebudget is voor 100% juridisch verplicht. De subsidies worden onder meer verstrekt op basis van het samenhangend stimuleringsprogramma voor de inzet van ruimtelijk ontwerp bij urgente leefomgevingsvraagstukken en voor initiatieven, die een bijdrage leveren aan een goede kwaliteit van de leefomgeving. Daarnaast wordt subsidie verstrekt aan Geonovum en aan het Samenwerkingsverband bronhouders voor de basisregistratie grootschalige topografie.

Opdrachten

Het opdrachtenbudget is voor 67% juridisch verplicht. Het betreft onder meer bijdragen aan het Kadaster, Geonovum en Rijkswaterstaat (RWS) ten behoeve van de ontwikkeling en uitbouw van de Digitale Stelsel Omgevingswet. Bij de eerste suppletoire begroting 2021 worden de middelen naar het juiste instrument en regelingen gerealloceerd. Daarnaast worden er in 2021 diverse opdrachten verstrekt op het gebied van het programma ruimtelijk ontwerp, de Basisregistratie Ondergrond (BRO) en gebiedsontwikkeling.

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

Het budget voor bijdrage aan ZBO’s/RWT’s is voor 89% juridisch verplicht. Het betreft een bijdrage aan het Kadaster voor beheer en ontwikkeling van de landelijke voorzieningen van basisregistraties, beheer en ontwikkeling van de gezamenlijke verstrekkingsvoorziening voor geo-informatie (Publieke Dienstverlening op de Kaart (PDOK)), het Nationaal GeoRegister (NGR) en ten behoeve van de ontwikkeling, beheer en uitbouw van de Digitale Stelsel Omgevingswet.

Bijdrage aan medeoverheden

Het budget voor bijdrage aan medeoverheden is voor 100% juridisch verplicht. Het betreft onder meer bijdragen aan projecten ter versterking van de ruimtelijke kwaliteit.

Bijdrage aan agentschappen

Het budget voor bijdrage aan agentschappen is voor 99% juridisch verplicht. Het betreft bijdragen aan RWS ten behoeve van de Ruimtelijke Inpassingsplannen en de ontwikkeling van het Digitale Stelsel Omgevingswet (DSO). Daarnaast betreft het een bijdrage aan het RVB voor het slimmer gebruik maken van Rijksvastgoed in het licht van maatschappelijke opgaven, zoals op het gebied van de energietransitie.

5.1 Ruimtelijke ordening

Subsidies (regelingen)

Programma Ruimtelijk Ontwerp

Een samenhangend stimuleringsprogramma voor de inzet van ruimtelijk ontwerp bij urgente leefomgevingsvraagstukken vormt de kern van de Actieagenda Ruimtelijk Ontwerp 2021-2024. Het stimuleringsprogramma stelt multidisciplinaire teams in staat om ontwerpend onderzoek te betrekken bij concrete transitie- en transformatieopgaven.

Het Ministerie van BZK zal samen met het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) medio 2020 een beleidskader opstellen voor de periode 2021-2024 en een uitvoeringsorganisatie opdracht geven een programmaplan op te stellen.

Basisregistraties

Aan de stichting Geonovum wordt een subsidie verleend voor het basisprogramma. In het kader van dit basisprogramma wordt onderzoek uitgevoerd gericht op de ontwikkeling van de basisregistraties en de geo-informatie-infrastructuur.

Ruimtelijk instrumentartium (diversen)

Dit budget is bedoeld voor initiatieven, die een bijdrage leveren aan een goede kwaliteit van de leefomgeving.

Opdrachten

Programma Ruimtelijk Ontwerp

Basisregistratie ondergrond (BRO)

Dit betreft middelen die gebruikt worden voor het uitbesteden van beleidsadviezen en onderzoeksopdrachten op het terrein van de Basisregistraties Ondergrond (BRO).

Gebiedsontwikkeling

In het kader van gebiedsontwikkeling worden beleidsinhoudelijke onderzoeksopdrachten en evaluaties aan derden uitbesteed op het gebied van effecten van keuzes voor de leefomgeving bij de uitvoering van het Klimaatakkoord en de RES.

Daarnaast worden er voor zeven stedelijke regio’s verstedelijkingsstrategieën opgesteld. Besluitvorming hierover vindt plaats in het Bestuurlijk Overleg (BO) Leefomgeving en het BO Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT). Financiële middelen worden ingezet voor de opstelling van regionale verstedelijkingsstrategieën voor Metropool Regio Amsterdam, de regio Utrecht en de Zuidelijke Randstad, Groningen-Assen, Zwolle, Arnhem-Nijmegen-Foodvalley, Brabantstad en t.b.v. bijdragen aan de gebiedsgerichte bereikbaarheidsprogramma’s in een aantal van deze gebieden.

Voor heel Nederland, verdeeld over vijf landsdelen, worden omgevingsagenda’s opgesteld, die gebiedsgerichte uitvoeringsinstrumenten zijn van de NOVI. Het Ministerie van BZK is systeemverantwoordelijk voor de uitwerking van het rijksbeleid voor de fysiek leefomgeving en werkt vanuit inhoudelijke opgaven samen met de Ministeries van EZK, het Ministerie van IenW, hetMinisterie van OCW en het Ministerie van Landbouw Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). 

Het kabinet neemt maatregelen om op korte en lange termijn voldoende woningen te realiseren en de schokbestendigheid van huishoudens te vergroten. Voor de uitwerking van gebiedsontwikkelingen wordt een ontwikkelbudget van € 5 mln. ingezet, zodat hierover in de Bestuurlijke Overleggen in het komende najaar en voorjaar kan worden besloten.

Ruimtegebruik bodem (diversen)

De uitvoering van de Structuurvisie Buisleidingen (SVB) ziet op het reserveren van ruimte ten behoeve van vervoer van gevaarlijke stoffen. In de structuurvisie faciliteren we de aanleg van buisleidingen met het vrijhouden van ruimte. Een deel van de tracés is vastgelegd in de Structuurvisie Buisleidingen, de Regeling algemene regels ruimtelijke ordening (Rarro) en het Besluit algemene regels ruimtelijke ordening (Barro).

In de structuurvisie zijn indicatieve tracés opgenomen. Op basis van de brief van de Minister van BZK mede namens de Minister van EZK van 15 juli 2019 (Kamerstukken II 2018/19, 33473, nr. 9 ), zal geen uitvoering worden gegeven aan de status die het indicatieve tracé Laarbeek-Echt/ Susteren heeft in de Structuurvisie Buisleidingen 2012-2035. Dit indicatieve tracé is materieel geen onderdeel meer van deze structuurvisie.

Ruimtelijk instrumentarium (diversen)

• – de verdere ontwikkeling van een Monitor landschap en het opstellen van een Nationaal ruimtelijke strategie Landelijk Gebied;

• – de stikstofproblematiek en;

• – het beheer en onderhoud van het stelsel van de Wet ruimtelijke ordening (Wro);

Windenergie op zee

Het Ministerie van BZK werkt samen met de Ministeries van EZK, IenW en LNV aan de Routekaarten 2023 en 2030 voor windenergie op de Noordzee. Daarbij wordt ingezet op meervoudig- en multifunctioneel ruimtegebruik met alle gebruikers van de Noordzee. Ook werkt het Ministerie van BZK mee aan het "Programma Noordzee» voor een optimale ruimtelijke ordening van de Noordzee voor de toekomst.

Bijdrage aan ZBO's / RWT's

Kadaster (Basisregistraties)

Dit betreft een structurele bijdrage aan het Kadaster. De bijdrage is bestemd voor beheer en ontwikkeling van de landelijke voorzieningen van basisregistraties en in enkele gevallen ook voor het actueel houden van de inhoud. Tevens gaat het om beheer en ontwikkeling van de gezamenlijke verstrekkingsvoorziening voor geo-informatie «Publieke Dienstverlening op de Kaart» (PDOK), het Nationaal Geo-Register (NGR) in relatie tot de Europese richtlijn INSPIRE en de beheerkosten van het landelijke online portaal voor ruimtelijke plannen.

Geo-informatie

In het kader van ontwikkeling van de geo-basisregistraties en andere standaardisatie in het geo-domein worden bijdragen verstrekt aan onder andere Geonovum en ICTU. Deze betreffen beheer en ontwikkeling van standaarden, begeleiding van de Europese richtlijn Inspire en de ontwikkeling van een visie op doorontwikkeling van de Geo-basisregistraties.

Basisregistratie Ondergrond (BRO)

Het programma BRO loopt van 2018-2022 en heeft als doel de Basisregistratie Ondergrond te ontwikkelen. Dit gebeurt stap voor stap, elke dag wordt de basisregistratie verder gevuld met data en modellen. Zo zullen in 2022 ca. 24 verschillende data-objecten, variërend van grondwatermetingen tot modellen van de ondergrond beschikbaar zijn.

Om dit doel te bereiken werkt het Ministerie van BZK samen met partners: TNO, Geonovum, ICTU en Kadaster zijn verantwoordelijk voor de realisatie. Deze partners zorgen ervoor dat de data gestandaardiseerd, gevalideerd en gevisualiseerd worden en op twee centrale plekken als open data beschikbaar worden gesteld aan resp. het publiek en aan professionals. ICTU heeft daarbij de opdracht om de implementatie te ondersteunen.

Diverse bijdragen

Het gaat hier om een bijdrage aan het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) voor het bestand Bodemgebruik.

Bijdrage aan medeoverheden

Diverse projecten Ruimtelijke Kwaliteit

Projecten BIRK

Het Budget Investeringen Ruimtelijke Kwaliteit (BIRK) is ingezet ter versterking van de ruimtelijke kwaliteit in stedelijke centra of stedelijke gebieden. De projecten Breda Stationskwartier, Delft, Dordrecht, Integrale Ontwikkeling Delft-Schiedam (IODS) en Venlo zijn volop in uitvoering.

Projecten Bestaand Rotterdams Gebied (BRG)

De financiële middelen voor BRG zijn een jaarlijkse bijdrage vanuit het Rijk als onderdeel van het Project Mainport Rotterdam, om de doelstellingen van het deelproject BRG te kunnen bereiken. BRG bestaat uit een aantal deelprogramma's en projecten dat tot doel heeft de ruimte in de haven beter te benutten en de leefbaarheid van de regio Rijnmond te vergroten.

Projectnota Ruimte

Het budget is een extra impuls voor de versterking van de economische concurrentiepositie, krachtige steden en platteland, borging belangrijke ruimtelijke waarden en borging van veiligheid. De projecten Nijmegen en Rotterdam zijn volop in uitvoering. De slotbetaling aan het laatste project is voorzien in het jaar 2020. De verwachte einddatum van het laatste project is 2026.

Bijdrage aan agentschappen

RVB

Het Rijksvastgoedbedrijf ontvangt een bijdrage voor het slimmer gebruik maken van Rijksvastgoed in het licht van maatschappelijke opgaven, zoals op het gebied van de energietransitie.

RIVM

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid (RIVM) ontvangt een bijdrage voor het onderhouden en waar nodig verder uitbouwen van het Expertisenetwerk Windenergie en bundelen van kennis op dit terrein en tevens voor het informeren en adviseren op het gebied van magneetvelden onstaan door het transport van elektriciteit door hoogspanningslijnen.

R WS (Leefomgeving)  

Rijkswaterstaat (RWS) ontvangt een bijdrage voor diverse beleidsondersteunende en adviserende activiteiten in het domein van de fysieke leefomgeving, waaronder beheer en exploitatie van het Omgevingsloket-online (OLO).

Basisregistraties Ondergrond (BRO)

RWS ontvangt een bijdrage voor de beleidsondersteunende en adviserende activiteiten in het kader van de Basisregistraties ondergrond.

5.2 Omgevingswet

Opdrachten

Eenvoudig Beter

In 2021 wordt verder gewerkt aan de uitvoering van de Omgevingswet. Voor expertise, onderzoek en evaluatie wordt er budget ingezet in diverse opdrachten.

Aan de Slag

Om de implementatiedoelstelling «iedereen kan werken met en naar de bedoeling van de Omgevingswet» te bereiken worden middelen gebruikt om bevoegd gezagen te ondersteunen bij de invoering en implementatie van de Omgevingswet. Er worden bijeenkomsten, workshops en webinars georganiseerd, handleidingen en voorlichtingsmateriaal gecreëerd en er worden praktijkvoorbeelden gepubliceerd. Dit alles helpt bevoegd gezagen bij het aansluiten van de eigen systemen op het DSO en geeft hen de gelegenheid in de praktijk te oefenen met de Omgevingswet en het DSO.

Bijdrage aan ZBO's / RWT's

Kadaster

Dit betreft een bijdrage aan het Kadaster voor het beheer en uitbouw van het DSO. Voor burgers en bedrijven is het DSO het nieuwe Omgevingsloket dat digitale informatie over de fysieke leefomgeving op een plek ontsluit, inzicht geeft in wat mag op een bepaalde locatie en het proces van vergunningverlening ondersteunt.

Bijdrage aan medeoverheden

Aan de slag

De combinatie van een stevige implementatieopgave en de maatregelen rond het coronavirus heeft grote impact op alle partijen die werken aan de Omgevingswet. Dit vraagt extra tijd en daarover is de Kamer begin april geïnformeerd (Kamerstukken II 2019/20, 33118, nr. 139 ). Het Rijk en de koepels van gemeenten, provincies en waterschappen hebben overeenstemming bereikt over een uitstelperiode van één jaar (Kamerstukken II 2019/20, 33118, nr. 145 ), wat inhoudt dat de nieuwe ingangsdatum 1 januari 2022 wordt. In 2021 is daarom een bedrag van circa € 0,3 mln. beschikbaar voor implementatie van de Omgevingswet.

Bijdrage aan agentschappen

RWS (Eenvoudig Beter)

Ter ondersteuning van het vormgeven van Omgevingswet, wordt er inhoudelijke expertise op het gebied van de fysieke leefomgeving betrokken vanuit RWS.

Aan de Slag

RWS ontvangt een bijdrage voor de uitbouw van het DSO. Voor burgers en bedrijven is het DSO het nieuwe Omgevingsloket dat digitale informatie over de fysieke leefomgeving op een plek ontsluit, inzicht geeft in wat mag op een bepaalde locatie en het proces van vergunningverlening ondersteunt. RWS beheert het Informatiepunt, dat praktische informatie en inhoudelijke uitleg over de Omgevingswet, regelgeving en kerninstrumenten biedt. Het Informatiepunt ontsluit deze kennis via de website en de helpdesk.

Ontvangsten

Dit betreft de bijdrage van de UvW aan het Kadaster voor de basisregistraties.