Sinds 10 oktober 2010 zijn de eilandgebieden Bonaire, Sint Eustatius en Saba onderdeel van het Nederlandse staatsbestel, waarbinnen zij de positie van openbaar lichaam innemen. De wet Financiën BES (hierna: finBES) bevat de belangrijkste regelgeving op het gebied van financiën van de drie openbare lichamen. Artikel 88 van de finBES vestigt het principe dat de openbare lichamen recht hebben op een vrije uitkering.
Deze uitkeringen worden sinds 2011 vanuit de begroting van het BES-fonds verstrekt. Met de vrije uitkering uit het BES-fonds en de eilandelijke inkomsten zijn de BES-eilanden in staat de taken waarvoor zij verantwoordelijk zijn uit te voeren.
Sinds de transitie is er veel discussie met de openbare lichamen over de hoogte van de vrije uitkering. Het onderzoeksbureau Ideeversa heeft daarom in opdracht van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties onderzoek gedaan naar de hoogte van de vrije uitkering, het zogenaamde referentiekader onderzoek. Dit onderzoek is op 20 februari 2012 opgeleverd. Het kabinet heeft in reactie op dit onderzoek de vrije uitkering met circa 25% verhoogd tot de ondergrens van het referentiekader onderzoek. Dit kabinetsstandpunt referentiekader onderzoek is op 8 juni 2012 naar de Tweede Kamer gestuurd.
In 2012 is tweemaal de CN week georganiseerd, 1 week in maart en 1 in oktober. Hierin spreken de bestuurscolleges en gezaghebbers met de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, in het kader van Bestuurlijk overleg financiële verhoudingen (Bofv), en de andere departementen over actuele en strategische beleidszaken aangaande de BES-eilanden.