Algemene doelstelling

Het Commando luchtstrijdkrachten (CLSK) levert operationeel gerede lucht- en grondgebonden expeditionaire capaciteit voor nationale en internationale operaties.

Doelbereiking

Het CLSK heeft een bijdrage geleverd aan de drie hoofdtaken van de krijgsmacht en daarmee aan het halen van het Nederlandse ambitieniveau. Het CLSK heeft in 2011 met diverse onderdelen deelgenomen aan grote en kleine internationale operaties. Daarnaast is zowel gegarandeerde als niet-gegarandeerde capaciteit ter beschikking gesteld voor de uitvoering van structurele nationale taken en bijstand en steunverlening, zowel in Nederland als in het Caribisch deel van het Koninkrijk.

Externe factoren

Het behalen van de algemene doelstelling hangt af van de beschikbaarheid van voldoende opgeleid, geoefend en gemotiveerd personeel, voldoende materieel dat voldoet aan alle operationele vereisten en de mogelijkheden hier realistisch mee op te leiden en te oefenen. De knelpunten die zich hebben voorgedaan in de personele vulling zijn mede beïnvloed door het beperkte aanbod van technisch en medisch geschoold personeel. Het tekort aan technisch geschoold personeel had ook gevolgen voor de materiële gereedheid. Die materiële gereedheid is daarnaast negatief beïnvloed door lange levertijden van bepaalde reserveonderdelen en het niet kunnen aangaan van verplichtingen tijdens de verplichtingenstop. De voortgang met betrekking tot de instroom en de verwerving van gewenst materieel voor het CLSK is opgenomen bij de tabellen «projecten in realisatie» en de toelichtingen daarop bij beleidsartikel 25 – DMO.

Budgettaire gevolgen van beleid

Onderstaande tabel bevat de geraamde en gerealiseerde begroting voor 2011.

Toelichting bij de verschillen groter dan € 5,0 miljoen.

Verplichtingen

De realisatie van de verplichtingen is € 65 miljoen lager dan begroot. De verplichtingen zijn hoofdzakelijk lager bij de opleidingen ten bedrage van € 55 miljoen, waaronder vliegeropleidingen en bij instandhoudingsuitgaven van het Commando luchtstrijdkrachten voor € 10 miljoen. Belangrijkste oorzaak hiervan is de inzet in Libië, waardoor minder opleidingen plaatsvonden.

Uitgaven

Programma-uitgaven

De programma-uitgaven zijn € 10,6 miljoen lager dan begroot. Dit is met name het gevolg van versobering van oefeningen en het niet doorgaan van oefeningen in verband met de inzet in Libië, ad. € 3,7 miljoen. Ook is € 2,2 miljoen minder uitgegeven dan geraamd aan helikopteronderhoud. Verder is € 5,1 miljoen minder gerealiseerd door minder onderhoud aan voertuigen en overig materieel en door minder opleidingen en andere persoonsgebonden uitgaven.

Verdeling realisatie operationele doelstellingen

In onderstaande tabel zijn de voor de operationele eenheden gerealiseerde uitgaven verdeeld naar de operationele doelstellingen.

Operationele doelstellingen

Operationele doelstelling 1: Beschikken over expeditionaire eenheden voor geplande internationale en nationale inzet.

Operationeel gereedgestelde eenheden worden ingezet voor internationale en nationale operaties om zo bij te dragen aan de uitvoering van de drie hoofdtaken van Defensie.

Operationele doelstelling 2: Beschikken over (specifiek) operationeel gerede expeditionaire luchtstrijdkrachten.

Om met eenheden direct te kunnen bijdragen aan de drie hoofdtaken van Defensie is een gedeelte van de eenheden (specifiek)_operationeel gereed. Deze eenheden zijn personeelsgereed, materieelgereed en geoefend voor de organieke taak of een deel daarvan.

Operationele doelstelling 3: Beschikken over voortzettingsvermogen voor gereedstelling eenheden.

Om een aantal eenheden gereed te hebben gedurende een langere periode en in aflossing te kunnen voorzien, is een groter aantal eenheden noodzakelijk. Hierdoor is het mogelijk om eenheden te laten recupereren, reorganisaties door te voeren, onderhoud uit te voeren, nieuw materieel in te voeren en het personeel opleidingen te laten volgen. Eenheden doorlopen daarna een opwerkprogramma tot het niveau «operationeel gereed» is bereikt.

Beleidsmatige informatie (realisatie operationele doelstellingen)

De operationele doelstellingen waaraan het CLSK moest voldoen zijn gekwantificeerd en gekwalificeerd naar aantallen operationeel gerede eenheden. Uit de onderstaande matrix blijkt hoeveel eenheden voor de operationele doelstellingen beschikbaar moesten zijn en hoeveel daarvoor in werkelijkheid beschikbaar waren. De planning gaat uit van de begroting 2011 inclusief de aanpassingen hierop in de 1e suppletoire begroting en de beleidsbrief.

Toelichting

Algemeen

Gedurende het jaar is door eenheden van het CLSK deelgenomen aan diverse reeds lopende crisisbeheersingsoperaties. Deze operaties worden vermeld onder beleidsartikel 20 – Uitvoeren crisisbeheersingsoperaties. De realisatie van de geplande inzetopdrachten komt door uiteenlopende oorzaken niet volledig overeen met de inzet die was voorzien in de begroting 2011. Het CLSK heeft echter aan alle inzetopdrachten voldaan.

Internationale inzet

Jachtvliegtuigen

Gedurende geheel 2011 zijn vier F-16 jachtvliegtuigen ingezet voor de ISAF-operatie in Afghanistan en zijn negen F-16’s stand-by geweest voor de NRF/European Battle Group. Ter ondersteuning van operatie Unified Protector zijn zes F-16’s ingezet.

Maritieme helikopters

In 2011 hebben verschillende Lynx-helikopters als boordhelikopter van de stationsschepen deelgenomen aan antidrugsoperaties in het Caribische gebied en overige kustwachtactiviteiten. Daarnaast zijn er Lynx-helikopters als boordhelikopter ingezet voor de EU-operatie Atalanta en de NAVO-operatie Ocean Shield voor piraterijbestrijding. Tenslotte is een Lynx-helikopter als boordhelikopter ingezet in Libië. De boordhelikopter is na een mislukte actie in Libië vastgehouden en de bemanning is gevangen genomen. Na korte tijd is de bemanning vrijgelaten.

Luchttransport

De (K)DC-10 en de C-130 zijn ingezet voor ondersteuning van de operatie ISAF en OUP terwijl de Gulfstream-IV een grote rol heeft gespeeld in het vervoer van politieke en militaire hoogwaardigheidsbekleders voor werkbezoeken naar het inzetgebied. De Do-228 is in 2011 vanaf het eiland Lampedusa ingezet ten behoeve van FRONTEX.

Eind februari is een KDC-10 in gezet voor de evacuatie van 82 burgers van diverse nationaliteiten uit Libië. Tevens is er met een C-130, die daarvoor twee weken gestationeerd is geweest op Malta, een vlucht uitgevoerd waarbij 42 personen zijn geëvacueerd uit Libië. Daarnaast zijn veel geplande vluchten door de omstandigheden in Libië niet doorgegaan. In maart is een Fokker 50 ingezet voor het vervoer van Athene naar Nederland van de bemanning van de door Libië vrijgelaten Lynx-bemanning.

In april is een KDC-10 ingezet voor het vervoer van gevangen genomen piraten vanuit Somalië naar Nederland voor berechting. Het ging om negen personen die werden begeleid door twintig personen van de Kmar.

In 2011 is de vliegbasis Eindhoven 29 keer beschikbaar gesteld voor Europese geldtransporten. Op de vliegbasis wordt hiervoor een platform ter beschikking gesteld en worden extra beveiligingsmaatregelen uitgevoerd in samenwerking met het CKmar.

In maart is er voor het eerst een KDC-10 ingezet ten behoeve van het vervoer van een Vessel Protection Detachement naar Mumbai.

Gedurende 2011 is vanaf januari het gehele jaar onafgebroken Object Grondverdediging (OGRV) personeel (gemiddeld 25 personen) ingezet voor de ISAF-operatie in Afghanistan op de locaties Kandahar Airfield en Mazar-e-Sharif. Tevens is tussen maart en september ter ondersteuning van de operatie Unified Protector OGRV-personeel (10 personen) ingezet in Sardinië.

Brandweer

In het kader van een multinationale overeenkomst is besloten, na het vertrek van het Canadese contingent op vliegbasis Minhad in de Verenigde Arabische Emiraten, met ingang van december 2010 de Nederlandse bijdrage uit te breiden tot twee brandweervoertuigen en zes man personeel. Per april 2011 is de personele capaciteit teruggebracht naar drie man en per 1 oktober 2011 is de ondersteuning op personeelsgebied geheel komen te vervallen. De twee brandweervoertuigen, een van het CLSK en een van het CZSK, worden terug verscheept naar Nederland. Eén is inmiddels teruggekeerd, de andere wordt midden maart 2012 terug verwacht.

Nationale inzet

In het kader van de derde hoofdtaak van Defensie levert het CLSK gereedgestelde eenheden voor de militaire bijstand in het kader van ICMS, steunverlening in het openbaar belang en noodhulp. De volgende gereedstelling is in 2011 gerealiseerd: QRA met F-16’s en het Air Operations Control System, gereedstelling van helikoptercapaciteit ten behoeve van Search and Rescue (SAR), patiëntenvervoer vanaf de Waddeneilanden, en andere nationale taken zoals bluscapaciteit met transporthelikopters en luchttransport voor noodhulp.

Jachtvliegtuigen

De luchtmacht bewaakt permanent het Nederlandse luchtruim en beveiligt het op afroep. In 2011 is de QRA van twee F-16’s elf keer ingezet. Dit betrof zes maal verkeersvliegtuigen die niet reageerden op oproepen van de luchtverkeersleiding en vijf maal Russische bommenwerpers. Drie van de verkeersvliegtuigen zijn metterdaad onderschept. Tweemaal is een F-16 met Recce-Lite ingezet ten behoeve van andere overheidsdiensten. In januari is onderzoek verricht naar de verzadigingsgraad van dijklichamen van de Maas ten behoeve van het Waterschap Peel en Maasvallei. In april is er ondersteuning verleend aan de FIOD. Eveneens in april zijn er ten behoeve van het KLPD in Noord-Brabant gedurende twee vluchten foto’s gemaakt ten behoeve van het oprollen van een ondergrondse wietplantage.

Transporthelikopters

In 2011 was er droogte en veel gevaar voor natuurbranden. Dit zorgde voor een aantal aanvragen voor consignatie van blushelikopters. In totaal is er tien dagen één blushelikopter en zijn er acht dagen twee helikopters geconsigneerd geweest. Twee Cougar-helikopters zijn ingezet voor het blussen van een natuurbrand in het Fochteloërveen nabij Bovensmilde. Verder is twee dagen geblust in het duingebied bij Schoorl. Op de eerste dag zijn drie Cougars en twee Chinook-helikopters ingezet. Op de tweede dag werd volstaan met twee Cougars en één Chinook. Bij een natuurbrand op de grens met België bij Kalmthout zijn twee dagen twee Chinook-helikopters ingezet. Ten slotte is er nabij de Duitse grens bij Aamsveen in de buurt van Enschede geblust met één Chinook.

Cougar-helikopters hebben door het uitfaseren van de Lynx-helikopter per 1 juli 2011 de taak gekregen om als back-up voor patiëntenvervoer te fungeren voor de Waddeneilanden. Eind 2011 is daar de back-up voor de SAR-taak aan toegevoegd.

In juni is op verzoek van de politie via de Gemeenschappelijke Meldkamer een Chinook tijdens zijn oorspronkelijke vlucht ingezet voor het zoeken naar een ontsnapte gedetineerde. In mei is op verzoek van de Veiligheidsregio Twente een Chinook-helikopter ingezet om het voetbalelftal van FC Twente van Amsterdam naar Enschede te vervoeren. Hiermee werd voorkomen dat rondom de spelersbus filevorming op de A1 zou optreden.

De Alouette-helikopters zijn diverse malen ingezet ten behoeve van koninklijk vervoer. Een Alouette is tevens ingezet in oktober voor een gecombineerde vlucht waarbij ten behoeve van CLSK een onderzoek is uitgevoerd naar natuurverstoring, en ten behoeve van Staatsbosbeheer de grote grazers werden geteld in het natuurgebied bij de Oostvaardersplassen.

Luchttransport

Met de twee Dorniers wordt 24 uur per dag en 7 dagen per week een parate status gehandhaafd waardoor zij binnen 90 minuten ter plaatse kunnen zijn. De toestellen worden dagelijks ingezet ter preventie en controle van milieu- en handhavingstaken en indien noodzakelijk voor de uitvoering van Search and Rescue missies. Daarnaast zijn de toestellen ingezet tijdens de duinbranden bij Schoorl. Bij het uit- en invliegen op Maritiem Vliegkamp De Kooy hebben ze steeds het duingebied van Schoorl geïnspecteerd op natuurbrand.

Force Protection

OGRV-personeel inclusief de hondenbegeleiders is veelvuldig ingezet voor beveiligingstaken in Nederland en op buitenlandse oefenterreinen. Het ging daarbij om inzet voor beveiligingsopdrachten bij meerdere nationale oefeningen, beveiligingsopdrachten in Eemshaven en tijdens Luchtmachtdagen. Tevens leverde OGRV-personeel ondersteuning aan algemene werkzaamheden op het Vierdaagse terrein en ondersteuning aan opleidingseenheden.

SAR-helikopters

De Agusta Bell (AB-412) helikopters van het SAR-Squadron hebben in totaal 174 patiëntenvluchten uitgevoerd.

De Lynx SAR-helikopters van het Defensie Helikopter Commando, gestationeerd op Maritiem Vliegkamp de Kooy, zijn per 1 juli 2011 uitgefaseerd. Ze hebben tot 1 juli 2011 22 SAR-vluchten gevlogen. Daarnaast zijn acht kustwachtvluchten uitgevoerd. In totaal zijn 30 vluchten uitgevoerd met een totale vliegduur van 57,1 uur.

In maart is op verzoek van de Commissaris van de Koningin van Zeeland met behulp van een Dornier van de Kustwacht voor de kust van Duinkerken gezocht naar de bemanning van een omgeslagen Nederlandse vissersboot.

Demonstratie- en herdenkingsvluchten

Er zijn diverse demonstratievluchten uitgevoerd met helikopters en vastvleugelige toestellen. Ook is er een bijdrage geleverd aan herdenkingen, zoals bij Roermond en Margraten. Met de Alouette zijn diverse evenementen ondersteund zoals de Nijmeegse Vierdaagse en de Wereldhavendagen.

E-One schuimblusvoertuigen

Het CLSK heeft in 2011 meerdere malen schuimblusvoertuigen van het type E-One ingezet ter ondersteuning van de civiele brandweer. In januari zijn drie voertuigen met in totaal 29 brandweerlieden ingezet bij de brand bij Chemiepack in Moerdijk. In mei zijn er eveneens drie voertuigen ingezet bij een brand in een palletfabriek bij Zevenbergen. Ten slotte hebben twee voertuigen ondersteuning geleverd bij het blussen van een natuurbrand nabij Kalmthout.

Nationale Datalink Management Cel (NDMC)

Er is ondersteuning verleend aan de Quick Reaction Alert (QRA)-inzet en taakuitvoering met een robuust operationeel netwerk dat communicatie tussen vliegtuigen onderling en tussen vliegtuigen en grondeenheden mogelijk maakt, ook wel Link 16 genoemd.

Air Operations Control Station Nieuw Milligen (AOCS NM)

AOCS Nieuw Milligen draagt permanent zorg voor de bewaking van het luchtruim. In totaal zijn 33 incidenten afgehandeld waarbij geen radioverkeer tussen de begeleidende grondstations en toestellen was.

Extra openstelling vliegbases voor nationale operaties

Ten behoeve van incidenteel gebruik door derden zijn in 2011 de vliegbases 21 keer buiten de reguliere openingstijden ter beschikking gesteld voor orgaantransplantatievluchten.

Bewakingshonden en explosievenhonden

Drie maal zijn er in 2011 in de Eemshaven honden van CLSK ingezet ten behoeve van Host Nation Support. In februari en april betrof het bewakingshonden en explosievenhonden. In november zijn alleen explosievenhonden ingezet. Voorts zijn op verzoek van de burgemeester van Den Helder twee explosievenhonden ingezet voor de Marine dagen.

Operationele gereedheid

Het grootste deel van de eenheden heeft de gereedheidsdoelstellingen volledig gerealiseerd. Dit wordt daarom niet verder toegelicht. Hieronder worden die eenheden toegelicht waarvoor geldt dat deze voor het grootste deel wel operationeel gereed zijn geweest, maar waarbij de doelstelling niet volledig is gerealiseerd.

Apache-helikopters

Bij de gevechtshelikopters is het afgelopen jaar de realisatie van het aantal operationeel gerede eenheden achtergebleven bij de planning. Een gebrek aan reservedelen was hiervan de grootste oorzaak. Door de lage inzetbaarheid van de Apaches konden te weinig bemanningen de status van combat ready bereiken.

Chinook-helikopters

Doordat in 2010 een achterstand in trainingsuren is ontstaan hebben enkele bemanningen nog niet de status van combat ready kunnen bereiken. Hierdoor is alleen specifieke operationele gereedheid gerealiseerd.

Lynx-helikopters

Doordat de ingezette bemanningen niet volledig combat ready zijn valt de gerealiseerde inzet onder specifiek operationeel gereed.

NH-90 helikopters

De NH-90 heeft in het afgelopen jaar geen operationele gereedheid gerealiseerd doordat de invoering is vertraagd.

Geleide wapens

Het aantal operationeel gerede Patriot-eenheden is achter gebleven bij de planning. Oorzaken hiervan waren technische problemen met onder andere de commandocentrale, de radarset en sommige lanceerinstallaties.