Overvalcriminaliteit

In 2012 is door publieke en private partijen in de «Taskforce Overvallen» fors geïnvesteerd in de aanpak van overvallen. Onder meer door het instellen van vaste overvallenteams bij de politie en de inzet op preventie die samen met het bedrijfsleven is gepleegd, is het aantal overvallen in 2012 verder gedaald naar 1.982 (dus ruim onder de doelstelling van 2.100). Dit is een daling met 31,6% ten opzichte van 2009. Het aantal overvallen moet in 2014 zijn teruggedrongen tot onder het niveau van 2006, dus onder de 1.900. Het ophelderingspercentage bij overvallen is in 2012 verder gestegen naar 31,4%. Daarmee is de doelstelling (32%) net niet gehaald. Het ophelderingspercentage overvallen moet in 2014 zijn gestegen naar 40%.

Aanpak van straatroof

In overleg met de politie en het OM is begin 2012 een aantal aanvullende acties benoemd dat het aantal straatroven moet terugdringen tot maximaal 6.557 per jaar (was 8.743 in 2009) en een stijging van de pakkans met 25%. Het betreft onder meer de volgende acties:

• • In 2012 zijn belangrijke stappen gezet om het blokkeren van gestolen mobiele telefoons mogelijk te maken. De landelijke campagne «Hier waak ik» werd gestart om het installeren van volgsoftware op mobiele telefoons te stimuleren en de roof hiervan tegen te gaan, op te sporen en te vervolgen;.

• • Er zijn safety spots aangebracht bij geldautomaten in 50 KVO (Keurmerk Veilig Ondernemen) gebieden;

• • Om het aantal onjuiste registraties en onnodige sepots te verminderen is een concept- standaard proces-verbaal voor straatroof ontwikkeld. Enkele korpsen hebben inmiddels het standaard-pv ingevoerd:

• • Ook is in 2012 de campagne «Straatroof is triest» gestart om het beeld bij jongeren over de pakkans van straatrovers en de gevolgen hiervan voor hun eigen toekomst bij te stellen. Onderdeel van de campagne is een lesmodule die verspreid is onder 1.000 scholen.

Offensief tegen geweld

In het kader van het offensief tegen geweld is in 2012 gestart met de uitvoering van maatregelen die tot doel hebben het geweld in de samenleving terug te dringen, de pakkans voor geweldplegers te vergroten, een persoonsgerichte aanpak van geweldplegers te ontwikkelen, de opvang van slachtoffers te verbeteren en de risicofactoren voor geweldpleging (waaronder alcohol en wapenbezit) beter te bestrijden. Deze maatregelen worden deels ook via het vierjarige politieprogramma «Antwoord op Geweld» gerealiseerd.

Aanpak van inbraken

Het aantal woninginbraken is in het afgelopen jaar licht gestegen met 3% tot 91.583. Hiervan is bijna éénderde een poging tot inbraak. De pakkans op overvallen was in 2012 8,3% en het ophelderingspercentage was 9,2%. Eind 2012 is besloten om de aanpak van woninginbraken verder te intensiveren. Hiermee wordt uitvoering gegeven aan het kabinetsvoornemen om tot een intensivering van opsporing en aanpak van ingrijpende misdrijven zoals woninginbraken te komen.

Criminele jeugdgroepen van de straat

Problematische jeugdgroepen (hinderlijke, overlast gevende en criminele) hebben een negatieve impact op de samenleving. De jongeren in de groepen laten intimiderend gedrag zien en plegen criminele feiten. De feiten die deze groepen plegen en de gevolgen hiervan zijn zeer ingrijpend en ondermijnen het veiligheidsgevoel. Eind 2010 zijn 89 criminele jeugdgroepen geïdentificeerd en de sleutelfiguren binnen de overlast gevende groepen zijn in beeld gebracht. Samen met de politie, het OM, gemeenten en andere betrokken partners is per 18 mei 2011 het actieprogramma problematische jeugdgroepen ingericht. Deze aanpak is succesvol gebleken. Eind mei 2012 resteerden er van de oorspronkelijke 89 nog 28 criminele jeugdgroepen. Echter, het ontstaan van nieuwe criminele groepen – al dan niet uit een bestaande overlast gevende jeugdgroep – kan niet geheel worden voorkomen. Uit een inventarisatie van de politie en het OM blijkt dat er – naast de 89 groepen – in de periode 1 januari 2011 – mei 2012, 36 nieuwe criminele jeugdgroepen zijn ontstaan. De in totaal 64 criminele jeugdgroepen worden met prioriteit aangepakt.

Aanscherping van het coffeeshopbeleid

Van 1 mei tot 19 november 2012 is in coffeeshopgemeenten van de provincies Limburg, Noord-Brabant en Zeeland (met uitzondering van het maximum-ledenaantal) het besloten-club-criterium en het ingezetenencriterium gehandhaafd. Dit leidde in deze periode tot een drastische afname van het aantal drugstoeristen. Het aantal inschrijvingen van ingezetenen van Nederland verschilde sterk per coffeeshop en per gemeente. Er werd een beheersbare situatie gemeld, waarbij echter wel sprake was van een toename van de overlast van illegale (straat)handel. In de genoemde periode zijn nauwelijks verschuivingseffecten naar de rest van het land opgetreden. In het regeerakkoord is opgenomen dat de wietpas vervalt, maar dat de toegang tot coffeeshops voorbehouden blijft aan ingezetenen van Nederland. Hiertoe is de Aanwijzing Opiumwet per 1 januari 2013 aangepast. De handhaving van het ingezetenencriterium geschiedt in overleg met betrokken gemeenten en zo nodig gefaseerd, waarbij wordt aangesloten bij het lokale coffeeshop- en veiligheidsbeleid zodat er sprake is van lokaal maatwerk. In de uitwerking van het Regeerakkoord is aan de Tweede Kamer gemeld dat gemeenten vanaf 19 november 2012 kunnen afzien van het besloten-clubcriterium.

Aanpak van wapenbezit

In 2012 is zowel aandacht besteed aan de beheersing van legaal wapenbezit als aan illegaal wapenbezit. In het kader van Alphen zijn de aanbevelingen van de Onderzoeksraad voor Veiligheid in nauw overleg met het Ministerie van VWS, veldpartijen en de politie omgezet in regelgeving en beleid. Daarnaast is in afstemming met alle betrokken partijen de Circulaire Wapens en Munitie wederom geactualiseerd en verbeterd per 1 januari 2013. Er is een regeling opgesteld die het beoefenen van de airsoft-sport mogelijk maakt, er is een ontheffingsbeleid voor verzamelaars ontworpen en het wettelijk stilettoverbod is medio 2012 in werking getreden, waar een bewustwordingscampagne en inleveractie aan vooraf is gegaan. Naar de omvang en aard van de illegale handel in vuurwapens en munitie is dit jaar – als onderdeel van het nationaal dreigingsbeeld – onderzoek gedaan en de resultaten vandaar zullen samen met de andere deelonderzoeken binnenkort openbaar worden gemaakt.

Eenvoudiger aangifte doen

Om de burger beter te informeren over de mogelijkheden van aangifte is op 8 november 2012 de nieuwe website politie.nl gestart waarmee de voorziening voor internetaangiften is verbeterd en het vanaf 1 januari 2013 ook mogelijk voor de burger is om overal aangifte te doen: via internet, per telefoon, op het bureau of op locatie. Om de communicatie te verbeteren is er bij internetaangifte standaard direct terugkoppeling wanneer er geen opvolging aan wordt gegeven (wegens onvoldoende daderinformatie). De Inspectie Veiligheid en Justitie heeft naar aanleiding van deze doelen en ambities een onderzoek uitgevoerd naar het aangifteproces en aanbevelingen gedaan. In het kader van het Programma Versterking van de Prestaties in de Strafrechtketen is samen met de politie en het OM onderzoek gedaan naar het aangifteproces bij de politie. Hierbij is gekeken hoe het aangifteproces efficiënter kan worden georganiseerd en hoe de ongewenste uitstroom van aangiften kan worden teruggedrongen. Medio 2013 wordt de Tweede Kamer geïnformeerd over de resultaten van dit onderzoek.

Aanpak van criminaliteit in wijk en buurt: doorontwikkeling van de Veiligheidshuizen

In 2012 is het Landelijk Kader Veiligheidshuizen ontwikkeld door en voor partners, waaronder politie, het OM, de Raad voor de Kinderbescherming, reclassering, DJI, gemeenten/VNG, Jeugdzorg Nederland en GGZ Nederland. Het kader beschrijft het gewenste perspectief, de functie, het doel en de meerwaarde van de Veiligheidshuizen en is ondersteunend aan de lokale en regionale praktijk van de Veiligheidshuizen. Daarnaast zijn er bestuurlijke afspraken gemaakt waardoor – met ingang van 2013 – de regie op de Veiligheidshuizen verschuift van het Openbaar Ministerie naar gemeenten. Een belangrijke ontwikkeling in de Veiligheidshuizen is de implementatie van GCOS (Generiek Casus Ondersteunend Systeem). Op 1 januari 2012 werkten 13 van de 40 Veiligheidshuizen met GCOS. Vanaf 1 oktober 2012 is GCOS geïmplementeerd in 27 Veiligheidshuizen. In het kader van de vraagstukken rondom de uitwisseling van persoonsgegevens in casusoverleggen van Veiligheidshuizen subsidieert het programma Doorontwikkeling Veiligheidshuizen een pilotproject in Midden Brabant, Groningen en Friesland gericht op het op lokaal uitvoeringsniveau borgen van de privacy met als doel te komen tot werkbare oplossingen voor uitwisseling van gegevens voor alle regio’s. Tot slot heeft het programma in samenwerking met het Programma Jeugdgroepen en het Programma Stelselherziening Jeugdzorg in 2012 twee verkenningen uitgevoerd naar de kaders, wensen en mogelijkheden voor het ontwikkelen van effectieve casusselectie aan de poort voor gemeenten. Op lokaal en regionaal niveau vinden verschillende overleggen plaats waarbij veiligheid en zorg elkaar raken. Met de verschuiving van de regierol naar de gemeenten en de aanstaande transitie van de Jeugdzorg naar de gemeenten ontstaat er bij gemeenten een groeiende behoefte aan goede, efficiënte en effectieve afstemming van «de diverse tafels», waaronder ZSM, CJG en Veiligheidshuizen. Het streven is om in 2013 hiervoor een instrument voor gemeenten te ontwikkelen.

Aanpak van criminaliteit tegen het bedrijfsleven

In 2012 is de Taskforce Criminaliteit tegen bedrijven gestart met de uitvoering van het Actieplan Criminaliteit tegen bedrijven. Ten aanzien van de georganiseerde criminaliteit door mobiele bendes is de informatie-uitwisseling tussen winkelketens en politie om daders in beeld te hebben en te houden uitgebreid en worden onder leiding van het OM en op basis van de informatie van IPOL opsporingsonderzoeken gestart naar Midden- en Oost-Europese mobiele bendes. Ook internationaal wordt samengewerkt om deze dadergroepen in beeld te krijgen en aan te pakken. Ten behoeve van de versterking van de weerbaarheid en kennis van ondernemers over veiligheid is een QuickScan ontwikkeld als voorloper op de Do-it-yourself veiligheidsscan voor bedrijven, welke bij 10.000 ondernemers wordt uitgevoerd. Daarnaast is een handreiking opgesteld voor cameratoepassing, zodat bedrijven en winkeliers weten hoe camera’s effectief te plaatsen en gebruiken. Naast de beoogde uitrol van KVO’s en hercertificeringen, zijn eind 2012 het KVO voor winkelgebieden en de nieuwe aanpak Veiligheid kleine bedrijven (VKB) gecombineerd. De aanpak van mass marketing- en acquisitiefraude is in 2012 van start gegaan en richt zich op het vergroten van kennis over het fenomeen fraude en fraudeurs, de aanpak van enkele grote fraudezaken en voorlichting ter voorkoming van slachtofferschap. Er is in 2012 een onderzoek gedaan naar modus operandi en daderprofielen. Als vervolg op de pilot Secure Lane (A67, A58, A16) is in overleg met de betrokken publieke en private partijen in 2012 een transitiemodel uitgewerkt voor de aanpak van met name ladingdiefstal. Het doel van het transitiemodel is het borgen van voldoende, veilige, parkeerplaatsen langs (inter-) nationale transportcorridors voor vrachtvervoer. Bij autodiefstal is de kans op tracering van het gestolen voertuig binnen 48 uur aanzienlijk. Daarom is het van belang dat snel aangifte wordt gedaan en er tevens een melding bij de verzekeraars gedaan wordt, zodat een koppeling wordt gemaakt met hun database met kentekens van gestolen voertuigen. Deze laatste is vervolgens weer in te zien en te koppelen aan o.a. ANPR. Om dit te realiseren is in 2012 een start gemaakt met het opstellen van een convenant, dat begin 2013 getekend wordt. Bij de aanpak van koperdiefstal is door middel van nieuwsbrieven, een digitaal meldpunt en een voorlichtingscampagne de alertheid van burgers en bedrijven vergroot. Daarnaast wordt intensief toezicht gehouden door boa’s en politie opsporingsteams op de risico locaties. De aangifte van koperdiefstal is voorts geüniformeerd en voor de opsporing is gebruik van SDNA (bijna onzichtbare markering van voorwerpen) beproefd en wordt dit nu toegepast. Een belangrijke ontwikkeling is de invoering van de legitimatieplicht bij contante inkoop van metaal per 1 januari 2013. Bij de bestraffing wordt de gevaarzetting door koperdiefstal al meegenomen als strafverzwarende factor in de strafeis. In Benelux-verband zijn er afspraken gemaakt voor een gezamenlijke aanpak van koperdieven, die onder meer voorziet in het verbeteren van de informatie-uitwisseling, het gezamenlijk optrekken bij de invoering van de legitimatieplicht en onderlinge afstemming van het communicatiebeleid.

Veiligheidsregio's: meer slagkracht bij crisisbeheersing en rampenbestrijding

Om burgers beter te beschermen tegen de risico's van branden, rampen en crises en te komen tot een efficiëntere en uniforme aanpak is in 2012 een wetsvoorstel aanvaard dat verplicht tot regionalisering van de brandweer en dat de oprichting van het Instituut Fysieke Veiligheid regelt. De evaluatie van de Wet veiligheidsregio’s en het stelsel van de crisisbeheersing is in 2012 gestart. Het rapport van de wetsevaluatie wordt op 1 mei 2013 verwacht. Met steun van het Ministerie van Veiligheid en Justitie zijn de Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding (NVBR) en de Vakvereniging voor Brandweervrijwilligers (VBV) gezamenlijk in 2012 gestart met het project «Visie ontwikkeling brandweervrijwilligers» om een toekomstvisie op de brandweervrijwilligers te ontwikkelen en de geconstateerde knelpunten op te lossen. De visie gaat handvatten bieden voor het blijven vinden, binden en boeien van brandweervrijwilligers. Naar aanleiding van rapportages over de brand in Moerdijk heeft een gezamenlijke bestuurlijke werkgroep van het Veiligheidsberaad en het Ministerie van Veiligheid en Justitie in 2012 een aanpak voor verbetering van de bovenregionale samenwerking geadviseerd op onder ander het gebied van crisiscommunicatie, opschaling, interregionale leiding en coördinatie en de faciliterende en sturende rol van de rijksoverheid. Op het gebied van crisiscommunicatie heeft het ministerie via een financiële impuls het Veiligheidsberaad in staat gesteld om versneld (september 2012) kwalificatieprofielen en opleidingskaders voor crisiscommunicatie vast te stellen. De volledige verbeteraanpak wordt momenteel gereed gemaakt voor implementatie begin 2013.

Veilige publieke taak

In 2012 is intensief ingezet op de aanpak van agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak (programma Veilige Publieke Taak). Begin 2012 is een «aanscherpingsbrief programma VPT» aan de Tweede Kamer gezonden en per 1 september 2012 is het doen van aangifte onder nummer (vorm van anonieme aangifte) ingevoerd. De Kamer is geïnformeerd over de uitkomsten van een onderzoek naar de al bestaande vormen van anonimiteit in het strafproces. Er zijn daarnaast aanvullende maatregelen aangekondigd naar aanleiding van een onderzoek naar de strafmaat die door OM en ZM is toegepast bij zaken van agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak. Tot slot zijn de afspraken geëvalueerd die met politie en OM zijn gemaakt over de behandeling van dergelijke zaken.