A Algemene doelstelling
Een (compacte) overheid met voldoende en goed gekwalificeerde, integere medewerkers en politieke ambtsdragers tegen verantwoorde kosten.
B Rol en verantwoordelijkheid
Onder meer op grond van de Ambtenarenwet, de Algemene Pensioenwet Politieke Ambtsdragers en de Wet privatisering ABP heeft de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een regisserende rol in het arbeidsvoorwaardenbeleid in de publieke sector. De Minister is verantwoordelijk voor de werking van het stelsel waarin (organisaties van) werkgevers en werknemers in verschillende overheids- en onderwijssectoren afspraken over de collectieve arbeidsvoorwaarden maken, en subsidieert daartoe (het overleg tussen) de sociale partners in de publieke sector. De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties stimuleert daarnaast de doorvertaling van kabinetsbeleid naar afspraken over arbeidsvoorwaarden in en tussen de sectoren.
De Minister voert de regie over de landelijke aanpak van agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak. Verder is de Minister verantwoordelijk voor het bevorderen van integriteit van ambtenaren en politieke ambtsdragers, voor het bevorderen van de professionaliteit van politieke ambtsdragers, voor het onderhouden en moderniseren van de rechtspositieregelingen voor politieke ambtsdragers (in het verlengde van de Dijkstal-voorstellen) en voor het bevorderen van mobiliteit binnen het openbaar bestuur door het wegnemen van bestaande belemmeringen. De Minister creëert voorwaarden ter bescherming van klokkenluiders binnen de publieke sector en gaat excessieve beloningen in de publieke en semi-publieke sector tegen.
De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is uitvoeringsverantwoordelijk voor de rechtspositionele regelingen van (voormalige) politieke ambtsdragers, de pensioenregelingen van Nederlandse ambtenaren uit de voormalige overzeese gebiedsdelen en hun nagelaten betrekkingen, de (her-)benoemingen en ontslagen van onder andere burgemeesters, commissarissen der Koning en leden van de Raad van State, het decoratiestelsel en voor de toekenning van Koninklijke onderscheidingen.
C Beleidswijzigingen
In de jaren 2010 tot en met 2013 gold een nullijn voor de publieke sector (exclusief zorg). Deze zal in 2014 worden voortgezet. De Minister van BZK stimuleert dat de in het regeerakkoord genoemde modernisering van secundaire arbeidsvoorwaarden tot stand komt, en dat de pensioenregeling van het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds wordt hervormd.
D1 Budgettaire gevolgen van beleid
| (x € 1.000) | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Verplichtingen | 38.068 | 44.232 | 38.897 | 36.444 | 36.323 | 34.626 | 34.439 | |
| Uitgaven: | 44.797 | 44.242 | 38.897 | 36.444 | 36.323 | 34.626 | 34.439 | |
| Waarvan juridisch verplicht (percentage) | 93 | |||||||
| 7.1 | Overheid als werkgever | 16.124 | 17.338 | 12.471 | 12.370 | 10.418 | 10.240 | 10.223 |
| Subsidies | 10.696 | 9.593 | 5.674 | 6.439 | 5.434 | 5.354 | 5.354 | |
| Diverse subsidies | 2.802 | 3.579 | 2.959 | 3.094 | 2.669 | 2.669 | 2.669 | |
| Programma Veilige Publieke Taak | 2.098 | 1.530 | 1.065 | 660 | 80 | 0 | 0 | |
| Subsidies Overlegstelsel | 5.587 | 4.484 | 1.650 | 2.685 | 2.685 | 2.685 | 2.685 | |
| Subsidies internationaal | 209 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Opdrachten | 5.428 | 7.370 | 6.797 | 5.931 | 4.984 | 4.886 | 4.869 | |
| Arbeidsmarktbeleid | 3.117 | 5.580 | 4.543 | 3.256 | 3.236 | 3.256 | 3.256 | |
| Programma Veilige Publieke Taak | 130 | 600 | 400 | 660 | 80 | 0 | 0 | |
| Zorg voor politieke ambtsdragers | 2.181 | 1.190 | 1.854 | 2.015 | 1.668 | 1.630 | 1.613 | |
| 7.2 | Pensioenen, uitkeringen en benoemingsregelingen | 28.673 | 26.904 | 26.426 | 24.074 | 25.905 | 24.386 | 24.216 |
| Inkomensoverdracht | 8.242 | 9.224 | 9.044 | 8.924 | 8.744 | 8.744 | 8.744 | |
| Pensioenen en uitkeringen Politieke ambtsdragers | 8.242 | 9.224 | 9.044 | 8.924 | 8.744 | 8.744 | 8.744 | |
| Bijdragen aan ZBO's / RWT's | 20.431 | 17.680 | 17.382 | 15.150 | 17.161 | 15.642 | 15.472 | |
| Regelingen voor Nederlandse ambtenaren uit de voormalige overzeese gebiedsdelen | 20.431 | 17.680 | 17.382 | 15.150 | 17.161 | 15.642 | 15.472 | |
| Waarvan bijdrage Caraibisch Nederland | 1.100 | 1.100 | 1.100 | 1.100 | 1.100 | |||
| Ontvangsten | 2.485 | 820 | 820 | 820 | 820 | 820 | 820 | |
D2 Budgetflexibiliteit
Subsidies
Van het beschikbare budget is 92% juridisch verplicht. Het betreft de financiering van tot en met 2013 aangegane verplichtingen op subsidieregelingen en incidentele subsidies.
Opdrachten
Van het beschikbare budget is 80% juridisch verplicht. Het betreft de financiering van verplichtingen die tot en met 2013 zijn aangegaan.
Inkomensoverdracht
Van het beschikbare budget 2013 is 100% juridisch verplicht. Het betreft de financiering van rechtspositionele regelingen van (voormalige) politieke ambtsdragers.
Bijdragen ZBO’s/RWT’s
Van het beschikbare budget 2013 is 100% juridisch verplicht. Het betreft de financiering van de pensioenregelingen van (voormalige) Nederlandse ambtenaren uit de voormalige overzeese gebiedsdelen en hun nagelaten betrekkingen.
E Toelichting op de instrumenten
7.1 Overheid als werkgever
Een hoge kwaliteit van de dienstverlening van de overheid is van belang. Arbeidsvoorwaarden moeten bijdragen aan de effectieve inzet van voldoende, gekwalificeerd overheidspersoneel en daarmee aan de kwaliteit van de overheid. Dit in het perspectief dat de cao’s niet eenzijdig kunnen worden opgelegd maar in onderhandeling tussen werkgevers en werknemers tot stand komen.
In verband met inhouding van de loonbijstelling in 2012 en 2013 blijft (primaire) loonstijging bij de overheid en onderwijs in deze jaren uit. Om mogelijkheden voor een afspraak over een nullijn te vergroten hanteert het kabinet in plaats van een nullijn voor de contractloonstijging een budgettaire nullijn voor de loonsom voor overheidspersoneel in 2012 en 2013. Op voorwaarde van modernisering van cao’s en het in lijn brengen van de secundaire arbeidsvoorwaarden met kabinetsbeleid, kunnen financiële besparingen door het afschaffen of versoberen van secundaire arbeidsvoorwaarden in dezelfde cao-periode worden ingezet voor stijging van het primair loon. De budgettaire arbeidsvoorwaardenruimte als geheel neemt hierdoor niet toe. Concreet houdt dit in dat de nullijn gerealiseerd is, dan wel dat is aangetoond welke uitruil er heeft plaatsgevonden tussen secundair en primair. Het streven is zo breed mogelijke cao’s. Dat houdt in dat zoveel mogelijk onderwerpen uit het Regeerakkoord in een akkoord worden meegenomen en dat de verdeling van zoet en zuur evenwichtig is. Door middel van periodiek overleg bevordert de Minister van BZK dat de overheidswerkgevers het betreffende kabinetsbeleid uitvoeren. Bij de kabinetssectoren is de Minister, samen met de Minister van financiën, bovendien vertegenwoordigd bij het CAO overleg.
Naast sectorale akkoorden zijn bovensectorale akkoorden mogelijk. In een eventueel sectoroverstijgend akkoord wordt gestreefd naar een afspraak voor een structurele verlaging van de kosten van de pensioenregeling ABP.
Subsidies
Diverse subsidies
Integriteit en professionalisering
Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties werkt aan de bevordering van integriteit en professionalisering binnen de overheid. In dat kader worden het Bureau Integriteitsbevordering Openbare Sector (BIOS) en het Professionaliseringsfonds voor burgemeesters gesubsidieerd. BIOS richt zich op het versterken van het integriteitsbesef en het bevorderen van een evenwichtig en samenhangend integriteitsbeleid bij publieke organisaties door nationale en internationale kennisdeling en -uitwisseling. Dit krijgt vorm door het organiseren van integriteitsbijeenkomsten, het geven van presentaties, het ontwikkelen van instrumenten en leidraden en het faciliteren van diverse opleidingen en workshops.
Het Nederlands Genootschap van Burgemeesters dat het Professionaliseringsfonds voor burgemeesters uitvoert, ontvangt jaarlijks een bijdrage voor diverse activiteiten ten behoeve van de verdere professionalisering van de uitoefening van de burgemeestersfunctie. Een deel van de bijdrage is afkomstig uit de arbeidsvoorwaardenruimte voor burgemeesters.
Arbeidsmarktbeleid
Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties bevordert modern en goed werkgeverschap binnen de publieke sector. Door het verlenen van financiële bijdragen stimuleert het kabinet initiatieven, die bijdragen aan meer flexibiliteit, mobiliteit en een verdere modernisering van het werkgeverschap in het openbaar bestuur. Het gaat daarbij onder andere om kennisdeling, pilots, experimenten en benchmarks.
Programma Veilige Publieke Taak
Een veilige taakuitoefening door medewerkers met een publieke taak en politieke ambtsdragers is van groot belang voor het openbaar bestuur. Door subsidies worden initiatieven gestimuleerd die bijdragen aan een bestuurlijke aanpak door gemeenten en aan het voorkomen van agressie en geweld. Het expertisecentrum Veilige Publieke Taak levert diensten en instrumenten aan werkgevers en werknemers met een publieke taak, om hen te ondersteunen in hun aanpak van agressie en geweld.
Subsidies Overlegstelsel
Door het subsidiëren van de Stichting Verdeling Overheidsbijdragen (SVO), het Verbond Sector-werkgevers Overheid (VSO) en de Stichting Centrum voor Arbeidsverhoudingen Overheidspersoneel wordt bijgedragen aan het in stand houden van een adequaat overlegstelsel inzake arbeidsmarktbeleid.
Opdrachten
Arbeidsmarktbeleid
Met een gericht arbeidsmarkt- en arbeidsvoorwaardenbeleid bevordert de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de aantrekkelijkheid van de overheid als werkgever en de kwaliteit en flexibiliteit van het overheidsapparaat. Via het programma Beter Werken in het Openbaar Bestuur werkt het ministerie aan bevordering van mobiliteit van overheidspersoneel onder meer door te stimuleren dat overheidsorganisaties (rijk, gemeenten, provincies en waterschappen) zich aansluiten op regionale arbeidsmarktnetwerken voor de uitwisseling van personeel. Een goed voorbeeld hiervan is West-Brabant waar 19 gemeenten, rijksorganisaties in de regio, de provincie en het waterschap zich hebben aangesloten op het arbeidmarktnetwerk ACE. Ook wordt bezien of bestaande (soms belemmerende) regels aangepast kunnen worden zodat ambtenaren makkelijker overgangen kunnen maken van de ene werkgever naar de andere, van de ene klus naar een volgende. In een proeftuin is geexperimenteerd met andersoortige arbeidsrelaties dan de traditionele vaste of (soms zeer) tijdelijke baan. Andersoortige arbeidsrelaties en andere vormen van het organiseren van het werk kunnen bijdragen aan de flexibiliteit van het overheidsapparaat.
Programma Veilige Publieke Taak
Het is van groot belang voor het openbaar bestuur dat werknemers met een publieke taak – zoals ambulancemedewerkers, brandweermensen, onderwijzers en conducteurs – en politieke ambtsdragers hun taak veilig en integer kunnen uitoefenen. Met het programma Veilige Publieke Taak richt de Minister zich op het voorkomen, beperken en afhandelen van agressie en geweld. Het gaat daarbij om een gecombineerde en integrale aanpak van werkgeversmaatregelen3, het bevorderen van de ketensamenwerking (beide vanuit het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) en strafrechtelijke maatregelen (vanuit het Ministerie van Veiligheid en Justitie). Om de ambitie op het terrein van veilige publieke taak waar te maken, heeft de Minister besloten de looptijd van het programma te verlengen en gedurende deze kabinetsperiode voor te zetten. De focus zal meer dan voorheen komen te liggen op de bestuurlijke aanpak door gemeenten en op het voorkomen van agressie en geweld. Gemeenten en met name burgemeesters spelen een cruciale rol als werkgever, maar ook als subsidieverlener, vergunningverlener, handhaver, regisseur integrale lokale veiligheid en boegbeeld.
Zorg voor politieke ambtsdragers
De kwaliteit van het openbaar bestuur is onlosmakelijk verbonden met de kwaliteit van de functievervulling door politieke ambtsdragers. De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties faciliteert de hiervoor benodigde activiteiten onder andere op het gebied van de professionalisering.
| Tabel 7.2 Overheid als werkgever | Waarde 2010 | Waarde 2011 | Waarde 2012 | Waarde 2013 |
|---|---|---|---|---|
| 1. aantal onvervulde vacatures in de sectoren Rijk, Provincies, Gemeenten, Rechterlijke Macht, Waterschappen, Onderwijs, Politie en Defensie. 1 | 10.500 | 7.700 | 7.200 | pm 2 |
| 2. Bevorderen van aantrekkelijk werkgeverschap: Aandeel werknemers, dat tevreden is met de primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden 3 | 77,40% | pm | ||
| 3. Driejarig gemiddelde afwijking in loonontwikkeling overheid t.o.v. de markt 4 | 0,18% | – 0,35% | – 0,65% | – 1,27% |
gebaseerd op jaarlijks gerealiseerde CPB-Contractloonontwikkelingen; raming CLO in 2013. Voor enig jaar wordt de cumulatieve. contractloonontwikkeling zoals opgenomen in de CPB-tabellen voor dat jaar en de twee daaraan voorafgaande jaren bepaald, voor zowel de overheid als voor de markt. Vervolgens wordt het verschil bepaald tussen het overheid cumulatief
7.2 Pensioenen en uitkeringen op grond van de APPA
Inkomensoverdracht
Pensioenen en uitkeringen politieke ambtsdragers
Uit deze middelen worden de rechtspositionele regelingen van (voormalige) politieke ambtsdragers gefinancierd.
Bijdragen aan ZBO’s / RWT’s
Regelingen voor Nederlandse ambtenaren uit de voormalige overzeese gebiedsdelen (SAIP)
Dit betreft de pensioenregelingen van (voormalige) Nederlandse ambtenaren uit de voormalige overzeese gebiedsdelen en hun nagelaten betrekkingen.