Een belangrijk onderdeel van de Voorjaarsnota is de uitwerking van het coalitieakkoord. Met het coalitieakkoord is circa 75 miljard euro vrijgemaakt voor belangrijke maatschappelijke opgaven. Hiermee zijn de grenzen bereikt van wat budgettair verantwoord is en wat qua absorptievermogen van onze economie haalbaar is. Het uitgangspunt van deze voorjaarsbesluitvorming is dat tegenvallers en nieuwe wensen op de eigen begroting dienen te worden ingepast. Daarnaast zijn de eerste bestedingsvoorstellen voor de implementatie van het coalitieakkoord getoetst en worden de eerste middelen toegevoegd aan de begrotingen.

De begroting wordt bijgesteld op basis van de macro-economische raming van het Centraal Economisch Plan 2022 (CEP) van het CPB. Ook worden de plussen en minnen uit het uitvoeringsbeeld 2021 van het staand beleid verwerkt. Substantiële structurele tegenvallers doen zich voor bij de asielraming en de huurtoeslag. Incidenteel hogere uitgaven doen zich met name voor bij toeslagen, energiezekerheid naar aanleiding van Groningergas (inclusief schade en versterken, Norg/energieleveringszekerheid) en opvang van vluchtelingen uit Oekraïne. Deze uitgaven lopen mee in de herijking van het uitgavenplafond zoals aangekondigd in de Startnota. Ook de besluitvorming over AOW, Defensie en WML, zoals opgenomen paragraaf 4, is meegenomen in de herijking van het uitgavenplafond.

Samenvatting besluitvorming

Op de reguliere dossiers is er een aantal budgettaire tegenvallers ten opzichte van het beeld bij de Startnota. In de raming voor boetes en transacties doet zich in de eerste jaren een tegenvaller voor. Deze tegenvaller wordt primair veroorzaakt door het hanteren van een lager gemiddeld boetebedrag, omdat er verhoudingsgewijs meer lichtere verkeersvergrijpen gepleegd werden. Daarnaast is in de raming rekening gehouden met bovenmatig uitvallende flitspalen op snelwegen ten behoeve van onderhoud voor de jaren 2022 tot en met 2024.

Bij het coalitieakkoord is voor de koopkracht gerekend met indexatie van de kinderbijslag (AKW). De benodigde middelen zijn echter nog niet toegevoegd aan de begroting. Deze dekkingsopgave wordt ingevuld uit de loon- en prijsindexatie van de middelen uit het coalitieakkoord die op de Aanvullende Post staan.

Bij uitzondering zijn middelen vrijgemaakt om het stelsel van bewaken en beveiligen structureel te verbeteren. De afgelopen periode is het aantal personen en de beroepsgroepen dat te kampen heeft met dreigingen ernstig toegenomen. Dit onderstreept de ambitie om deze personen en beroepsgroepen adequaat te beveiligen en hen de passende bescherming te bieden zonder in te boeten op de kwaliteit van de dienstverlening. Deze middelen worden bij de Voorjaarsnota generaal toegevoegd en worden meegenomen bij de herijking van de kaders.

Daarnaast zijn middelen beschikbaar gesteld voor de Staten-Generaal en de Hoge Colleges van Staat. Dit is met name voor de professionalisering en ondersteuning van de Eerste en Tweede Kamer. Ook zijn er extra kosten voor de parlementaire enquêtes. Op de BZK-begroting zijn middelen gereserveerd voor de huisvestingskosten van AZ en de Algemene Rekenkamer. Voor het overige beeld sluiten de begrotingen en zijn beleidswensen ingepast.

Er worden diverse kasschuiven verwerkt op de departementale begrotingen. Dit zijn onder andere kasschuiven voor toeslagen, klimaat, vervolgopleidingen en zorg. Daarnaast zijn er schuiven gedaan die niet sluiten binnen de meerjarenperiode. Deze bestaan uit schuiven voor studievouchers, tegemoetkoming leenstelsel, fonds onderzoek en wetenschap, nitraatprogramma, de afsluitdijk, woningbouwimpuls en munitie.

Departementen kunnen een deel van de in 2021 niet-bestede middelen via de eindejaarsmarge doorschuiven naar 2022. Als tegenhanger van de eindejaarsmarge wordt een in=uittaakstelling geboekt op de Aanvullende Post. De gedachte achter de in=uittaakstelling is dat er aan het einde van dit jaar weer in dezelfde mate als in 2021 sprake zal zijn van onderbesteding op de begrotingen. Door hiervoor alvast een taakstelling in te boeken zorgt het uitkeren van de eindejaarsmarge 2021 niet voor een belasting van het uitgavenplafond. De uitgavenbesluitvorming leidt per saldo tot minder uitgaven in 2022 en hogere uitgaven in latere jaren. Deze wijziging van het kasritme wordt meegenomen in de herijking van het uitgavenplafond.

Overboekingen coalitieakkoord-middelen

In de Startnota is gemeld dat het merendeel van de middelen die gereserveerd zijn in het coalitieakkoord geplaatst zijn op de Aanvullende Post van het ministerie van Financiën, in afwachting van uitwerking van concrete en doelmatige bestedingsvoorstellen. Tijdens de voorjaarsbesluitvorming is op basis van de departementale bestedingsvoorstellen besloten om middelen over te hevelen naar de departementale begrotingshoofdstukken. In tabel 9 staat per beleidsterrein aangegeven hoeveel van de Aanvullende Post is overgeheveld. In bijlage 3 staat een uitgebreide tabel inclusief de maatregelen.