Het bevorderen van een goed functionerende internationale rechtsorde inclusief gastlandbeleid, met een blijvende inzet op mensenrechten, als integraal onderdeel van het buitenlandbeleid.

Een sterke rechtsorde en eerbiediging van mensenrechten maken de wereld stabieler, veiliger, vrijer en welvarender. Dit vereist goed functionerende internationale instellingen en organisaties met een breed draagvlak en voortdurende inzet tegen straffeloosheid. De positie van Nederland als gastland voor Internationale Organisaties (IO’s) en diplomatieke missies, in het bijzonder organisaties met een mandaat op het gebied van vrede en recht, biedt een goed uitgangspunt voor de bevordering van de ontwikkeling van internationale rechtsorde. Deze rechtsorde is onlosmakelijk verbonden met universele mensenrechten. De bevordering van mensenrechten is een kernelement van het Nederlands buitenlandbeleid.

De regering zet zich concreet in voor de volgende prioritaire thema’s: vrijheid van meningsuiting (off- en online), de vrijheid van religie en levensovertuiging, gelijke rechten voor vrouwen en meisjes, mensenrechtenverdedigers, gelijke rechten voor lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen, transgender, intersekse en queer personen, en de strijd tegen straffeloosheid voor de meest grove mensenrechtenschendingen. Daarnaast heeft Nederland de verantwoordelijkheid de in Nederland gevestigde instellingen te ondersteunen opdat deze onafhankelijk, veilig en efficiënt kunnen functioneren.

De minister is verantwoordelijk voor:

Het afgelopen decennium heeft zich een duidelijke negatieve trend voltrokken op het gebied van mensenrechten, de democratische rechtstaat en de internationale rechtsorde. In een nieuwe mensenrechten, democratie en internationale rechtsorde-nota heeft het kabinet uiteengezet hoe Nederland kan blijven bijdragen aan het wereldwijd waarborgen van mensenrechten, democratische rechtstaat en internationale rechtsorde in de huidige geopolitieke context.

Nederland blijft inzetten op de prioriteiten waarop in de afgelopen jaren veel expertise is opgebouwd: gelijke rechten vrouwen en meisjes, gelijke rechten lhbtiq+, vrijheid van meningsuiting online en offline, vrijheid van religie en levensovertuiging, beschermen MRV’s. Om effectief te blijven op deze terreinen zal Nederland vaker de samenwerking zoeken met niet-traditionele partners, daarbij inzetten op een gelijkwaardige dialoog binnen een brede relatie, en inzetten op het versterken van het multilaterale mensenrechteninstrumentarium en een duidelijke link leggen tussen de inzet op mensenrechten, de ontwikkeling van de democratische rechtstaat en de internationale rechtsorde.

Ook het multilaterale bestel staat onder druk en brengt in toenemende mate onvoorspelbaarheid met zich mee, waardoor het vinden van oplossingen voor wereldwijde uitdagingen steeds moeilijker wordt. In het beleidskader ‘mondiaal multilateralisme, positionering van het Koninkrijk in een veranderende multilaterale wereldorde’ heeft het kabinet een rijksbreed coherent beleid uiteengezet dat is gestoeld op de drie pijlers beschermen, versterken en hervormen. Samen met een bredere groep van partners werkt het Koninkrijk aan een inclusief en effectief multilateraal stelsel, waarin op regels gebaseerde mondiale multilaterale instituties stevig verankerd blijven en brede legitimiteit genieten.

Budgetflexibiliteit

De uitgaven voor het artikelonderdeel «goed functionerende internationale instellingen met een breed draagvlak» zijn vrijwel volledig vastgelegd. De bijdragen aan internationale organisaties (verdragscontributies) zijn geheel juridisch verplicht. Subsidies aan initiatieven in het kader van internationaal recht zijn voor 80% juridisch verplicht. Voor het resterende deel zullen in 2024 verplichtingen worden aangegaan. De programma’s van het artikelonderdeel «bescherming en bevordering van mensenrechten» kennen een juridisch verplicht percentage van 81%. Door meerjarige committering van de bijdragen aan de Office of the High Commissioner for Human Rights (OHCHR) en het in 2022 afronden van een subsidietender voor 5 jaar voor het centrale Mensenrechten Fonds zijn de uitgaven grotendeels juridisch vastgelegd.

Voor het artikelonderdeel «gastlandbeleid internationale organisaties» is 59% van het geraamde budget juridisch verplicht. Het betreft met name de gastlanduitgaven voor de huisvesting van het Permanente Hof van Arbitrage en het Internationaal Gerechtshof in het Vredespaleis (waarvan de Carnegie Stichting eigenaar en beheerder is) en van de gastlanduitgaven voor het Internationaal Strafhof (ICC), de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) en de Hoge Commissaris inzake Nationale Minderheden (HCNM).