Inleiding
Sinds het aantreden van het kabinet in 2012 is Nederland veiliger geworden en daar is hard aan gewerkt en daar gaan we de komende jaren krachtig mee verder. Dat geldt ook voor een ander kernthema, de bestendiging van de rechtsstaat. Veiligheid én justitie zijn thema’s die onlosmakelijk bij elkaar horen. Halverwege deze kabinetsperiode kan worden vastgesteld dat Veiligheid en Justitie op koers ligt om haar ambities te realiseren.
Naast nieuwe initiatieven, zoals bijvoorbeeld de Veiligheidsagenda, komt het voor 2015 vooral aan op uitvoering en implementatie van datgene wat de afgelopen jaren op de diverse terreinen in gang is gezet. Denk hierbij aan het versterken van de prestaties in de strafrecht- en vreemdelingenketen, het inzichtelijk en transparant maken hiervan, de digitalisering van de keten en de herziening en modernisering van het Wetboek van Strafvordering. In deze Beleidsagenda komen de punten naar voren waar Veiligheid en Justitie zich in 2015 en verder in het bijzonder op zal richten. Dit doen we niet alleen, maar gezamenlijk met het lokaal bestuur, Openbaar Ministerie en al onze ketenpartners. Op de agenda staan bekende, hardnekkige vormen van te bestrijden criminaliteit, zoals overvallen, woninginbraken, fraude, drugs en straatroof, maar ook onderwerpen zoals cybercrime en jihadisme.
De dreiging die van het jihadisme uitgaat, vraagt om een krachtige, integrale aanpak. Daarom neemt het kabinet een aantal aanvullende maatregelen die volgen op het bestaande beleid om jihadisme te bestrijden, dat al is ingezet. Hiertoe is het actieprogramma «Integrale Aanpak Jihadisme» opgesteld dat recentelijk aan de Kamer is verzonden. Het actieprogramma heeft tot doel het beschermen van de democratische rechtsstaat, bestrijden en verzwakken van de jihadistische beweging in Nederland, en het wegnemen van de voedingsbodem voor radicalisering. De inzet is zowel preventief als repressief. Daarbij is samenwerking tussen alle partners nodig, zowel nationaal als lokaal, overheid als maatschappelijk middenveld, ongeacht ieders levensovertuiging. Het actieprogramma versterkt bestaande activiteiten en introduceert ook nieuwe maatregelen en voorstellen voor nieuwe wetgeving.
Met betrekking tot Nederland veiliger werpt de intensieve aanpak van criminaliteit en overlast, met medewerking van tal van partners, zijn vruchten af. Alle reden om deze succesvolle aanpak door te zetten. Met ingang van 1 januari 2015 treden binnen de politieorganisatie de basisteams en de districtsrecherche in werking. Een cruciale stap, omdat deze nieuwe opzet bijdraagt aan de doelstelling om een lokaal stevig verankerde nationale politie te hebben die effectief en efficiënt bijdraagt aan een veiliger Nederland.
Daarnaast zijn, in intensieve samenwerking met de rechtspraak, in het kader van de programma’s Versterking van de Prestaties in de Strafrechtketen (VPS) en Kwaliteit en Innovatie Rechtspraak (KEI) concrete en ambitieuze doelstellingen geformuleerd om het functioneren van het rechtsbestel te verbeteren. Bijvoorbeeld het binnen vier weken afdoen van twee derde van de eenvoudige strafzaken met een strafbeschikking of vonnis in eerste aanleg. Van de organisaties in deze ketens mag worden verwacht dat zij elk vanuit hun eigen (rechtstatelijke) rol in hun onderlinge samenwerking correct, effectief, zorgvuldig en transparant optreden. Deze samenwerking is vooral bepalend voor het bereiken van datgene wat we voor ogen hebben en het versterken van de geloofwaardigheid van de instituties van de rechtsstaat.
2015 wordt ook het jaar waarin uitvoering wordt gegeven aan de Veiligheidsagenda, die door de Minister met het college van procureurs-generaal en de regioburgemeesters is vastgesteld. In deze agenda zijn de landelijke beleidsdoelstellingen en jaarlijkse ambities vastgesteld voor de periode 2015–2018. De agenda richt zich op de aanpak van maatschappelijke veiligheidsproblemen die landelijk spelen, die (regio)grensoverschrijdend zijn en/of waar afstemming in de aanpak op landelijk niveau voor nodig is. De agenda is complementair aan de lokale veiligheidsagenda's. Ook daarom is het lokaal bestuur een cruciale partner in de integrale samenwerking bij de aanpak van criminaliteit en onveiligheid.
De aanpak van georganiseerde drugscriminaliteit is en blijft in 2015 een topprioriteit. De georganiseerde criminaliteit pakken we geïntegreerd – als één overheid – aan. Burgemeesters nemen hun regierol bij de bestrijding van deze ondermijnende drugscriminaliteit en zij krijgen de capaciteit die nodig is.
De relatie met het lokaal bestuur is ook van belang in de vreemdelingenketen. Er is de afgelopen jaren sterk ingezet op verdere verbetering van de samenwerking en de sturing van de vreemdelingenketen. Dit zal met kracht worden voortgezet in 2015, onder andere door het werken met prestatie-indicatoren. Ook de samenwerking tussen de organisaties binnen de vreemdelingenketen en organisaties die zich bezighouden met toezicht en handhaving zal worden voortgezet en, waar nodig, geïntensiveerd. Met name in periodes van verhoogde asielinstroom en signalen van mensensmokkel kan dit vruchten afwerpen. De aanpak van criminele vreemdelingen, zo mogelijk inclusief terugkeer naar het land van herkomst, moet bijdragen aan meer (lokale) veiligheid.
Ook op het terrein van cybersecurity zijn we volop bezig om onze maatschappij weerbaarder te maken. Het aanpakken van cyberdreigingen en het voorbereiden van de samenleving op cyberaanvallen zijn meer dan ooit een voorwaarde voor economisch succes en vergt betrokkenheid van overheid, burger en bedrijfsleven. Alle betrokkenen zullen de komende tijd een stap extra moeten zetten. Kwaadwillenden kunnen er zeker van zijn dat overheid en bedrijfsleven hen in de fysieke- en cyberwereld de voet dwars zullen zetten.
Volgend jaar wordt ook een belangrijk jaar waar het gaat om de modernisering van het kansspelbeleid, met onder meer de wettelijke regulering van online kansspelen. Ook wordt er gewerkt aan een wetsvoorstel om Holland Casino onder voorwaarden te verkopen en de markt open te stellen voor enkele nieuwe aanbieders. Het Speelautomatenbesluit wordt herzien en we werken aan een aangepast vergunningstelsel voor loterijen. Dit laatste zal in 2017 in werking treden.
Op internationaal gebied staat 2015 voor een belangrijk deel in het teken van de voorbereidingen op het EU-voorzitterschap, dat Nederland van 1 januari tot 30 juni 2016 zal bekleden. Specifieke ambities hebben wij op de terreinen cyber, asiel en migratie. Zo wil Nederland leidend blijven op het dossier cybersecurity. Daarbij streven we naar de realisatie van de Europese cyberstrategie en het implementeren van de Europese netwerk- en informatiebeveiligingsrichtlijn. Nederland zal tevens volgend jaar de vierde internationale Global Conference on Cyberspace (GCCS) organiseren.
Met Frankrijk, België en Luxemburg wordt gewerkt aan een actieprogramma ter bestrijding van grensoverschrijdende (drugs)criminaliteit en mobiel banditisme. Met Duitsland wordt op deze terreinen – alsmede ten aanzien van criminele motorbendes – ingezet op afspraken waarbij zowel de federale regering als de deelstaten Nedersaksen en Noordrijn-Westfalen partij zijn. Met deze deelstaten intensiveren we de wederzijdse bijstand op het gebied van rampenbestrijding en crisisbeheersing.
In de onderstaande zeven kernthema’s wordt de ambitie om te komen tot een veiliger Nederland, ingebed in een sterke rechtsstaat, per thema verder uitgewerkt.