Toegenomen voedselzekerheid; verbeterd waterbeheer, drinkwater, sanitaire voorzieningen en voorlichting over hygiëne; toegenomen weerbaarheid tegen klimaatverandering en tegengaan van klimaatverandering; duurzaam gebruik natuurlijke hulpbronnen.

Om deze doelstelling te realiseren, werkt de minister voor BHOS nauw samen met de minister en de staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat, de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en de minister en staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat.

De minister is verantwoordelijk voor:

Financieren – De financiering van diverse programma’s en fondsen gericht op duurzame economische ontwikkeling, voedsel- en waterzekerheid, toegang tot hernieuwbare energie, klimaatadaptatie en verduurzaming van grondstofwinning. In toenemende mate wordt ingezet op financiering van programma’s waarin oog is voor de dwarsverbanden die tussen deze mondiale uitdagingen bestaan. Groeiende druk op natuurlijke hulpbronnen dwingt tot verduurzaming en een integrale benadering die synergie tussen de verschillende thema’s bevordert. De programma’s worden uitgevoerd door multilaterale instellingen, maatschappelijke organisaties, kennisinstellingen, (lokale) overheden, centrale uitvoerders (zoals FMO en RVO), in consultatie en samen werking met andere donoren (waaronder DfID, BMZ, USAID en SIDA) en via publiek-private partnerschappen. – De financiering van verschillende multilaterale en internationale instellingen, die een sleutelrol spelen bij de verzameling van gegevens, analyse en (formulering van de) aanpak van vraagstukken op het gebied van deze thema’s.

Stimuleren – Nadruk op de verduurzaming van de dienstverlening en een integrale benadering die synergie tussen de verschillende thema’s bevordert. – Het stimuleren van een inclusieve benadering met extra aandacht voor vrouwen en jongeren. – Het intensiveren van de samenwerking tussen overheden, kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties en de private sector gericht op bovengenoemde doelstellingen. – Mobilisatie van private investeringen in klimaatadaptatie en klimaatmitigatie met gebruikmaking van begrotingsmiddelen.

Regisseren – Inzet van Nederlandse deskundigheid en technologie bij het realiseren van de ontwikkelingsdoelstellingen. – Coördinatie, in nauwe samenwerking met de minister van EZK en IenW, van het Nederlandse internationale milieu- en klimaatbeleid.

Klimaat en energieOm een milieuramp door de olieopslagtanker Safer te voorkomen ondersteunde Nederland de VN bij het opzetten van een reddingsoperatie en doneerde in totaal 15 miljoen USD aan UNDP waarmee de eerste fase van de reddingsoperatie gestart kan worden. Met een vrijwillige non-ODA bijdrage van Nederland analyseert het Internationale Hernieuwbare Energie Agentschap IRENA de geopolitieke dimensies van de mondiale energietransitie.

Voedselzekerheid In 2022 zijn volgens planning ondervoede mensen en kleinschalige boer(inn)en ondersteund en is bijgedragen aan de internationale respons op de voedselcrisis. Resultaten behalen (op schaal) blijft een uitdaging, met name in fragiele landen en instabiele landen/regio’s. Internationale coördinatie en goede lokale inbedding zijn hiervoor essentieel.

Water In 2022 hebben 3,8 miljoen mensen duurzame toegang gekregen tot veilig drinkwater en 5,9 miljoen mensen tot verbeterde sanitaire voorzieningen. Hiermee is over 2022 een beter resultaat bereikt dan voorzien. Evenals bij de voedselzekerheidsprogramma’s blijft het behalen van resultaten op schaal in fragiele en instabiele landen en regio’s een uitdaging. Uitvoering via multilaterale organisaties kan in deze landen een uitkomst bieden.

VN waterconferentie 2023De voorbereidingen van Nederland als co-host van de VN 2023 Water Conferentie bleek een uitdaging, vooral in het licht van de veranderde geo-politieke verhoudingen, alsmede de polarisatie en fragmentatie binnen het multilaterale systeem. De uitgangsposities van Nederland en Tajikistan werden overbrugd en gaandeweg ontstond duidelijkheid over de rollen van UNDESA en UN-Water. Om de aandacht van de wereld te vestigen op de groeiende waterproblematiek en de impact die dit heeft op de wereldwijde welvaart en economie, is besloten tot het financieren van een Global Commission on the Economics of Water.

Verplichtingen

De verplichtingenrealisatie op artikel 2 (Duurzame ontwikkeling, voedselzekerheid, water en klimaat) valt ten opzichte van de ontwerpbegroting 2022 EUR 280,7 miljoen hoger uit. Het merendeel hiervan is toegelicht in de eerste en tweede suppletoire begrotingen. Uiteindelijk viel het verplichtingenbudget eind 2022 per saldo lager uit dan voorzien in de tweede suppletoire begroting. Dit komt doordat een aantal verplichtingen op het gebied van water en klimaat uiteindelijk niet in 2022 maar in 2023 zullen worden aangegaan.

Voor het thema voedselzekerheid viel het verplichtingenbudget per saldo hoger uit dan voorzien. Dit betreft dit onder andere een bijdrage aan het International Fund for Agricultural Development (IFAD) voor een programma gericht op landbouwontwikkeling en markttoegang van kleine boeren en boerinnen in plattelandsgebieden. Daarnaast betreft dit een uitbreiding van bestaande activiteiten van Solidaridad en Agriterra in het kader van de huidige voedselcrisis.

Voor het thema water betreft dit een Water, Sanitation and Hygiene (WASH) project gericht op het bereiken van meer duurzaamheid en inclusie in de watersector dat is doorgeschoven naar 2023 in verband met het afwachten van een evaluatie.

Voor het thema klimaat betreft dit onder andere het Africa Adaptation Acceleration Program (AAAP) van de African Development Bank (AfDB) voor het verbeteren van de weerbaarheid tegen de effecten van klimaatverandering. Dit programma is vertraagd om de kwaliteit te waarborgen en zal in 2023 worden gecommitteerd.

Uitgaven

Artikelonderdeel 2.1

De uitgavenrealisatie op artikelonderdeel 2.1 (Voedselzekerheid) valt ten opzichte van de ontwerpbegroting 2022 EUR 11,5 miljoen hoger uit. Dit is veroorzaakt door een verhoging van het uitgavenbudget bij de tweede suppletoire begroting. Bij de tweede suppletoire begroting is het toegelichte cash transfer Poverty Safety Network Programma (PSNP) van de Wereldbank in Ethiopië aangevuld. Dit draagt bij aan de per saldo hogere realisatie. Ook is deze toe te schrijven aan de uitbreidingen van activiteiten gericht op het opvangen van de schokken van de voedselcrisis in diverse Afrikaanse landen.

Daarnaast zijn er bij de tweede suppletoire begroting technische herverdelingen over instrumenten toegelicht op het gebied van ecologisch houdbare voedselsystemen. In de uiteindelijke realisatie zijn de uitgaven aan ecologische houdbare voedselsystemen per saldo in beperkte mate lager dan voorzien. Ook de uitgaven voor kennis en capaciteitsopbouw ten behoeve van voedselzekerheid en voor bijdragen aan internationale organisaties vallen lager uit. Deze uitgaven zijn enerzijds doorgeschoven naar 2023 ter dekking van verschillende intensiveringen voor het uitbannen van huidige honger en voeding. Anderzijds zijn de per saldo hogere uitgaven het gevolg van het bevorderen van inclusieve en duurzame groei in de agrarische sector om de schokken van de voedselcrisis in Afrika te dempen.

Artikelonderdeel 2.3

De uitgavenrealisatie op artikelonderdeel 2.3 (Klimaat) valt ten opzichte van de ontwerpbegroting 2022 EUR 30,2 miljoen hoger uit. Deze hogere bijdragen zijn zoals reeds toegelicht bij de tweede suppletoire begroting het gevolg van onder andere een extra bijdrage van EUR 15 miljoen voor de operatie rondom de verwaarloosde olieopslagtanker El Safer. Daarnaast is deze hogere realisatie het gevolg van een extra bijdrage van EUR 10 miljoen voor behoud van biodiversiteit via het Global Environment Facility en twee kleinere nieuwe programma’s voor het ondersteunen van klimaatkennis in Afrika en klimaatdiplomatie.

Ook zijn er elk jaar programma’s die langzamer of sneller dan verwacht gaan. Zo is bijvoorbeeld EUR 13 miljoen meer bijgedragen aan het Dutch Fund for Climate and Development (DFCD), omdat na de COVID-19 crisis de ontwikkeling van klimaatprojecten weer versnelt. De EUR 18,4 miljoen lagere uitputting op hernieuwbare energie wordt grotendeels veroorzaakt door vertraging in de opstart van het Regional Off-Grid Electricity-access Program (ROGEP), het energietoegangsprogramma van de Wereldbank in de Sahel regio.

Landenprogramma’s

Zoals aangegeven in de leeswijzer vindt een toelichting op de landenprogramma’s plaats onder de desbetreffende beleidsartikelen.

VoedselzekerheidIn Ethiopië, waar Nederland een belangrijke partner is in het Productive Safety Net Program (PSNP) van de Wereldbank, werd in 2022 deze bijdrage hervat na positieve ontwikkelingen voor humanitaire toegang, een staakt-het-vuren en accountability.