Het coördineren van de wederopbouw van Saba en Sint Eustatius, en van de Nederlandse bijdrage aan de wederopbouw van Sint Maarten, naar aanleiding van de schade veroorzaakt door de orkanen Irma en Maria.

In september 2017 hebben de orkanen Irma en Maria een spoor van verwoesting getrokken over het Caribisch gebied. Binnen het Koninkrijk zijn de openbare lichamen Saba en Sint Eustatius en het land Sint Maarten getroffen.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) regisseert de Rijksbrede aanpak van de wederopbouwfase op de eilanden Saba en Sint Eustatius en levert onder andere via de Wereldbank financiële middelen voor de wederopbouw van Sint Maarten. Daarnaast ondersteunt het Ministerie van BZK de openbare lichamen financieel voor de wederopbouw. Zo helpt het ministerie bij het herstel en orkaanbestendig maken van de woningen op Sint Eustatius en Saba. In 2018 zijn op Sint Eustatius werkzaamheden gestart om de eroderende klif waar Fort Oranje op staat te stabiliseren.

De wederopbouw Saba en Sint Eustius wordt gecoördineerd door de Minister van BZK, maar naast het Ministerie van BZK zijn ook de ministeries van Onderwijs Cultuur en Wetenschap (OCW), Economische Zaken en Klimaat (EZK) en Infrastructuur en Waterstaat (IenW) betrokken bij de wederopbouw van onder andere het herstel van schoolgebouwen en de infrastructuur. De middelen voor deze projecten staan op de begrotingen van de Ministeries van BZK, OCW, EZK en IenW.

De Minister van BZK financiert een deel van de kosten van wederopbouw van Sint Maarten. Middels het wederopbouwfonds levert de Minister tot en met 2021 een financiële bijdrage. Deze bijdrage is verbonden aan de politieke voorwaarden waarmee Sint Maarten akkoord is gegaan, namelijk het instellen van een integriteitskamer en het versterken van het grenstoezicht. Nederland zal gedurende de wederopbouw strikt toezien op de naleving van de voorwaarden.

Het hoofdspoor voor de wederopbouw van Sint Maarten loopt via de Wereldbank waar een trustfund is opgericht. Dit trustfund wordt beheerd door een stuurgroep waarin Nederland samen met Sint Maarten zitting heeft. Prioriteiten voor Nederland zijn economische ontwikkeling en bereikbaarheid, de afvalproblematiek en goed bestuur. Daarnaast zal Nederland buiten het trustfund ook directe steun leveren voor de wederopbouw van Sint Maarten. Het gaat hier bijvoorbeeld om kosten op het gebied van rechtshandhaving.

Wederopbouw Sint Maarten

In het trustfonds bij de Wereldbank hebben, in aanvulling op de kapitaalstoringen in 2018 ter grootte € 262 mln., in 2019 geen kapitaalstortingen plaatsgevonden. Ultimo 2019 is van de € 262 mln. voor circa € 185 mln. aan middelen verplicht, met andere woorden: zijn er projecten in uitvoering, waarvoor de Wereldbank overeenkomsten («grant agreements») met de overheid van Sint Maarten heeft afgesloten (of, in geval van het ziekenhuis, met het Sint Maarten Medical Center).

De stuurgroep van het trustfonds heeft voor de periode 2019-2025 een Strategisch Resultatenkader opgesteld, mede gebaseerd op het National Recovery and Resilience Plan van de overheid van Sint Maarten en de door Nederland benoemde beleidsprioriteiten (economische ontwikkeling en bereikbaarheid, aanpak afval en afvalwaterzuivering en goed bestuur). Daarnaast wordt voor versterking van de implementatiekracht en -snelheid nadrukkelijk ingezet op verschillende sporen: overheid, niet gouvermententele organisaties (NGO's) en private bedrijven. Het Koninkrijksbrede bedrijfsleven is en wordt actief bij de wederopbouw van Sint Maarten betrokken.

De Kamer is over de voortgang van de wederopbouw van Sint Maarten gedetailleerd geïnformeerd in een brief d.d. 8 oktober 2019 (Kamerstukken II 2019/20, 34773, nr. 19).

Wederopbouw Saba en Sint Eustatius

Voor de wederopbouw van Saba en Sint Eustatius is door het kabinet een totaalbedrag van € 67 mln. beschikbaar gesteld (Kamerstukken II 2017/18, 34773, nr. 5). In 2019 is de wederopbouw van beide eilanden voortvarend voortgezet. Het herstel van de scholen en beschadigde openbare gebouwen is afgerond. Een groot deel van de beschadigde particuliere woningen is inmiddels hersteld. In 2020 wordt nog gewerkt aan de laatste, kleinere, herstelwerkzaamheden. De stabilisatie van de klif onder Fort Oranje zal begin 2020 worden afgerond.

Van de door het Ministerie van BZK beschikbaar gestelde wederopbouwmiddelen is ook een aantal projecten op het terrein van landbouw en natuur gestart. Een deel van de projecten is afgerond en een deel heeft naar hun aard een langere doorlooptijd, zoals het herbebossingsproject en de koraalrestauratie. Deze projecten zijn opgezet met Rijksmiddelen en zullen lokaal worden voortgezet.

Uitgaven

De resterende middelen voor de wederopbouw in artikel 8 gaan jaarlijks buiten de eindejaarsmarge om door naar het volgende begrotingsjaar. Zo zijn de overgebleven middelen van 2018 naar 2019 doorgeschoven. Wederom worden de overgebleven middelen van 2019 naar begrotingsjaar 2020 doorgeschoven.

8.1 Wederopbouw

Subsidies

Diverse subsidies

Als gevolg van orkaan Irma en Maria in 2017, heeft de zeekabel van Saba Statia Cable System (SSCS) BV schade opgelopen bij Sint Maarten, Saba en Sint Eustatius. Er is voor de herstelreparaties van de zeekabel een subsidie van € 1,5 mln. aan SSCS BV verleend. Hiervan is € 1,2 mln. als voorschot in 2019 verstrekt. De reparatie van deze kabelverbinding is essentieel voor de afnemers zoals de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN) en het Ministerie van Defensie, maar ook voor de eilanden Saba en Sint Eustatius.

Leningen

Overbruggingskrediet luchthaven Sint Maarten

Vooruitlopend op een akkoord en besluitvorming over het financieringsplan voor het herstel van de luchthaven van Sint Maarten, heeft Nederland op verzoek van de regering van Sint Maarten een overbruggingskrediet verstrekt. Dit krediet is verstrekt vanuit de wederopbouwmiddelen van de Aanvullende Post en komt na aflossing wederom voor de wederopbouw beschikbaar.

Opdrachten

Wederopbouw op Sint Maarten

Dit betreft opdrachten voor technische assistentie door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten International (VNG I), advies bij de oplossing voor afvalproblematiek en (internationaal-)juridische expertise voor de financiering van het herstel van de luchthaven (Kamerstukken II 2019/20, 34773, nr. 19).

Bijdragen aan medeoverheden

KPSM

Het Ministerie van BZK leverde tot eind juni 2019 een bijdrage aan de bijstand van de Nationale Politie aan van Sint Maarten. Vanaf 1 juli 2019 is de bijstand van de Nationale Politie voor rekening van Sint Maarten. De realisatie is flink lager uitgevallen dan begroot doordat er nog nauwelijks facturering voor 2019 heeft plaatsgevonden. De uitgaven worden in 2020 verwacht.

Wederopbouw op Sint Eustatius & Saba

Van de middelen hebben herstelwerkzaamheden plaatsgevonden aan de openbare ruimte en particuliere woningen op beide eilanden, is een aantal natuurherstelprojecten in gang gezet en is op Sint Eustatius een omvangrijk project gestart om de klifwand onder Fort Oranje te stabiliseren.

Grenstoezicht Sint Maarten

Ter versterking van het grenstoezicht is een onderlinge regeling opgesteld tussen Nederland en Sint Maarten voor een periode van twee jaar, die in december 2019 zou aflopen. De onderlinge regeling is verlengd tot 1 mei 2020. Op basis van de regeling is met alle betrokken diensten en ministeries van Sint Maarten en Nederland een plan van aanpak opgesteld (april 2018) en is er op basis van een bestedingsplan geld beschikbaar gesteld aan Sint Maarten.

In 2019 hebben er geen uitgaven plaatsgevonden. Dit vanwege het feit dat de uitvoering van grenstoezicht pas is gestart in mei 2018 en er onderbesteding heeft plaatsgevonden waardoor men in 2019 nog met het aanwezige budget de maatregelen kon uitvoeren. De onderbesteding had te maken met het te ruim begroten bij aanvang van het opstellen van de begroting voor het plan van aanpak versterking grenstoezicht Sint Maarten. 

Bijdragen aan (inter)nationale organisaties

Wederopbouw op Sint Maarten

Dit betreft de bijdrage aan de Sint Maartense Stichting Wit-Gele Kruis ten behoeve van geleverd woningherstel en een bijdrage aan het Nederlands Olympisch Comité voor het herstel van lichtmasten op het Raoul Illidge Sports Complex op Sint Maarten.