Bij het aantreden van het nieuwe kabinet is het hoofdstuk Veiligheid uit het Regeerakkoord nader uitgewerkt, waarbij 4 grote thema’s zijn geïdentificeerd, te weten:

• – De buurt veiliger, voor bewoner en ondernemer.

• – Offensief tegen ondermijnende en georganiseerde criminaliteit.

• – Slagkracht voor professionals.

• – Versterking van de rechtsstaat.

Over deze thema’s zijn resultaatafspraken gemaakt met alle partners in de veiligheidsketen.

Burgers moeten veilig door het leven kunnen gaan; thuis, op straat en bij evenementen, tijdens het werk of waar dan ook. Overlast en criminaliteit moet stoppen, intimidatie, agressie en geweld worden hard aangepakt. Overheid, bedrijven en burgers nemen ieder hun eigen verantwoordelijkheid in deze en werken samen aan meer veiligheid.

Het kabinet heeft een breed scala aan maatregelen aangekondigd waarvan een aantal resultaten al zichtbaar is:

• – De hardere aanpak van overvalcriminaliteit onder sturing van de Taskforce Overvallen heeft in 2011 geleid tot een daling van 12% vergeleken met 2010.

• – De overlast van problematische jeugdgroepen is door intensieve samenwerking tussen Openbaar Ministerie (OM), politie en gemeenten aangepakt en heeft geleid tot doorbreking van de groepsdynamiek. Alles wijst er op dat nu reeds (zomer 2011) 41% van de 89 in beeld gebrachte problematische jeugdgroepen is aangepakt.

• – Met betrekking tot de aangekondigde invoering van adolescentenstrafrecht (mede ter ondersteuning van de aanpak van bovengenoemde jeugdgroepen) is 2011 een jaar van beleidsvorming en -voorbereiding geweest. Het wetsvoorstel (de wijziging van een aantal wetten) dat hiervoor nodig is, is eind 2011 in consultatie gegaan.

• – De pakkans voor high impact delicten is gestegen naar 31%.

• – In mei en oktober 2011 is de Tweede Kamer geïnformeerd over de wijze waarop dit kabinet het coffeeshopbeleid gaat aanscherpen (TK 24 077, nr. 259 en 265). De gedoogcriteria zijn aangescherpt: coffeeshops worden besloten clubs alleen toegankelijk voor leden, een coffeeshop heeft maximaal 2000 leden, geen lidmaatschap voor anderen dan ingezetenen van Nederland van 18 jaar of ouder, en de minimale afstand tussen coffeeshops en scholen bedraagt 350 meter. In december 2011 heeft het kabinet de Tweede Kamer geïnformeerd over de gefaseerde invoering van het nieuwe beleid (TK 24 077, nr. 266).

• – Met het oog op de invoering van een dierenpolitie is in 2011 gestart met een specifieke, hierop gerichte opleiding. Eind 2011 waren er 131 dierenagenten full time aan de slag. Het meldnummer 1-4-4 Red een dier is in oktober operationeel geworden. Tegelijkertijd werd door het OM met ingang van 1 oktober het strafvorderingsbeleid verzwaard.

• – Op 7 december is het Wetsvoorstel verruiming fouilleringsbevoegdheden naar de Tweede Kamer gezonden (TK 33 112).

Georganiseerde misdaad is een sluipende bedreiging voor de integriteit van ons financieel-economische stelsel en ondermijnt het functioneren van de rechtsstaat. Veel lokale, zichtbare overlast en criminaliteit zijn een rechtstreeks gevolg van niet zichtbare, criminele organisaties.

• – Het kabinet heeft als een van de doelstellingen van de aanpak van georganiseerde criminaliteit een verdubbeling van het aantal aangepakte criminele samenwerkingsverbanden van 20% in 2009 tot 40% in 2014. De nadruk ligt hierbij op de aanpak van mensenhandel en -smokkel, drugscriminaliteit, milieucriminaliteit, witwassen en cybercrime. In 2011 is het aantal projectmatige onderzoeken naar criminele samenwerkingsverbanden verder gestegen, waarmee in de eerste fase van de opsporingsketen een realisatie van 30% is bereikt. Deze stijging komt overeen met de afspraken die zijn gemaakt in het kader van de landelijke prioriteiten voor de politie. Het is op dit moment nog te vroeg om te beoordelen in hoeverre deze stijging van het aantal gestarte onderzoeken zich ook evenredig doorvertaalt naar opgelegde sancties (strafrechtelijk dan wel anderszins) tegen (leden van) criminele samenwerkingsverbanden. De cijfers van strafrechtelijke veroordelingen in 2011 wijzen daar nog niet op. Maar omdat het hier doorgaans langdurige en complexe onderzoeken betreft wordt doorwerking in de sanctie-oplegging naar verwachting pas in 2013 zichtbaar.

• – Om het motto van deze regering «Misdaad mag niet lonen!» kracht bij te zetten is het OM dit jaar gestart met het programma «Afpakken». Dit samenwerkingsverband tussen OM, politie en bijzondere opsporingsdiensten heeft geleid tot de vorming van twee landelijke specialistische teams die zich, in samenwerking met onder andere de FIOD en de Nationale recherche, bezighouden met de aanpak van criminele, financiële dienstverleners.

• – Op 1 juli 2011 is de wetgeving ter verruiming van de mogelijkheden om crimineel vermogen af te pakken, in werking getreden.

• – De bestuurlijke aanpak van georganiseerde criminaliteit is versterkt door structurele financiering van de Regionale informatie- en expertise Centra op basis van het beleidskader (TK 29 911, nr. 54) en het verruimen van de mogelijkheden die Bibob biedt.

• – Witwassen van door criminaliteit verkregen vermogen is een bedreiging van de rechtsstaat doordat het de verwevenheid van onder- en bovenwereld mogelijk maakt. Om hiertegen drempels op te werpen is in 2011 een tweetal wetsvoorstellen naar de Tweede Kamer gezonden (het wetsvoorstel naar aanleiding van de aanbevelingen van de Commissie Hammerstein en het wetsvoorstel informatieplicht derdegeldenrekening notarissen (TK 32 250 en TK 32 700)

• – Met het oog op digitale veiligheid en de aanpak van digitale criminaliteit is in februari de Nationale Cyber Security Strategie naar de Tweede Kamer gezonden (TK 26 643, nr. 174). Hierin beschrijft het kabinet de aanpak van cyber security. In juni werd de Cyber Security Raad geïnstalleerd die het kabinet adviseert over de uitvoering van de strategie. In de Raad hebben publieke, private en wetenschappelijke partijen zitting. De samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven is in de Diginotar-kwestie beproefd en effectief gebleken. De geleerde lessen worden benut bij de uitwerking van de strategie. Ten slotte werd eind december het Cyber Security Beeld Nederland naar de Tweede Kamer gezonden (TK 26 643, nr. 220).

• – In december 2011 werd een wijziging van de Wet bescherming persoonsgegevens in consultatie gegeven waarin een meldplicht voor datalekken wordt geregeld.

• – Het controleren, identificeren en overdragen van illegale vreemdelingen aan de strafrechtsketen is versterkt. In 2011 is daartoe de implementatie van Progis afgerond.

Dit kabinet werkt aan slagvaardig opererende opsporings- en vervolgingsdiensten. Onnodige bureaucratie wordt verminderd waardoor er meer blauw op straat komt. In de uitvoering van hun publieke taak worden professionals beter beschermd tegen agressie en geweld. Prioriteit werd in 2011 gegeven aan:

• – De voorbereiding van de invoering van de nationale politie (zoals reeds eerder gemeld).

• – De bestrijding van bureaucratie. Op 18 februari 2011 is het Actieprogramma «Minder regels, meer op straat» aan de Tweede Kamer gestuurd. Dit actieprogramma, waarin Veiligheid en Justitie nauw samenwerkt met politie en OM, moet leiden tot 25% minder administratieve lasten voor de politie in 2014 (in 2012 5%, 2013 10% en in 2014 de laatste 10%). Door het wegnemen van ergerlijke bureaucratie, het slimmer organiseren van politiewerk en versterking van het vakmanschap wordt het aantal direct inzetbare uren politiewerk verhoogd met een equivalent van circa 1 000 fte. In 2013 en 2014 is dat respectievelijk 3 000 en 5 000 fte. Deze uren komen binnen de afgesproken operationele sterkte van 49 500 fte in de vorm van productiviteitsverhoging beschikbaar voor uitvoering van de primaire politietaken.

• – Om de heterdaadkracht bij de politie te vergroten zijn in 2011 enkele pilots gestart. Doel van de pilots is meer heterdaad aanhoudingen en snellere afdoening.

• – Ten slotte is een uitgebreid aanvalsprogramma ICT opgesteld. Dit programma moet leiden tot een landelijke, uniforme informatiehuishouding. Het aanvalsprogramma werd in september 2011 naar de Tweede Kamer gezonden.

In een rechtsstaat dient de overheid borg te staan voor onder meer de beschikbaarheid van onafhankelijke en goede rechtspraak, adequate toegang tot het recht, vlot verlopende procedures, een snelle en consequente tenuitvoerlegging van straffen en maatregelen en zorg voor slachtoffers. Om deze borging houdbaar en betaalbaar te houden dient de strafrechtsketen effectiever ingericht te worden en geschikt gemaakt te worden voor de toekomst.

• – Om de kwaliteit van de rechtspleging voor de toekomst te borgen en de rechtspraak slagvaardiger te maken, is in september 2011 het wetsvoorstel Herziening gerechtelijke kaart aan de Tweede Kamer aangeboden (TK 32 891, nr. 2). Het wetsvoorstel is in december door de Tweede Kamer aangenomen.

• – Om de toegang tot het recht in stand te houden, zijn financiële en innovatieve maatregelen nodig. In het Regeerakkoord is de maatregel geformuleerd dat de rechtspraak meer dan tot nu toe moet worden bekostigd door degenen die daar gebruik van maken. Procederende partijen gaan daarom een hogere bijdrage leveren in de kosten van deze procedures. Personen met lage inkomens worden gecompenseerd. De voorstellen tot wijziging van het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand zijn met de Tweede Kamer besproken (TK 31 753, nr. 39 en TK 33 071, nr. 6). Het stelsel van geschiloplossing dient bij de tijd te zijn, in te spelen op veranderende wensen en behoeften in de samenleving. Om dit stelsel ook in de toekomst goed te laten functioneren, is innovatie noodzakelijk. In 2014 dient geschiloplossing voor de burger merkbaar beter (eenvoudiger, sneller en/of effectiever) te verlopen. Daartoe is in 2011 een innovatieagenda opgesteld, die in oktober aan de Tweede Kamer is verzonden (bijlage bij TK 33 071, nr. 5).

• – Om te komen tot een betere en snellere afdoening van strafzaken zijn in 2011 twee initiatieven in gang gezet. In april is in een drietal regio’s het programma herontwerp keten strafrechtelijke handhaving van start gegaan. Doel van het programma is dat ketenbreed (van politie tot en met rechtspraak) professionals zelf komen tot optimalisering van de eigen werkprocessen. Het Ministerie van Veiligheid en Justitie biedt hierbij een methodiek aan en externe begeleiding. Daarnaast is in een vijftal andere regio’s door politie en Openbaar Ministerie (OM) met ingang van maart gestart met snelle selectie en afdoening van eenvoudige strafzaken van veel voorkomende criminaliteit aan de voorkant. Doel is om binnen 3 dagen na aanhouding te komen tot eerste èn finale beoordeling van de zaak.

In het Regeerakkoord zijn maatregelen aangekondigd om slachtoffers een sterkere positie te geven.

Daartoe is in 2011 een aantal wetsvoorstellen in consultatie gegaan en naar de Tweede Kamer gezonden:

• – Wetsvoorstel conservatoir beslag door de staat ten behoeve van het slachtoffer.

• – Wijziging van het wetboek van Strafvordering in verband met regeling herziening ten nadele (Wet herziening ten nadele (TK 32044. ). Dit wetsvoorstel is in december 2011 in de Tweede Kamer aangenomen.

• – Wetsvoorstel nadere voorzieningen voor het slachtoffer (onder andere uitbreiding spreekrecht).

• – Ten slotte is er reeds op 1 januari 2011 een aanwijzing van het OM uit gegaan waarin is vastgelegd dat personen die zichzelf in eigen huis of bedrijf verdedigen tegen overvallers of inbrekers niet worden geconfronteerd met een aanhouding, tenzij de rechter-commissaris op vordering van het OM besluit tot inbewaringstelling van de zelfverdediger.

Andere onderwerpen die in het regeerakkoord aan de orde zijn gesteld en hierboven niet genoemd zijn, betreffen:

• • Prioritaire handhaving van het kraakverbod;

• • Beperking instroom Tbs en andere maatregelen op dat terrein;

• • Intensivering snelheidscontroles en zwaardere boetes bij substantiële snelheidsovertredingen;

• • Verbetering van de aanrijtijden van de politie;

• • Cybercrime

Deze onderwerpen komen aan de orde in hoofdstuk 4 «Beleidsartikelen», onder andere in de artikelen 13 en 23.