De algemene doelstelling is het scheppen van een internationaal concurrerende onderzoeksomgeving die onderzoekers uitdaagt tot optimale wetenschappelijke prestaties en die goed aansluit op maatschappelijke behoeften. De Minister is verantwoordelijk voor het stelsel van onderzoek en wetenschap.

Financiering: De Minister bekostigt onderzoeks- en wetenschapsinstellingen.

Stimuleren: De Minister stimuleert meer zwaartepuntvorming en profilering in het wetenschappelijk onderzoek. De afspraken die hierover gemaakt zijn met de universiteiten staan vermeld in het hoofdlijnenakkoord. In de «Wetenschapsvisie 2025: keuzes voor de toekomst» wordt beschreven hoe het wetenschapsbestel toekomstbestendig wordt. Tevens wordt gestreefd de samenwerking in de Gouden driehoek van bedrijven, kennisinstellingen en overheid te verbeteren, in het topsectorenbeleid zijn hiervoor innovatiecontracten ontwikkeld.

Regisseren: De Minister schept voorwaarden voor:

• • het doelmatig functioneren van een aantal wetenschappelijke instellingen die, zowel zelfstandig als in relatie tot de universiteiten en bedrijven, een belangrijke plaats innemen;

• • borging van het vernieuwend vermogen en de kwaliteit van het Nederlandse onderzoek en de Nederlandse onderzoeksfaciliteiten;

• • de coördinatie van het wetenschapsbeleid op nationaal en internationaal niveau.

De Minister is verantwoordelijk voor het toezicht op een efficiënte besteding van publieke middelen en op voldoende verspreiding van kennis naar de maatschappij.

Kengetallen voor het terrein van onderzoek en wetenschapsbeleid zijn te vinden in Trends in Beeld.

Het Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) wetenschap vormt, samen met de evaluaties van NWO en KNAW, de basis voor de inmiddels uitgebrachte wetenschapsvisie.

Nederland speelt internationaal gezien een vooraanstaande rol en presteert zeer goed als het gaat om wetenschappelijke kwaliteit en productiviteit. Uit onderzoek van de Europese Commissie in het kader van de Europa 2020-strategie blijkt dat Nederland tot de kopgroep behoort wat betreft openheid, excellentie en aantrekkelijkheid van het onderzoeksstelsel, samen met de Scandinavische landen, het Verenigd Koninkrijk en Zwitserland. Onze universiteiten, instituten en onderzoeksinstellingen worden over de gehele breedte als kwalitatief hoogwaardig betiteld in diverse onderzoeken. Daarbij werken overheid, bedrijfsleven, universiteiten en onderzoeksinstituten in de topsectoren intensief samen aan kennis en innovatie. De OESO prijst de Nederlandse aanpak van publiek-private samenwerking en de instituten waarbinnen zowel fundamenteel onderzoek als toegepast onderzoek in samenhang wordt verricht.

De conclusies van internationaal en nationaal onderzoek zijn glashelder: het Nederlandse wetenschapsstelsel presteert zeer goed in termen van kwaliteit en productiviteit. De Nederlandse wetenschap bereikt met een gemiddeld niveau van publieke middelen topprestaties. Ook de verwevenheid van onderwijs en onderzoek is een van de sterke kanten van ons stelsel. Om de goede prestaties en hoge productiviteit van het wetenschapsbestel te behouden en voorbereid te zijn op de toekomst staan in de «Wetenschapsvisie 2025: keuzes voor de toekomst», die in 2014 gepubliceerd is, plannen voor het wetenschapsbeleid opdat de Nederlandse wetenschap internationaal een vooraanstaande rol houdt. De ambities hierin zijn dat de Nederlandse wetenschap van wereldformaat is, dat de wetenschap meer verbonden is met de maatschappij en het bedrijfsleven en maximale impact heeft en dat de Nederlandse wetenschap een broedplaats blijft voor talent.

Nederlandse onderzoekers en bedrijven hebben in 2014 volop voorstellen ingediend voor onderzoeksfinanciering vanuit Horizon2020. Bij de eerste toekenningen door de Europese Onderzoeksraad (ERC) is 10,4% van de ERC starting grants naar onderzoekers aan Nederlandse instellingen gegaan. Uit de hoge score binnen Horizon2020 blijkt de kwaliteit van de Nederlandse wetenschap.

In 2014 is er een ERIC «European Research Infrastructure Consortium» opgericht met de naam JIV «Joint Institute for VLBI» (very long baseline interferometry). Een ERIC biedt meer stabiliteit voor activiteiten gericht op de wetenschap. Het is namelijk een rechtspersoon met volledige rechtsbevoegdheid. De JIV-ERIC draagt er zorg voor dat radiotelescopen over de hele wereld – waaronder de radiotelescopen van Westerbork – vanuit een centraal punt bestuurd kunnen worden. De data van die telescopen kunnen op een centraal punt samenkomen en verwerkt worden.

In 2014 vond ook nog de tot op heden meest succesvolle editie van het Weekend van de Wetenschap plaats. In opdracht van OWB organiseerde NEMO het landelijke publieksevenement dat wetenschap en technologie op een laagdrempelige manier toegankelijk maakt voor de samenleving. Door heel Nederland openden ruim 185 kennisinstellingen, onderzoeksinstituten, musea, bedrijven en innovatieve organisaties hun deuren voor het publiek. Ruim 130.000 mensen bezochten in het eerste weekend van oktober op die manier de wetenschap.

Toelichting:

De realisatie van de uitgaven in 2014 ligt € 21,1 miljoen hoger dan oorspronkelijk begroot. De verplichtingen zijn met € 512,5 verhoogd.

Verplichtingen

Gesaldeerd is er sprake van een verhoging van € 512,5 miljoen. De belangrijkste oorzaken van deze verhoging zijn:

• • In 2012 hebben OCW en NWO een afspraak gemaakt over de toepassing van de Regeling jaarverslaggeving onderwijs (RJ 660) voor de inrichting van de jaarverslaggeving vanaf 2012. Daarbij is afgesproken dat deze stelselwijzing in 2013 geëvalueerd zou worden, aangezien er na een jaar meer ervaring zou zijn opgebouwd met dit stelsel, zowel bij NWO, als ook bij OCW. Het nieuwe stelsel biedt grote voordelen in termen van transparantie en sturingsinformatie, maar betekent in de praktijk ook dat alle reeds aangegane subsidieverplichtingen direct en volledig als last worden genomen en als schuldpositie op de balans zichtbaar worden. Tegenover deze schuldpositie staat de vordering op OCW ter dekking van een deel van die verplichtingen. Naar aanleiding van de evaluatie van de toepassing van dit stelsel is in 2014 afgesproken dat vanaf verslagjaar 2013 een andere boekingswijze wordt gevolgd. Het zogenaamde niet-dynamische deel van de ontstane vordering zal via het resultaat worden afgeboekt op het Eigen Vermogen (EV). Deze technische bijstelling van € 331,3 miljoen is daar het resultaat van.

• • Een verhoging van de rijksbijdrage van de Koninklijke Bibliotheek met € 40,7 miljoen als gevolg de Wet Stelsel Openbare Bibliotheekvoorziening (WSOB).

• • Bijstelling van de verplichtingenraming als gevolg van de 2^de tranche ten behoeve van de intensivering onderwijs en onderzoek (€ 43,0 miljoen).

• • Bijstelling van de in het begrotingsakkoord 2015 begrotingsafspraken 2014 opgenomen middelen ten behoeve van matching (€ 50,0 miljoen).

• • Bijstelling van de in het begrotingsakkoord begrotingsafspreaken 2014 opgenomen middelen ten behoeve van vrije competitie (€ 25,0 miljoen).

• • Bijstelling in verband met de vrijval van middelen ten behoeve van cofinanciering (€ 8,6 miljoen)

Uitgaven algemeen

De realisatie van de uitgaven in 2014 ligt € 21,1 miljoen hoger dan oorspronkelijk begroot. De verschillen worden verduidelijkt bij de toelichting op de instrumenten

Bekostiging

Het Ministerie van OCW bekostigt de nationale onderzoeksinstellingen NWO, KNAW en KB. Hiermee stelt de Minister deze organisaties in staat om binnen de wettelijke kaders en in lijn met de vierjaarlijkse strategische agenda en strategische plannen van de instellingen hun missies en doelstellingen te realiseren. Die zijn gericht op het bevorderen van de kwaliteit van het wetenschappelijk onderzoek in Nederland en het initiëren en stimuleren van nieuwe ontwikkelingen daarin.

Bijdragen met een structureel karakter aan:

• – NWO voor grote infrastructurele onderzoeksvoorzieningen voor de uitvoering van projecten die geselecteerd worden op grond van de resultaten van de nationale roadmap commissie. Met de inzet van deze middelen worden onze onderzoekers in de gelegenheid gesteld om te kunnen werken met onderzoeksfaciliteiten van wereldniveau;

• – NWO voor het uitvoeren van een integraal persoonsgebonden talentprogramma waarin naast de Vernieuwingsimpuls ook de voormalige middelen voor de specifieke doelgroepen zijn opgegaan. Doelen zijn via competitie op basis van wetenschappelijke kwaliteit voldoende ruimte te geven aan (jonge) veelbelovende onderzoekers, excellentie in het onderzoek te bevorderen, en te zorgen voor een adequate in- en doorstroom van onderzoekers zodat er verbetering optreedt in hun loopbaanperspectieven.

• – Het budget is per saldo met € 34,9 miljoen verhoogd. Belangrijkste oorzaken van deze verhoging zijn:

  • • Een interdepartementale overboeking van het Ministerie van EZ inzake de bijdrage privaat-publieke samenwerking van € 25 miljoen.

  • • Interne overboeking van € 7,2 miljoen ten behoeve van projecten die worden uitgevoerd door het Nationale Regieorgaan Onderwijsonderzoek.

  • • Een toevoeging van € 1,0 miljoen voor de loonbijstelling 2014.

Subsidies

Diverse subsidies voor stichtingen en centra met een specifieke rol in de kennisinfrastructuur, het gaat hier om bijdragen aan:

• – Naturalis voor de totstandkoming van het Nederlands Centrum voor Biodiversiteit (NCB). Met ingang van 2014 is het Nationaal Herbarium hierin opgegaan;

• – het Biomedical Primate Research Centre (BPRC) voor het primatenonderzoek en de huisvesting van primaten en subsidie aan de Stichting AAP voor het verzorgen van de opvang van de BPRC chimpansees;

• – het Nationaal Centrum voor Wetenschaps- en techniek (NCWT) voor het science center NEMO en andere regionale science centra en voor het Weekend van de Wetenschap.

Projectsubsidies: Het gaat hier om innovatieve onderzoeksprojecten en investeringsimpulsen in onderzoeksfaciliteiten waarbij sprake is van co-financiering door kennisinstellingen, andere departementen en bedrijven. De meeste projecten sluiten aan op de doelstellingen van het bedrijfslevenbeleid.

Het budget is per saldo met € 16,5 miljoen verlaagd. Belangrijkste oorzaken van deze verlaging zijn:

• • Interne overboeking van € 11,5 miljoen naar artikel 6 en 7 in verband met de toevoeging van middelen voor SURF, Landelijke functie technische bibliotheek van de Technische Universiteit Delft en het Max Planck Instituut aan de lumpsum van (betreffende) universiteiten, hogescholen en academische ziekenhuizen.

Diverse kleinere interne en externe overboekingen (€ 5,0 miljoen).

Opdrachten

Bijdrage aan agentschappen

De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) is de uitvoeringsorganisatie van het Ministerie van OCW en levert producten en diensten op het terrein van bekostiging van instellingen, financiering van studenten en informatievoorziening. Het betreft het aandeel in de uitvoeringskosten van DUO voor dit begrotingsartikel.

Bijdrage aan internationale organisaties

Contributies aan de grote internationale onderzoeksorganisaties ESA, ESO, CERN, EMBL en EMBC. Door deelname van Nederland aan deze intergouvernementele organisaties krijgen onze wetenschappelijke onderzoekers toegang tot unieke en dure onderzoeksfaciliteiten en internationale netwerken van toponderzoekers. Deze deelname is mede van groot belang voor het functioneren van ons nationale onderzoeksbestel.

• • Het budget is per saldo met € 2,1 miljoen Verhoogd als gevolg van een koersverschil en een relatieve verhoging van het Nederlandse aandeel bij de internationale organisaties alsmede een verplichte prijsbijstelling.

Bijdrage aan mede overheden

Opdracht aan EG-Liaison voor het ondersteunen en stimuleren van een zo groot mogelijke Nederlandse participatie in het EU-Kaderprogramma voor onderzoek en ontwikkeling.