Toegenomen voedselzekerheid; verbeterd waterbeheer, drinkwater, sanitaire voorzieningen en voorlichting over hygiëne; toegenomen weerbaarheid tegen klimaatverandering en tegengaan van klimaatverandering; duurzaam gebruik natuurlijke hulpbronnen.

Om deze doelstelling te realiseren, werkt de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking nauw samen met de minister en de staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat, de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en de Minister en Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat.

De minister is verantwoordelijk voor:

Financieren

• – De financiering van diverse programma’s en fondsen gericht op duurzame economische ontwikkeling, voedsel- en waterzekerheid, toegang tot hernieuwbare energie, klimaatadaptatie en verduurzaming van grondstofwinning. In toenemende mate wordt ingezet op financiering van programma’s waarin oog is voor de dwarsverbanden die tussen deze mondiale uitdagingen bestaan. Groeiende druk op natuurlijke hulpbronnen dwingt tot verduurzaming en een integrale benadering die synergie tussen de verschillende thema’s bevordert. De programma’s worden uitgevoerd door multilaterale instellingen, maatschappelijke organisaties, kennisinstellingen, (lokale) overheden, centrale uitvoerders (zoals FMO en RVO), in consultatie en samenwerking met andere donoren (waaronder DfID, BMZ, USAID en SIDA) en via publiek-private partnerschappen.

• – De financiering van verschillende multilaterale en internationale instellingen, die een sleutelrol spelen bij de verzameling van gegevens, analyse en (formulering van de) aanpak van vraagstukken op het gebied van deze thema’s.

Stimuleren

• – Nadruk op de verduurzaming van de dienstverlening en een integrale benadering die synergie tussen de verschillende thema’s bevordert.

• – Het stimuleren van een inclusieve benadering met extra aandacht voor vrouwen en jongeren.

• – Het intensiveren van de samenwerking tussen overheden, kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties en de private sector gericht op bovengenoemde doelstellingen.

• – Mobilisatie van private investeringen in klimaatadaptatie en klimaatmitigatie met gebruikmaking van begrotingsmiddelen.

Regisseren

• – Inzet van Nederlandse deskundigheid en technologie bij het realiseren van de ontwikkelingsdoelstellingen.

• – Coördinatie, in nauwe samenwerking met de Minister van Economische Zaken en Klimaat, van het Nederlandse internationale milieu- en klimaatbeleid.

Voedselzekerheid

In 2021 zijn volgens planning ondervoede mensen en kleinschalige voedselproducenten ondersteund en is internationaal ingezet op een brede (voedselsysteem)benadering, onder meer in het kader van de UN Food System Summit (TK 26 150, nr. 197, p. 4). Tegelijkertijd wordt de uitvoeringscontext in veel rurale gebieden (Sahel, Hoorn) grilliger en neemt de honger wereldwijd toe (SOFI 2021). Resultaten behalen (op schaal) blijft dan ook een uitdaging, met name in fragiele landen en instabiele landen/regio’s. Langjarige, coherente inzet en aansluiting bij lokaal verankerde benaderingen verhogen de kans op duurzame resultaten (IOB Evaluatie Voedselzekerheid 2012-2016, p. 26). Goede (conflict)context analyses zijn hiervoor essentieel.

Water

2021 liet zien hoe belangrijk toegang tot drinkwater, sanitatie en hygiene (WASH) was bij het beteugelen van de COVID-19 epidemie; daarom zal dit kabinet haar inzet op WASH en het betrekken van de private sector bij de financiering van noodzakelijke investeringen, onverminderd voortzetten. Over de bijdrage van het kabinet aan menstruele gezondheid als onderdeel van de bredere inzet op WASH zal de Tweede Kamer in 2022 worden geïnformeerd, conform motie Stoffer (TK motie35 925-VII-56). Het afgelopen jaar toonde tevens de meerwaarde van langjarige partnerschappen om resultaatgericht te werken, zoals de samenwerking met de stad Beira aan klimaatadaptatie en met drinkwaterbedrijven in het zuiden liet zien.

Klimaat

De evaluatie van de Energie Transitie Faciliteit benadrukte het belang van langdurige betrokkenheid voor klimaat- en energiediplomatie in landen. Van de in de IOB evaluatie klimaatfinanciering (kamerstuk 32 813-811) gepresenteerde ambitieniveaus sluit het coalitieakkoord aan bij het ambitieniveau gericht op huidige verplichtingen van de collectief toegezegde USD 100 miljard per jaar van 2020 tot en met 2025.

Verplichtingen

De verplichtingenrealisatie op artikel 2 (Duurzame ontwikkeling, voedselzekerheid, water en klimaat) valt ten opzichte van de Ontwerpbegroting 2021 EUR 234,3 miljoen hoger uit. Het merendeel hiervan is toegelicht in de eerste en tweede suppletoire begrotingen. Uiteindelijk viel het verplichtingenbudget eind 2021 lager uit dan voorzien in de Tweede suppletoire begroting. Dit komt doordat een aantal verplichtingen op het gebied van voedselzekerheid, water en klimaat uiteindelijk niet in 2021 maar in 2022 zullen worden aangegaan.

Voor het thema voedselzekerheid betreft dit een o.a. de bijdrage aan UNICEF voor een programma op het gebied van voeding en de bijdrage aan het Productive Safety Net Program (PSNP) in Ethiopië, die vanwege de politieke ontwikkelingen is aangehouden.

Voor het thema water betreft dit de opdrachten aan RVO voor Partners voor Water en DRR (disaster risk reduction), de subsidie aan de Unie van Waterschappen voor het Blue Deal-programma en de bijdrage aan de EIB (Europese Investeringsbank) voor het Water Sector Fund alsmede de bijdrage aan UNOPS voor het UN-Water Program.

Voor het thema klimaat betreft dit de verlenging van het NDCP, de opdracht aan RVO voor het Climate and Energy Response Programme (CERP), de bijdrage aan de IDB (Inter-American Development Bank) voor een fonds op het gebied van tropische bossen in de Amazone en de middelenaanvulling voor het Global Environment Facility (GEF) voor de periode 2022-2026.

Uitgaven

Artikelonderdeel 2.1

De uitgavenrealisatie op artikelonderdeel 2.1 (Voedselzekerheid) valt ten opzichte van de Ontwerpbegroting 2021 EUR 7,7 miljoen hoger uit. Dit is veroorzaakt door een verhoging van het uitgavenbudget bij de Tweede suppletoire begroting. In de uiteindelijke realisatie zijn de uitgaven aan ecologische houdbare voedselsystemen per saldo in beperkte mate lager dan voorzien. Daarnaast is de bij de Tweede suppletoire begroting toegelichte bijdrage aan het Productive Safety Net Program (PSNP) in Ethiopië aangehouden in afwachting van de politieke ontwikkelingen. Dit zorgt voor de per saldo lagere realisatie op het instrument voedselzekerheid (zijnde landenprogramma’s). Hier tegenover staan per saldo iets hogere uitgaven aan kennis en capaciteitsopbouw en het uitbannen van huidige honger & voeding. Deze zijn enerzijds het gevolg van een bijdrage aan de organisatie voorheen bekend als Consultative Group for International Agricultural Research (CGIAR) in het kader van kennis en capaciteitsopbouw en anderzijds een bijdrage aan Unicef voor het uitbannen van honger.

Artikelonderdeel 2.3

De uitgavenrealisatie op artikelonderdeel 2.3 (Klimaat) valt ten opzichten van de Ontwerpbegroting 2021 EUR 18,2 miljoen hoger uit. Deze realisatie is per saldo enerzijds het gevolg van in zeer beperkte mate lagere subsidies voor hernieuwbare energie door kleinere financieringsbehoefte en aan het Dutch Fund for Climate & Development als gevolg van o.a. COVID-19 dat nog steeds voor vertragingen zorgt en anderzijds hogere bijdragen aan klimaat. Deze hogere bijdragen zijn zoals reeds toegelicht bij de tweede suppletoire begroting het gevolg van een verhoging van zowel het uitgaven- als het verplichtingenbudget voor artikelonderdeel 2.3 met de Miljoenennota en bestemd voor ondersteuning in de aanpak van de klimaatcrises die is ingezet voor o.a. CAFI (Central African Forest Initiative) en CIF’s (Climate Investment Funds).

Landenprogramma’s

Zoals aangegeven in de leeswijzer vindt een toelichting op de landenprogramma’s plaats onder de desbetreffende beleidsartikelen.

Voedselzekerheid

In Ethiopië, waar Nederland een belangrijke partner is in het Productive Safety Net Program (PSNP) van de Wereldbank, werd in 2021 een aanzienlijke bijdrage aangehouden in afwachting van de politieke ontwikkelingen die eind 2021 voor veel onrust zorgden.

Tevens zijn wat vertragingen opgetreden in de uitvoering van de landenprogramma’s in Rwanda, Soedan en Zuid-Soedan. In Soedan hield dit verband met de instabiele politieke situatie in het laatste kwartaal van 2021.

Water

De lagere uitgaven op water zijn met name het gevolg van vertragingen op het gebied van integraal waterbeheer.

In Ethiopië is dit wederom toe te schrijven aan de politieke instabiele situatie eind 2021, waardoor betalingen zijn aangehouden. In andere landen waaronder Bangladesh, Mali, Mozambique, Rwanda en Zuid-Soedan spelen met name lagere financieringsbehoeftes een rol.