Algemeen

De begroting van IenW (inclusief Mobiliteitsfonds en Deltafonds) stijgt van circa 14,1 miljard euro in 2024 naar 15,8 miljard euro in 2026 en 2027. De begroting daalt daarna weer naar circa 15,1 miljard euro in 2029. Deze beweging wordt grotendeels veroorzaakt door de verandering in artikel 26 (bijdrage investeringsfondsen) en wordt uitgebreider beschreven in de horizontale toelichting van het Mobiliteitsfonds en het Deltafonds. De beleidsbegroting daalt van circa 3,5 miljard euro in 2024 naar circa 3,3 miljard euro in 2029. Dit zijn de totale uitgaven zonder artikel 26. Deze daling is bijna volledig te verklaren door het aflopen van subsidies en vergoedingen. Dit wordt uitgebreider beschreven in de toelichting per artikel.

Toelichting per artikel

Artikel 11. Integraal waterbeleid

De budgetten voor integraal waterbeleid stijgen onder andere tussen 2024 en 2025 door een nieuwe subsidieverlening vanuit het NGF waarmee het Groeiprogramma Water Technologie wordt ondersteund. Hierna lopen de budgetten af vanwege onder andere het aflopen van de subsidie voor ruimtelijke adaptatie en verschillende NGF-middelen voor bijvoorbeeld het project NL2120  en het groeiplan Watertechnologie.

Artikel 13. Bodem en ondergrond

Vanaf 2024 tot 2029 lopen de bedragen beperkt af vanwege onder meer een aflopende subsidieregeling voor Caribisch Nederland en aflopende subsidies ten behoeve van saneringsmaatregelen voor bedrijven.

Artikel 14. Wegen en verkeersveiligheid

Er zijn een aantal redenen waarom dit budget over verloop van tijd terugloopt. De budgetten voor slimme en duurzame mobiliteit liggen in 2024 en 2025 hoger door met name de reservering Klimaatakkoord en het stimuleringspakket vrachtwagenheffing 2024-2025. De budgetten lopen daarna weer af of houden op. Ook de bijdragen voor de stimuleringsregeling elektrische personenauto’s particulieren (SEPP) en de stimuleringsregeling Emissieloze bedrijfsauto’s (SEBA) lopen over de tijd af. Verder wordt in 2024 en 2025 de schaderegeling Stint uitgevoerd.

Artikel 15. Vrachtwagenheffing

Dit artikel is nieuw op de begroting van IenW. Deze reeks betreft de uitgaven van de vrachtwagenheffing en bestaat uit de exploitatiekosten, de personeelskosten, netto-opbrengsten en invoeringskosten. De uitgaven aan de vrachtwagenheffing belasten het uitgavenkader, maar worden gedekt via de vrachtwagenheffing die valt onder het inkomstenkader.

Artikel 16. Openbaar vervoer en spoor

De uitgaven op dit artikel lopen na 2025 terug doordat het maatregelenpakket OVS afloopt. Naast dit pakket zijn in 2024 middelen van de begroting van OCW toegevoegd aan de begroting van IenW (circa 207 miljoen euro). Dit komt doordat er middelen vrijvielen na de herijking van het gebruik van de OV-Studentenkaart. Verder staat er op dit artikel 13 miljoen euro per jaar gereserveerd tot 2029 voor de subsidiebeschikking NS.

Artikel 17. Luchtvaart

De neerwaartse trend in de budgetten vanaf 2027 op dit artikel hangt samen met het aflopen van subsidies. In 2024-2026 worden uitgaven gedaan voor het project Geluidsisolatie Schiphol fase 4 (GIS-4) om geluidshinder voor omwonenden van Schiphol te verminderen. De ontvangsten in 2025 en 2026 betreffen met name de desaldering van de GIS-4 heffing (€ 11,0 miljoen). Deze heffing loopt via de ontvangsten.

Artikel 18. Scheepvaart en havens

Het budget loopt in 2025 op, aangezien meer subsidies zijn bestemd voor verduurzaming van de binnenvaart en de uitrol van walstroom voor zeevaart. Vanwege afbouw van subsidies in latere jaren nemen de uitgaven op dit artikel geleidelijk af.

Artikel 19. Internationaal Beleid

Vanuit dit artikel worden uitgaven aan internationale coördinatie en samenwerking gedaan. De uitgaven blijven stabiel.

Artikel 20. Lucht en geluid

In 2025 neemt het budget op dit artikel toe tot 72 miljoen euro. Dit betreft voornamelijk hogere bijdragen aan medeoverheden via de subsidieregeling Sanering Verkeerslawaai voor uitvoering van saneringsmaatregelen door provincies en gemeenten (ruim 30 miljoen euro). Deze bijdragen nemen af en daarna blijven de middelen stabiel.

Artikel 21. Circulaire economie

De uitgaven voor circulaire economie nemen in 2025 toe. Dit komt voornamelijk door opdrachten en subsidies voor duurzame productie-ketens. Daarnaast zijn er met name in 2024 en 2025 middelen vanuit het Klimaatfonds beschikbaar voor het bevorderen van circulair doen en gedrag, ondersteuning van onder andere ketenvorming en recyclingtechnieken circulaire plastics en de continuering van de regeling Demonstratie Energie- en Klimaatinnovatie (DEI+) en Circulaire Economie. Dit zijn voornamelijk tijdelijke regelingen waardoor de middelen op dit artikel over de tijd ook weer afnemen.

Artikel 22. Omgevingsveiligheid en milieurisico's

De uitgaven op dit artikel nemen toe tot 106 miljoen euro in 2026, om vanaf 2027 weer licht te dalen en te stabiliseren rond de 100 miljoen euro. Er zijn hogere uitgaven door wettelijke taken aan het programma Omgevingsveiligheid. Daarnaast zijn er diverse opdrachten die nu op artikel 22 verantwoord worden en voorheen door de ANVS aan RIVM in opdracht werd gegeven. Dit zijn opdrachten op Vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH), de communicatiecampagne asbest en de toegenomen uitvoeringskosten van het RIVM omtrent het radionuclidenlab.

Artikel 23. Meteorologie, seismologie en aardobservatie

De uitgaven aan de agentschapsbijdragen aan het KNMI voor meteorologie, seismologie en aardobservatie zijn redelijk stabiel.

Artikel 24. Handhaving en toezicht

De personele uitgaven van de Inspectie Leefomgeving en Toezicht nemen licht toe, terwijl de materiële uitgaven beperkt dalen. Per saldo nemen de uitgaven aan handhaving en toezicht hiermee licht af vanaf 2024. De ontvangsten betreffen met name inkomsten uit vergunningverlening en de bijdrage van de Autoriteit Wonen voor overheadkosten en zijn nagenoeg constant.

Artikel 25. Brede doeluitkering

Jaarlijks wordt een beschikking verstrekt voor de Brede Doeluitkering (BDU) aan de Vervoerregio Amsterdam en de Metropoolregio Rotterdam Den Haag. Deze beschikking wordt berekend op basis van de in de Wet BDU Verkeer en Vervoer opgenomen methodiek. De bijdrage aan de samenwerkingsverbanden Vervoerregio Amsterdam en Metropoolregio Rotterdam Den Haag is min of meer constant op circa 1,1 miljard euro. In het Hoofdlijnenakkoord (HLA) is afgesproken dat de specifieke uitkeringen, waaronder de BDU, vanaf 2026 worden overgeheveld naar het Gemeente- of Provinciefonds met een budgetkorting van 10 procent. Deze budgetkorting is ook verwerkt in de reeks.

Artikel 26. Bijdrage investeringsfondsen

Dit is het artikel op de begroting van IenW van waaruit het Mobiliteitsfonds en het Deltafonds worden gevoed. Voor de details van de omvorming van ProRail (naar een ZBO) en meer informatie over de verschuivingen op de fondsen wordt verwezen naar de begrotingen en horizontale toelichtingen van het Mobiliteitsfonds en Deltafonds.

Artikel 97. Algemeen departement

De departementsuitgaven zijn in 2024 hoger door de extra exploitatiekosten voor het regeringsvliegtuig. Tussen 2024 en 2028 dalen de uitgaven, waarna het constant blijft op 47 miljoen euro.

Artikel 98. Apparaatsuitgaven kerndepartement

Het apparaatsbudget daalt de komende jaren van 518 miljoen euro naar 357 miljoen euro. Dit komt met name door lagere uitgaven aan externe inhuur, maar ook aan eigen personeel. Daarnaast heeft dit te maken met de taakstelling op apparaatsuitgaven. Deze taakstelling wordt met een infaseerpad van 5% budgetkorting per jaar in 2025 t/m 2028 en 2% in 2029 naar een totaal van 22% procent gebracht.

Artikel 99. Nog onverdeeld

Dit betreft een administratief artikel, wat betekent dat er geen daadwerkelijke uitgaven ten laste van artikel 99 worden gedaan.