Algemeen

In 2012 heeft IenM het toezicht op de uitvoeringsorganisaties op afstand geactualiseerd en geprofessionaliseerd. Deze actualisatie heeft zijn oorsprong in de Kaderwet zbo’s en de fusie tussen de voormalige departementen van VROM en VenW tot IenM. De uitgangspunten voor deze actualisatie en professionalisering zijn uitgewerkt in «Verantwoorde Uitvoering: Toezichtvisie IenM op uitvoeringsorganisaties op afstand».

Met de inwerkingtreding van de Aanpassingswet zbo’s IenM aan de Kaderwet zbo’s (Aanpassingswet) per 1 januari 2013 zijn aansluitend 8 onder IenM ressorterende zelfstandige bestuursorganen (zbo’s) onder de Kaderwet zbo’s gebracht. Dit betreft de Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL), de Stichting Airport Coordination Netherlands (SACN), de Dienst Wegverkeer (RDW), het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR), het Kadaster, de Stichting Nationale en Internationale Wegvervoerorganisatie (NIWO), de Stichting VAM en de Stichting Vaarbewijs- en Marifoonexamens (VAMEX). De Nederlandse Emissieautoriteit (NEa) viel reeds eerder onder de Kaderwet zbo’s.

Daarmee hebben de minister en staatssecretaris een aantal nieuwe bevoegdheden gekregen en dienen de zbo’s aan een aantal extra plichten te voldoen. Deze bevoegdheden en plichten zijn voor de zbo’s uitgewerkt in sturings- en toezichtvisies, veelal in de vorm van een ministeriële regeling en beleidsregels. Deze zijn in de Staatscourant gepubliceerd en per 1 januari 2013 in werking getreden. Ze vormen het sluitstuk van de implementatie van de Kaderwet. Voor de NEa geldt dat dit zbo is opgericht conform de Kaderwetprincipes. Voor het bestuur van de NEa zullen in het voorjaar van 2013 vergelijkbare beleidsregels worden opgesteld, passend bij de aard van het zbo. Hiervoor zullen eerst de bestaande samenwerkingsafspraken tussen IenM, het agentschap NEa en het bestuur van de NEa worden geëvalueerd.

Onderstaand wordt voor een aantal zbo’s en rwt’s een overzicht gegeven van de toezichtbevindingen over het jaar 201260. De bijlage wordt afgesloten met een totaaloverzicht van alle zbo’s en rwt’s die onder de minister van IenM ressorteren. Het overgrote deel van deze organisaties is tarief gefinancierd. Daarom zijn voor deze organisaties geen ramingen en realisaties opgenomen. Voor een nader beeld wordt verwezen naar de individuele jaarverslagen van deze organisaties.

Prorail

De Staat houdt 100% van de aandelen van Railinfratrust BV die op haar beurt 100% van de aandelen ProRail houdt. Het aandeelhouderschap ligt bij de minister van Infrastructuur en Milieu. Het aandeelhouderschap is in 2012 overgaan van de Directie Openbaar Vervoer en Spoor naar een separate toezichteenheid binnen de hoofddirectie FMC.

De sturing vanuit de aandeelhoudersrol is complementair ten opzichte van de sturing als concessie- en als subsidieverlener. In 2012 is invulling gegeven aan de bevoegdheid van de aandeelhouder tijdens de aandeelhoudersvergadering. De algemene vergadering heeft besloten het bezoldigingsbeleid voor het statutair bestuur per 1 januari 2012 aan te passen, waarmee de variabele beloningscomponent wordt omgezet in een vaste beloning. De Tweede Kamer is in juli geïnformeerd over het bezoldigingsbeleid. Daarnaast is 2012 een lid van de Raad van Commissarissen van ProRail herbenoemd.

Het toezicht op ProRail is belegd bij de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa), de Inspectie Leefomgeving en Transport en de Directie Openbaar Vervoer en Spoor van het Directoraat-Generaal Bereikbaarheid van het ministerie van Infrastructuur en Milieu.

RDW

De kwaliteit van dienstverlening van diensten van de RDW was in 2012 op orde. De wettelijke en de in de Toezichtvisie neergelegde prestatie-indicatoren en normen zijn voor het overgrote deel gehaald.

De tarieven zijn in 2012 ongeveer gelijk gebleven. De omzet is gedaald van € 194,7 miljoen in 2011 naar € 186,3 miljoen, een daling van 4,3%. De nieuwe door IenM goedgekeurde tariefstructuur bij Typegoedkeuringen heeft geleid tot een verbeterde doorberekening van de gemaakte kosten en daarmee tot een stijging van de gerelateerde omzet.

Omdat de RDW de kosten in 2012 met 2,5% heeft kunnen beperken ten opzichte van 2011, is over 2012 per saldo toch een netto resultaat van € 0,3 miljoen gerealiseerd.

In 2012 is de RDW gestart met een onderzoek de effecten van «gratis» informatieverstrekking in een tariefgefinancierde omgeving. Een onderdeel van dit onderzoek is een Proof of Concept waarbij voertuiggegevens van het Nederlandse voertuigpark nu als open data toegankelijk zijn via de Azure Marketplace van Microsoft. In 2013 wordt deze Proof of Concept geëvalueerd en worden besluiten genomen over het vervolg.

In november 2012 is een nieuwe CAO vastgesteld. Deze heeft een looptijd van zestien maanden van 1 december 2011 tot 1 april 2013. Met dit arbeidsvoorwaardenakkoord is de afschaffing van de PAS-regeling (Partiële arbeidsparticipatie senioren) per 1 januari 2013 een feit geworden. Daarvoor in de plaats is het Flexibel Arbeidsvoorwaarden Pakket (FAP) gekomen.

De RDW voldoet aan de norm ISO/IEC 27001: 2005 voor informatiebeveiliging.

CBR

In 2012 heeft de omvorming van het CBR van privaatrechtelijke naar publiekrechtelijke organisatie plaatsgevonden. Vanaf 1 januari 2013 is het CBR een publiekrechtelijk ZBO. Binnen dat kader heeft een herschikking van de tarieven plaatsgevonden, is een gebruikersraad ingesteld en is een start gemaakt met afspraken omtrent de te leveren prestaties. De tarieven die in het verleden tot stand kwamen door de toepassing van een indexatie – formule zullen vanaf 2013 gebaseerd zijn op de onderliggende kosten. Hiertoe is door het CBR een kostprijscalculatiemodel opgesteld. Het Ministerie van IenM heeft Deloitte gevraagd het betreffende model te beoordelen en een advies te geven omtrent het gewenste vermogen. Dit heeft geleid tot een positief advies en een indicatie omtrent het gewenst vermogen tussen de 7 en 10 miljoen euro. Met het positief resultaat in 2012 van 2,8 miljoen euro is het vermogen toegenomen tot 7,4 miljoen euro. In overleg tussen mijn departement en het CBR is een gebruikersraad ingesteld en is de CCV raad opgeheven. Tevens zijn de uitgangspunten omtrent de te leveren prestaties tussen mijn departement en het CBR besproken. Deze zullen in 2013 worden geformaliseerd.

In 2012 heeft het CBR onder verscherpt toezicht gestaan. Dit is ingevuld door regelmatige voortgangsrapportages en tweemaandelijkse overleggen tussen de directie en de Secretaris Generaal van mijn departement. Hierbij is gebleken dat met name op het gebied van het medische cluster nog belangrijke verbeteringen zijn door te voeren.

In 2012 heeft het CBR een nieuwe opzet van de financiële cijfers in de vorm van het Financieel Meerjaren Beleidsplan aan het Ministerie voorgelegd.

In 2012 heeft het CBR goede vorderingen gemaakt in het pensioendossier. Het forensisch onderzoek is afgerond en geeft geen aanleiding voor nieuw onderzoek. Het is aan het CBR om het pensioendossier nu definitief te sluiten. Hierover heb ik de Tweede Kamer bericht.

NIWO

De NIWO is gecertificeerd volgens de ISO certificering, waarmee aangetoond wordt dat het kwaliteitsmanagementsysteem voldoet aan de normelementen van de ISO. Een onderdeel van het kwaliteitsmanagementsysteem is de klachtenregistratie. In 2013 wordt de NIWO geëvalueerd.

De begroting 2013 is goedgekeurd, de tarieven zijn ongewijzigd gebleven ten opzichte van de begroting 2012.

Stichting VAM/IBKI

Per 1 juni 2009 is de nieuwe Wet Rijonderricht Motorrijtuigen (WRM) in werking getreden. Hierdoor zal bij de examenopzet meer aandacht worden besteed aan het opdoen van praktijkervaringen en is de jaarlijkse applicatietoets vervangen door een bijscholing. In 2013 wordt de WRM geëvalueerd.

Het streven van IBKI is erop gericht om de examentarieven stabiel en zo laag mogelijk te houden. Na jarenlang de tarieven voor de WRM gelijk gehouden te hebben, heeft de kostenontwikkeling in combinatie met een lagere instroom van nieuwe kandidaten een tariefstijging in 2012 noodzakelijk gemaakt. Er is een nieuw tarief geïntroduceerd voor het decentraal afnemen van examens op verzoek van een rij-instructeur. Hierdoor kan IBKI blijven voorzien in klantgerichte dienstverlening voor bijscholing en stagebeoordeling.

De tarieven voor APK keurmeester zijn gelijk gebleven.

Op de uitvoering van de examens Wet Rijonderricht Motorvoertuigen, keurmeester APK en installateur LPG wordt toezicht uitgeoefend door zogenoemde Rijksgecommitteerden. Uit de verslagen van de Rijksgecommitteerden WRM en APK is gebleken dat de examens op een goede wijze worden uitgevoerd en zijn geen bijzondere aandachtpunten naar voren gekomen.

Over de verantwoording van de uitvoering van de publieke taken zijn in de eind 2012 gepubliceerde beleidsregel afspraken gemaakt.

Luchtverkeersleiding Nederland

Het algemene beeld is dat LVNL over het jaar 2012 een goede prestatie heeft geleverd qua werking en doeltreffendheid. De verkeersvolumes in de luchtverkeersbegeleiding blijven sterk achter bij de verwachtingen die in het Performanceplan 2012 – 2014 zijn opgenomen op basis van Eurocontrol verkeersverwachtingen. De economische en financiële crisis in Europa en de rest van de wereld is hoofdoorzaak van deze afname in verkeersvolumes. Het verkeersvolume bepaalt de omzet van LVNL. Voor de middellange termijn is een verbetering van het verkeersvolume niet te verwachten. Ondanks de volumedaling sluit LVNL het jaar 2012 af met een positief exploitatieresultaat van ongeveer € 7,5 miljoen, inclusief de verliezen in verband met het verkeersvolumerisico en het kostenrisico. Dit blijft achter bij de begroting 2012.

Begin 2013 is door de Staatssecretaris de begroting 2013 vastgesteld en daarmee tevens de tarieven voor het jaar 2013. In 2013 hanteert LVNL dezelfde tarieven als in 2012 op basis van de afspraken, die tussen het Rijk en LVNL zijn gemaakt over de stabilisatie en verlaging van de tarieven van LVNL over de periode 2012 tot en met 2014. LVNL werkt aan een pakket maatregelen om structureel kosten te besparen. Continuïteit van bestaande LVNL taken en de veiligheid mogen hier niet onder leiden. De Europese Commissie zet via prestatiesturing in op efficiency-verbetering in de luchtverkeersbegeleiding. Dit heeft effect op de mate waarin LVNL kosten kan doorberekenen aan de gebruikers en de risico’s die zij, als gevolg van het afnemende verkeersvolume, zelf moet dragen (zonder verrekening aan de luchtvaartmaatschappijen). Door de afname van verkeersvolumes zet dit druk op het resultaat van LVNL. Onder leiding van IenM is in 2012, conform EU regelgeving, een Stakeholder Consultation Meeting gehouden. In deze bijeenkomst zijn de stakeholders (o.a. de luchtvaartmaatschappijen) door LVNL, MUAC, KNMI en NSA geraadpleegd over de meerjarenplannen, de begroting, de investeringen en de ontwikkeling van de kosten en tarieven. In 2012 is een nieuwe éénjarige CAO afgesloten.

Per 1 januari 2012 is het Europa-brede prestatie-sturingssysteem in werking getreden. Voor capaciteit en milieu heeft prestatiesturing plaats op FABEC-niveau; voor de kostenefficiëntie in de en route heffingenzone heeft prestatiesturing plaats op het niveau van de individuele lidstaten. Als gevolg van de vermindering van het luchtverkeer wordt het voor 2012 gestelde kostenefficiëntiedoel in de Nederlandse en route heffingen zone niet gehaald. LVNL behaalt wel de voor 2012 geformuleerde capaciteits- en duurzaamheidsdoelen.

Stichting Vaarbewijzen- en Marifoon Examens (VAMEX)

De VAMEX is aangewezen als exameninstelling voor het Klein Vaarbewijs en het diploma Groot Motorschip en is tevens gemandateerd om de Klein Vaarbewijzen en de Groot Pleziervaartbewijzen uit te geven. Bovendien geeft de VAMEX de internationale vaarbewijzen (ICC’s) uit die volledig geïntegreerd zijn in het Klein Vaarbewijs. Daarnaast is besloten de VAMEX te mandateren om de registratie van de ontzegde vaarbevoegdheden te gaan uitvoeren

In 2010 is het functioneren van de VAMEX over de jaren 2007 t/m 2009 geëvalueerd. Geconstateerd is dat de VAMEX haar publieke taken op een doeltreffende en doelmatige wijze heeft uitgevoerd, zich robuust heeft betoond in het uitvoeren van bestaande taken en het in beheer nemen van nieuwe taken en dat daarbij de relatie met haar stakeholders voldoende aandacht heeft gekregen. Bovengenoemde constatering heeft een belangrijke rol gespeeld bij de beslissing om de VAMEX per 1 januari 2012 opnieuw voor een periode van vijf jaar aan te wijzen voor de uitvoering van bovengenoemde taken. In 2012 is de herhuisvesting van de VAMEX afgerond, waardoor deze niet alleen kwalitatief op een aanvaardbaar niveau is gebracht maar daardoor ook beter aansluit bij de geografische spreiding van de kandidaten.

Kadaster

In 2012 daalde het aantal transacties op de vastgoedmarkt sterker dan verwacht waardoor de omzet van het Kadaster lager uitviel dan geraamd. Ondanks de tegenvallende omzet is de uitvoering in 2012 kostendekkend geweest.

Het Kadaster heeft voorbereidingen getroffen voor een nieuwe topstructuur die per 1 januari 2013 in werking is getreden. Voortaan vergaderen bestuur en directeuren gezamenlijk in een directieraad. Het bestuur is teruggebracht van 3 naar 2 leden.

Het project Publieke Dienstverlening op de Kaart (PDOK), dat in het kader van het programma Vernieuwing Rijksdienst is opgezet, is overgegaan van project naar reguliere uitvoering. Het beheer is belegd bij het Kadaster.

Het Kadaster en IenM hebben gezamenlijk gewerkt aan een nieuwe ordening van de kadasters in Caribisch Nederland. Het voornemen is om het Kadaster verantwoordelijk te maken voor de kadastrale functies op de eilanden. In 2013 zal hiertoe wetgeving worden voorbereid.

Het Kadaster overweegt een deel van zijn ICT (rekencentrum) uit te besteden. In 2012 is een leverancier geselecteerd. In 2013 zal naar verwachting een definitief besluit worden genomen.

Stichting Advisering Bestuursrechtspraak (StAB)

De gevolgen van de economische crisis zijn ook in 2012 zichtbaar geweest. De totale instroom van adviesaanvragen is iets hoger (6,2%) geweest dan in 2011. Tot eind september is sprake geweest van een lage werkvoorraad, in de laatste maanden van het jaar is er een aanzienlijke stijging van het advieswerk te zien. Waar de advieslast van de Raad van State is afgenomen is een toename te zien van (plan)schade- en handhavingszaken. Daarnaast heeft de StAB relatief veel tijd besteed aan zaken met een bijzondere adviesvraag. Het aantal Wabo-zaken bij de rechtbanken neemt toe evenals de omvang van de ruimtelijke ordeningszaken.

De doelstelling om alle zaken binnen de afgesproken termijn af te ronden is gehaald. De gemiddelde behandeltijd in 2012 bedroeg 2,5 maanden, ten opzichte van 3,1 maanden in 2011.

Als gevolg van het verminderde werkaanbod en de structurele financiële taakstelling heeft de StAB forse materiële en personele maatregelen moeten nemen. Voor de realisatie hiervan heeft de StAB eind 2011 een eenmalige bijdrage gekregen. Deze maatregelen hebben er in 2012 toe geleid dat de StAB ruim binnen het begrote budget is gebleven.

De StAB heeft – om de onafhankelijkheid van de organisatie te benadrukken – een aangescherpt beleid geformuleerd inzake de nevenactiviteiten van de leden van de raad van toezicht.