3.1 Beheer en onderhoud
Algemeen
Goed beheer en onderhoud is een basisvoorwaarde voor het in stand houden van de hoogwaardige fysieke infrastructuur die we in Nederland hebben, zowel voor spoorwegen, hoofdwegen, hoofdvaarwegen als voor het hoofdwatersysteem. Derhalve worden de beheer- en onderhoudswerkzaamheden op deze vier netwerken preventief uitgevoerd, en worden de onderhoudsobjecten frequent geïnspecteerd, zodat efficiënt wordt beheerd en kosteneffectief wordt onderhouden om de levensduur te verlengen en achterstallig onderhoud zoveel mogelijk wordt voorkomen.
In lijn met de Plannen van Aanpak en de gemaakte afspraken met de Tweede Kamer en de sector heeft het onderhoud aan het spoor, wegen, het water en de waterwegen in 2010 veel aandacht gekregen. Hiermee is een regulier deel van het areaal weer optimaal hersteld en hierbij zijn verkeershinder en stremmingen op de vaarwegen zo veel mogelijk beperkt gebleven.
Spoorwegen
Het bestaande spoornet vertegenwoordigt een groot maatschappelijk geïnvesteerd kapitaal. Instandhouding daarvan is de eerste prioriteit. Met de beheerconcessie heeft ProRail tot 1 januari 2015 de zorg gekregen voor een doelmatig en doeltreffend beheer van de hoofdspoorweginfrastructuur.
In 2010 heeft ProRail uitvoering gegeven aan het Beheerplan 2010. Onderdeel daarvan zijn het reguliere onderhoud, de geplande vervangingsinvesteringen, de maatregelen uit de tweede fase herstelplan en de uitvoering van een aantal belangrijke functiewijzigingsprogramma’s zoals toegankelijkheid en ruimte voor de fiets. In het Beheerplan 2010 zijn de in 2010 te realiseren prestaties afgesproken.
Naar aanleiding van het winterweer in december 2009, heeft ProRail aanvullend op het Beheerplan een aantal extra maatregelen getroffen voor het winterhard maken van het spoor. Dit betreft met name het vervangen en aanbrengen van verwarming bij 2 300 wissels. Alle afgesproken prestaties uit het Beheerplan 2010 zijn gerealiseerd met uitzondering van de reizigerstevredenheid ten aanzien van «reisinformatie bij ontregelingen». Deze is mede als gevolg van de grote verstoringen in november (brand verkeersleidingspost Utrecht) en december 2010 (winterweer) onder de norm gebleven.
Hoofdwegen, Hoofdvaarwegen en Hoofdwatersystemen
In 2010 zijn door IenM onder meer de volgende werkzaamheden uitgevoerd of in uitvoering genomen:
Hoofdwegenproject | Toelichting |
|---|---|
Groot variabel onderhoud A1 tussen Hengelo en de Duitse grens | Het groot variabel onderhoud aan de betonbaan A1 tussen Hengelo en de Duitse grens is begin 2011 opgeleverd. |
Levensduurproblematiek stalen bruggen aanpakken (achterstallig onderhoud bruggen en viaducten) | De in 2009 gestarte grootschalige renovatiemaatregelen aan de stalen bruggen zijn in 2010 gecontinueerd. |
• Start uitvoering in 2010: Brug Beek 1e fase, Muiderbrug, Calandbrug | |
• Opgeleverd in 2010: Brug Scharsterrijn, Brug Beek 1e fase, Muiderbrug, Calandbrug | |
Verhardingsonderhoud | In 2010 is veel aandacht besteed aan de uitvoering van het reguliere verhardingsonderhoud aan wegen, om de basiskwaliteit van het wegennet op peil te houden waardoor de kans op files door ongeplande reparatiewerkzaamheden zo veel mogelijk beperkt is gebleven. Daarnaast zijn de vorstschades hersteld en zijn overige verhardingen van Zeer Open Asfalt Beton (ZOAB) uitgevoerd. |
Realiseren van een aantal kleinschalige verbeteringen voor het goederenvervoer (o.a. aanpak 20 meest onveilige verzorgingsplaatsen) | In het kader van het servicepakket Meer Vlot zijn in 2010 o.a. maatregelen met name op gebied van licht en zicht getroffen bij de top-20 van de meest onveilige verzorgingsplaatsen. Het programma is in afronding; een aantal maatregelen loopt nog door in 2011. |
Impuls verkeersveiligheid voor de niet-autosnelwegen die in beheer zijn bij het Rijk (o.a. aanbrengen bermverhardingen, ombouwen van een kruispunt tot rotonde) | Gedurende 2010 is de in 2007 ingestelde impuls verkeersveiligheid voor de niet autosnelwegen die in het beheer van het Rijk zijn verder doorgevoerd. In 2010 zijn op verschillende N-wegen bermverhardingen aangebracht of zijn kruispunten omgebouwd tot een rotonde. Het programma loopt tot en met 2011. |
In 2010 is gewerkt aan de voorbereiding van een nieuwe pakket verkeersveiligheids-maatregelen. Dit pakket zal starten in 2011. |
Hoofdwatersysteemproject | Toelichting |
|---|---|
Opstellen leggers [1] Waterwet (project loopt tot 2012) | De Waterwet is in 2009 ingegaan en deze vereist leggers voor alle watersystemen. Voorheen was een dergelijke, veel preciezere vaststelling van grenzen en verplichtingen niet noodzakelijk. In 2010 is een modellegger opgesteld waarmee een viertal pilots zijn uitgevoerd om het model te verbeteren en toetsen. Dit model wordt nu gebruikt voor alle te beschrijven leggers bij de waterwet. De verwachting is dat de einddatum 2012 wordt gehaald. |
Suppleties basiskustlijn | Om de Basiskustlijn en het kustfundament te handhaven wordt jaarlijks een suppletieprogramma vastgesteld. De suppleties worden uitgevoerd in tweejaarlijkse programma's. In 2010 is 8,2 mln. m3 gesuppleerd (zie artikel 11 voor een nadere toelichting). |
Herinvestering gemaal Zedemuden (t.b.v. extra afvoer water vanuit Overijssel naar IJsselmeer) | De herinvestering in het gemaal Zedemuden is in 2010 nagenoeg gerealiseerd. In 2011 zullen nog enkele resterende werkzaamheden plaatsvinden. |
Hoofdvaarwegenproject | Toelichting |
|---|---|
Amsterdam-Rijnkanaal baggeren en renoveren sluizen en oevers | Het baggeren van het Amsterdam Rijnkanaal is in 2010 afgerond. Ook de renovatie van de Bernardsluis is in 2010 afgerond. De eerste fase van de renovatie van de oevers is vrijwel volledig in 2010 afgerond. Een zeer gering deel (ca. 100 m) zal pas begin 2011 definitief worden opgeleverd als gevolg van het vroege winterweer. |
Amsterdam–Lemmer/IJsselmeer | Het project is in uitvoering. Het groot onderhoud van de Houtribsluizen is gecombineerd met werkzaamheden die voor na 2010 gepland stonden. De verwachte realisatie is 2012. |
Baggeren IJssel | De verwachte realisatie van het project «Baggeren IJssel» wordt 2011 (i.p.v. 2010) omdat er additioneel detectieonderzoek moet worden uitgevoerd naar de aanwezigheid van Niet Gesprongen Explosieven (NGE’s). |
Vervanging vaartuigen | Vervanging van vaartuigen maakt deel uit van het programma Impuls. Het laatste patrouillevaartuig is in 2010 opgeleverd. |
Kanaal Gent–Terneuzen, baggeren en oevers | Het baggerwerk is in 2009 opgeleverd. De civiele onderdelen zijn in 2010 opgeleverd. Het deelproject «Bewegingswerken West- en Middensluis» zal naar verwachting pas in 2012 worden opgeleverd. Om dit project met zo min mogelijk hinder voor de scheepvaart uit te voeren, bleek een langere uitvoeringsduur noodzakelijk. |
Maas: baggeren en kunstwerken | In uitvoering, verwachte realisatie 2012 |
Rotterdam–België/Zeeland: renovatie o.a. Volkeraksluizen en baggeren | De baggerwerkzaamheden zijn in 2009 opgeleverd. De gecombineerde renovatie van de Volkeraksluizen en de Haringvlietsluizen zal, naar verwachting, begin 2011 worden afgerond. Diverse werkzaamheden aan de sluizen in Zeeland (o.a. Hansweert) moeten in combinatie met de Modernisering ObjectBedieningZeeland (MOBZ) worden uitgevoerd. De oplevering van het totale pakket aan maatregelen staat hierdoor nu voor 2012 gepland. |
Rotterdam–Duitsland: baggeren en oevers | Gerealiseerd |
Wrakkenberging | In uitvoering, verwachte realisatie 2011; De verwachte realisatie van het project «Wrakkenberging» wordt 2011 (i.p.v. 2010) doordat de aannemer gedurende de berging meer onwerkbaar weer heeft ervaren dan vooraf door hem verwacht en zich meer olie en zand in het schip bevond dan vooraf aangenomen. |
Vaarwegbruggen (natte bruggen) | De meeste bruggen zijn inmiddels opgeleverd. De Sint-Servaasbrug zal als gevolg van de vertraging door de tegenvallende aanbesteding naar verwachting pas in 2011 worden opgeleverd. De gecombineerde aanbesteding voor de bruggen over het Amsterdam-Rijnkanaal is in het najaar 2009 gestart. In overleg met gemeenten is een plan opgesteld om het gehele pakket aan bruggen over het Amsterdam-Rijnkanaal gefaseerd aan te pakken. Volledige oplevering zal uiterlijk in 2016 plaatsvinden. |
3.2 Aanleg en benutting
Hieronder wordt ingegaan op de resultaten die in 2010 zijn geboekt op de diverse projecten binnen de in het Infrastructuurfonds onderscheiden sectoren.
Hoofdwatersystemen
In 2010 heeft IenM de volgende mijlpalen gerealiseerd:
Mijlpaal | Project | Toelichting |
|---|---|---|
Oplevering | Diverse ICES Natte natuurprojecten waaronder de Inrichting van de IJsselmonding | Het project Natuurontwikkeling Roggebotveld is opgeleverd en het project Vooroever Medemblik is gestart. |
Diverse projecten uit het programma Herstel en Inrichting (incl. sanering waterbodems), waaronder een aantal natuurvriendeijke oevers | De projecten Sanering Koornwaard, Sanering Noord-Hollands kanaal, Variabel stuwen en Roeterwaard zijn in 2011 opgeleverd. | |
Deltaplan grote rivieren (DGR) | Met de officiële ingebruikname van de keermuur van Harlingen op 24 augustus 2010 zijn alle DGR-projecten voltooid. In 2011 zal het programma ook financieel helemaal afgerond zijn. | |
Start realisatie | Diverse Saneringen uit het Saneringsprogramma rijkswateren tot en met 2013 | De projecten Hollandsche IJssel, Slochtereiland zijn gestart. |
Het programma Kaderrichtlijn Rijkswateren dat onderdeel uitmaakt van het verbeterprogramma waterkwaliteit rijkswateren | Het project Inrichting Sophiapolder is gestart. | |
Het programma Herstel&Inrichting, het Saneringsprogramma en het programma Kaderrichtlijn Rijkswateren zijn programmaonderdelen van het MIRT-project Verbeterprogramma Waterkwaliteit Rijkswateren. |
Het programma Herstel en Inrichting, het Saneringsprogramma en het programma Kaderrichtlijn Water (KRW) zijn programmaonderdelen van het MIRT-project Verbeterprogramma Waterkwaliteit Rijkswateren.
Hoofdwegennet
In onderstaande tabel zijn zowel de in 2010 opgeleverde projecten als de in 2010 gestarte realisaties vermeld.
Voor nadere informatie over in 2010 vastgestelde (ontwerp)besluiten van Spoedaanpakprojecten en reguliere MIRT-projecten wordt verwezen naar artikel 34.01 van de verantwoording Hoofdstuk XII van IenM.
Opgeleverde projecten | Gestarte en opgeleverde projecten | Gestarte projecten | |
|---|---|---|---|
A1 Watergraafsmeer–Diemen* | A12 Gouda–Woerden* | ||
A2 Holendrecht–Oudenrijn1 | A12 Woerden-–Gouda* | A1/A6 Diemen–Muiderberg–Almere Stad West Oostbaan* | A12 Utrecht–Bunnik* |
A2 Everdingen–Deil | A2 Maasbracht–Geleen* | A12 Maarsbergen–Veenendaal* | |
A2 Zaltbommel–Empel | A2 Passage Maastricht | A12 Bunnik–Driebergen* | |
A2 Rondweg Den Bosch | A4 Dinteloord–Bergen op Zoom 4 | A12 Drieberen–Maarsbergen* | |
A2 Tangenten Eindhoven | A4 Badhoevedorp–Nieuwe Meer* | A27 Everdingen–Lunetten* | |
A4 Burgerveen–Leiden (noordelijk deel) | A9 Velsen–Raasdorp * | A28 Hattemerbroek–Lankhorst* | |
A7 Rondweg Sneek | A9 Raasdorp–Badhoevedorp* | A50 Valburg–Grijsoord | |
A9 Holendrecht–Diemen* | A9 Alkmaar–Uitgeest* | A50 Ewijk–Valburg | |
A12 Utrecht West aansluitingen | A10 Nieuwe Meer–Amstel* | A74 Venlo | |
N34 Omleiding Ommen 5 | N50 Ramspol–Ens* | ||
N57 Rondweg Middelburg, excl. Veere | |||
Spoorwegen
In 2010 zijn de volgende projecten opgeleverd:
Project | Toelichting |
|---|---|
Station Maarheeze | De bouw van het nieuwe station is begin 2010 gestart en in juni is het station geopend. Het station ligt aan de spoorlijn Eindhoven–Weert, vlak bij de snelweg A2. |
|
|
Station Heerlen Woonboulevard | Het nieuwe station is in juni geopend. Het ligt aan de Heuvellandlijn Maastricht–Heerlen–Kerkrade. |
|
|
Station Utrecht Terwijde definitief | Dit station is na een periode met een tijdelijke oplossing in juni in definitieve vorm in gebruik genomen. |
4 sporen Houten–Houten Castellum + station | Als onderdeel van Randstadspoor – een regionaal treinennetwerk in Utrecht – is eind 2010 de 4 sporigheid in Houten opgeleverd. Met ingang van de nieuwe dienstregeling in december 2010 is het nieuwe station Houten Castellum in gebruik genomen. |
Meerdere spoorse doorsnijdingenprojecten | In de afgelopen jaren is in twee ronden subsidie verleend aan bijna 100 spoorse doorsnijdingen projecten van gemeenten. Met deze projecten wordt de barrièrewerking van het spoor in stedelijke gebieden verminderd door bijvoorbeeld bruggen over en tunnels onder het spoor. In 2010 zijn projecten opgeleverd in o.a. Alphen a/d Rijn, Bergen op Zoom, Hengelo, Nijmegen en Maassluis. |
Regionale/lokale infrastructuur (> € 112,5/€ 225 miljoen)
Voor de grote regionale/lokale infrastructuurprojecten (> € 112,5/€ 225 miljoen) ligt de verantwoordelijkheid voor voorbereiding, aanleg, beheer en onderhoud en exploitatie bij de betreffende regionale/lokale overheid. VenW levert een bijdrage in de aanlegkosten van het project. In 2010 zijn de volgende resultaten geboekt:
Project | Toelichting |
|---|---|
Doortrekking van de Erasmuslijn van RandstadRail naar Rotterdam Centraal | Het doortrekken is in augustus 2010 gerealiseerd. Daarmee is de aansluiting op het spoor- en metronet en het overige OV in Rotterdam tot stand gekomen. |
Hoofdvaarwegennet
In 2010 zijn de volgende mijlpalen gerealiseerd:
Mijlpaal | Project | Toelichting |
|---|---|---|
Oplevering | Zeeverkeerscentrale Waddenzee | In 2011 komt er duidelijkheid over de planning van de realisatie van de zeeverkeerscentrale Waddenzee. |
Zuid-Willemsvaart sluizen (renovatie middendeel klasse II) | In het najaar 2010 opgeleverd | |
Verruiming Twentekanalen, fase 1 | Medio 2010 opgeleverd | |
Start realisatie | Verbeteren vaargeul IJsselmeer–Amsterdam–Lemmer | Project bestaat uit diverse deelprojecten. Start realisatie was in 1997. Oplevering is voorzien na 2011. |
| Maasroute, modernisering fase 2 (verbreding Julianakanaal (aanvulling III)l) | De derde aanpassing van het Tracébesluit Julianakanaal is pas in oktober 2010 onherroepelijk geworden. Hierdoor start de realisatie pas in 2011. Dit heeft geen gevolgen voor de oplevering. |
Zuid-Willemsvaart, Maas–Den Dungen | Tracébesluit is onherroepelijk geworden en het werk is gegund. | |
Projectbesluit | Vaarweg Lemmer–Delfzijl (spoorbrug Zuidhorn) | Eind 2010 is in overleg met de provincie Groningen overeenstemming bereikt over dit deelproject. |
Julianasluis Gouda | Medio 2010 is besloten over een rijksbijdrage aan deze provinciale sluis | |
Planstudie- besluit | Zeetoegang IJmond | planstudie is begin 2010 gestart |
Overnachtingshavens Merwedes | planstudie is begin 2010 gestart | |
Verbreding Maasgeul | planstudie is najaar 2010 gestart | |
Startbeslissing | Volkeraksluizen | verkenning is medio 2010 gestart |
3.3 Randvoorwaarden
Nazorg Innovatieprogramma Geluid
De nazorg van het in 2007 afgeronde Innovatieprogramma Geluid (IPG) is gericht op overdracht van de innovatieactiviteiten naar de bestaande organisaties. De overdracht is voltooid en innovatieactiviteiten gericht op reductie van geluid zijn ondergebracht in de reguliere werkzaamheden van de betrokken organisaties. VenW, VROM en ProRail hebben in 2010 onder andere de volgende resultaten bereikt
• Afronding van het experiment met een proefvak van het super stille wegdek met rubber op een verzorgingsplaats langs de A50. Het wegdek is inderdaad superstil gebleken (2 dB stiller dan het meest stille thans toepasbare wegdek tweelaagsZOAB). Maar de levensduur is onvoldoende.
• Bij Rijkswaterstaat is de vrijgave van nieuwe type stillere wegdekken in voorbereiding. Het gaat om tweelaagsZOAB met fijne toplaag en de zogenaamde dunne geluidreducerende wegdekken.
• Het robuuste en stille wegdek «modieslab» is door Rijkswaterstaat vrijgegeven voor toepassing op autosnelwegen.
• Het vergroten van de kennis over de prestaties van stille wegdekken op rijkswegen door het uitvoering van een monitoringsprogramma.
• ProRail heeft een experiment gedaan met railimpregnatie en railprofilering gericht op het reduceren van het piepen van treinen in krappe bogen. Er is een aanzienlijke reductie gehaald maar de levensduur van de oplossing vergt nog verdere verbetering.
• De internationale samenwerking gericht op versnelling van de ombouw van de Europese vloot van lawaaiige goederenwagons is voorgezet.
• Er zijn geluidmetingen aan banden verricht en er is een bandenlijst voor bestelauto’s gepubliceerd ter stimulering van het toepassen van stille banden.
• Het programma De Nieuwe Band (DNB ) is (evenals het programma Het Nieuwe Rijden) overgedragen aan het Instituut voor Duurzame Mobiliteit (IvDM). DNV en HNR zijn door het Instituut opgenomen in het programma Duurzaam Op Weg. Het ministerie neemt deel in de stuurgroep van Duurzaam op Weg.
Meerjarenprogramma Geluidsanering
De voorbereiding van de uitvoering van het Meerjarenprogramma Geluidsanering is in volle gang. De eerste concrete saneringsprojecten zijn vooruitlopend op het meerjarenprogramma geluidsanering reeds uitgevoerd of in uitvoering. Het betreffen zogenaamde «Pre-NoMo projecten», zoals de aanleg van dunne geluidreducerende deklagen op de N65 bij Helvoirt, geluidschermen langs de A59 bij Heusden en de aanleg van raildempers op diverse locaties.
Meerjarenprogramma Ontsnippering (MJPO)
De Rijkshoofdinfrastructuur doorsnijdt de Ecologische Hoofdstructuur. Om deze versnippering weg te nemen worden ruim 200 knelpunten via het programma ontsnippering weggenomen.
Belangrijk onderdeel van het programma vormt het pakket waarin provincies, RWS en ProRail nauw samenwerken aan de bouw van 9 ecoducten. Voor vijf ervan is de schop in de grond gegaan.
In het Bestuurlijk overleg MIRT zijn afspraken gemaakt over de prioritering en programmering van het programma tot en met 2018.
In 2010 zijn 12 knelpunten opgelost. Deze zijn in onderstaande tabel benoemd.
nr | Provincie | locatie | voorziening | Onderdeel |
|---|---|---|---|---|
FL9 | Flevoland | A6 Kuindervaart | Kleine faunatunnel | Wegen |
Fr 9 | Friesland | N31 Langdeel | Aquaduct met doorlopende oever | Wegen |
GE19 | Gelderland | A2 Beesd | Ecoduct | Wegen |
Gr 9 | Groningen | N33 Holwierde | Brug met doorlopende oever | Wegen |
Li 16 | Limburg | A2 Wessem | Kleine faunatunnel | Wegen |
NH 7 | Noord-Holland | A7 Middenmeer | Kleine faunatunnel | Wegen |
NH 9 | Noord-Holland | A7 Purmerend Noord | Kleine faunatunnel | Wegen |
Ut 12 | Utrecht | A2 Abcoude | watergang | Wegen |
Ut 13 | Utrecht | A2 Loenersloot | Grote faunatunnel | Robuuste verbinding |
Ut 19 | Utrecht | A2 Vianen | Ecoduct natuurbrug | Wegen |
ZE 13 | Zeeland | N61 Otheensche kreek | Brug met doorlopende oever | Wegen |
ZH 11 | Zuid-Holland | A4 Hoogmade | Duiker met doorlopende oever | Wegen |