De Inspectie Leefomgeving en Transport werkt aan veiligheid, vertrouwen en duurzaamheid in transport, infrastructuur, milieu en wonen.

Samenvatting budgettaire gevolgen van beleid

In onderstaande tabel is een samenvatting opgenomen van de totale verplichtingen, uitgaven en ontvangsten van dit artikel. De onderverdeling naar de financiële instrumenten is opgenomen in de totaal tabel van de budgettaire gevolgen van beleid.

In onderstaande tabel is een overzicht en toelichting opgenomen op de rol en verantwoordelijkheid van de Minister van Infrastructuur en Waterstaat bij dit artikel. Voor een nadere toelichting op de verschillende typologieën stimuleren, regisseren, financieren en (doen) uitvoeren wordt verwezen naar de leeswijzer.

Onderstaand wordt ingegaan op de beleidsconclusies van artikel 24 Inspectie Leefomgeving en Transport.

Afval

In 2023 heeft de ILT inspecties uitgevoerd op producten en het heffen van statiegeld door importeurs. De ILT heeft het Afvalfonds Verpakkingen een waarschuwing gegeven voor het niet halen van het inzameldoel voor plastic flessen. Het inzamelpercentage bedraagt 68%; de wettelijke inzamelnorm is 90%. Om het inzamelpercentage te verhogen heeft de ILT het Afvalfonds Verpakkingen verzocht om met een verbeterplan te komen. Een eerste versie van dit verbeterplan heeft de ILT als onvoldoende beoordeeld. Voorts heeft de ILT een last onder dwangsom opgelegd aan Heineken voor het niet naleven van de regels rondom statiegeld. Het bedrijf bracht blikjes zonder statiegeld op de markt na de invoering van de statiegeldverplichting op blik. Ook heeft de ILT naast producenten, diverse marktpartijen gecontroleerd om te toetsen hoe het statiegeldsysteem functioneert.

Met ingang van 1 juli 2023 zijn er extra regels van kracht geworden voor wegwerpbekers en -bakjes. Klanten van afhaal- en bezorghoreca betalen een toeslag voor voedselverpakkingen voor eenmalig gebruik die plastic bevatten. In oktober heeft de ILT een signaalrapportage gepubliceerd met als hoofdboodschap dat veel bedrijven de regels voor hergebruik van plastic drank- en voedselverpakkingen ontwijken. Zolang dit ontwijkgedrag aanhoudt worden de doelen van de regelgeving niet gehaald. In december 2023 heeft de staatssecretaris de ILT geïnstrueerd om de handhaving op deze regelgeving voor een deel tijdelijk niet toe te passen. In 2024 wordt de regeling geëvalueerd.

Chemische stoffen en biociden

In 2023 is samen met Omgevingsdiensten gestart met het verscherpen van toezicht op de uitstoot van PFAS’en. De ILT heeft samen met de Universiteit van Utrecht de PFAS-gehaltes van het oppervlaktewater van de Rijn en Maas in kaart gebracht, als twee belangrijke drinkwaterbronnen. Hierbij is ook een database aangelegd met data van mogelijke lozers van PFAS op deze wateren.

Voorts heeft de ILT een start gemaakt met het toezicht op het verbod van PFOA in blusschuim en de juiste afvoer van deze stoffen. Ook heeft de ILT bijgedragen aan de verminderen van risico’s bij de afvalverwerking van Chemours en Indaver in België. Voor het nationale dreigingsbeeld Milieucriminaliteit coördineert de ILT de bestuurlijke en strafrechtelijke aanpak ten aanzien van Zeer Zorgwekkende Stoffen. Voor Chroom 6 heeft de ILT toezicht gehouden op de hiervoor verleende autorisaties en wordt de import, het gebruik en de toepassing hiervan nationaal verder in kaart gebracht.

OAS en F-gassen

Om illegale handel van OAS (ozonlaag afbrekende stoffen) en F-gassen (gefluoreerde broeikasgassen) tegen te gaan is door de ILT in 2023 ingezet op de ontmoediging van internethandel, het toezicht op het naleven van de door de EU vastgestelde handelsquota en het natrekken van signalen vanuit diverse bronnen. Op nationaal niveau werkt de inspectie hierbij samen met onder meer Douane, Politie en omgevingsdiensten. Het toezicht van de ILT heeft ertoe geleid dat handelaren zijn opgespoord aan de hand van hun gedrag op internet en Douane-data, verkregen op basis van door de ILT opgestelde risicoprofielen. Er zijn afspraken met bedrijven gemaakt die over een vergunning beschikken voor vernietiging van illegale drukhouders. Daarnaast heeft de inspectie ingezet op het verhogen van de bewustwording voor illegale handel in drukcilinders door het geven van presentaties en briefings en meedoen aan transportcontroles van onder meer de politie.

De ILT heeft informatie over importeurs c.q. aanbieders in Nederland doorgegeven aan IOD, Europol, het Europees anti-fraude bureau OLAF en instanties in Polen, Turkije en Spanje. De strafrechtelijke samenwerking op EU-niveau in het kader van EMPACT (Europees multidisciplinair platform tegen criminele bedreigingen) is in nauwe samenwerking met de ILT-IOD voortgezet.

In 2023 heeft de ILT een medaille ontvangen van het VN-Milieuprogramma UNEP voor het stoppen van de import van een partij van 1.600 cilinders met illegale koelgassen. De medaille wordt ervaren als een compliment voor de inzet van de inspecteurs én wordt gezien als een stimulans om door te gaan op de ingeslagen weg.

Scheepvaart

Luchtvaart

De ILT heeft haar rol als luchtvaartautoriteit verder versterkt, onder andere door de capaciteit te vergroten. Met de versterking is gewerkt aan het ontwikkelen van een Kenniscentrum Luchtvaart. Dit Kenniscentrum heeft in 2023 bijgedragen aan de Staat van de Luchtvaart.

Op Schiphol heeft de ILT bijna wekelijks inspecties uitgevoerd op de vliegtuigopstelplaatsen (VOP’s). Deze inspecties zijn bedoeld om de veiligheid op de grond te verzekeren. Uit de inspecties bleek dat Schiphol niet volledig voldeed aan Europese regelgeving over toezicht op de VOP’s. Schiphol werkt aan verbetermaatregelen en de ILT houdt de voortgang hiervan goed in de gaten.

Daarnaast werkt de ILT samen met de Nederlandse Arbeidsinspectie om de werkomstandigheden op de VOP’s te verbeteren. Speciale aandacht is er hierbij voor Auxiliary Power Units (APU’s). Dit zijn hulpmotoren die in een vliegtuig de energie leveren voor verschillende functies behalve de voortstuwing. De APU’s hebben een negatief effect op de luchtkwaliteit en geluidsoverlast. De ILT heeft Schiphol gevraagd om te zorgen dat er voldoende alternatieve voorzieningen voor APU’s zijn. Op de VOP’s waar er in 2023 al goede alternatieve voorzieningen waren, hield de ILT toezicht op het gebruik hiervan door de luchtvaartmaatschappijen. De inspectie handhaaft waar dat nodig is.

De Staat van Schiphol is in de loop van 2023 inhoudelijk verdiept en doorontwikkeld tot de Staat van de Luchtvaart. Ook onderwerpen die niet direct om Schiphol gaan, komen aan de orde. Voorbeelden hiervan zijn drones en General Aviation, een veelomvattende sector binnen de luchtvaart. Naast de recreatieve luchtvaart vallen hier commerciële activiteiten onder zoals ballonvaren, zweefvliegen en rondvluchten.     

IOD (Inlichtingen- en opsporingsdienst)

Om de aanpak van milieucriminaliteit te kunnen versterken is de ILT-IOD in 2023 op volle sterkte gekomen. Eind 2023 liepen er bij de ILT-IOD rond de 20 onderzoeken. Daarbij horen twee omvangrijke onderzoeken naar zware milieucriminaliteit, namelijk onderzoek naar Dupont/Chemours.

De ILT-IOD investeert ook in het oppakken en afronden van kleine onderzoeken. In het Fraude Expertise Knooppunt (FEK) ondersteunt de IOD de (BOA) inspecteurs bij complexe handhaving.

Ook met kleine onderzoeken kan maatschappelijk effect behaald worden. De aanhouding van een verdachte in een onderzoek naar fraude met energielabels is dankzij een goede communicatiestrategie en afstemming met persvoorlichting onder de aandacht gekomen.

Onderstaand is per artikelonderdeel, zoals opgenomen in de budgettaire tabel, voor het jaar 2023 een toelichting op de personele en materiële uitgaven van de Inspectie Leefomgeving en Transport opgenomen.

1. Personele uitgaven (€ 166,1 miljoen)

2. Materiële uitgaven (€ 30,6 miljoen)

Ontvangsten (€ 14,7 miljoen). Dit betreffen ontvangsten voor vergunningverlening (€ 10,0 miljoen) en overige bijdragen (€ 4,7 miljoen), zoals voor inspectieview, heffingen NSA (luchtvaart), Bureau Inspectieraad en secretariaat Paris MOU.