Tabel 6.1 geeft het EMU-saldo van de hele collectieve sector weer. Dit EMU-saldo - ook wel overheidssaldo genoemd - is de optelsom van alle inkomsten en uitgaven van de Rijksoverheid en de decentrale overheden. De inkomsten en uitgaven van de Rijksoverheid zijn in meer detail te vinden in respectievelijk bijlage 2 en bijlage 4. Om tot het EMU-saldo te komen, moeten enkele correcties worden toegepast op de inkomsten en uitgaven: sommige uitgaven tellen niet mee voor het EMU-saldo en voor sommige posten telt een ander bedrag mee voor het EMU-saldo dan in de Rijksbegroting (op kasbasis) is opgenomen.
(in miljoenen euro, min = tekort) | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | bron | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Belasting- en premieontvangsten | 299.833 | 313.759 | 334.108 | 337.932 | 348.974 | 360.886 | 372.392 | Tabel 4.3.1 |
2 | Af: Totale netto-uitgaven | 355.822 | 389.678 | 391.064 | 381.669 | 393.398 | 407.400 | 420.497 | Tabel 2.1 |
3 | Af: Niet EMU-saldo relevante uitgaven | ‒ 24.317 | ‒ 32.610 | ‒ 35.168 | ‒ 35.014 | ‒ 39.934 | ‒ 42.460 | ‒ 44.075 | Tabel 6.2 |
4 | Bij: Kas-transverschillen en overige posten | ‒ 489 | ‒ 5.137 | 2.937 | 48 | ‒ 312 | ‒ 304 | ‒ 143 | Tabel 6.3 |
5 | Bij: EMU-saldo decentrale overheden | ‒ 1.805 | ‒ 2.303 | ‒ 2.425 | ‒ 2.507 | ‒ 2.586 | ‒ 2.664 | ‒ 2.746 | Tabel 6.7 |
6 | EMU-saldo collectieve sector (1-2-3+4+5) | ‒ 33.966 | ‒ 50.748 | ‒ 21.276 | ‒ 11.182 | ‒ 7.387 | ‒ 7.023 | ‒ 6.919 |
De uitgaven die wel op de Rijksbegroting staan maar niet meetellen voor het EMU-saldo staan vermeld in tabel 6.2. Wat er wel en niet meetelt voor het EMU-saldo is vastgesteld door Eurostat. Financiële transacties, zoals het verstrekken van (studie)leningen of het verkopen van staatsbezit, zijn meestal ook niet relevant voor het EMU-saldo. Ook de rente die is ontvangen op renteswaps en uit de verkoop ervan tellen niet mee. De rijksbijdrage aan de sociale fondsen is niet relevant voor het EMU-saldo, omdat dit een transactie vormt tussen twee onderdelen van de collectieve sector: de uitgave van het Rijk is een ontvangst voor de sociale fondsen. Ook de post kasbeheer is een transactie binnen de collectieve sector. Deze bestaat uit de toe- of afname van het geld dat de deelnemers aan het schatkistbankieren bij het Rijk aanhouden.
(in miljoenen euro, plus = uitgave) | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Verstrekking studieleningen1 | 2.718 | 3.049 | 3.363 | 3.577 | 3.564 | 3.550 | 3.569 |
Aflossing studieleningen | ‒ 954 | ‒ 1.065 | ‒ 1.139 | ‒ 1.191 | ‒ 1.229 | ‒ 1.267 | ‒ 1.305 |
Coronagerelateerde leningen | 1.648 | 1.921 | ‒ 107 | ‒ 129 | ‒ 182 | ‒ 364 | ‒ 1.170 |
Rijksbijdragen aan de sociale fondsen | 32.453 | 37.614 | 39.007 | 40.340 | 43.542 | 45.460 | 47.897 |
Kasbeheer | ‒ 6.985 | ‒ 8.113 | ‒ 5.661 | ‒ 7.384 | ‒ 5.778 | ‒ 4.963 | ‒ 4.610 |
Rente-ontvangsten derivaten | ‒ 1.012 | ‒ 864 | ‒ 921 | ‒ 604 | ‒ 380 | ‒ 308 | ‒ 300 |
Voortijdige beëindigen derivaten | ‒ 3.520 | ‒ 386 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aan- en verkoop staatsdeelnemingen | ‒ 31 | 460 | 507 | 477 | 476 | 443 | 87 |
Diverse leningen | ‒ 56 | ‒ 19 | 9 | ‒ 159 | ‒ 154 | ‒ 150 | ‒ 146 |
Exportkredietverzekering | 4 | ‒ 1 | 97 | 72 | 62 | 47 | 47 |
Overig | 54 | 13 | 12 | 15 | 14 | 11 | 7 |
Totaal | 24.317 | 32.610 | 35.168 | 35.014 | 39.934 | 42.460 | 44.075 |
Het CBS boekt vanaf dit jaar prestatiebeurzen, inclusief de OV-jaarkaarten, als EMU-relevante uitgaven op het moment van verstrekking in plaats van op het moment van omzetting (van lening naar gift). Dit beïnvloedt de berekening van het EMU-saldo. Op de OCW-begroting worden prestatiebeurzen op het moment van verstrekking, conform de Wet Studiefinanciering 2000, als lening en dus niet EMU-relevante uitgaven geboekt en pas op het moment van omzetting (van lening naar gift) als relevante uitgaven geboekt. Bij jaarafsluiting 2020 van de Rijksbegroting is een correctiepost opgenomen om het EMU-saldo aan te sluiten op de berekening van het CBS. Voor toekomstige ramingen wordt bezien op welke wijze de berekeningen van het CBS en de Rijksbegroting op elkaar aangesloten kunnen worden.
Tabel 6.3 geeft de posten weer die wel meetellen voor het EMU-saldo, maar die niet, of niet op dezelfde manier in de Rijksbegroting staan. Voor een deel ervan geldt dat voor het EMU-saldo wordt gerekend met de uitgaven en ontvangsten op transactiebasis, terwijl de Rijkbegroting op kasbasis wordt opgesteld. Om tot het EMU-saldo te komen, moet daarom bovenop de uitgave of ontvangst op kasbasis ook nog het kas-transverschil worden meegeteld. Daarnaast is er een aantal posten die niet op de Rijkbegroting staan maar wel meetellen voor het EMU-saldo, zoals bijvoorbeeld het positieve of negatieve saldo van agentschappen en de kosten van zorgverzekeraars.
(in miljoenen euro, plus = saldoverbeterend) | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
---|---|---|---|---|---|---|---|
KTV Veilingopbrengsten (UMTS, 4G, 5G) | ‒ 551 | ‒ 124 | 284 | 284 | 284 | 284 | 284 |
KTV EU-afdrachten | 659 | ‒ 514 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
KTV Publiek private samenwerking (DBFM-contracten) | ‒ 351 | ‒ 260 | ‒ 30 | 133 | 69 | 68 | 273 |
KTV NOW (corona) | ‒ 1.084 | ‒ 1.071 | 2.575 | 236 | ‒ 86 | ‒ 48 | ‒ 12 |
KTV TVL (corona) | ‒ 960 | 375 | 540 | 0 | 0 | 0 | 0 |
KTV Tozo (corona) | 0 | ‒ 710 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
KTV OV-beschikbaarheidsvergoeding (corona) | ‒ 268 | 247 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
KTV OV-jaarkaart | ‒ 75 | 225 | ‒ 1.050 | 0 | 0 | 0 | 0 |
KTV IDA/Wereldbank | ‒ 180 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
KTV Toeslagen | ‒ 157 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
KTV Defensie | 723 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Overige kas-transverschillen | 462 | ‒ 546 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Mutatie begrotingsreserves | 1.363 | ‒ 1.131 | 116 | ‒ 334 | ‒ 284 | ‒ 34 | ‒ 234 |
EMU-saldo agentschappen en rest centrale overheid | 302 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Overig | ‒ 384 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Subtotaal Rijk | ‒ 501 | ‒ 3.510 | 2.435 | 320 | ‒ 17 | 270 | 312 |
Eigen risico dragers WGA/ZW | 330 | 344 | 367 | 393 | 418 | 436 | 454 |
Zorgbemiddelingskosten | ‒ 1.082 | ‒ 1.972 | 135 | ‒ 664 | ‒ 713 | ‒ 1.010 | ‒ 909 |
Overig | 764 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Subtotaal sociale fondsen | 12 | ‒ 1.628 | 502 | ‒ 271 | ‒ 295 | ‒ 574 | ‒ 455 |
Totaal | ‒ 489 | ‒ 5.137 | 2.937 | 48 | ‒ 312 | ‒ 304 | ‒ 143 |
Tabel 6.4 geeft de uitsplitsing van het EMU-saldo over de verschillende onderdelen van de collectieve sector weer. In tabel 6.5 tot en met tabel 6.7 wordt het EMU-saldo per onderdeel van de collectieve sector nader uitgesplitst.
(in miljoenen euro, min = tekort) | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
---|---|---|---|---|---|---|---|
EMU-saldo Rijk | ‒ 37.481 | ‒ 57.597 | ‒ 24.324 | ‒ 15.306 | ‒ 8.982 | ‒ 8.652 | ‒ 8.132 |
EMU-saldo sociale fondsen | 5.320 | 9.151 | 5.473 | 6.630 | 4.180 | 4.294 | 3.959 |
EMU-saldo decentrale overheden | ‒ 1.805 | ‒ 2.303 | ‒ 2.425 | ‒ 2.507 | ‒ 2.586 | ‒ 2.664 | ‒ 2.746 |
EMU-saldo collectieve sector | ‒ 33.966 | ‒ 50.748 | ‒ 21.276 | ‒ 11.182 | ‒ 7.387 | ‒ 7.023 | ‒ 6.919 |
EMU-saldo collectieve sector (in procenten bbp) | ‒ 4,3 | ‒ 6,0 | ‒ 2,4 | ‒ 1,2 | ‒ 0,8 | ‒ 0,7 | ‒ 0,7 |
(in miljoenen euro, min = uitgave/tekort) | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | bron |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Belastingontvangsten | 193.347 | 202.492 | 222.795 | 220.092 | 229.941 | 235.946 | 242.769 | Tabel 4.7.1 |
Netto begrotingsgefinancierde uitgaven | ‒ 222.191 | ‒ 251.575 | ‒ 245.715 | ‒ 230.390 | ‒ 235.298 | ‒ 241.868 | ‒ 247.391 | Tabel 2.1 |
Af: niet EMU-saldo relevante uitgaven | 24.317 | 32.610 | 35.168 | 35.014 | 39.934 | 42.460 | 44.075 | Tabel 6.2 |
Betaalde rijksbijdrage en rente aan sociale fondsen | ‒ 32.453 | ‒ 37.614 | ‒ 39.007 | ‒ 40.340 | ‒ 43.542 | ‒ 45.460 | ‒ 47.897 | Tabel 6.2 |
Kas-transverschillen en overige posten Rijk | ‒ 501 | ‒ 3.510 | 2.435 | 320 | ‒ 17 | 270 | 312 | Tabel 6.3 |
EMU-saldo Rijk (centrale overheid ) | ‒ 37.481 | ‒ 57.597 | ‒ 24.324 | ‒ 15.306 | ‒ 8.982 | ‒ 8.652 | ‒ 8.132 |
(in miljoenen euro, min = uitgave/tekort) | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | bron |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Premie-ontvangsten | 106.486 | 111.267 | 111.313 | 117.840 | 119.033 | 124.940 | 129.623 | Tabel 4.3.1 |
Ontvangen rijksbijdragen en rente | 32.453 | 37.614 | 39.007 | 40.340 | 43.542 | 45.460 | 47.897 | Tabel 6.2 |
Premiegefinancierde uitgaven | ‒ 133.630 | ‒ 138.103 | ‒ 145.349 | ‒ 151.279 | ‒ 158.100 | ‒ 165.533 | ‒ 173.105 | Tabel 2.1 |
Eigen risico dragers WGA/ZW | 330 | 344 | 367 | 393 | 418 | 436 | 454 | Tabel 6.3 |
Zorgbemiddelingskosten | ‒ 1.082 | ‒ 1.972 | 135 | ‒ 664 | ‒ 713 | ‒ 1.010 | ‒ 909 | Tabel 6.3 |
Overige uitgaven | 764 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | Tabel 6.3 |
EMU-saldo sociale fondsen | 5.320 | 9.151 | 5.473 | 6.630 | 4.180 | 4.294 | 3.959 |
(in miljoenen euro, min = uitgave/tekort) | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 |
---|---|---|---|---|---|---|
Belastinginkomsten | 10.904 | 11.557 | 12.059 | 12.537 | 12.989 | 13.429 |
Rijksbijdragen | 85.149 | 87.575 | 90.175 | 88.854 | 91.458 | 94.319 |
Overige inkomsten | 14.239 | 14.516 | 13.507 | 14.623 | 14.639 | 14.495 |
Uitgaven decentrale overheden | ‒ 112.097 | ‒ 115.951 | ‒ 118.167 | ‒ 118.520 | ‒ 121.672 | ‒ 124.907 |
EMU-saldo decentrale overheden | ‒ 1.805 | ‒ 2.303 | ‒ 2.425 | ‒ 2.507 | ‒ 2.586 | ‒ 2.664 |
Het overheidssaldo komt in 2022 naar verwachting uit op een tekort van 2,4 procent van het bbp. Tabel 6.8 toont hoe dit saldo zich verhoudt tot het saldo dat is geraamd voor het lopende begrotingsjaar 2021.
(min = tekort) | Miljarden euro | Procenten bbp |
---|---|---|
EMU-saldo 2021 | ‒ 50,7 | ‒ 6,0% |
Noemereffect | 0,3% | |
Uitgaven aan Rijksbegroting | 12,8 | 1,4% |
Uitgaven aan Sociale Zekerheid | 3,1 | 0,3% |
Uitgaven aan Zorg | ‒ 5,3 | ‒ 0,6% |
Niet plafondrelevante uitgaven | ‒ 9,4 | ‒ 1,1% |
Inkomsten | 20,3 | 2,3% |
Kastransverschillen | 5,9 | 0,7% |
Overig | 2,0 | 0,2% |
EMU-saldo 2022 | ‒ 21,3 | ‒ 2,4% |
Ten opzichte van de Miljoenennota van vorig jaar is het saldo voor 2021 naar beneden bijgesteld terwijl het saldo voor 2022 naar boven is bijgesteld. Dit wordt zichtbaar wanneer de verandering van het saldo niet van jaar op jaar (horizontaal) wordt bekeken, maar als ontwikkeling sinds vorige Miljoenennota (verticaal). Deze verticale ontwikkeling is weergeven in tabel 6.9.
(in procenten bbp, min = tekort) | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
---|---|---|---|---|---|---|
EMU-saldo Miljoenennota 2021 | ‒ 5,5% | ‒ 3,7% | ‒ 2,5% | ‒ 2,2% | ‒ 1,9% | |
Noemereffect (ontwikkeling bbp) | 0,2% | 0,2% | 0,1% | 0,1% | 0,1% | |
Belasting- en premieinkomsten | 2,4% | 4,1% | 2,7% | 2,8% | 2,8% | |
Nood- en steunmaatregelen corona (uitgaven op kasbasis) | ‒ 3,2% | ‒ 1,2% | ‒ 0,2% | 0,0% | 0,0% | |
Besluitvorming netto-uitgaven onder het plafond | ‒ 0,6% | ‒ 1,2% | ‒ 0,9% | ‒ 0,7% | ‒ 0,7% | |
Loon- en prijsontwikkeling uitgaven | ‒ 0,1% | ‒ 0,3% | ‒ 0,5% | ‒ 0,7% | ‒ 0,8% | |
Niet-beleidsmatige mutaties WW en Bijstand | 0,4% | 0,4% | 0,3% | 0,2% | 0,1% | |
Overige uitgavenmutaties met plafondcorrectie | 0,0% | ‒ 0,1% | ‒ 0,1% | ‒ 0,2% | ‒ 0,2% | |
Niet-plafondrelevante uitgaven en correcties van EMU-saldo | 0,5% | ‒ 0,4% | 0,1% | 0,0% | ‒ 0,1% | |
EMU-saldo decentrale overheden | ‒ 0,1% | ‒ 0,1% | ‒ 0,1% | ‒ 0,1% | ‒ 0,1% | |
EMU-saldo Miljoenennota 2022 | ‒ 6,0% | ‒ 2,4% | ‒ 1,2% | ‒ 0,8% | ‒ 0,7% | ‒ 0,7% |
Tabel 6.10 bevat een overzicht van de gerealiseerde EMU-saldi vanaf 2006 en de verwachte EMU-saldi tot en met het jaar 2026, uitgedrukt in zowel miljarden euro als in procenten van het bbp.
(in miljarden euro, min = tekort) | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 |
---|---|---|---|---|---|---|---|
EMU-saldo | ‒ 0,1 | ‒ 1,3 | 0,7 | ‒ 32,3 | ‒ 34,0 | ‒ 29,0 | ‒ 26,2 |
BBP | 584,5 | 619,2 | 647,2 | 624,8 | 639,2 | 650,4 | 653,0 |
EMU-saldo (in procenten bbp) | 0,0 | ‒ 0,2 | 0,1 | ‒ 5,2 | ‒ 5,3 | ‒ 4,5 | ‒ 4,0 |
2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | |
EMU-saldo | ‒ 19,8 | ‒ 15,2 | ‒ 14,4 | 0,1 | 9,7 | 11,1 | 14,0 |
BBP | 660,5 | 671,6 | 690,0 | 708,3 | 738,1 | 774,0 | 813,1 |
EMU-saldo (in procenten bbp) | ‒ 3,0 | ‒ 2,3 | ‒ 2,1 | 0,0 | 1,3 | 1,4 | 1,7 |
2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | |
EMU-saldo | ‒ 34,0 | ‒ 50,7 | ‒ 21,3 | ‒ 11,2 | ‒ 7,4 | ‒ 7,0 | ‒ 6,9 |
BBP | 799 | 850 | 895 | 925 | 954 | 983 | 1.013 |
EMU-saldo (in procenten bbp) | ‒ 4,3 | ‒ 6,0 | ‒ 2,4 | ‒ 1,2 | ‒ 0,8 | ‒ 0,7 | ‒ 0,7 |