In de nota «beheer en toezicht» die in 1998 aan de Tweede Kamer werd voorgelegd, is toegezegd dat het parlement bij de jaarlijkse rekening van het Ministerie van Buitenlandse Zaken geïnformeerd zal worden over de bewezen gevallen van malversaties en de daarbij getroffen sancties respectievelijk de afweging die is gemaakt om geen sanctie te treffen. Ook de informatie over het effect van sancties en het terugvorderen van geld is toegevoegd. In de praktijk worden malversaties als bewezen beschouwd als er zodanig sterke aanwijzingen zijn, dat het bestaan van een malversatie logischerwijs niet ontkend kan worden. Het is dus niet zo dat bij alle gevallen door een uitspraak van de rechter een malversatie als bewezen wordt aangemerkt.
Malversaties
In het jaar 2017 zijn in totaal 24 vermoedens van malversaties gemeld. Vermoedens van malversaties worden altijd onderzocht. Eind 2017 zijn van deze vermoedens nog 14 gevallen in onderzoek. Er zijn nog 2 gevallen uit 2015 en 2 gevallen uit 2014 in onderzoek.
In deze bijlage wordt ingegaan op de gevallen waarbij het onderzoek is afgerond en welke als bewezen malversaties zijn aangemerkt. Hieronder worden de in het jaar 2017 bewezen gevallen van malversaties (7 uit 2017, 1 uit 2016 en 1 uit 2015) beschreven:
2017
Palestijnse Gebieden
Organisatie: Internationale organisatie.
Context: Multidonor programma ten behoeve van water en sanitaire voorzieningen.
Ontdekt: Uit de jaarlijkse accountantscontrole bleek dat er gemalverseerd was met een aanbesteding.
Omvang: EUR 797.009 (Nederlands deel EUR 34.394)
Actie: Op basis van de ontdekking is aanvullend onderzoek gedaan. Uit het aanvullende onderzoek zijn geen verdere malversaties naar voren gekomen. De onrechtmatige uitgaven die gemoeid waren met de foutieve aanbesteding zijn volledig terugbetaald. De betrokken medewerkers zijn ontslagen.
Mozambique
Organisatie: Lokale overheidsorganisatie
Context: Multidonor gezondheidsfonds voor uitvoering van het strategisch plan van het lokale Ministerie van Gezondheid.
Ontdekt: Tijdens de reguliere controle over het jaar 2014 door de lokale rekenkamer kwam naar voren dat er spookmedewerkers op de loonlijst stonden.
Omvang: EUR 94.500 (Nederlands deel EUR 10.127)
Actie: De lokale rekenkamer heeft nader onderzoek verricht; er zijn geen andere gevallen aan het licht gekomen. Er zijn disciplinaire straffen opgelegd door het hoogste rechtsorgaan in Mozambique tegen de medewerkers. De interne controle is verbeterd. De gefraudeerde bedragen zijn teruggevorderd door het lokale Ministerie van Gezondheid op de medewerkers.
Democratische Republiek Congo
Organisatie: Nederlandse NGO.
Context: Activiteit in het kader van vrouwenrechten.
Ontdekt: Tijdens reguliere controlewerkzaamheden werd bij de lokale uitvoerende partij fraude geconstateerd bij het inkoopproces. Binnen het inkoopproces falsificeerde een financiële medewerker facturen door hogere bedragen op te voeren voor zelfverrijking.
Omvang: EUR 11.700.
Actie: De financiële medewerker is ontslagen. De Nederlandse NGO heeft de lokale partij onder verscherpt toezicht geplaatst en er zijn maatregelen genomen om herhaling te voorkomen.
Mali
Organisatie: Lokale NGO.
Context: Activiteit gericht op het verbeteren van onderwijs.
Ontdekt: Binnen de jaarlijkse accountantscontrole kon geen aansluiting worden gemaakt tussen de financiële rapportage en de bewijsstukken.
Omvang: EUR 962.154.
Actie: Op basis hiervan is een diepgaand onderzoek ingesteld. Hieruit bleek dat de interne controlemaatregelen niet werden opgevolgd en bewijsstukken deels waren vervalst. Juridische stappen worden genomen tegen de directeur van de lokale NGO om het gemalverseerde bedrag terug te vorderen.
Burkina Faso, de Comoren, Ghana, Pakistan en Papoea Nieuw-Guinea
Organisatie: Internationale organisatie.
Context: Programma op het gebied van de gezondheidszorg.
Ontdekt: Tijdens de reguliere accountantscontrole binnen het programma is misbruik van fondsen en slecht management van opgeslagen vaccins geconstateerd.
Omvang: EUR 3.181.699 (Nederlands deel EUR 88.967).
Actie: De internationale organisatie stuurt aan op terugbetaling van de gemalverseerde bedragen en scherpt haar auditbeleid verder aan.
Kenia
Organisatie: Internationale organisatie.
Context: Programma’s op het gebied van gezondheidszorg in Afrika.
Ontdekt: Naar aanleiding van een melding van een klokkenluider is onderzoek gedaan. Het onderzoek wees uit dat er gefraudeerd was met facturen.
Omvang: EUR 118.722 (Nederlands deel EUR 5.050).
Actie: De internationale organisatie heeft diverse maatregelen genomen; het gefraudeerde bedrag is teruggevorderd en de betrokken medewerker is ontslagen. Er is aangifte gedaan bij de lokale autoriteiten. Hiernaast zijn de interne controles aangescherpt en is de regionale afdeling onder verscherpt toezicht van het hoofdkantoor geplaatst.
Liberia
Organisatie: Internationale organisatie.
Context: Programma op het gebied van veiligheid en rechtsorde.
Ontdekt: Bij de kascontrole naar aanleiding van een plotseling vertrek van een lokale medewerker bleek geld ontvreemd te zijn.
Omvang: EUR 7.875.
Actie: Er is lokaal aangifte gedaan en deze wordt door de organisatie opgevolgd. Verbeterde interne controle is ingesteld. De internationale organisatie neemt de kosten van de fraude voor haar eigen rekening.
2016
Malawi
Organisatie: Internationale organisatie.
Context: Fonds gericht op gezondheidszorgprojecten.
Ontdekt: Bij de beoordeling van aanvragen voor het fonds merkte een medewerker op dat een zestal aanvragen sterke overeenkomsten hadden.
Omvang: EUR 12.536 (Nederlands deel EUR 3.130).
Actie: Nader onderzoek toonde aan dat de aanvragen van één bron afkomstig waren. Onderliggende documenten ten behoeve van de aanvragen waren opzettelijk vervalst. De fondsen voor een aanvraag waren reeds toegekend. Per direct is tot beëindiging van deze toekenning overgegaan.
2015
Bangladesh
Organisatie: Internationale organisatie.
Context: Multidonor programma ten behoeve van de gezondheidssector.
Ontdekt: Er zijn door de internationale organisatie signalen opgevangen met betrekking tot het niet naleven van aanbestedingsregels.
Omvang: EUR 720.000 (Nederlands deel kan niet worden vastgesteld).
Actie: Nader onderzoek bevestigde dat 5 medewerkers geld hadden ontvangen van de gecontracteerde partijen. Het geld was bedoeld om de medewerkers te beïnvloeden in de opdrachtverlening. De internationale organisatie heeft diverse maatregelen aangekondigd, zoals het terugvorderen van de ten onrechte ontvangen bedragen en uitbreiding van controles bij aanbestedingen.
Overzicht lopende sanctiemaatregelen
In het onderstaande overzicht wordt informatie verstrekt over de nog lopende sanctiemaatregelen op bewezen malversaties uit eerdere jaren. Het ministerie monitort de uitvoering van het sanctiebeleid. Om de resultaten van het sanctiebeleid te bereiken is vaak veel tijd nodig. Met name waar afhankelijkheid van lokale rechtssystemen noodzakelijk is.
Jemen
Organisatie: Lokale overheidsorganisatie.
Vordering: EUR 1.473.431.
Stand van zaken: Ondanks dat twee schriftelijke herinneringen zijn verstuurd en mondeling is gesproken met de organisatie, heeft deze niet betaald.
Aanvullende maatregelen: Vanwege de verslechterde veiligheids- en politieke situatie in Jemen is de ambassade sinds februari 2015 in Sana’a gesloten. Deze opereert vanuit het ministerie in Den Haag. Als gevolg van de situatie in Jemen staat de economie op het randje van ineenstorting en ondervindt het betalingsverkeer ernstige problemen. Desondanks heeft de ambassade zich ten doel gesteld de vordering maximaal te handhaven. De mogelijkheden daartoe worden pas na terugkeer van de post in Jemen gezien. Meerdere landen ervaren problemen met de terugbetaling van schulden en/of vorderingen. Deze zijn geïnventariseerd en op de agenda van de Club van Parijs geplaatst.
Oeganda
Organisatie: Lokale organisatie.
Vordering: EUR 15.000.
Stand van zaken: Het Safe Action Abortion Fund (SAAF) zal extra financiële- en administratieve controles uitvoeren. In 2018 wordt de afwikkeling verwacht. De vordering op SAAF wordt door Nederland gemonitord.
India
Organisatie: Indiase onderneming.
Vordering: EUR 1.200.000.
Stand van zaken: Het gerechtshof in India heeft vorig jaar bericht dat de zaak voor onbepaalde tijd ambtshalve is uitgesteld en dat afwikkeling nog geruime tijd kan duren. Er zit nog geen voortgang in de afwikkeling. De ambassade in New Delhi monitort deze zaak.
Bangladesh
Organisatie: Lokale organisatie.
Vordering: EUR 398.000.
Stand van zaken: Op een door de ambassade Dhaka en Zweden opgestelde brief heeft de lokale organisatie gereageerd. Deze reactie gaat echter onvoldoende in op de gefraudeerde bedragen en terugbetaling hiervan. Recentelijk hebben de ambassade Dhaka en Zweden het schriftelijk onder de aandacht gebracht van het lokale toezichthoudend overheidsorgaan. De lokale organisatie is dringend verzocht tot terugbetaling over te gaan. De ambassade in Dhaka blijft de zaak monitoren.
Oeganda
Organisatie: Lokale organisatie.
Vordering: EUR 67.000.
Stand van zaken: Als penvoeder van de donoren heeft de Deense ambassade in april 2016 een brief ontvangen van de Uganda Police Criminal Intelligence Department met het verzoek of zij een afschrift van het auditrapport konden krijgen. De Deense ambassade blijft druk voeren op de politie het onderzoek af te ronden en een besluit te nemen of tot gerechtelijke vervolging wordt overgegaan.
Oeganda
Organisatie: Lokale organisatie.
Vordering: EUR 17.223.
Stand van zaken: Begin 2016 werd de zaak voorgelegd aan de openbaar aanklager (Directorate of Public Prosecution-DPP). Als penvoerder van de donoren blijft de Deense ambassade druk uitvoeren op DPP om de zaak zo spoedig mogelijk te behandelen. In 2017 heeft de lokale organisatie twee gedeeltelijke terugbetalingen gedaan aan het fonds. In 2018 wordt de laatste terugbetaling verwacht.
Nicaragua
Organisatie: Nederlandse NGO.
Vordering: EUR 51.350.
Stand van zaken: De rechtszaak tegen de betrokken lokale organisatie is door de NGO gestaakt wegens gebrek aan voortgang. De Nederlandse NGO betaalt de vordering uit eigen middelen.
Somalië
Organisatie: Internationale organisatie.
Vordering: Ca. EUR 3 miljoen.
Stand van zaken: De internationale organisatie heeft het gefraudeerde bedrag voor een groot deel teruggevorderd. Nederland blijft de zaak monitoren.