A: Algemene doelstelling

Het bevorderen van een goed functionerende internationale rechtsorde, met een blijvende inzet op mensenrechten, als integraal onderdeel van het buitenlandbeleid.

Een sterke rechtsorde en eerbiediging van mensenrechten maken de wereld stabieler, veiliger, vrijer en welvarender. Dit vereist goed functionerende internationale instellingen met een breed draagvlak en voortdurende inzet tegen straffeloosheid. Deze rechtsorde is onlosmakelijk verbonden met universele mensenrechten. De bevordering van mensenrechten is een kernelement van het Nederlands buitenlandbeleid.

B: Rol en verantwoordelijkheid

De regering zet zich concreet in voor de volgende prioritaire thema’s: mensenrechtenverdedigers, gelijke rechten voor lesbiennes, homo’s, biseksuelen en transgenders, gelijke rechten voor vrouwen, vrijheid en meningsuiting (off- en online), de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging, ernstigste schendingen (waaronder doodstraf en marteling), mensenrechten en ontwikkeling, en mensenrechten en bedrijfsleven.

De Minister is verantwoordelijk voor:

Stimuleren

• • Van een effectief stelsel van internationale organisaties, inclusief financiële bijdrage, om een stabiele internationale omgeving te scheppen en de internationale rechtsorde te versterken.

• • Van een betere mensenrechtensituatie mede door het financieren en uitvoeren van projecten via bilaterale en multilaterale kanalen ter bevordering van prioritaire mensenrechtenthema’s.

Regisseren

• • Interdepartementale coördinatie ten behoeve van een coherente en consistente Nederlandse inzet in internationale organisaties ter bevordering van de internationale rechtsorde en mensenrechten.

Financieren

• • Bijdragen ten behoeve van goed functionerende internationale instellingen.

• • Bijdragen ter bescherming en bevordering van mensenrechten.

C: Beleidswijzigingen

• • Het Koninkrijk der Nederlanden en Italië zullen de komende twee jaar een tijdelijke zetel in de VN-Veiligheidsraad verdelen. De landen nemen dan elk een jaar voor hun rekening. Italië is in 2017 lid van het belangrijkste orgaan voor internationale vrede en veiligheid en zal zich voor 2018 terugtrekken. Het Koninkrijk der Nederlanden neemt het stokje dan in 2018 over, maar moet nog wel formeel medio 2017 verkozen worden door de AVVN. Dit betekent een belangrijke verantwoordelijkheid in het vertegenwoordigen van het belang van het Koninkrijk en andere lidstaten die geen lid zijn, bij kwesties van internationale vrede en veiligheid. Het Koninkrijk zal zich in 2018 binnen de Veiligheidsraad hard maken voor duurzame vrede, veiligheid, rechtvaardigheid. Een inzet waarbij mensen centraal staan en op basis van waarden: mensenrechten en afleggen van rekenschap, in partnerschap en op transparante wijze. In de periode 2017–2018 zullen Italië en het Koninkrijk waar mogelijk samen optrekken.

• • RNW Media heeft zich de afgelopen jaren succesvol weten te transformeren van een omroeporganisatie tot een internationale NGO die bijdraagt aan mediaontwikkeling, met een niche in sociale media gericht op jongeren. De instellingssubsidie aan RNW Media (onderdeel van het instrument «bevordering van het vrije woord» in tabel hieronder) in haar huidige vorm loopt eind 2016 af. Vanaf 2020 wordt RNW Media geacht mee te dingen met andere partijen conform de dan geldende beleidsregels. Als tussenfase zal RNW Media uit het mensenrechtenfonds een nieuwe instellingssubsidie voor 2017–2020 ontvangen met een vorm van afbouw. Het vrij te vallen budget voor «bevordering van het vrije woord» zal worden ingezet binnen artikel 1.2 bescherming en bevordering van mensenrechten. Vrijheid van meningsuiting is één van de prioritaire thema’s voor projecten die worden gefinancierd uit het mensenrechtenfonds.

• • De Inspectie Ontwikkelingssamenwerking en Beleidsevaluatie (IOB) lichtte in 2015 het Nederlandse beleid ter versterking van de internationale rechtsorde door. Met inachtneming van de hoofdbevindingen en lessen uit deze doorlichting, streeft Nederland er onder meer actief naar de leemtes in de internationale rechtsorde op te vullen en zo de ontwikkeling van de internationale rechtsorde te bevorderen. In dit verband hebben Nederland, Argentinië, België en Slovenië een wereldwijd verdrag voor rechtshulp en uitlevering bij internationale misdaden voorgesteld, omdat veel van de ernstigste misdrijven niet beperkt zijn tot het grondgebied van een enkele staat. Door dit verdrag moet het makkelijker worden om verdachten van genocide, oorlogsmisdrijven en misdrijven tegen de menselijkheid tussen landen uit te leveren en samen te werken op het gebied van rechtshulp. Nederland heeft landen opgeroepen om uiterlijk in 2017 met de onderhandelingen over dit multilaterale verdrag te beginnen. Ook zet Nederland zich de komende tijd in voor de totstandkoming van een uitvoerende overeenkomst bij het Zeerechtverdrag over de bescherming en het duurzaam gebruik van de mariene biologische diversiteit.

D1: Budgettaire gevolgen van beleid

D2: Budgetflexibiliteit

De uitgaven voor het onderdeel goed functionerende internationale instellingen met een breed draagvlak zijn nagenoeg volledig vastgelegd. De bijdragen aan internationale organisaties (verdragscontributies) zijn juridisch verplicht. Subsidies aan initiatieven in het kader van internationaal recht zijn voor ruim 99% juridisch verplicht. Voor het resterende deel worden in 2017 verplichtingen aangegaan. De centrale mensenrechtenprogramma’s van het onderdeel bescherming en bevordering van mensenrechten kennen een juridisch verplicht percentage van 48%. De hieruit te financieren jaarlijkse bijdrage aan de Office of the High Commissioner for Human Rights (OHCHR) wordt begin 2017 juridisch vastgelegd. De landenprogramma’s mensenrechten zijn voor 51% reeds juridisch vastgelegd en voor de overige 49% worden in 2017 verplichtingen aangegaan. De bijdrage aan RNW Media (als onderdeel van de subsidie landenprogramma’s mensenrechten) is tot 2020 vastgelegd.

E: Toelichting op de financiële instrumenten

1.1 Goed functionerende internationale instellingen met een breed draagvlak

• • Verplichte bijdragen (verdragscontributies) aan de VN waarin de afdrachten aan (het restmechanisme van) het Joegoslavië- en het Rwanda-tribunaal zijn inbegrepen alsmede de bijdragen aan de OESO en het Internationaal Strafhof (ICC).

• • Subsidie aan de Carnegiestichting ten behoeve van de bedrijfsvoering van de Carnegiestichting, het onderhoud van het Vredespaleis en het op peil houden van de bibliotheek.

• • Jaarlijkse huurbijdrage aan het Permanente Hof van Arbitrage.

• • Bijdragen voor diverse initiatieven, op het gebied van draagvlakversterking voor het Internationaal Strafhof en andere internationale gerechtshoven en tribunalen, op het gebied van Responsibility to Protect, een bijdrage aan het Trustfund for Victims van het ICC en andere kleinschalige initiatieven ter bevordering van de ontwikkeling van de internationale rechtsorde.

• • De laatste betalingen voor de campagne van de kandidatuur van het Koninkrijk der Nederlanden voor een zetel in de VN-Veiligheidsraad.

1.2 Bescherming en bevordering van mensenrechten

• • Inzet van het mensenrechtenfonds ter ondersteuning van de prioriteiten uit de mensenrechtenbrief «Respect en recht voor ieder mens». De daarin genoemde prioriteiten zijn: inzet ten behoeve van mensenrechtenverdedigers, gelijke rechten voor LHBTI, gelijke rechten voor vrouwen. Nederland besteedt ook aandacht aan ernstige mensenrechtenschendingen (doodstraf, foltering), vrijheid van meningsuiting en internetvrijheid, vrijheid van godsdienst en levensovertuiging, mensenrechten en ontwikkeling en mensenrechten en bedrijfsleven (inclusief kinderarbeid). Er is een verdeling in centrale en decentrale middelen. Centrale middelen zijn bestemd voor projecten die in meer dan één land worden uitgevoerd. De middelen worden ingezet voor prioritaire thema’s op basis van de ernst van de mensenrechtensituatie en de effectiviteit van de inzet.

• • Bijdragen aan internationale organisaties ten behoeve van verdere bescherming en bevordering van mensenrechten, met name de jaarlijkse bijdrage aan de Office of the High Commissioner for Human Rights (OHCHR) van de VN waarbij specifiek wordt ingezet op de ondersteuning van de speciale procedures en verdragscomités.

• • Subsidie aan onder andere RNW Media voor de verkondiging van het vrije woord in het buitenland en als onderdeel van de subsidie mensenrechten.