Het bevorderen van de Nederlandse en internationale veiligheid en stabiliteit door doelgerichte bilaterale en multilaterale samenwerking en het bevorderen van democratische transitie in prioritaire gebieden, vooral in de ring rond Europa. Veiligheid is geen vanzelfsprekendheid. De internationale omgeving verandert snel en ingrijpend. Wat er in de wereld om ons heen gebeurt, heeft direct gevolgen voor onze eigen veiligheid en voor onze welvaart. Veel van de grensoverschrijdende dreigingen waaraan Nederland bloot staat, zijn van een dusdanige omvang en complexiteit dat een geïntegreerde aanpak en samenwerking in internationaal verband geboden is. Voorbeelden zijn de proliferatie van massavernietigingswapens, terrorisme en gewelddadig extremisme, ongewenste buitenlandse inmenging door statelijke actoren, grensoverschrijdende criminaliteit en cyberdreigingen.
De basis voor de inzet van het kabinet op internationaal veiligheidsbeleid ligt besloten in de Geïntegreerde Buitenland- en Veiligheidsstrategie (GBVS) die in het voorjaar van 2018 aan de Tweede en Eerste Kamer is aangeboden. De GBVS aanpak beschrijft drie pijlers: onveiligheid voorkomen waar mogelijk, verdedigen tegen urgente dreigingen waar noodzakelijk en het versterken van ons veiligheidsfundament. Om de daarbij benoemde 13 doelen te behalen is de samenhangende inzet nodig van defensie, diplomatie, economie, ontwikkelingssamenwerking, politie, inlichtingendiensten, en justitie. Dit onderwerp strekt zich dus uit naar andere begrotingen, zoals Defensie, Buitenlandse Handel & Ontwikkelingssamenwerking, Justitie en Veiligheid, Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Economische Zaken en Klimaat. Onze veiligheidsbelangen vergt een wereldwijde inzet voor de veiligheid van Nederlanders, Nederland en het Koninkrijk.
De minister van Buitenlandse Zaken is verantwoordelijk voor:
Stimuleren
Bevorderen en bewaken van de coherentie en consistentie van de Nederlandse inzet in bilateraal en multilateraal verband gericht op grotere veiligheid en duurzame stabiliteit, onder andere door:
– Nederlandse bijdragen in het kader van de EU, de VN, de NAVO en de OVSE.
– Deelname aan ad hoc coalities zoals het Non-Proliferation and Disarmament Initiative (NPDI) en de Friends of the CTBT (Alomvattend Kernstopverdrag).
– Een vooraanstaande rol te spelen op het gebied van de versterking van het internationaalrechtelijk en normatief kader betreffende cyberspace door middel van activiteiten gericht op zowel capaciteitsopbouw als op internationale consultatie.
– De Nederlandse actieve rol binnen het Global Counter Terrorist Forum en de Global Coalition to Counter/Defeat ISIS.
– Preventie aan de bron, door in risicolanden samenwerking te zoeken om de dreiging van radicalisering, gewelddadig extremisme en terrorisme te verminderen.
– Grote inzet op fysieke veiligheid van burgers via het Nederlandse humanitair ontmijnen en cluster munitie programma.
– De veiligheidsbehoeftes van de bevolking centraal te stellen o.a. door conflictpreventie-benadering (Early Warning & Early Action), en het benadrukken van accountability en good governance via Security Sector Reform (SSR) programma’s.
– Deelname aan crisisbeheersingsoperaties in multilateraal verband en inzet voor verbetering van de effectiviteit van deze operaties.
Regisseren
– Artikel 100-procedures ter voorbereiding van besluitvorming betreffende wereldwijde inzet van de krijgsmacht in crisisbeheersingsoperaties conform het Toetsingskader 2014, in nauwe afstemming met de minister van Defensie, de minister voor Buitenlandse Handel & Ontwikkelingssamenwerking en de minister van Justitie & Veiligheid.
– De toepassing van terrorismesancties/Sanctieregeling 2007 als onderdeel van het sanctiebeleid, uitgevoerd in overeenstemming met de ministers van Financiën en Justitie & Veiligheid.
– In het kader van een zorgvuldig en transparant wapenexportbeleid draagt de minister van Buitenlandse Zaken verantwoordelijkheid voor de buitenlandpolitieke toetsing van Nederlandse vergunningaanvragen voor wapenexporten. De minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking is eindverantwoordelijk voor het afgeven van de wapenexportvergunningen.
Financieren
– Bijdragen aan goede internationale samenwerking ter bevordering van de eigen en bondgenootschappelijke veiligheid, waaronder aan de NAVO.
– Bijdragen ter bestrijding en terugdringing van internationaal terrorisme en andere vormen van internationale criminaliteit, waaronder aan het International Centre for Counter-Terrorism, het Global Counter Terrorism Forum en de Regionale Veiligheidscoördinatoren binnen het BZ-postennet.
– Bijdragen ter bevordering van ontwapening en wapenbeheersing en bestrijding van proliferatie van massavernietigingswapens, waaronder aan het IAEA en de OPCW.
– Bijdragen ter bevordering van veiligheid, stabiliteit en rechtsorde in internationaal verband vanuit het Budget Internationale Veiligheid, in samenspraak met de minister van Defensie, de minister van Justitie en Veiligheid en de Minister voor BHOS, waaronder bijdragen aan crisisbeheersingsoperaties van de VN, de EU, de NAVO en de OVSE en flankerende activiteiten gefinancierd uit het Stabiliteitsfonds.
– Bijdragen ter bevordering van transitie in prioritaire gebieden, met name in de ring rond Europa via het in 2016 ingestelde Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen (NFRP). Het NFRP bestaat uit het programma voor Maatschappelijke Transformatie (Matra), gericht op (Zuid)Oost-Europa, en het Shiraka-programma, gericht op de Arabische regio. Ook vanuit het Stabiliteitsfonds worden programma’s in een aantal landen in deze regio’s gefinancierd.
– Bijdragen aan conflictpreventie via uitvoering Early Warning & Early Action beleid, mede gefinancierd vanuit het Stabiliteitsfonds.
– Bijdragen aan normstelling en internationaal recht, bevordering van mensenrechten en capaciteitsopbouw in cyber space.
– Bijdrage aan de fysieke veiligheid van mensen via meerjarig humanitair ontmijnen en cluster munitie programma.
– Bijdragen aan Security Sector Reform (SSR) programma’s ter bevordering van effectiviteit, legitimiteit, oversight en accountability van veiligheidsactoren vanuit het Stabiliteitsfonds.
– Bijdragen aan (NGO/ATT) programma’s, die regulering en transparantie van de internationale wapenhandel bevorderen.
Space situational awareness
In 2021 werd door de introductie van ruimteveiligheidsbeleid de eerste stap in het waarborgen van de essentiële rol van ruimtevaart in onze nationale veiligheid en hoogwaardige kenniseconomie gezet. BZ neemt hierbinnen initiatief om in 2022 in Europees verband via space situational awareness (inzicht in de ruimteomgeving) bij te dragen aan verantwoord gedrag in de ruimte.
Internationaal cyberbeleid
In 2020-2021 heeft een IOB-beleidsdoorlichting naar het internationaal cyberbeleid plaats gevonden. In 2022 zal worden bezien hoe opvolging kan worden gegeven aan daarin opgenomen aanbevelingen.
2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Verplichtingen | 229 165 | 257 857 | 278 487 | 278 384 | 271 479 | 277 696 | 272 836 | |
Uitgaven: | ||||||||
Programma-uitgaven totaal | 233 297 | 262 358 | 283 996 | 282 978 | 281 843 | 286 933 | 286 584 | |
waarvan juridisch verplicht | 76% | |||||||
2.1 | Goede internationale samenwerking ter bevordering van de eigen en bondgenootschappelijke veiligheid | 16 458 | 14 140 | 14 085 | 14 085 | 14 085 | 13 740 | 13 740 |
Subsidies (regelingen) | ||||||||
Atlantische Commissie | 555 | 595 | 595 | 595 | 595 | 600 | 600 | |
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | ||||||||
NAVO | 8 031 | 8 100 | 8 350 | 8 350 | 8 350 | 8 350 | 8 350 | |
WEU | 653 | 590 | 590 | 590 | 590 | 590 | 590 | |
Programma Ondersteuning Buitenlands Beleid | 5 620 | 2 700 | 2 700 | 2 700 | 2 700 | 2 700 | 2 700 | |
Veiligheidsfonds | 1 599 | 2 155 | 1 850 | 1 850 | 1 850 | 1 500 | 1 500 | |
2.2 | Bestrijding internationale criminaliteit en terrorisme | 15 430 | 15 070 | 14 670 | 14 620 | 14 275 | 13 600 | 13 251 |
Subsidies (regelingen) | ||||||||
Anti-terrorisme instituut | 484 | 820 | 720 | 670 | 650 | 650 | 551 | |
Contra-terrorisme | 7 073 | 5 797 | 7 420 | 7 420 | 7 420 | 7 420 | 7 420 | |
Cyber security | 2 143 | 3 080 | 3 080 | 3 080 | 3 080 | 3 080 | 3 080 | |
Opdrachten | ||||||||
Global Forum on Cyber Expertise | 1 803 | 1 250 | 1 250 | 1 250 | 925 | 250 | 0 | |
Contra-terrorisme | 519 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | ||||||||
Contra-terrorisme | 2 872 | 2 803 | 880 | 880 | 880 | 880 | 880 | |
Cyber security | 536 | 1 320 | 1 320 | 1 320 | 1 320 | 1 320 | 1 320 | |
2.3 | Wapenbeheersing | 7 670 | 12 544 | 10 794 | 10 794 | 10 794 | 10 794 | 10 794 |
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | ||||||||
IAEA | 6 220 | 7 317 | 7 317 | 7 317 | 7 317 | 7 317 | 7 317 | |
OPCW en andere ontwapeningsorganisaties | 1 450 | 1 707 | 1 557 | 1 557 | 1 557 | 1 557 | 1 557 | |
CTBTO | 0 | 3 520 | 1 920 | 1 920 | 1 920 | 1 920 | 1 920 | |
2.4 | Bevordering van veiligheid, stabiliteit en rechtsorde in internationaal verband | 167 539 | 190 439 | 214 625 | 213 657 | 212 867 | 218 977 | 218 977 |
Subsidies (regelingen) | ||||||||
Nederland Helsinki Comité | 28 | 28 | 28 | 28 | 28 | 28 | 28 | |
Stabiliteitsfonds | 11 318 | 25 000 | 25 000 | 25 000 | 25 000 | 25 000 | 25 000 | |
Training buitenlandse diplomaten | 2 500 | 2 750 | 2 500 | 2 500 | 2 500 | 2 500 | 2 500 | |
Opdrachten | ||||||||
Makandra | 880 | 1 698 | 1 698 | 903 | 0 | 0 | ||
Bijdrage aan agentschappen | ||||||||
Makandra | 120 | 232 | 232 | 237 | 0 | 0 | ||
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | ||||||||
OVSE | 5 607 | 6 000 | 6 000 | 6 000 | 6 000 | 6 000 | 6 000 | |
Stabiliteitsfonds | 67 737 | 62 150 | 57 150 | 57 150 | 57 150 | 61 900 | 61 900 | |
VN-contributie voor crisisbeheersingsoperaties | 80 349 | 93 511 | 96 817 | 95 849 | 95 849 | 98 349 | 98 349 | |
Overige | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken | ||||||||
Inzet hoog-risico posten | 0 | 0 | 25 200 | 25 200 | 25 200 | 25 200 | 25 200 | |
2.5 | Bevordering van transitie in prioritaire gebieden | 26 200 | 30 165 | 29 822 | 29 822 | 29 822 | 29 822 | 29 822 |
Subsidies (regelingen) | ||||||||
Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen MATRA | 11 356 | 12 722 | 11 822 | 11 822 | 11 822 | 11 822 | 11 822 | |
Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen Shiraka | 7 536 | 5 342 | 4 244 | 4 761 | 4 643 | 4 868 | 7 454 | |
Opdrachten | ||||||||
Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen Shiraka | 1 008 | 3 458 | 5 452 | 4 463 | 4 563 | 4 305 | 2 143 | |
Bijdrage aan agentschappen | ||||||||
Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen Shiraka | 533 | 600 | 630 | 648 | 681 | 257 | ||
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | ||||||||
Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen Shiraka | 6 300 | 8 110 | 7 704 | 8 146 | 8 146 | 8 146 | 8 146 | |
Ontvangsten | 0 | 1 000 | 1 000 | 1 000 | 1 000 | 1 242 | 1 242 | |
2.10 | Doorberekening Defensie diversen | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 242 | 242 |
2.40 | Restituties programma's | 0 | 1 000 | 1 000 | 1 000 | 1 000 | 1 000 | 1 000 |
Budgetflexibiliteit
Binnen het artikelonderdeel «Goede internationale samenwerking ter bevordering van de eigen en bondgenootschappelijke veiligheid» is ruim 85% juridisch verplicht. Het betreft de uitgaven voor de NAVO, Atlantische Commissie en verplichtingen richting de (inmiddels opgeheven) West-Europese Unie (WEU). Uitzonderingen hierop zijn het Programma Ondersteuning Buitenlands Beleid (POBB) en het Veiligheidsfonds waarvan respectievelijk 57% en 70% juridisch is verplicht; dit zijn flexibele fondsen ter ondersteuning van het Nederlandse veiligheidsbeleid. Binnen het artikel «Bestrijding internationale criminaliteit en terrorisme» is het budget voor contra-terrorisme voor 16% juridisch verplicht en het budget voor cyberveiligheid 46%. Voor het niet-juridisch verplichte deel van dit subartikel zullen in 2021 nog een aantal contracten worden aangegaan, zowel op het gebied van Contra-terrorisme en Cyberveiligheid. Het artikelonderdeel «Wapenbeheersing» is bijna volledig juridisch verplicht. Het betreft verdragsrechtelijke contributies en een kleine variabiliteit. Het stabiliteitsfonds is voor ruim de helft van het budget juridisch verplicht. Verdragscontributies aan de VN-crisisbeheersingsoperaties (vredesmissies) en beveiliging hoog-risico posten zijn volledig juridisch verplicht. Op het artikelonderdeel «Bevordering van transitie in prioritaire gebieden» zijn de voorziene uitgaven voor de programma's Matra en Shiraka ongeveer voor de helft juridisch verplicht en zullen in de loop van het jaar verder worden ingevuld.
Artikel 2.1: Goede internationale samenwerking ter bevordering van de eigen en bondgenootschappelijke veiligheid
– Jaarlijkse verplichte bijdrage aan de NAVO.
– Jaarlijkse bijdrage aan het EU-Satellietcentrum en het Institute for Security Studies ten behoeve van de financiële verplichtingen (uitkering pensioengelden ex-WEU personeel) van de in juli 2011 opgeheven West Europese Unie (WEU).
– Jaarlijkse subsidie aan de Atlantische Commissie, ter ondersteuning van het maatschappelijk debat over de nationale en bondgenootschappelijke veiligheid.
– Programma Ondersteuning Buitenlands Beleid (POBB) en Veiligheidsfonds, voor kleinschalige activiteiten met een katalyserende werking die het Nederlandse veiligheidsbeleid ondersteunen.
Artikel 2.2: Bestrijding internationale criminaliteit en terrorisme
– Jaarlijkse bijdrage aan het in Den Haag gevestigde onafhankelijke International Centre for Counter-Terrorism (ICCT).
– Nederlandse inspanningen in multilateraal verband, onder andere als lid van het Global Counterterrorism Forum en de Global Coalition to Counter/Defeat ISIS. De projecten en programma’s op dit artikelonderdeel zijn gericht op de versterking van capaciteit in voor Nederland prioritaire regio’s om terrorisme, gewelddadig extremisme en radicalisering te voorkomen en te bestrijden.
– Het bevorderen van een normatief internationaal kader voor cyberactiviteiten en versterking van de kennispositie van de medewerkers op het gebied van cyber.
– Capaciteitsopbouw op het gebied van cyber security, cyber crime, data protectie en e-governance door middel van financiering van Nederlandse initiatieven onder het Global Forum on Cyber Expertise.
Artikel 2.3: Wapenbeheersing
– Jaarlijkse bijdragen aan het IAEA, de OPCW en de CTBTO.
– Ondersteuning van kleinschalige initiatieven gericht op uitvoering van het Biologische en Toxische Wapens Verdrag (BTWC), Non-Proliferatie Verdrag (NPV) en de Ottawa Conventie.
Artikel 2.4: Bevordering van veiligheid, stabiliteit en rechtsorde in internationaal verband
– Verdragscontributies aan de VN-crisisbeheersingsoperaties (vredesmissies).
– Bijdragen uit het Stabiliteitsfonds voor de inzet op het snijvlak van vrede, veiligheid en ontwikkeling. Het fonds spitst zich toe op een select aantal thema’s en landen en kan o.a. worden ingezet om activiteiten te financieren op het gebied van preventie van gewelddadig extremisme, ontmijning en early warning, early action. Daarnaast worden een aantal lopende activiteiten uit het fonds gefinancierd, zoals het uitzenden van experts via de civiele missiepool (CMV), training voor Afrikaanse peacekeepers (GPOI), en bijdragen aan de VN op specifieke thema’s.
– Het Makandra-programma is naar aanleiding van het amendement van het lid Sjoerdsma c.s., het amendement van het lid Van Helvert c.s. en een hoogambtelijke interdepartementale missie gestart (zoals geïntroduceerd in Kamerstuk 20 361, nr. 194). Dit programma is gericht op technische assistentie aan Suriname met als doel het versterken van de rechtsstaat, het verbeteren van goed bestuur en het ondersteunen van de Surinaamse overheid en overheids-agentschappen bij het opstellen van de juiste kaders en randvoorwaarden voor duurzame ontwikkeling en economische groei.
– Er is structureel EUR 25 miljoen beschikbaar voor de beveiliging van diplomaten en ambassades in gebieden met een hoog-risicoprofiel. Deze taken worden grotendeels uitgevoerd door Defensie.
– Bijdragen ten behoeve van de trainingen van buitenlandse diplomaten in Nederland.
Artikel 2.5: Bevordering van transitie in prioritaire gebieden
– Het Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen (NFRP) wordt gebruikt om organisaties en mensen te ondersteunen bij het verbeteren en versterken van democratische processen, institutionele capaciteit en de rechtsstaat. Het NFRP bestaat uit het Matra programma (Matra: maatschappelijke transformatie) gericht op het Oostelijk Partnerschap en Pre-accessie regio (de Westelijke Balkan en Turkije) en het Shiraka-programma, gericht op het Midden-Oosten en Noord-Afrika, elk met eigen beleidsaccenten.