Het Rijk investeert in waterveiligheid om te voldoen aan de wettelijke normen van de primaire waterkeringen in beheer bij de waterschappen en het Rijk en om een bijdrage te leveren aan het beheer van de Rijkswateren. Het artikel waterveiligheid is gerelateerd aan beleidsartikel 11 (Integraal Waterbeleid) op de Begroting hoofdstuk XII.
2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Verplichtingen | 280.032 | 1.214.782 | 1.018.861 | 958.458 | 692.329 | 538.359 | 273.836 |
Uitgaven | 451.429 | 630.501 | 568.377 | 702.948 | 623.351 | 365.482 | 516.203 |
Waarvan juridisch verplicht | |||||||
1.01 Grote projecten waterveiligheid | 161.763 | 136.499 | 109.499 | 90.301 | 2.095 | 785 | 73.126 |
1.01.01 Programma HWBP-2 Waterschapsprojecten | 141.647 | 108.730 | 77.722 | 81.840 | 0 | 0 | 60.000 |
1.01.02 Programma HWBP-2 Rijksprojecten | 9.852 | 2.765 | 1.202 | 655 | 654 | 254 | |
1.01.03 Ruimte voor de rivier | 4.218 | 4.373 | 4.990 | 7.294 | 929 | 19 | 0 |
1.01.04 Maaswerken | 6.046 | 20.631 | 25.585 | 512 | 512 | 512 | 13.126 |
1.02 Ontwikkeling waterveiligheid | 282.887 | 475.362 | 448.187 | 600.070 | 610.129 | 354.501 | 434.388 |
1.02.01 Planning waterveiligheid | 11.386 | 23.181 | 53.721 | 70.362 | 29.273 | 41.967 | 9.855 |
- Waarvan bijdrage aan agentschap RWS | 546 | 559 | 437 | 437 | 437 | 437 | 437 |
1.02.02 Aanleg waterveiligheid | 271.501 | 452.181 | 394.466 | 529.708 | 580.856 | 312.534 | 424.533 |
1.03 Studiekosten | 6.779 | 18.640 | 10.691 | 12.577 | 11.127 | 10.196 | 8.689 |
1.03.01 Studie en onderzoekskosten | 6.779 | 18.640 | 10.691 | 12.577 | 11.127 | 10.196 | 8.689 |
Ontvangsten | 193.910 | 166.111 | 166.404 | 143.525 | 144.108 | 140.010 | 158.159 |
1.09 Ontvangsten investeren in waterveiligheid | 193.910 | 166.111 | 166.404 | 143.525 | 144.108 | 140.010 | 158.159 |
1.09.01 Ontvangsten waterschappen HWBP-2 | 57.391 | 332 | |||||
1.09.02 Overige ontvangsten HWBP-2 | 61 | 0 | 0 | ||||
1.09.03 Ontvangsten waterschappen HWBP | 117.901 | 161.641 | 164.909 | 143.525 | 144.108 | 140.010 | 158.096 |
1.09.04 Overige ontvangsten HWBP | 5.150 | 0 | 63 | ||||
1.09.05 Overige aanleg ontvangsten | 13.407 | 4.138 | 1.495 | 0 |
Budgetflexibiliteit
Met uitzondering van verkenning en planuitwerking, zijn de budgetten in 2022 juridisch verplicht op de peildatum 1 januari 2022.
Onderstaand zijn de beschikbare budgetten na de begrotingsperiode tot en met 2035 per jaar gepresenteerd op artikelonderdeelniveau. De mutaties zijn in de verdiepingsbijlage bij de begroting op hetzelfde detailniveau tot en met 2035 toegelicht.
2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Investeren in waterveiligheid | Uitgaven | 630.501 | 568.377 | 702.948 | 623.351 | 365.482 | 516.203 | 410.238 | 567.992 | |
1.01 | Grote projecten waterveiligheid | 136.499 | 109.499 | 90.301 | 2.095 | 785 | 73.126 | 20.000 | 71.852 | ||
1.02 | Ontwikkeling waterveiligheid | 475.362 | 448.187 | 600.070 | 610.129 | 354.501 | 434.388 | 381.290 | 488.569 | ||
1.03 | Studiekosten | 18.640 | 10.691 | 12.577 | 11.127 | 10.196 | 8.689 | 8.948 | 7.571 | ||
1 | Investeren in waterveiligheid | Ontvangsten | 166.111 | 166.404 | 143.525 | 144.108 | 140.010 | 158.159 | 159.201 | 159.344 | |
1.09 | Ontvangsten investeren in waterveiligheid | 166.111 | 166.404 | 143.525 | 144.108 | 140.010 | 158.159 | 159.201 | 159.344 | ||
2029 | 2030 | 2031 | 2032 | 2033 | 2034 | 2035 | 2021-2035 | ||||
1 | Investeren in waterveiligheid | Uitgaven | 546.929 | 395.556 | 325.310 | 282.188 | 537.092 | 328.997 | 278.600 | 7.079.764 | |
1.01 | Grote projecten waterveiligheid | 504.157 | |||||||||
1.02 | Ontwikkeling waterveiligheid | 539.858 | 388.485 | 318.239 | 275.117 | 530.005 | 322.166 | 271.769 | 6.438.135 | ||
1.03 | Studiekosten | 7.071 | 7.071 | 7.071 | 7.071 | 7.087 | 6.831 | 6.831 | 137.472 | ||
1 | Investeren in waterveiligheid | Ontvangsten | 159.195 | 176.129 | 182.899 | 184.315 | 168.084 | 192.376 | 165.200 | 2.465.060 | |
1.09 | Ontvangsten investeren in waterveiligheid | 159.195 | 176.129 | 182.899 | 184.315 | 168.084 | 192.376 | 165.200 | 2.465.060 |
1.01 Grote projecten waterveiligheid
Motivering
Deze projecten, waaraan de Tweede Kamer de status van Groot Project heeft toegekend, dragen bij aan de waterveiligheid in Nederland. Voor meer achtergrondinformatie over programmering in 2022 (en verder) wordt verwezen naar het MIRT Overzicht 2022, de betreffende voortgangsrapportages en het Deltaprogramma 2022.
Producten
Tweede Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP-2)
Onder dit programma vallen de verbetermaatregelen die zijn voortgekomen uit de periodieke toetsing volgens de Waterwet. Uit de resultaten van de eerste (2001) en tweede (2006) toetsing op veiligheid van de primaire waterkeringen bleek dat een deel van deze keringen niet voldeed aan de wettelijke norm (Kamerstukken II, 2007–2008, 27 625 en 18 106, nr. 103).
Vanuit het HWBP-2 worden subsidies verstrekt aan de waterschappen voor de uitvoering van de vereiste verbetermaatregelen en worden de maatregelen aan de rijkskeringen betaald. Het HWBP-2 is onderdeel van het Deltaprogramma met behoud van eigen besturing, organisatie en financiering. Met het afsluiten van het Bestuursakkoord Water (2011) dragen de waterschappen bij aan de financiering van het HWBP-2 en het HWBP. In bijlage 3 is een nadere toelichting op de financieringsafspraken ten aanzien van de Hoogwaterbeschermingsprogramma’s (HWBP-2 en HWBP) opgenomen.
Conform de Regeling Grote Projecten ontvangt de Tweede Kamer ieder half jaar een Voortgangsrapportage: vóór 1 april 2022 Voortgangsrapportage 21 en vóór 1 oktober 2022 Voortgangsrapportage 22.
Meetbare gegevens
Het HWBP-2 bestaat uit 87 versterkingsprojecten, inclusief de Zwakke Schakels. Per 31 december 2020 voldoen 85 projecten aan de vigerende veiligheidsnorm. Het programma bevindt zich inmiddels in de fase dat alle projecten in realisatiefase zijn. Er zijn twee resterende projecten in uitvoering.
Belangrijkste (budgettaire) aanpassingen
Het projectbudget van de Waterschapsprojecten is met € 80 miljoen toegenomen als gevolg van een budgetoverheveling van HWBP naar HWBP-2 ten behoeve van de hogere kosten voor het project Markermeerdijken.
Projectbudget | Kasbudget | Oplevering | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
huidig | vorig | t/m 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | later | huidig | vorig | |
Projecten Nationaal | 2022 | 2024 | ||||||||||
HWBP-2 Rijksprojecten | 170 | 169 | 166 | 2 | 1 | |||||||
HWBP-2 Waterschapsprojecten | 2.551 | 2.471 | 2.161 | 109 | 78 | 81 | 60 | 62 | ||||
Overige projectkosten (programmabureau) | 47 | 47 | 35 | 0 | 1 | 1 | 1 | 9 | ||||
afrondingen | 1 | 1 | ‒ 1 | |||||||||
Programma | 2.768 | 2.688 | 2.363 | 111 | 79 | 82 | 1 | 0 | 60 | 71 | ||
Budget (DF 1.01.01/02) | 2.363 | 111 | 79 | 82 | 1 | 0 | 60 | 71 |
Producten
Ruimte voor de Rivier
Op 22 januari 2019 heeft de Tweede Kamer de Groot Project Status van Ruimte voor de Rivier beëindigd. Het laatste project dat bijdraagt aan de doelstelling van de Planologische Kernbeslissing (PKB) Ruimte voor de Rivier is het project Reevesluis. Over dit project wordt gerapporteerd via het MIRT-overzicht.
huidig | vorig | t/m 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | later | huidig | vorig | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Project RvdR | 2019 | 2019 | ||||||||||
Projecten Nationaal | ||||||||||||
Ruimte voor de Rivier | 2.248 | 2.248 | 2.231 | 4 | 5 | 7 | 1 | |||||
Programma Realisatie | 2.248 | 2.248 | 2.231 | 4 | 5 | 7 | 1 | 0 | 0 | 0 | ||
Budget (DF 1.01.03) | 4 | 5 | 7 | 1 | 0 | 0 | 0 |
Maaswerken
Maaswerken is voortgekomen uit het Deltaplan Grote Rivieren dat na de twee hoogwaters in de Rijn en de Maas in december 1993 en januari 1995 tot stand kwam. Belangrijkste doelstelling is het verbeteren van de bescherming van inwoners van Limburg en Noord-Brabant tegen hoogwater van de Maas.
Op 22 januari 2019 heeft de Tweede Kamer de Groot Project Status van Zandmaas en Grensmaas beëindigd. De rapportage over de voortgang en afronding van het programma vindt plaats als onderdeel van het MIRT-overzicht (overstromingskans kleiner dan 1/250e per jaar). Het prioritaire deel van dit werk is in 2020 afgerond.
Meetbare gegevens
Indicator | Grensmaas | Zandmaas |
Hoogwaterbeschermings-programma | 100% in 2017 (gerealiseerd) | 100% in 2016 |
Natuurontwikkeling | (93%) 1.208 ha | (100% ) 427 ha |
Grind | ten minste 35 miljoen ton |
Grensmaas en Zandmaas, natuurontwikkeling
De deelprogramma’s Grensmaas en Zandmaas (fase I) dragen primair bij aan de hoogwaterveiligheidsdoelstelling. Daarnaast wordt met deze projecten natuur gerealiseerd die ten goede komt aan het Natuurnetwerk Nederland (NNN).
De natuuropgave binnen de Zandmaas is gerealiseerd. De feitelijke oplevering en overdracht is afhankelijk van de voortgang van de delfstofwinning.
De totale oppervlakte natuurontwikkeling in de Grensmaas is 1.208 ha. Het Ministerie van LNV neemt hiervan thans 728 ha voor haar rekening (Kamerstukken II, 2014–2015, 18 106, nr. 230). De Minister heeft in maart 2019 aan de Tweede Kamer laten weten dat eind 2018 1.125 ha van de natuurdoelstelling Grensmaas gerealiseerd is (Kamerstukken II, 2018-2019, 18 106, nr. 247).
Belangrijkste (budgettaire) aanpassingen
Grensmaas: Zoals gemeld aan de Tweede Kamer (Kamerstukken II, 2018-2019, 18 106, nr. 247) is toestemming verleend om drie jaar langer grind te winnen. Hiermee wordt de mijlpaal verlengd met drie jaar tot 2027
Het projectbudget is toegenomen als gevolg van de prijsbijstelling 2021.
Projectbudget | Kasbudget | Oplevering | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
huidig | vorig | t/m 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | later | huidig | vorig | |
Project Maaswerken | ||||||||||||
Projecten Zuid-Nederland | ||||||||||||
Grensmaas | 115 | 114 | 86 | 0 | 0 | 1 | 1 | 1 | 13 | 14 | 2017/2027 | 2017/2027 |
Zandmaas | 398 | 396 | 346 | 20 | 25 | 7 | 2021 | 2020 | ||||
afronding | 1 | 1 | 1 | ‒ 1 | ||||||||
Programma Realisatie | 514 | 510 | 432 | 21 | 26 | 1 | 1 | 1 | 13 | 20 | ||
Budget (DF 1.01.04) | 21 | 26 | 1 | 1 | 1 | 13 | 20 |
Maatregelen ter verbetering van de waterveiligheid
De kengetallen hieronder geven informatie over de stand van zaken van maatregelen ter verbetering van de waterveiligheid onder het Tweede Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP-2), en de programma’s Ruimte voor de Rivier (RvdR) en Maaswerken. Het geeft een meerjarig inzicht in de voortgang van de maatregelen van de betreffende programma’s. De beleidsinspanningen van de Minister van IenW die onder Hoofdstuk XII (artikel 11) vallen richten zich op de regie op deze programma’s.
1.02 Ontwikkeling waterveiligheid
Motivering
Naast de grote projecten op het gebied van waterveiligheid zijn hieronder de overige aanlegprojecten beschreven.
1.02.01 Planning waterveiligheid
De planning waterveiligheid dient om een probleem of een initiatief met maatschappelijke meerwaarde op het gebied van waterbeheer te verkennen en daarna, indien nodig, uit alternatieven de beste oplossing voor het probleem te zoeken en voor te bereiden voor de uitvoering.
Op dit artikelonderdeel worden diverse projecten en programma’s verantwoord die zich in de planningsfase bevinden.
Budget | Planning | |||
---|---|---|---|---|
Projectomschrijving | Huidig | vorig | PB of TB | Oplevering |
Projecten Nationaal | ||||
Reservering Areaalgroei | 14 | 14 | ||
Integraal Rivieren Management (IRM) (project Paddenpol) | 5 | 0 | 2025 | |
Projecten Noordwest-Nederland | ||||
EPK planning waterkwaliteit | 7 | 7 | ||
Projecten Zuid-Nederland | ||||
Meerkosten rivierverruiming Rijn en Maas | 133 | 127 | ||
Projecten Oost-Nederland | ||||
IJsseldelta 2e fase | 116 | 100 | 2022 | |
afronding | ||||
Totaal programma planuitwerking en verkenning | 275 | 248 | ||
Budget DF 1.02.01 | 275 | 248 |
PB is Projectbeslissing en TB is Trajectbesluit
Toelichting:
IJsseldelta
Eind 2020 zijn de resterende twee projectbeslissingen vastgesteld van de regionale percelen N307/Roggebotsluis en Recreatieterreinen. Voor het vaststellen van N307/Roggebotsluis zijn de kosten toegenomen als gevolg van de nadere uitwerking van het ontwerp en raming. De toename wordt met name veroorzaakt door het grotere beweegbare deel van de brug en de langere benodigde bruglengte vanwege de bredere doorvaartbreedte. De prijsbijstelling 2021 is toegevoegd.
Integraal Rivieren Management (IRM)
Ten behoeve van de scopewijziging Paddenpol bij het HWBP-project Dijkversterking Zwolle-Olst, waar in het voorkeursalternatief een dijkteruglegging bij Paddenpol in plaats van een dijkversterking wordt voorzien, wordt € 4,5 miljoen onttrokken aan de beleidsreservering IRM in de jaren 2023-2025. Door deze dijkteruglegging kunnen beleidsdoelen van de KRW, de PAGW, afvoerverruiming en recreatie gerealiseerd worden. Hiermee wordt de toezegging in het BO-MIRT van 2019 definitief vastgelegd. Tevens wordt hiermee gedeeltelijk invulling gegeven aan de motie Schonis. Uitvoering is in de periode 2023-2025 voorzien. De prijsbijstelling 2021 is toegevoegd.
Meerkosten rivierverruiming Rijn en Maas
Daarnaast heeft het Waterschap Limburg voor de Noordelijke Maasvallei conform afspraak BO MIRT 2016 de verkenning van een 4-tal dijkversterkingstrajecten met dijkteruglegging, zogenoemde «systeemmaatregelen», opgenomen in de scope van het Hoogwater- beschermingsprogramma Noordelijke Maasvallei. Het betreft verkenningen naar de versterking van de dijktrajecten Thorn-Wessem, Arcen, Well en Baarlo-Hout Blerick. In 2020 is met het waterschap Limburg geconstateerd dat er sprake is van onvermijdelijke meerkosten in de lopende verkenningen. Over de financiering daarvan is een bestuursovereenkomst gesloten met het waterschap. Hiertoe wordt € 3,09 miljoen aan het budget toegevoegd vanuit de beleidsreservering IRM. Uitvoering is in 2021 voorzien. De prijsbijstelling 2021 is toegevoegd.
1.02.02 Aanleg waterveiligheid
Dit programma levert een bijdrage aan het voldoen aan de wettelijke normen van de primaire waterkeringen in beheer bij het Rijk en bij de waterschappen én levert een bijdrage aan het beheer van de Rijkswateren.
Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP)
Het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) is een alliantie tussen de waterschappen en IenW. Het programma is opgericht voor het aanpakken van de waterveiligheidsopgave die voortvloeit uit de Derde Landelijke Rapportage Toetsing primaire waterkeringen (LRT3) in 2011 en de daaropvolgende beoordelingsrondes. Het programma heeft als doel in 2050 alle primaire waterkeringen in Nederland op orde te hebben. Circa 90% van de primaire waterkeringen is in beheer bij de waterschappen. Het overige deel is vrijwel volledig in beheer bij het Rijk. Door de samenwerking binnen de alliantie wordt de beschikbare kennis en deskundigheid van de verschillende waterbeheerders optimaal benut.
Het HWBP kent een voortrollend karakter, waarbij jaarlijks een actualisatie van het zesjarige programma plaatsvindt en er een nieuw jaar aan de programmering wordt toegevoegd. Met deze werkwijze ontstaat een adaptief programma dat flexibel in kan spelen op nieuwe ontwikkelingen.
De huidige HWBP opgave komt voort uit de LRT3 (2011) en de verlengde derde toetsing (LRT3+, 2013). Op basis van de nieuwe landelijke beoordelingsronde overstromingsrisico (LBO-1), die op 1 januari 2017 van start is gegaan, worden ook in het programma 2022-2027 nieuwe projecten toegevoegd.
De prioritering van de jaarlijks uit te brengen programmering is gebaseerd op urgentie. De programmering 2022–2027 wordt gelijktijdig met deze begroting op Prinsjesdag als onderdeel van het Deltaprogramma 2022 (paragraaf 3.3) gepresenteerd.
Het HWBP is onderdeel van het Deltaprogramma met behoud van eigen besturing, organisatie en financiering.
Vooroeververdediging Oosterschelde en Westerschelde
De vooroeververdediging van de dijken in het Ooster- en Westerscheldegebied wordt versterkt. Het project vooroeverbestortingen is opgedeeld in verschillende clusters die verspreid over de tijd worden uitgevoerd. Inmiddels zijn er 2 clusters voltooid. In 2020 is de aannemer gestart met het bestorten van de vooroevers van het derde cluster. Openstelling voor cluster 3 staat gepland in 2021, met decharge in 2022. Na dit cluster zullen door het waterschap nog een aantal locaties worden aangepakt. Hiervoor is een overeenkomst afgesloten tussen Rijk, provincie en waterschap.
Rivierverruiming, niet zijnde Ruimte voor de Rivier
Langs de Maas, de Rijn, de Waal en de Lek zijn en worden projecten uitgevoerd ten behoeve van natuurontwikkeling in de uiterwaarden en om een grotere waterafvoer te kunnen opvangen, de zogeheten NURG (Nadere Uitwerking Rivieren Gebied) projecten. Het NURG-programma wordt uitgevoerd door de Ministeries van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en Infrastructuur en Waterstaat. Inmiddels is het overgrote deel van de opgave gerealiseerd en hebben de beide ministeries bij de Herijking van de Ecologische Hoofdstructuur afspraken gemaakt over de verdeling van de restopgave. Hierin is afgesproken dat elk ministerie zijn nog lopende projecten afmaakt. Op dit moment lopen er nog twee IenW NURG-projecten. Voor het project Afferdense en Deestse Waarden is de oplevering voorzien rond de zomer 2021. Dit project is ook van belang voor het realiseren van de waterveiligheidsdoelstelling van de Planologisch Kernbeslissing (PKB) Ruimte voor de Rivier. Het project Heesselt is begin 2021 opgeleverd.
Overige onderzoeken en kleine projecten
Onderdeel van overige onderzoeken en kleine projecten is onder andere het Project Roggenplaat. Rijkswaterstaat heeft in opdracht van de ministeries IenW en LNV een zandsuppletie uitgevoerd om de negatieve effecten van de zandhonger in de Oosterschelde tegen te gaan. Het project is in de winter van 2019-2020 succesvol uitgevoerd met een omvang van 213 ha en 1,4 miljoen m3. Inmiddels is de monitoring gestart waarmee de suppletie zal worden geëvalueerd in 2025.
Belangrijkste (budgettaire) aanpassingen
De verhoging van de beschikbare projectbudgetten voor HWBP Waterschaps-, rijks-, en overige projecten is met name als gevolg van het verlengen van de begrotingsperiode van 2034 naar 2035 en de toegekende prijscompensatie.
Op verzoek van de provincie Zeeland zijn drie locaties toegevoegd aan het programma Dijkversterking en herstel steenbekleding onderdeel Vooroever Verdediging van het perceel Westerschelde. Deze worden gefinancierd door de provincie Zeeland. De eindmijlpaal verschuift naar 2023 vanwege deze extra werkzaamheden en dat op twee extra locaties de werkzaamheden in twee fases moeten worden uitgevoerd in verband met zettingsrisico’s van de ondergrond.
Projectbudget | Kasbudget | Oplevering | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
huidig | vorig | t/m 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | later | huidig | vorig | |
Projecten Nationaal | ||||||||||||
Programma HWBP | ||||||||||||
HWBP Rijksprojecten | 655 | 640 | 20 | 22 | 28 | 47 | 29 | 47 | 41 | 421 | ||
HWBP Overige projectkosten (programmabureau) | 122 | 117 | 43 | 10 | 7 | 5 | 5 | 5 | 5 | 43 | ||
HWBP Waterschapsprojecten | 6.277 | 5.876 | 889 | 418 | 378 | 536 | 533 | 571 | 408 | 2.544 | ||
Maatregelen i.r.t. rivierverrruiming | 182 | 181 | 179 | 3 | 2021 | 2020 | ||||||
Wettelijk BeoordelingsInstrumentarium 2023 | 27 | 27 | 15 | 5 | 5 | 1 | 1 | |||||
Zandhonger Oosterschelde | 11 | 11 | 9 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |||
Landelijk Verbeterprogr. Regionale Rijksk. | 1 | 0 | 1 | |||||||||
Kennisprogramma zeespiegelstijging | 9 | 9 | 0 | 3 | 2 | 1 | 1 | 1 | 1 | |||
Projecten Noord-Nederland | ||||||||||||
Primaire waterkering Vlieland | 1 | 1 | 1 | 2018 / 2019 | 2018 / 2019 | |||||||
Afsluitdijk | 5 | 0 | 1 | 2 | 2 | |||||||
Projecten Oost-Nederland | ||||||||||||
Kribverlaging Pannerdensch Kanaal | 20 | 19 | 6 | 5 | 8 | 1 | 2023 | 2023 | ||||
IJsseldelta 2e fase | 95 | 95 | 85 | 10 | 2021 | |||||||
Monitoring Langsdammen Waal | 5 | 5 | 2 | 2 | 1 | |||||||
Projecten Zuidwest-Nederland | ||||||||||||
Overige onderzoeken en kleine projecten | 1.169 | 1.169 | 1.168 | 1 | ||||||||
Dijkversterking en herstel steenbekleding | 828 | 827 | 803 | 23 | 0 | 0 | 0 | 1 | 2023 | 2021 | ||
afrondingen | 3 | 1 | 1 | 1 | ||||||||
Programma Realisatie | 9.410 | 8.977 | 3.220 | 503 | 431 | 594 | 570 | 625 | 455 | 3.011 | ||
Budget (DF 1.02.02) | 452 | 394 | 530 | 581 | 313 | 425 | 3.011 | |||||
Overprogrammering (-) | ‒ 51 | ‒ 37 | ‒ 64 | 11 | ‒ 313 | ‒ 31 |
1.03 Studiekosten
Motivering
Dit betreft de studie- en onderzoekskosten voor het Deltaprogramma (MIRT-onderzoeken) en de overige studiekosten op het gebied van waterveiligheid.
Producten
Studie- en onderzoekskosten Deltaprogramma
Hieronder vallen studie- en onderzoekskosten voor het Deltaprogramma (MIRT-onderzoeken). Het Deltaprogramma (DP) is een programma van maatregelen, voorzieningen, onderzoeken en ambities gericht op de korte, middellange en lange termijn waterveiligheid en zoetwatervoorziening van Nederland. Voor een nadere toelichting over deze onderzoeken wordt verwezen naar het Deltaprogramma 2022.
Op dit onderdeel worden vooral de onderzoeken voor waterveiligheid verantwoord.
• Het Nationaal Watermodel is een geïntegreerde set van modellen om het waterhuishoudkundig systeem van Nederland door te rekenen. Deze is oorspronkelijk ontwikkeld voor het Deltaprogramma. Het model is gebruikt om de effecten van maatregelen op het gebied van met name waterveiligheid, maar ook zoetwatervoorziening en waterkwaliteit (chloride) te berekenen. De doorontwikkeling van het model heeft als doel de waterhuishoudkundige basis ervan ook in andere rekentoepassingen te gebruiken om zo de onderlinge vergelijkbaarheid en de betrouwbaarheid van die toepassingen te garanderen en genereert het model de waterhuishoudkundige basis voor waterkwaliteitsmodellen.
• Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie: De transitie naar een klimaatbestendige inrichting van Nederland in 2050 wordt ondersteund met diverse activiteiten en producten, zoals het kennisportaal, het organiseren van themabijeenkomsten, de ondersteuning van voorbeeldprojecten en het faciliteren van kennis- en leernetwerken.
• Uitvoering gebiedsagenda’s: In het programma Rijnmond Drechtsteden worden samen met de regio onderzoeken en activiteiten uitgevoerd in het kader van de Uitvoeringsagenda van de voorkeurstrategie DP Rijnmond-Drechtsteden. Daarnaast werkt het Rijk in het verlengde van Agenda IJsselmeergebied 2050 samen met regionale partners aan de acties die zijn vastgelegd in de Uitvoerings-, Kennis- en Innovatieagenda IJsselmeergebied 2021-2022.
• Klimaatneutrale en circulaire infraprojecten betreft de uitvoering van de strategie »Naar klimaatneutrale en circulaire rijksinfraprojecten» die op 15 juni 2020 aan de Tweede Kamer is aangeboden (Kamerstukken II, 2019-2020, 32 813, nr. 535). In dit kader zijn middelen beschikbaar gesteld voor klimaatneutrale en circulaire maatregelen binnen de projecten in het hoofdwatersysteem.
• In het kader van het missiegedreven topsectoren- en innovatiebeleid (MTIB) heeft IenW binnen het thema landbouw/water/voedsel missies opgesteld op het terrein van waterveiligheid, klimaatadaptatie, waterkwaliteit en beheer van de grote wateren. Deze missies zijn in april 2019 door het kabinet vastgesteld. IenW stelt middelen beschikbaar om voor deze missies kennis en innovatie te realiseren in publiek-privaat gefinancierde samenwerkingsverbanden. Dit doet IenW samen met LNV en de topsectoren.
• Het doel van «Water4All -Water Security for the Planet» is om oplossingen te vinden voor de waterproblematiek rond te veel, te weinig en te vuil water. De activiteiten zijn gericht op onderzoeken en demonstratieprojecten rond kennis en innovatie, zoals bijvoorbeeld het klimaatbestendig maken van bestaande en nieuwe waterinfrastructuur.
• In 2022 wordt een nadere beleidsuitwerking gemaakt voor verruiming afvoercapaciteit en rivierbodemligging in het kader van de ontwikkeling van het programma Integraal Riviermanagement (IRM) en in dat kader wordt ook de voorkeursstrategie rivieren herijkt.
• De regionale keringen in beheer van het Rijk zijn door Rijkswaterstaat getoetst. In 2021 is de Kamer over de uitkomsten geïnformeerd. Rijkswaterstaat werkt nu aan vervolgstappen richting beheers- en versterkingsmaatregelen.
• Aan de doorontwikkeling van het instrumentarium voor beoordelen en ontwerpen wordt gewerkt in het programma Beoordelings- en Ontwerpinstrumentarium (BOI) 2023. Het programma BOI2023 bouwt voort op het WBI2017, het Ontwerp Instrumentarium (OI) 2014 en de bestaande Technische Leidraden en voegt hier nieuw ontwikkelde kennis en functionaliteit aan toe zodat het instrumentarium aansluit op de actuele kennis en de ervaringen die in de eerste beoordelingsronde (2017-2023) worden opgedaan. Instrumenten die in het programma worden ontwikkeld kunnen direct worden gebruikt voor het ontwerpen van waterkeringen. Met het BOI2023 kunnen de beheerders vanaf 2023 de volgende beoordelingsronde uitvoeren.
• Het Rijk heeft een wettelijke taak (artikel 2.6 Waterwet) om zorg te dragen voor de totstandkoming en het verstrekken van technische leidraden voor het ontwerp, het beheer en het onderhoud van de primaire waterkeringen in Nederland. Hiertoe worden langjarige activiteiten (onderzoek) uitgevoerd om een solide kennisbasis te ontwikkelen. De kennis over waterveiligheid wordt hiermee op het vereiste niveau gehouden, zodat sprake is van actueel, effectief en uitvoerbaar waterveiligheidsbeleid. Dit is de lange termijn ambitie voor waterveiligheid, vormgegeven door de uitvoering van het Kennisprogramma Waterveiligheid.
• Het Kennisprogramma Zeespiegelstijging focust zich op de onzekerheden en de mogelijke effecten voor korte en lange termijn van een (versnelde) zeespiegelstijging. Dit kennisprogramma is gestart in september 2019 en loopt t/m 2026. In 2022 wordt onder andere gewerkt aan: -Nader modelmatig onderzoek naar het afsmelten van Antarctica op de lange termijn; -Berekenen van de houdbaarheid van de huidige aanpak van de waterveiligheid en de zoetwatervoorziening; -Verder verkennen van de verschillende handelingsperspectieven voor de verre toekomst, met regionale partners in het Deltaprogramma;
-Vraagstukken met betrekking tot governance en transitiemanagement.
• Om het thema cyberweerbaarheid in de watersector effectief aan te pakken is er in 2020 een uitvoeringsprogramma gestart, genaamd «Versterking cyberweerbaarheid in de Watersector». De aanvullende Bestuursakkoord Water (BAW)-afspraken (BAW+) over cybersecurity zijn hierin ondergebracht. Partijen in de watersector werken onder regie van Ministerie van IenW in dit programma samen aan ongeveer 15 projecten die met name gericht zijn op operationele technologie (OT). Er worden instrumenten ontwikkeld om ketenrisico’s te onderkennen, risico’s te beheersen of de impact van een cyberincident te mitigeren.
Het programma is in lijn met de ambities van de Nationale Cybersecurity Agenda (NCSA) en wordt in 2022 gecontinueerd.
1.09 Ontvangsten
Ontvangsten waterschapsprojecten
Conform de Spoedwet (Stb. 2011, 302) dragen de waterschappen vanaf 2011 € 81 miljoen per jaar bij aan het HWBP. Deze bijdrage van de waterschappen is conform het regeerakkoord Rutte I en het Bestuursakkoord Water aangevuld tot € 131 miljoen in 2014 en tot € 181 miljoen structureel vanaf 2015 (inclusief projectgebonden aandeel, prijspeil 2010). Deze bijdrage wordt geïndexeerd op basis van de IBOI, zoals gehanteerd door het ministerie van Financiën. Vanaf 2021 en verder komt dit bedrag jaarlijks uit op ongeveer € 202 miljoen (inclusief projectgebonden aandeel).
De middelen van de waterschappen worden eerst ingezet voor de waterschapsprojecten van het HWBP-2 en vervolgens voor de waterschapsprojecten van het HWBP. Het in 2013 door de Tweede en Eerste Kamer aangenomen wetsvoorstel Wijziging van de Waterwet (doelmatigheid en bekostiging hoogwaterbescherming) (Kamerstukken II, 2012–2013, 33 465, nr. 3) is per 1 januari 2014 in werking getreden. De wet regelt dat het Rijk en de waterschappen jaarlijks elk de helft van de bijdrage aan het HWBP betalen.
In bijlage 3 is een overzicht opgenomen waarin nader is ingegaan op de financiering van het HWBP-2 en het HWBP.