A Algemene doelstelling

De burger heeft recht op behoorlijke behandeling door de overheid. Meestal gebeurt dat ook, maar het lukt niet altijd. Dan kan de burger terecht bij de Nationale ombudsman, wiens missie is de burger te beschermen tegen onbehoorlijk overheidsoptreden.

De doelstelling van de Nationale ombudsman is, als onafhankelijk orgaan oplossingen te bieden voor individuele klachten van burgers en een bijdrage te leveren aan de oplossing van structurele behoorlijkheidproblemen onder meer door onderzoek op eigen initiatief. Het voorkomen van klachten door bijvoorbeeld het geven van preventief advies speelt hierbij een belangrijke rol.

De Kinderombudsman en de Veteranenombudsman hebben tot doel te bevorderen dat de rechten van respectievelijk jeugdigen en veteranen worden geëerbiedigd door bestuursorganen en door privaatrechtelijke organisaties. De Kinderombudsman en de Veteranenombudsman zijn ondergebracht bij de Nationale ombudsman.

B Rol en verantwoordelijkheid

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor het beheer van de begroting van de Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs. De Colleges voeren zelf het beheer over hun begroting of hun begrotingsdeel. Over de inhoud van dit beheer bestaan afspraken (de zogenoemde beheersafspraken) tussen de Minister en de Colleges, waarin recht gedaan wordt aan hun staatsrechtelijke positie.6

C Beleidsconclusies

In het derde kwartaal van 2016 zijn de werkzaamheden voor de evaluatie van de Wet Kinderombudsman gestart. Het onderzoek, dat uitgevoerd wordt door een derde partij, de Universiteit Leiden, heeft als doel de doeltreffendheid en de (neven)effecten van de wet in de praktijk in kaart te brengen. Daarbij wordt gekeken naar de beoogde doelstellingen van de wetgever: toezicht op de naleving van kinderrechten, klachtenafhandeling, focus op het gehele jeugddomein en participatie van kinderen – en in hoeverre deze zijn bereikt met de invoering van de wet. Ook wordt gekeken naar de uitvoering van de wettelijke taken door het team van de Kinderombudsman en de invloed daarvan voor de doelstellingen van de wet. De evaluatie is vertraagd en worden niet in 2016, maar in 2017 verwacht.

De Nationale ombudsman vervult de ombudsfunctie voor de openbare lichamen en rijksdiensten in Caribisch Nederland. Met het Ministerie van BZK zijn gesprekken gevoerd over de structurele financiering van het werk van de Nationale ombudsman in Caribisch Nederland. Dit heeft tot incidenteel budget geleid.

De ombudsman is in tegenstelling tot in Europees Nederland eerstelijns klachtbehandelaar voor klachten over de lokale overheden op de eilanden. Dit is een wezenlijk andere positie die extra inzet vergt. Bovendien hebben veel overheidsinstanties op de eilanden, zowel op rijksniveau als lokaal, nog geen echte bekendheid met het klachtrecht, dit blijkt uit de klachtbehandeling door de Nationale ombudsman en uit gesprekken met overheidsorganisaties. Daarom werkt de Nationale ombudsman ook aan het ingevoerd krijgen van de beginselen van het klachtrecht. Ook hebben veel bewoners op Bonaire, St Eustatius en Saba nog geen bekendheid met de Nationale ombudsman. Dit betekent dat zij kennis moeten maken met de ombudsman als laagdrempelige onafhankelijke instantie waar een burger in vertrouwen zijn klacht over de overheid kan voorleggen. Daarom is de ombudsman in 2016 twee keer naar deze eilanden toegegaan. Hier werden spreekuren gehouden en gesprekken gevoerd met overheidsvertegenwoordigers. Waar het werk voorheen voornamelijk bestond uit het doen van interventies (het oplossen van problemen) naar aanleiding van klachten, zijn dit jaar ook meerdere onderzoeken gedaan. Het aantal klachten neemt al jaren gestaag toe en is relatief gezien hoger dan in Europees Nederland. In 2015 zijn 125 klachten behandeld, in 2016 212. Caribisch Nederland telde in 2016 circa 24.500 inwoners. Met 212 verzoeken betekent dit dat per circa 118 inwoners een verzoek werd ontvangen. Nederland telt circa 16,8 miljoen inwoners, van hen ontvingen we 35.000 verzoeken. Dit betekent dat per circa 480 inwoners een verzoek werd ontvangen. Vanuit Caribisch Nederland worden dus naar verhouding ruim vier maal zoveel verzoeken ontvangen.

D Tabel Budgettaire gevolgen van beleid

Beleidsartikel 3 De Nationale ombudsman

E Toelichting artikelonderdeel

Uitgaven

Artikel 3.1

Dit betreft de uitgaven voor klachtbehandeling door de Nationale ombudsman waaronder ook het onderzoek op eigen initiatief. Daarnaast ook uitgaven voor de uitvoering van taken van de Kinderombudsman en de Veteranenombudsman.

Artikel 3.2

Op Artikel 3.2 worden alle uitgaven van de klachtbehandeling voor de decentrale overheden zichtbaar.

Het budget van de Nationale ombudsman voor 2016 is gekort in verband met overschrijding van het budget in 2015. Dit heeft ervoor gezorgd dat de uitgaven tot het uiterste zijn beperkt. Dit heeft niet kunnen voorkomen dat het budget alsnog is overschreden. Bij de 1^e suppletoire heeft de Nationale ombudsman een korting op haar budget gekregen in verband met de overschrijding uit het jaar 2015. De Nationale ombudsman heeft binnen haar mogelijkheden geprobeerd ook dit tekort op te lossen. Ondanks de sturing op enkel de minimale uitgaven voor de organisatie, heeft de Nationale ombudsman niet de gehele korting binnen de begroting op kunnen vangen. Merkbaar is dat de organisatie de grenzen van mogelijke bezuinigingen heeft bereikt, waardoor de mogelijkheden om te investeren in de toekomst van personeel en organisatie uiterst beperkt zijn geweest.

Het totale budget van de Nationale ombudsman is na verwerking van de begrotingsmutaties gedurende het jaar overschreden met ongeveer € 0,14 mln. De overschrijding heeft voornamelijk plaatsgevonden op het budget van de Kinderombudsman, in verband met de extra benodigde capaciteit voor de uitvoering van de taken van de Kinderombudsman en tijdelijke externe inhuur.

Specificatie apparaatsuitgaven

Ontvangsten

De ontvangsten hebben voornamelijk betrekking op de klachtbehandeling voor de decentrale overheden en ontvangsten die betrekking hebben op het voorgaande begrotingsjaar. Ook zijn er enkele buitenlandse subsidieprojecten afgerond.