Artikel
Algemene doelstelling
De overheid biedt financiële ondersteuning aan nabestaande partners, halfwezen en wezen.
De overheid vindt dat mensen die geconfronteerd zijn met het overlijden van hun partner of ouder(s) en die vanwege leeftijd, de zorg voor een kind of arbeidsongeschiktheid niet (volledig) in een eigen inkomen kunnen voorzien, verzekerd moeten zijn van financiële ondersteuning. Daarom regelt zij op grond van de Algemene nabestaandenwet (Anw) een nabestaandenuitkering voor de overblijvende partner, een halfwezenuitkering ten behoeve van het kind van wie één van beide ouders is overleden, en een wezenuitkering voor kinderen die beide ouders hebben verloren.
Inwoners van Caribisch Nederland die geconfronteerd zijn met het overlijden van hun partner of ouder(s), hebben op grond van de Algemene weduwen- en wezenverzekering (AWW) recht op een uitkering.
Rol en verantwoordelijkheid
De Minister financiert de inkomensondersteuning met begrotingsgefinancierde uitkeringsregelingen. Bij de premiegefinancierde uitkeringsregelingen regisseert de Minister. Hij45 is verantwoordelijk voor:
-
• De vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel van wet- en regelgeving;
-
• De vaststelling van het niveau van de uitkeringen van de onderscheiden regelingen;
-
• De sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering door de SVB;
-
• De organisatie van de eigen uitvoering binnen het verband van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN).
Beleidsconclusies
Vanaf 1 juli 2013 is de afzonderlijke halfwezenuitkering geïntegreerd met de nabestaandenuitkering voor nieuwe gevallen. Vanaf 1 oktober 2013 geldt dit voor bestaande gevallen. Deze vereenvoudiging is onderdeel van de Wet vereenvoudiging regelingen SVB 46.
Bij de berekening van de hoogte van de nieuwe hoge nabestaandenuitkering zijn de bruto nabestaandenuitkering en de halfwezenuitkering abusievelijk bij elkaar geteld, in plaats van deze opnieuw te berekenen. Dit heeft er toe geleid dat er bij de brutering met te weinig loonheffing rekening is gehouden, waardoor de nabestaandenuitkering van 90% bruto te laag is vastgesteld. Dit is met terugwerkende kracht vanaf 1 juli 2013 gerepareerd.
Daarnaast is bij de invoering van de Wet vereenvoudiging regelingen SVB een omissie in de Algemene nabestaandenwet geslopen. Bij de bepaling van de hoogte van de bruto nabestaandenuitkering van 90% wordt namelijk op grond van de huidige redactie alleen rekening gehouden met de algemene heffingskorting, terwijl voor alleenstaande ouders ook rekening gehouden zou moeten worden met de alleenstaande ouderkorting. Deze omissie wordt derhalve in een (spoed)wetsvoorstel met terugwerkende kracht hersteld. Dit wetsvoorstel 47 is op 24 januari 2014 aan de Tweede Kamer aangeboden. De SVB anticipeert op deze wetswijziging.
Er is een beleidsdoorlichting artikel 9 48 uitgevoerd met als belangrijkste conclusies:
-
• De uitkeringsvoorwaarden van de Anw zijn minder activerend en minder gericht op participatie dan de voorwaarden van andere uitkeringen in de sociale zekerheid;
-
• Nabestaanden werken relatief weinig, in een periode waarin de arbeidsparticipatie over de hele linie is toegenomen. Ook blijkt uit cijfers van de SVB dat de totale populatie Anw-gerechtigden gedurende de tijd waarin de uitkering loopt minder inkomsten uit arbeid genereert.
Budgettaire gevolgen van beleid
| artikelonderdeel | Realisatie 2009 | Realisatie 2010 | Realisatie 2011 | Realisatie 2012 | Realisatie 2013 | Begroting 2013 | Verschil 2013 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Verplichtingen | – | – | – | – | 814 | 937 | – 123 |
| Uitgaven | 0 | 0 | 679 | 869 | 814 | 937 | – 123 |
| Inkomensoverdrachten | 0 | 0 | 679 | 869 | 814 | 937 | – 123 |
| AWW (Caribisch Nederland) | 0 | 0 | 679 | 869 | 814 | 937 | – 123 |
| Opdrachten | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Opdrachten | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Ontvangsten | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| artikelonderdeel | Realisatie 2009 | Realisatie 2010 | Realisatie 2011 | Realisatie 2012 | Realisatie 2013 | Begroting 2013 | Verschil 2013 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Uitgaven | 1.170.069 | 1.085.697 | 985.433 | 859.031 | 724.640 | 736.077 | – 11.437 |
| Inkomensoverdrachten | 1.170.069 | 1.085.697 | 985.433 | 859.031 | 724.640 | 725.169 | – 529 |
| Anw | 1.147.398 | 1.064.744 | 968.000 | 843.342 | 711.461 | 712.441 | – 980 |
| Tegemoetkoming Anw | 22.671 | 20.953 | 17.433 | 15.689 | 13.179 | 12.728 | 451 |
| Nominaal | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 10.908 | – 10.908 |
| Ontvangsten | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
A. Inkomensoverdrachten
Toelichting financiële instrumenten
A1. Algemene weduwen- en wezenverzekering (Caribisch Nederland)
Inwoners van Caribisch Nederland die geconfronteerd zijn met het overlijden van hun partner of ouder(s), hebben op grond van de Algemene weduwen- en wezenverzekering (AWW) recht op een uitkering. De SZW-unit bij de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN) is verantwoordelijk voor de uitvoering van deze regeling in Caribisch Nederland.
Budgettaire ontwikkelingen
De uitgaven zijn € 123.000 lager uitgevallen dan begroot. Dit verschil wordt verklaard door een lager gebruik dan geraamd.
Beleidsrelevante kerncijfers
| Realisatie 2011 | Realisatie 2012 | Realisatie 2013 | |
|---|---|---|---|
| Volume AWW (x 1.000 personen) | 0,2 | 0,3 | 0,3 |
A2. Algemene nabestaandenwet (Anw)
De Anw is een volksverzekering en regelt bij overlijden een uitkering voor de partner en kinderen. Daarnaast ontvangt iedere Anw-gerechtigde maandelijks de Anw-tegemoetkoming. De Anw wordt door de SVB uitgevoerd.
Budgettaire ontwikkelingen
De uitkeringslasten in 2013 zijn € 12 miljoen lager uitgevallen dan begroot omdat het aantal Anw-gerechtigden sneller gedaald is dan verwacht. Hierbij wordt in de vergelijking tussen begroting en realisatie rekening gehouden met de ten tijde van de begrotingsopstelling geraamde loon- en prijsbijstelling van € 11 miljoen, de post nominaal in tabel 9.2. De tegemoetkoming Anw kwam nagenoeg overeen met de begrote uitkeringslasten.
Beleidsrelevante kerncijfers
Het aantal Anw-uitkeringen is in 2013 gedaald. De groep Anw-gerechtigden die voor 1950 geboren is en daar hun recht op Anw aan ontleent, stroomt deels uit vanwege het bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd. Het aantal Anw-uitkeringen is verder gedaald door het integreren van de halfwezenuitkering met de nabestaandenuitkering. Deze laatste maatregel is voor bestaande gevallen op 1 oktober 2013 in werking getreden. Het in de onderstaande tabel gerapporteerde cijfer voor het aantal halfwezenuitkeringen betreft een jaargemiddelde.
| Realisatie 2011 | Realisatie 2012 | Realisatie 2013 | |
|---|---|---|---|
| Volume Anw (x 1.000 uitkeringsjaren) | 78 | 68 | 54 |
| Volume Anw (jaargemiddelde, x 1.000 personen) | 93 | 81 | 65 |
| Onderverdeling volume Anw: | |||
| Volume nabestaandenuitkering (x 1.000 uitkeringsjaren), ingang recht voor 1 juli 1996 | 20 | 16 | 13 |
| • waarvan nabestaanden- en halfwezenuitkering | 0,3 | 0,2 | 0,1 |
| • waarvan alleen nabestaandenuitkering | 19 | 16 | 13 |
| Volume nabestaandenuitkering (x 1.000 uitkeringsjaren), ingang recht na 1 juli 1996 | 56 | 50 | 40 |
| • waarvan nabestaanden- en halfwezenuitkering | 9,0 | 9,0 | 8,4 |
| • waarvan alleen nabestaandenuitkering | 33 | 27 | 21 |
| • waarvan alleen halfwezenuitkering | 14 | 14 | 11 |
| Volume wezenuitkering (x 1.000 uitkeringsjaren) | 1,4 | 1,4 | 1,4 |
Handhaving
De afname van het aantal geconstateerde overtredingen is het gevolg van het gebruik maken van de beschikbare gegevens door onder meer het koppelen van bestanden. Hierdoor kunnen de uitvoeringsorganisaties zoals de SVB zelf een wijziging in het inkomen constateren en verwerken in de administratie. Het aantal fraudegevallen door het niet voldoen aan de inlichtingenplicht voor het doorgeven van inkomen neemt hierdoor af. Door deze afname is ook het totale benadelingsbedrag lager.
| Realisatie 2011 | Realisatie 2012 | Realisatie 2013 | |
|---|---|---|---|
| Aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling (x 1.000) | 0,6 | 0,5 | 0,2 |
| Totaal benadelingbedrag (x € 1 mln) | 5,2 | 4,1 | 1,9 |