Toelichting samenstelling saldibalans

Als een minister meer dan één begroting beheert, in dit geval Infrastructuur en Waterstaat (XII), het Mobiliteitsfonds en het Deltafonds, wordt per begroting een saldibalans opgesteld. Voor de begroting van Hoofdstuk XII, het Mobiliteitsfonds en het Deltafonds worden geen gescheiden administraties gevoerd waardoor posten die niet zonder meer toewijsbaar zijn aan een bepaalde begroting, zijn opgenomen in de saldibalans van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (XII).

Wat betreft de toelichtingen zijn de volgende uitgangspunten toegepast. Een post, welke in verhouding tot de totale omvang van de balansregel een grote omvang heeft of de grens van € 25 miljoen overschrijdt, is tekstueel toegelicht.

Alle bedragen in de Saldibalans zijn, conform de regelgeving, naar boven afgerond. Als gevolg hiervan kunnen kleine verschillen ontstaan met de overige tabellen waarbij de reguliere afrondingsregels zijn gebruikt.

4) Rekening-courantverhouding Rijkshoofdboekhouding

Deze balansregel geeft de financiële verhouding met de Rijksschatkist weer.

6) Vorderingen buiten begrotingsverband

Onder de vorderingen buiten begrotingsverband zijn posten opgenomen, die nog met derden moeten worden verrekend.

Toelichting

De openstaande verrekenposten personeel HRM betreffen verstrekte voorschotten in het kader van onderwijskosten, verhuiskosten en aanloopkosten. Daarnaast worden nog enkele bedragen ingehouden op salarissen van personeelsleden, omdat aan hen een voorschot op het salaris is verstrekt en zijn nog niet alle loonheffingen en pensioenpremies 2023 doorbelast binnen IenW, dit gebeurt begin 2024.

De te vorderen BTW bestaat voor een groot deel (€ 3,4 miljoen) uit de BTW aangifte voor de Zuidasdok over het vierde kwartaal van 2023.

Onder overig vallen o.a. de vorderingen die de Inspectie Leefomgeving en Transport op derden heeft ingesteld voor de vergunningen/leges.

7) Schulden buiten begrotingsverband

Onder de schulden buiten begrotingsverband zijn de posten opgenomen, die nog aan derden moeten worden betaald.

Toelichting

Gelden in depot

De Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS) en de Inspectie voor de Leefomgeving (ILT) in het kader van de EVOA hebben van derden respectievelijk € 0,4 miljoen en € 6,9 miljoen aan bedragen ontvangen als vorm van zekerheid. Deze gelden in depot worden teruggestort als de voorwaarden zijn komen te vervallen.

Bijdragen

De bijdragen betreffen de rekening-courant verplichtingen van de Inspectieraad, Paris MOU, en de SBR Wonen. De uitgaven worden rechtstreeks vanuit de bank naar de grootboekrekeningen geboekt. Deze raken de begroting niet. De uitgaven van de projecten worden ook hier geboekt. Tevens bevatten de bijdragen het toezicht op de woningcorporaties voor zover deze uit de heffing op de woningcorporaties is gefinancierd.

Vooruitontvangen bedragen

De vooruitontvangen bedragen hebben betrekking op de aan de afnemers van producten op het gebied van vergunningverlening vooraf in rekening gebrachte tarieven.

Mobiliteitsfonds

Een ontvangst van € 0,2 miljoen van de Douane is binnengekomen op de Rekening-courant van IenW. Deze ontvangsten hebben betrekking op de begroting van het Mobiliteitsfonds, derhalve heeft IenW een schuld buiten begrotingsverband aan het Mobiliteitsfonds.

10 en 10a) Vorderingen en Tegenrekening vorderingen

De Extra-comptabele vorderingen zijn vorderingen die voortvloeien uit uitgaven ten laste van de begroting.

Toelichting

Artikel 16 Openbaar Vervoer en Spoor

De vorderingen betreffen voornamelijk afrekening van voorschotten die in het kader van de Regeling specifieke uitkering beschikbaarheidsvergoeding regionale OV-concessies 2021 aan vervoerregio's gemeenten en provincies zijn verstrekt. Op grond van de ingediende verantwoordingen en de verzoeken tot vaststelling van de uitkeringen, bleek een deel van de verstrekte voorschotten te moeten worden terugbetaald. Hierover zijn met de betreffende provincies en vervoersregio's afspraken gemaakt.

Onder de geconditioneerde vorderingen zijn opgenomen de opgelegde boetes aan de NS en ProRail van respectievelijk € 1,5 miljoen en € 0,1 mln. Beide boetes worden niet geïnd. Zoals in de brief aan de TK van 6 juni 2023 (TK 2022-2023, 29 984 nr. 1102) staat wordt de NS opgedragen het geld in te zetten voor de reiziger en wordt van ProRail verwacht het geld ten goede te laten komen aan de goederensector.

Artikel 17 Luchtvaart

Bij de verzelfstandiging van de Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) in 1993 is het verschil tussen de taxatiewaarde en de boekwaarde van gebouwen en terreinen als vordering op LVNL (€ 6,6 miljoen) opgenomen. Deze vordering is niet rentedragend, niet aflosbaar en direct opeisbaar bij een voorgenomen opheffing, overname of fusie van LVNL.

In 2021 is een hypothecaire lening van in totaal USD 4,5 miljoen aan luchtvaartmaatschappij Winair die verbindingen verzorgt in de Caribische delen van het Koninkrijk verstrekt. Met het verstekken van deze lening wordt de interinsulaire connectiviteit van Saba, Sint-Eustatius met Sint-Maarten en Bonaire op de korte termijn gewaarborgd (Kamerstukken II, 2020-2021, 31936 nr. 830). In 2022 en 2023 heeft Winair 14 van de 15 aflossingstermijnen incl. rente voldaan. In 2024 moet de laatste aflossing van USD 300.000, -- incl. rente worden voldaan.

12 en 12a) Voorschotten en Tegenrekening voorschotten

Voorschotten zijn bedragen die aan derden zijn betaald vooruitlopend op later definitief vast te stellen of af te rekenen bedragen.

Toelichting

Artikel 11 Integraal waterbeleid

In het kader van integraal waterbeleid staan voorschotten open voor ruim € 50 miljoen om de doeltreffendheid en doelmatigheid van de bestuurlijke organisatie en het instrumentarium van het waterbeleid te verbeteren.

Zo zijn aan onder andere de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) voor het programma Partners voor Water ca. € 12,3 miljoen, aan Waterschap Scheldestromen ten behoeve van het project Restopgave Vooroeverbestortingen van € 10,5 miljoen en aan het ministerie van BuZa voor het programma Blue Deal dat door de Unie van Waterschappen wordt uitgevoerd ca. € 9,9 miljoen aan voorschotten verstrekt. Deze voorschotten worden in de jaren 2024 tot en met 2026 afgerekend.

In het kader van de specifieke uitkering uitvoeringspilots Ruimtelijke Adaptatie 2e tranche zijn aan diverse gemeenten voorschotten verstrekt van ruim € 2,2 miljoen. Afrekening van deze voorschotten is verwacht in jaren 2024 tot en met 2030.

Artikel 13 Ruimtelijke ontwikkeling

In het kader van bodem en ondergrond zijn voorschotten verstrekt aan Bosatex en Bodembeheer NL ten behoeve van bodemsanering voor een bedrag van ongeveer € 55,7 miljoen.

Verder zijn er voorschotten van ongeveer € 26,3 miljoen verstrekt aan de BES-eilanden ten behoeve van diverse watervoorzieningen. De afrekeningen van deze voorschotten worden in de jaren 2024 tot en met 2028 verwacht.

Tenslotte zijn in het kader van de specifieke uitkering Bodem 2021, 2022 en 2023 aan diverse gemeenten en provincies voorschotten verstrekt van ca. € 203,4 miljoen. Afrekening van deze voorschotten wordt verwacht in 2025 tot en met 2028.

Artikel 14 Wegen en Verkeersveiligheid

Voorschotten van ruim € 9,6 miljoen zijn verstrekt aan maatschappelijke organisaties zoals Veilig Verkeer Nederland (VVN), Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV), Fietsersbond en TeamAlert ten behoeve van verkeersveiligheid. Aan Stichting Connekt zijn voor de werkzaamheden in het kader van de «ondersteuning programma Topsector Logistiek 2021-2023 verduurzaming logistiek» voorschotten van in totaal € 12,7 miljoen verstrekt. Aan de BES-eilanden zijn voorschotten in het kader van de bijzondere uitkering van ongeveer € 51,3 miljoen verstrekt voor het beheer en onderhoud aan de infrastructuur en in het bijzonder de wegen. Verder zijn voorschotten van ongeveer € 224,1 miljoen aan de RVO verstrekt voor de uitvoering van diverse programma’s. Aan het CBR zijn voorschotten verstrekt van € 18,8 miljoen als bijdrage op het gebied van rijvaardigheid, aan het RDW zijn voorschotten verstrekt van € 13,1 miljoen als bijdrage voor veilig en geordend wegverkeer en aan de NEA zijn voorschotten verstrekt van € 4,9 miljoen als bijdrage voor Energie en Vervoer. In het kader van de Tijdelijke subsidieregeling onderzoek Topsector Logistiek 2022–2026 zijn aan TNO en diverse universiteiten voorschotten verstrekt van ongeveer € 3 miljoen. Tenslotte zijn in het kader van specifieke uitkeringen voorschotten aan diverse gemeenten en provincies voor o.a. de realisatie van slimme laadpleinen, laadinfra, snelfietsroutes, MAAS-pilots, veilig fietsen, MIRT, IVRI en veilig, doelmatig en duurzaam gebruik verkeersinfrastructuur voorschotten verstrekt van ongeveer € 99,7 miljoen en aan de provincie Noord-Brabant voor SmartwayZ.nl innovatief mobiliteitsprogramma een voorschot van ongeveer € 32 miljoen. De afrekeningen van deze voorschotten worden in de jaren 2024 tot en met 2027 verwacht.

Artikel 16 Openbaar Vervoer en Spoor

Voorschotten zijn verstrekt aan ProRail in het kader van Tijdelijke subsidieregeling opstellen en rangeren spoorgoederenvervoer 2023-2025 van € 9 miljoen.

Aan de NS zijn voorschotten verstrekt voor een transitievergoeding OV van ongeveer € 36,3 miljoen.  Tevens zijn in het kader van de beschikbaarheidsvergoeding OV en transitievergoeding OV voorschotten verstrekt aan Metropool Rotterdam Den Haag, Vervoerregio Amsterdam en aan de provincies en gemeenten van ongeveer € 634,1 miljoen. Verder zijn voorschotten verstrekt van in totaal € 31,2 miljoen aan diverse provincies m.b.t de specifieke uitkering Decentraal Spoor.

Er zijn voorschotten verstrekt van in totaal € 65,7 miljoen aan gemeenten en provincies voor diverse incidentele specifieke uitkeringen. Aan de NS zijn voorschotten verstrekt van € 17,5 miljoen voor diverse incidentele subsidies.

De afrekeningen van openstaande voorschotten op dit artikel worden in de jaren 2024 tot en met 2026 verwacht. 

Artikel 17 Luchtvaart

Voorschotten zijn onder andere verstrekt aan de Stichting Bevordering Kwaliteit Leefomgeving Schipholregio voor een bedrag van € 10 miljoen in het kader van activiteiten - zijnde het beheren en (doen) bestemmen van de gelden, het beoordelen van aanvragen als ook het vaststellen en (doen) verstrekken van uitkeringen - voor gebiedsgerichte projecten ter bevordering van de kwaliteit van de woon-, werk- en leefomgeving in de Schipholregio.

Verder is er een voorschot verstrekt aan de BES-eilanden van € 17,6 miljoen ten behoeve van o.a. bijzondere uitkeringen water-, haven- en luchtvaartinfrastructuur BES en aanpak erosie op het eiland St. Eustatius. De afrekeningen van de voorschotten worden in de periode 2024-2029 verwacht.

In het kader van het Nationaal Groei Fonds zijn aan diverse organisaties voorschotten verstrekt voor een bedrag van ongeveer € 41,8 miljoen. Afrekening van deze voorschotten wordt in de periode 2025-2027 verwacht.

Artikel 18 Scheepvaart en Havens

Voorschotten zijn aan onder andere de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) verstrekt voor een bedrag van ruim € 14,6 miljoen ten behoeve van de onderzoeksactiviteiten betreffende toegepast/industrieel onderzoek en experimentele ontwikkeling.

Er zijn voorschotten verstrekt aan RVO voor een bedrag van € 27,4 miljoen voor uitvoering van de tijdelijke subsidieregelingen «Verduurzaming binnenvaartschepen» en 'Walstroom Zeevaart'.

In het kader van de Tijdelijke subsidieregeling onderzoek Topsector Logistiek 2022–2026 zijn aan TNO en diverse universiteiten voorschotten verstrekt van € 6,5 miljoen. Aan Stichting Connekt zijn in het kader van Topsektor Logistiek voorschotten verstrekt van € 34,4 miljoen. Het betreft hier de kosten voor de door deze stichting, namens het ministerie aangegane verplichtingen. Er zijn voorschotten verstrekt aan de BES-eilanden in het kader van de bijzondere uitkeringen van ongeveer € 47,1 miljoen ten behoeve van haveninfrastructuur. Aan Zero Emmisson Service BV zijn voorschotten verstrekt ten behoeve van toegekende subsidie Modular Energy Concept en subsidie laadstations en energycontainers van € 24,8 miljoen.  Aan de provincie Noord-Holland een specifieke uitkering verstrekt voor het realiseren van de Energiehaven IJmond inclusief voorliggende diepzeekade een voorschot van ongeveer € 27,6 miljoen en aan de gemeente Tilburg voor het project Wilhelminakade fase 1,5 een voorschot van ongeveer € 4,7 miljoen. De voorschotten worden in de jaren 2024 tot en met 2027 afgerekend.

Artikel 19 Klimaat

Voorschotten zijn verstrekt aan de RVO voor de uitvoering van diverse regelingen voor ca. € 3,9 miljoen. De afrekeningen van deze voorschotten wordt in 2024 verwacht.

Artikel 20 Lucht en geluid

Voorschotten zijn verstrekt aan RVO van ongeveer € 5 miljoen aan de regelingen specifieke uitkering Schone Lucht Akkoord. Voorschotten zijn verstrekt aan RIVM van ongeveer € 19,7 miljoen voor uitvoering werkzaamheden luchtkwaliteit. In het kader van de sanering van geluidslawaai zijn aan het Bureau Sanering Verkeerslawaai voorschotten verstrekt van ongeveer € 149,0 miljoen om de geluidsbelasting veroorzaakt door verkeer (waaronder ook luchtvaart) en bedrijvigheid te verminderen. De uitvoerende organisaties verantwoorden hierover jaarlijks. Verder zijn er voorschotten zijn verstrekt aan RVO voor de opdracht Netherlands Space Office 2023 van in totaal € 1 miljoen. De afrekeningen van deze voorschotten worden in 2024 verwacht.

Artikel 21 Duurzaamheid

Voorschotten zijn verstrekt aan RVO van € 22,9 miljoen voor uitvoering van diverse programma's. Er zijn aan diverse gemeenten voorschotten verstrekt van in totaal € 2,1 miljoen in het kader van de regeling specifieke uitkering circulaire ambachtscentra.  Verder zijn er onder andere voorschotten aan de BES-eilanden verstrekt, ten behoeve van het milieubeheer op de eilanden, van ongeveer € 16,5 miljoen. Voorschotten zijn verstrekt van € 2,7 miljoen aan de Stichting Koninklijk Normalisatie Instituut voor een publicatie gevaarlijke stoffen, de zogenaamde Publicatie Gevaarlijke Stoffen. De afrekeningen van de voorschotten worden in de jaren 2024 ‒ 2025 verwacht.

Artikel 22 Omgevingsveiligheid en milieurisico’s

De voorschotten zijn verstrekt aan onder andere aan ZonMw ten behoeve van programma onderzoek naar elektromagnetische velden € 3,2 miljoen, aan Akzo-Nobel voor een bedrag van € 5,2 miljoen ten behoeve van het Convenant beëindiging chloortransporten, aan de Stichting Stimuleringsfonds Volkshuisvesting voor het particulierfonds sanering asbestdaken € 9,5 miljoen, aan Omgevingsdienst NL voor een bedrag van € 13,8 miljoen voor versterking omgevingsveiligheid en interbestuurlijk programma Verbetering VTH-stelsel, aan diverse omgevingsdiensten een bedrag van € 14,3 miljoen voor de regeling specifieke uitkeringen Interbestuurlijk Programma VTH, aan RVO voor een bedrag van € 4,6 miljoen ten behoeve van de uitvoering van diverse regelingen, aan RIVM voor een bedrag van € 20,9 miljoen voor werkzaamheden m.b.t. gevaarlijke stoffen, veiligheid en biotechnologie en tenslotte aan de Sociale Verzekeringsbank van € 3,7 miljoen ten behoeve van de uitvoering Regeling tegemoetkoming niet-loondienstgerelateerde slachtoffers van mesothelioom en asbestose.

De voorschotten worden in de jaren 2024 tot en met 2026 afgerekend.

Artikel 24 Inspectie Leefomgeving en Transport

Aan KIWA NV zijn ter compensatie van de lagere tarieven vergunningen/certificaten voorschotten verleend van € 4,7 miljoen. Deze worden na ontvangst van een accountantsverklaring afgewikkeld.

Artikel 25 Brede Doeluitkering

Op grond van de Wet Brede Doeluitkering Verkeer en Vervoer, die als doel heeft om op decentraal niveau maatwerk oplossingen mogelijk te maken voor verkeer- en vervoervraagstukken, staan voorschotten open van ruim € 1.704 miljoen. Dit heeft onder andere betrekking op de provincies (€ 72,1 miljoen), Metropoolregio Rotterdam-Den Haag (€ 909,1 miljoen) en de Vervoersregio Amsterdam (€ 722,7 miljoen). Het eindsaldo van deze voorschotten wordt jaarlijks na ontvangst en goedkeuring van SISA-verantwoordingen bijgesteld.

Artikel 97 Algemeen departement

Op de Koninklijke Luchtvaart Maatschappij N.V. staan voorschotbetalingen voor de exploitatie kosten van het regeringsvliegtuig open van € 18miljoen. Hiervoor is een 10-jarig contract afgesloten en jaarlijks worden de kosten verantwoord en afgerekend. Tenslotte zijn voor de inklaringskosten van het regeringsvliegtuig voorschotten van in totaal € 1,9 miljoen versterkt. Het merendeel van de voorschotten die in het kader van Testen voor reizen zijn verstrekt, zijn in 2023 afgewikkeld. Verder zijn er voorschotten van € 7,1 miljoen zijn verleend RIVM voor het programma ANVS. RIVM verantwoordt hierover jaarlijks waarna de voorschotten worden afgerekend.

Artikel 98 Apparaatsuitgaven

Voor diverse wachtgelduitkeringen zijn aan het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) en aan het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP) voorschotten verstrekt. Hiervan staat ruim € 41 miljoen open. Afwikkeling van deze voorschotten vindt plaats, nadat de goedkeurende controleverklaringen zijn ontvangen. Voor de dienstverlening door het ministerie van BZ/Uitvoeringsorganisatie Bedrijfsvoering Rijk (UBR) personeel zijn voor de dienstverlening 2023 € 3,2 mln. aan voorschotten verleend, deze worden in 2024 afgewikkeld.

13 en 13a) Garantieverplichtingen en Tegenrekening garantieverplichtingen

Dit zijn verplichtingen waarvan betaling op een later moment afhankelijk is van een bepaalde omstandigheid (een bepaald risico of een bepaalde onzekere gebeurtenis) bij de partij die de garantie ontvangt. Dit zijn dus voorwaardelijke financiële verplichtingen.

Toelichting

Verstrekt in 2023

UPV textiel

Op 19 juli 2023 is een overeenkomst met ABN AMRO N.V. in het kader van het Besluit uitgebreide producentenverantwoordelijkheid textiel (UPV) afgesloten. In dit besluit wordt geregeld dat producenten van kleding en huishoudtextiel verantwoordelijk worden voor de inzameling, recycling en voorbereiding voor hergebruik van de textielproducten die zij in de handel brengen. Met deze garantstelling beoogt de Staat de sector te ondersteunen in het tijdig en goed vormgeven van de aankomende producentenverantwoordelijkheid voor textiel;

In de overeenkomst is bepaald dat het ministerie van IenW zich voor 70% van de waarde van de door de ABN AMRO NV versterkte lening of kredietfaciliteit (max. € 2,5 mln.) zich garant stelt.

Afname risico 2023

Een aantal jaren geleden is begonnen met de afbouw van de Regeling Borgstellingen MKB. In 2023 is het bedrag waarvoor IenW garant staat met € 34.200 afgenomen.

14 en 14a) Andere verplichtingen en Tegenrekening andere verplichtingen

De post Andere verplichtingen vormt een saldo van de verplichtingen per 1 januari van het begrotingsjaar, de aangegane verplichtingen, hierop verrichte betalingen en negatieve bijstellingen van in eerdere begrotingsjaren aangegane verplichtingen.

Niet uit de saldibalans blijkende bestuurlijke verplichtingen

Ten aanzien van bestuurlijke verplichtingen worden in het kader van infrastructurele werken op het terrein van regionale en lokale infrastructuur, maar ook op het terrein van het waterbeheer, het hoofdwegen- en spoorwegennet bestuurlijke afspraken gemaakt. Deze bestuurlijke afspraken zijn zeer divers in aard en omvang. Deze afspraken worden jaarlijks inzichtelijk gemaakt in hetMIRT overzicht, welke jaarlijks als bijlage bij de begroting van het Mobiliteitsfonds wordt uitgebracht.

Niet uit de saldibalans blijkende financiële risico's voortkomend uit lopende juridische procedures

15 en 15a) Deelnemingen en Tegenrekening deelnemingen

Deze balansregel geeft de deelnemingen in besloten en naamloze vennootschappen en internationale instellingen weer.

Toelichting

Het aandelenkapitaal van Winair NV St. Maarten bedraagt 560.000 US dollar en van Dutch Caribbean Air Navigation Service Provider (DC ANSP) 100 Antilliaanse guldens. Het deelnemingspercentage in beide ondernemingen bedraagt 7,95 en is «om niet» verkregen. In 2023 hebben er geen wijzigingen plaatsgevonden.