In 2008 heeft VenW een wetsvoorstel voorbereid waarmee zeven zbo’s onder de Kaderwet zbo’s worden gebracht en een aantal zbo’s als zelfstandige bestuursorganen worden opgeheven (Verzamelwet zbo’s VenW). Nadat dit wetsvoorstel eind 2008 is voorgelegd aan BZK is met BZK discussie gevoerd over de rol van de Raden van Toezicht. Begin 2010 is overeenstemming bereikt met BZK. Over dit wetsvoorstel heeft de Raad van State op 27 september 2010 positief geadviseerd.

In 2009 is binnen VenW een toezichteenheid uitvoeringsorganisaties geformeerd, die onafhankelijk van beleid onder de DGMo is gepositioneerd. Het doel van de eenheid is om de ministeriële verantwoordelijkheid van de minister van Verkeer en Waterstaat te borgen ten aanzien van de zelfstandige bestuursorganen, door middel van verdere professionalisering van de toezichtfunctie. Met de integratie van VROM en VenW in IenM in 2010 wordt de positionering van de toezichteenheid opnieuw bezien.

De Dienst Wegverkeer (RDW), het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) en de Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) zijn opgenomen in de taakstelling uit het programma Vernieuwing Rijksdienst. De minister heeft geen juridische middelen om een personeelsreductie bij deze organisaties af te dwingen. De betrokken organisaties hebben echter aangegeven de aan hen gevraagde bijdrage aan de personeelsreductie op de aangegeven tijd te zullen realiseren. De daartoe opgestelde plannen van aanpak worden nu uitgevoerd. De voortgang wordt door VenW gemonitord. Beleidsintensiveringen (RDW en CBR) en noodzakelijke kwaliteitsverbeteringen (CBR) leveren spanningen op met de reductiedoelstelling. Ten opzichte van eind 2009 was er eind 2010 sprake van een reductie van het aantal fte bij de desbetreffende ZBO’s.

Onderstaand wordt voor een aantal zbo’s en rwt’s een overzicht gegeven van de toezichtbevindingen over 2010. De bijlage wordt afgesloten met een totaaloverzicht van de zbo’s en rwt’s die onder de minister van IenM/VenW ressorteren. In de begroting van VenW zijn geen ramingen opgenomen ten aanzien van tariefgefinancierde zbo’s. Om die reden wordt ook in het jaarverslag geen overzicht van de realisatie opgenomen. Voor een nader beeld van de financiële realisatie van deze organisaties wordt verwezen naar hun respectievelijke jaarverslagen.

Uit het jaarverslag 2009 blijkt dat de kwaliteit van de dienstverlening op nagenoeg alle terreinen voldoet aan de gestelde normen. De doorlooptijd van de afhandeling van ontheffingsaanvragen is op orde gebracht. Het aantal klachten is significant afgenomen. Enerzijds als gevolg van de lagere productie en anderzijds door enkele systeemaanpassingen. Het aantal klachten bij de Nationale ombudsman is in 2009 ten opzichte van 2008 gehalveerd.

De RDW heeft in het verslagjaar meerdere maatregelen getroffen om de dreigende gevolgen van de recessie op te kunnen vangen. Het betrof met name kostenombuigingen, bezuinigingen op het gebied van uitzendkrachten, tijdelijke contractanten en externe inhuur en beperkte vacaturevervulling. Desalniettemin wordt het jaar afgesloten met een negatief resultaat. Dit resultaat komt ten laste van de reserves.

De kostenbesparingen hebben het mogelijk gemaakt om de tarieven in 2011 gemiddeld genomen gelijk te houden ten opzichte van 2010. Dit past binnen het gematigd tarievenbeleid.

Er is in 2009 wederom sprake van een toenemend aantal aanvragen voor informatie uit de registers door politie, justitie en financiën. Dit zal mede van invloed zijn op het bepalen van de strategische koers voor de komende jaren. In 2010 is de 3^e evaluatie van de verzelfstandiging van de RDW uitgevoerd. Deze evaluatie zal begin 2011 de Tweede Kamer worden aangeboden.

In 2008 heeft de RDW een plan opgesteld waarmee een bijdrage wordt geleverd aan het kabinetsbeleid om een reductie van het aantal fte met 10% per eind 2011 (t.o.v. de peildatum 1-1-2006) te realiseren. In 2009 is geconstateerd dat RDW aanvullende maatregelen moet treffen om de fte reductiedoelstelling te realiseren. Het overleg met de RDW over de feitelijke werklastontwikkeling in relatie tot het aantal fte’s bevindt zich in een afrondend stadium.

Eind 2010 is het aantal fte’s met ca 70 afgenomen ten opzichte van eind 2009. Daarmee is de in 2009 ingezette daling voortgezet.

De Jaarrekening 2009 is in 2010 met goedkeurende accountantsverklaring inclusief rechtmatigheidverklaring aan Verkeer en Waterstaat ter informatie aangeboden.

Het CBR heeft ook in 2010 onder verscherpt toezicht gestaan. Dit verscherpt toezicht heeft geleid tot intensivering van de contacten met het departement en het verstrekken van aanvullende periodieke informatie aan het departement. Dit besluit is in 2008 genomen naar aanleiding van onvoldoende prestaties bij de uitvoering van de publieke taak door het CBR. Het ingezette verbetertraject is gericht op het terugdringen van de lange wachttijden voor reservering van rijexamens, verbeteren doorlooptijd en het wegwerken van een achterstand bij het afwikkelen van vorderingendossiers en het bekorten van de doorlooptijden bij medische dossiers. De prestatie-indicatoren zijn aanzienlijk verbeterd. De nieuwe reserveringssystematiek heeft geleid tot reserveringstermijnen die vanaf medio 2009 structureel ruimschoots aan de norm voldoen.

Het streven is nu gericht op het verkrijgen van een stabiele situatie, waarbij de prestaties structureel op een hoger niveau zijn gebracht. In 2010 is de reorganisatie van het CBR doorgevoerd. Begin 2010 was hierover overeenstemming bereikt met de medezeggenschap. Uitgangspunt is een procesgerichte organisatie met een centrale aansturing, in plaats van een regionale indeling. Dit moet leiden tot een verbetering van de prestaties, vergroting van klantgerichtheid een professionalisering van de relatie met de opdrachtgever.

In het in februari 2010 gevoerde overleg met de Tweede Kamer heeft VenW naast de door CBR in gang gezette reorganisatie een toekomstgericht onderzoek bij het CBR aangekondigd gericht op aanvullende verbetermaatregelen (naast de reorganisatie) om de publieke taakuitvoering van het CBR verder te verbeteren. In januari 2011 is de Tweede Kamer over de uitkomsten van dit brede onderzoek geïnformeerd.

Zoals eerder aangegeven baart de financiële situatie met name de ontwikkeling van de pensioenlasten zorgen. Onderzoek (januari 2011) heeft uitgewezen dat de pensioenregelingen in de huidige vorm financieel onbeheersbaar en niet houdbaar zijn. In 2010 is een nieuwe directie aangetreden en zijn drie nieuwe leden van de Raad van Toezicht benoemd.

Met het CBR zijn afspraken gemaakt over reductie van de personeelsaantallen. In het verslagjaar is de bezetting met 22 fte afgenomen.

De Jaarrekening 2009 is in 2010 met goedkeurende accountantsverklaring inclusief rechtmatigheidverklaring aan Verkeer en Waterstaat ter informatie aangeboden. In de jaarrekening 2009 is een stelselwijziging pensioenen verwerkt. De wijziging in grondslagen heeft het vermogen per 1 januari 2009 negatief beïnvloed voor een bedrag van € 12,4 miljoen.

De tarieven voor het jaar 2011 zijn in 2010 overeenkomstig de normale procedure vastgesteld.

Per 1 mei 2009 is de nieuwe Wet Wegvervoer Goederen in werking getreden, waarmee de regelgeving voor het wegvervoer is versoberd. NIWO (Stichting Nationale en Internationale Wegvervoer Organisatie) is gecertificeerd volgens de ISO certificering, waarmee aangetoond wordt dat het kwaliteitsmanagementsysteem voldoet aan de normelementen van de ISO. Een onderdeel van het kwaliteitsmanagementsysteem is de klachtenregistratie. Daarnaast is een klanttevredenheidsonderzoek uitgevoerd. Uit de onderzoek komt naar voren dat de NIWO klanten over veel zaken tevreden zijn. Verbeterpunten zitten met name in de digitale serviceverlening. Door de NIWO wordt gewerkt aan verbetering hiervan.

De begroting 2011 is goedgekeurd, de tarieven zijn ongewijzigd gebleven ten opzichte van de begroting 2010, met uitzondering van de jaarlijkse heffing. Na een eerdere forse verlaging van het tarief is besloten het tarief voor 2011 te verhogen met als doel een buffer te vormen voor mogelijke tegenvallende ontwikkelingen, zoals een conjuncturele verslechtering. In principe heeft deze verhoging een tijdelijk karakter en zal over een aantal jaren worden bezien of deze aanpassing nog verdere noodzakelijk is.

Per 1 juni 2009 is de nieuwe Wet Rijonderricht Motorrijtuigen (WRM) in werking getreden. Hierdoor zal bij de examenopzet meer aandacht worden besteed aan het opdoen van praktijkervaringen en zal de jaarlijkse applicatietoets worden vervangen door een bijscholing.

Met de invoering van de nieuwe WRM is tevens een nieuwe tariefstructuur geïntroduceerd. De kosten voor examens voor het intredingstraject voor een nieuwe instructeur zijn met het nieuwe voorstel verlaagd. Voor bestaande instructeurs zal in de nieuwe situatie over een periode van vijf jaar tweemaal een praktijkbegeleiding worden afgenomen en driemaal een theoretische bijscholing. Het streven van IBKI (IBKI; Innovam | innovatie – inspiratie – innovam) is erop gericht om de examentarieven stabiel en zo laag mogelijk te houden. Uit oogpunt van efficiency wordt overwogen om de administratie rond de uitvoering van steekproven verder te automatiseren.

Op de uitvoering van de examens Wet Rijonderricht Motorvoertuigen, keurmeester APK en installateur LPG wordt toezicht uitgeoefend door zogenoemde Rijksgecommitteerden. Uit de verslagen van de Rijksgecommitteerden WRM en APK is gebleken dat de examens op een goede wijze worden uitgevoerd en zijn geen bijzondere aandachtpunten naar voren gekomen. Voor de uitvoering van de publieke taken is geen afzonderlijke reserve gecreëerd.

Per 1 januari 2005 zijn Railverkeersleiding, Railned en Railinfrabeheer gefuseerd tot één bedrijf, ProRail bv. In de sturingsrelatie heeft de Staat een aantal rollen. De Staat is allereerst concessieverlener. De relatie Staat – ProRail is gebaseerd op de spoorwegwet en de (beheer)concessie die op grond van de Spoorwegwet per 1 januari 2005 aan ProRail is verleend. Daarnaast is de Staat subsidieverlener. ProRail ontvangt jaarlijks een subsidie voor Beheer en Instandhouding, die is gebaseerd op de Wet en het Besluit Infrastructuurfonds. Verder is de Staat aandeelhouder. De Staat houdt 100% van de aandelen van Railinfratrust BV die op haar beurt 100% van de aandelen ProRail houdt. Het aandeelhouderschap ligt bij de minister van Infrastructuur en Milieu.

ProRail is een RWT. In 2007 is gewerkt aan de opzet van programmatisch toezicht ter verdere professionalisering van het toezicht. Dit heeft geleid tot een nieuwe toezichtvisie in 2008, waarin ook de overgang naar outputsturing per 1 januari 2008 is verwerkt. In de toezichtvisie is uitgegaan van de hiervoor geschetste rollen van de Staat.

Het toezicht op ProRail is belegd bij de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa), de Inspectie Verkeer en Waterstaat en de Directie Spoorvervoer van het Directoraat-Generaal Mobiliteit van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Het aandeelhouderschap zal in 2011 overgaan van de Directie Spoorvervoer naar een separate toezichteenheid binnen het Directoraat-generaal Mobiliteit (DGMo).

ProRail ontvangt jaarlijks een subsidie voor de uitvoeren van het beheer en onderhoud van het spoor. Verschillen tussen werkelijke kosten van de uitgevoerde activiteiten en de daarvoor ontvangen subsidie worden verwerkt op de egalisatierekeningen voor exploitatiebijdragen. De stand ultimo 2009 is € 76 miljoen negatief (Bron: Jaarrekening 2009).

LVNL is zich bewust van haar positie als overheid met verantwoordelijkheid voor de publieke belangen. Als dienstverlener aan de luchtvaartsector dient LVNL zoveel mogelijk te voorkomen dat de luchtvaartsector als gevolg van de economische crisis met onaanvaardbare tariefstijgingen wordt geconfronteerd. Daarom zijn door LVNL in 2010 passende maatregelen genomen zoals een personeelsreductie van de support-staff van 100 fte en een reductie van 5% op de algemene exploitatiekosten.

Voor het einde van 2014 zal daarbij nog eens een personeelsreductie van 28 fte op de support-staff worden doorgevoerd.

Het Kabinet zet conform de Luchtvaartnota in op het bevorderen en optimaliseren van de concurrentievoorwaarden en concurrentiepositie van de Nederlandse luchtvaart.

In dit kader zijn tussen Rijk en LVNL afspraken gemaakt over een pakket aan interne- en externe kostenbesparende maatregelen alsmede regulering van de LVNL tarieven over de periode 2010 – 2014. Uitgangspunt hierbij is de continuïteit van bestaande LVNL taken. Deze maatregelen hebben reeds in 2010 tot positieve financiële effecten geleid zodat het financiële resultaat over 2010 nagenoeg gelijk is aan de opgestelde begroting voor 2010.

In het kader van het interne toezicht op LVNL is de Raad van Toezicht van LVNL in 2010 vijf keer bijeengekomen. De Raad van Toezicht werd daarbij vanuit het ministerie van Infrastructuur en Milieu vertegenwoordigd door een waarnemer. Ter voorbereiding en advisering van de raadsvergaderingen kwamen de leden van de financiële commissie en de veiligheidscommissie regelmatig bijeen.

De focus van de Raad van Toezicht was in 2010 onder andere gericht op de gevolgen van de vulkaanuitbarsting op IJsland in april 2010 en de effecten van de economische neergang, de implementatie van kostenreductiemaatregelen, tariefstabilisatie over de periode 2010 – 2014, doelmatigheid c.q. doeltreffendheid van de bedrijfsvoering, civiel-militaire samenwerking en de ZBO kaderwet.

In 2010 is het functioneren van de VAMEX over de jaren 2007 t/m 2009 geëvalueerd.

Geconstateerd is dat de VAMEX haar publieke taken op een doeltreffende en doelmatige wijze heeft uitgevoerd, zich robuust heeft betoond in het uitvoeren van bestaande taken en het in beheer nemen van nieuwe taken en dat daarbij de relatie met haar stakeholders voldoende aandacht heeft gekregen.