A Algemene doelstelling
De Raad van State heeft de taak om als adviseur voor wetgever en bestuur en als hoogste algemene bestuursrechter bij te dragen aan behoud en versterking van de democratische rechtsstaat en daarbinnen aan de eenheid, legitimiteit en kwaliteit van het openbaar bestuur in brede zin, alsmede aan de rechtsbescherming van de burger.
De Grondwet, de Wet op de Raad van State en de Wet houdbare overheidsfinanciën vormen het wettelijk kader, waarbinnen de Raad van State zijn taken verricht. Het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden vormt de grondslag voor zijn werkzaamheden als Raad van State van het Koninkrijk.
B Rol en verantwoordelijkheid
De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor de beschikbaarheid van een voldoende begroting en verantwoordelijk voor het beheer van de begroting van de Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs. De Colleges voeren zelf het beheer over hun begroting of hun begrotingsdeel. Over de inhoud van dit beheer bestaan afspraken (de zogenoemde beheersafspraken) tussen de Minister en de Colleges, waarin recht gedaan wordt aan hun staatsrechtelijke positie.1
C Beleidsconclusies
Splitsing Raad van State en concentratie bestuursrechtspraak
In de brief van 16 november 20162 hebben de ministers van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Veiligheid en Justitie aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal geschreven dat de regering het wetsvoorstel Organisatie hoogste bestuursrechtspraak heeft ingetrokken.
Wijziging van de Vreemdelingenwet 2000 ter implementatie van Richtlijn 2013/32/EU (Procedure- en Opvangrichtlijn)
De budgettaire gevolgen van de Procedure- en Opvangrichtlijn maken onderdeel uit van de herijking van de kostprijs van de Vreemdelingenkamer. De voor 2016 geplande herijking zal plaatsvinden in 2017.
De Afdeling advisering
Taak van de Afdeling advisering is het op de meest doelmatige en kwalitatief goede wijze afdoen van binnengekomen adviesaanvragen. Tijdigheid, kenbaarheid en voorspelbaarheid zijn daarbij belangrijke kernbegrippen.
In de onderstaande tabel zijn de realisaties voor de jaren 2013 – 2016 weergegeven. Voor het jaar 2016 is een vergelijking gemaakt tussen ontwerpbegroting en de realisatie (afgedaan). In het aantal «afgedaan» van het jaar 2016 zijn de ongevraagde adviezen, verzoeken om voorlichting en de rapportages in het kader van het onafhankelijk begrotingstoezicht inbegrepen.
| 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2016 | |
|---|---|---|---|---|---|
| Ontwerpbegroting | |||||
| Instroom | 474 | 488 | 465 | 550 | 447 |
| Afhandeling | 444 | 492 | 452 | 550 | 430 |
Toelichting
De aantallen instroom en afhandeling voor het jaar 2016 zijn in lijn met de trend uit de voorgaande jaren. De in de ontwerpbegroting opgenomen aantallen voor instroom en afhandeling zijn, mede door de afhankelijkheid van externe factoren, indicatief. In de loop van het jaar is de meerjarige verwachting3 omtrent de instroom en afhandeling, in lijn met de genoemde trend, gewijzigd in 500.
De Afdeling bestuursrechtspraak
Taak van de Afdeling bestuursrechtspraak is het op de meest doelmatige en kwalitatief goede wijze afdoen van binnengekomen zaken. Tijdigheid, kenbaarheid en voorspelbaarheid en bruikbare rechtsvorming zijn daarbij belangrijke aspecten.
De Afdeling bestuursrechtspraak bestaat uit drie kamers: de Ruimtelijke-ordeningskamer, de Algemene kamer en de Vreemdelingenkamer.
In de onderstaande tabel is de realisatie van de afhandeling van zaken door de Afdeling bestuursrechtspraak weergegeven. De gemiddelde doorlooptijd van alle afdoeningen (hoofdzaken en Voorlopige Voorzieningen) is weergegeven.
| Norm doorlooptijd | Realisatie 2015 gemiddelde doorlooptijd | Realisatie 2016 gemiddelde doorlooptijd | |
|---|---|---|---|
| Ruimtelijke-ordeningskamer | 52 | 29 | 28 |
| Algemene kamer | 40 | 30 | 33 |
| Vreemdelingenkamer | 23 | 15 | 9 |
| Totaal bestuursrechtspraak | 22 | 18 |
| 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2016 | 2016 | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Afgedaan | Afgedaan | Afgedaan | Ontwerpbegroting | Ingekomen | Afgedaan | |
| Ruimtelijke-ordeningskamer | 1.971 | 2.215 | 2.258 | 1.950 | 1.583 | 1.409 |
| Algemene kamer | 3.821 | 3.941 | 3.688 | 3.800 | 3.411 | 3.161 |
| Vreemdelingenkamer | 8.423 | 6.650 | 5.853 | 6.910 | 6.729 | 6.402 |
| Totaal bestuursrechtspraak | 14.215 | 12.806 | 11.799 | 12.660 | 11.723 | 10.972 |
De in de ontwerpbegroting opgenomen instroomverwachtingen van de Ruimtelijke-ordeningskamer en de Algemene kamer zijn gebaseerd op ervaringsgegevens en een verondersteld ongewijzigd beleid bij de wetgever en de bestuursorganen. In 2016 was het aantal ingekomen zaken lager dan verwacht, waardoor het aantal afgedane zaken eveneens lager was.
De Afdeling bestuursrechtspraak is na de Immigratie- en Naturalisatiedienst en de rechtbanken de laatste schakel in de vreemdelingenketen. De instroom van zaken binnen de Vreemdelingekamer is grotendeels de uitkomst van de instroom, doorstroom en uitstroom bij de genoemde ketenpartners.
De verwachtingen ten aanzien van de instroom en productie van de Vreemdelingenkamer worden in samenwerking met de partners binnen de vreemdelingenketen jaarlijks vastgesteld. De verwerking van de budgettaire gevolgen van deze actualisatie vindt plaats bij gelegenheid van de Voorjaarnota en in de eerste suppletoire begroting.
D Tabel Budgettaire gevolgen van beleid
Beleidsartikel 1 Raad van State
| 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | Realisatie 2016 | Vastgestelde begroting 2016 | Verschil 2016 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Verplichtingen: | 59.949 | 59.254 | 58.577 | 59.570 | 58.906 | 54.031 | 4.875 | |
| Uitgaven: | 59.863 | 58.990 | 58.521 | 59.502 | 57.616 | 54.031 | 3.585 | |
| 1.1 | Advisering | 0 | 0 | 0 | 0 | 7.375 | 6.819 | 556 |
| 1.2 | Bestuursrechtspraak | 0 | 0 | 0 | 0 | 50.241 | 47.212 | 3.029 |
| 1.3 | Raad van State | 59.863 | 58.990 | 58.521 | 59.502 | 0 | 0 | 0 |
| Ontvangsten: | 2.686 | 2.987 | 2.560 | 2.017 | 1.725 | 1.950 | – 225 | |
E Toelichting artikelonderdeel
Verplichtingen
Het bedrag van de gerealiseerde verplichtingen, dat de stand Najaarsnota overschrijdt, betreft onder andere in 2016 nieuw afgesloten meerjarige overeenkomsten voor licenties ten behoeve van software, het onderhoud voor het personeelsinformatiesysteem en detachering van personeel.
Uitgaven
De wijzigingen van de oorspronkelijk vastgestelde begroting zijn toegelicht in de eerste en tweede suppletoire begrotingswetten. Bij gelegenheid van de Voorjaarsnota 2016 en de Miljoenennota 2017 is circa € 6,4 mln. toegevoegd aan het begrotingsartikel. Dit bedrag is het saldo van een compensatie van hogere uitgaven ten behoeve van de afdoening van zaken in het kader van de Crisis- en herstelwet (€ 0,7 mln.), toegenomen uitgaven als gevolg van een hoger dan geraamde instroom van zaken in de Vreemdelingenkamer (€ 0,9 mln.), een uitgavenverhoging als gevolg van gestegen pensioenlasten (€ 0,1 mln.) en een toevoeging (€ 3,6 mln.) als dekking van uitgaven ten behoeve van de wettelijk voorgeschreven digitalisering van de toegang tot de bestuursrechtspraak en de beheerskosten die daar het gevolg van zijn. Daarnaast is het begrotingsartikel verhoogd met circa € 1,6 mln. loon- en prijscompensatie. Tegenover deze uitgavenverhogingen stond een uitgavenverlaging van circa € 0,5 mln. als compensatie van de bij gelegenheid van het financieel Jaarverslag 2015 gemelde uitgavenoverschrijding.
Bij de Najaarsnota is een uitgavenverlaging van € 2,7 mln. gemeld. Van dit bedrag betreft € 1,2 mln. een verlaging van de uitgaven in de Vreemdelingenkamer, € 1,0 mln. een kasschuif naar 2017 ten behoeve van het programma digitalisering bestuursrechtspraak en € 0,5 mln. de eindejaarsmarge 2016.
In vergelijking met de stand van de Najaarsnota zijn de gerealiseerde uitgaven op het begrotingsartikel van de Raad van State zijn € 0,15 mln. lager dan de raming. Deze meevaller is per saldo het gevolg van een afname met € 0,226 mln. in de personele bezetting binnen de bestuursrechtspraak en een lichte stijging met € 0,076 mln. van de personele uitgaven binnen de advisering.
Specificatie apparaatsuitgaven
| Apparaat | 2016 |
|---|---|
| Personeel | 51.890 |
| Eigen personeel | 47.186 |
| Externe inhuur | 4.203 |
| Overig personeel | 501 |
| Materieel | 5.725 |
| Overig materieel | 5.725 |
| Totaal apparaat | 57.615 |
Ontvangsten
De ontvangsten uit hoofd van griffierechten vallen tegen met circa € 0,225 mln. Dit is veroorzaakt door een gedaalde instroom van beroepen binnen de Afdeling bestuursrechtspraak en door jurisprudentie inzake «betalingsonmacht» die onder voorwaarden on- en minvermogenden vrijstelling van het tarief van griffierechten verleent.
Taakstelling
In eerdere begrotingen is melding gemaakt van een tussen de Vice-President van de Raad van State en de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties gerezen verschil van inzicht over de taakstelling materieel en personeel uit het Regeerakkoord Rutte II. Deze vermelding past in het stelsel van de beheersafspraken tussen de Minister en de Hoge Colleges van Staat.
De Raad van State onderkent de noodzaak om een bijdrage te leveren en om mee te denken over maatregelen die een financiële matiging van maatschappelijke kosten tot gevolg hebben. Die maatregelen hangen wat de Raad betreft samen met een optimaal gebruik van kennis, mensen en middelen binnen de Raad en het optimaal gebruik maken van synergie- en schaalvoordelen, ook binnen de bestuursrechtspraak. Van een verschil van inzicht in de zin van de beheersafspraken is daarom al enige tijd geen sprake meer4.