De overheid beschermt werknemers tegen de financiële gevolgen van werkloosheid.

De overheid biedt werknemers die hun baan verliezen en geheel of gedeeltelijk werkloos worden, bescherming tegen het verlies aan loon als gevolg van werkloosheid. Zij kunnen daardoor bij werkloosheid een beroep doen op een uitkering die voorziet in een tijdelijk loonvervangend inkomen om de periode tussen twee banen te overbruggen. Hiervoor zijn werknemers verplicht verzekerd op grond van de Werkloosheidswet (WW). Werklozen van 60 jaar en ouder komen na afloop van hun WW-uitkering in aanmerking voor een vervolguitkering (IOW). Door middel van instrumenten als bijvoorbeeld de sollicitatieplicht en het passend werkaanbod wordt bijgedragen aan een zo snel mogelijke werkhervatting.

Als het totale inkomen van de uitkeringsgerechtigde WW of IOW en diens eventuele partner onder het sociaal minimum ligt, kan de uitkeringsgerechtigde een toeslag ontvangen tot dat sociaal minimum op grond van de Toeslagenwet (TW), zie beleidsartikel 2.

Inwoners van Caribisch Nederland ontvangen bij ontslag buiten hun toedoen een ontslagvergoeding op grond van de Cessantiawet, te betalen door de werkgever. In geval van faillissement of surseance van betaling neemt de overheid deze verplichting over.

De Minister financiert de inkomensondersteuning met begrotingsgefinancierde uitkeringsregelingen. Bij de premiegefinancierde uitkeringsregelingen regisseert de Minister. Hij is verantwoordelijk voor:

• • De vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel van wet- en regelgeving;

• • De vaststelling van het niveau van de uitkeringen van de onderscheiden regelingen;

• • De sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering door het UWV;

• • De organisatie van de eigen uitvoering binnen het verband van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN).

De met het beleid beoogde resultaten zijn gerealiseerd. Van het in de begroting 2013 voorgenomen beleid heeft alleen de invoering van de calamiteitenregeling per september 2013 geen doorgang gevonden, conform een afspraak uit het sociaal akkoord. In aanvulling op het voorgenomen beleid is een tijdelijke compensatieregeling musici en artiesten ingevoerd. Deze regeling heeft voor 2013 in een overgangstermijn voorzien voor de culturele sector in het licht van het vervallen van de uitzonderingen voor musici en artiesten in de WW.

De WW-uitkeringslasten zijn in 2013 ongeveer € 0,6 miljard hoger uitgekomen dan begroot. De uitgaven aan IOW-uitkeringen zijn € 10 miljoen hoger uitgekomen dan begroot. Zie voor een toelichting op de budgettaire ontwikkeling van deze instrumenten de onderdelen A4 en A1.

A. Inkomensoverdrachten

A1. Wet inkomensvoorziening oudere werklozen (IOW)

De IOW geeft werklozen die bij aanvang van de WW-uitkering 60 jaar en ouder zijn, na afloop van hun WW-uitkering recht op een vervolguitkering. Ook gedeeltelijk arbeidsongeschikte ouderen kunnen na hun loongerelateerde WGA-uitkering recht hebben op IOW. De IOW is een tijdelijke regeling die met ingang van 1 december 2009 in werking is getreden. De IOW wordt uitgevoerd door het UWV.

Budgettaire ontwikkelingen

De IOW-uitkeringslasten zijn in 2013 € 10 miljoen hoger uitgekomen dan begroot. Ongeveer € 4 miljoen van deze overschrijding volgt uit een onderschatting van het bestand aan IOW-uitkeringsgerechtigden in de raming ten tijde van het opstellen van de begroting 2013. Het restant van de stijging in uitgaven is het gevolg van de hogere instroom. De instroom in de IOW is vanwege de tegenvallende economische ontwikkeling hoger uitgekomen dan geraamd bij de opstelling van de begroting 2013.

Beleidsrelevante kerncijfers

Het aantal 60-plussers dat vanwege het bereiken van de maximale duur uitstroomt uit de WW is in 2013 toegenomen. Dit heeft geleid tot een sterke toename van de instroom in de IOW. Het volume verstrekte IOW-uitkeringen is dan ook ongeveer verdubbeld vergeleken met een jaar eerder, tot een totaal van 1.300 uitkeringsjaren in 2013.

A2. Cessantiawet (Caribisch Nederland)

Inwoners van Caribisch Nederland ontvangen bij ontslag buiten hun toedoen een ontslagvergoeding op grond van de Cessantiawet, te betalen door de werkgever. In geval van faillissement of surseance van betaling neemt de overheid deze verplichting over.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslasten Cessantiawet zijn € 114.000 lager uitgekomen dan begroot. Bij de uitgaven aan deze regeling kunnen tussen de jaren grote verschillen zitten, afhankelijk van het aantal bedrijven dat failliet is gegaan en het aantal betrokken werknemers.

Beleidsrelevante kerncijfers

Het volume van de Cessantiawet is beperkt. Specifieke kenmerken van de betrokken werknemers, zoals gemiddeld dienstverband en gemiddeld loon, kunnen dan ook sterk fluctueren en de hoogte van de uitkeringslasten van jaar op jaar beïnvloeden.

A3. Compensatieregeling musici en artiesten

In 2013 is een tijdelijke compensatieregeling ingesteld voor musici en artiesten naar aanleiding van het vervallen van de uitzonderingen voor deze groepen in de WW. Deze regeling voorziet tot en met ultimo 2013 nog in een ongewijzigde toegang tot de WW voor deze groepen. De compensatieregeling is, in tegenstelling tot de WW zelf, een begrotingsgefinancierde regeling. Deze regeling heeft uiteindelijk geleid tot € 0,2 miljoen aan uitkeringslasten.

A4. Werkloosheidswet (WW)

De WW verzekert werknemers tegen de financiële gevolgen van werkloosheid. Het verlies aan inkomen kan voor een bepaalde periode gedeeltelijk opgevangen worden met een Werkloosheidswetuitkering (WW-uitkering). Hoe lang iemand recht heeft op een WW-uitkering hangt af van het aantal jaren dat iemand heeft gewerkt alvorens werkloos te worden. Het recht op een WW-uitkering bedraagt minimaal 3 en maximaal 38 maanden. Iemand die tien jaar heeft gewerkt heeft bijvoorbeeld tien maanden recht op een WW-uitkering. De WW wordt uitgevoerd door het UWV.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslasten WW komen ongeveer € 0,6 miljard hoger uit dan begroot. Hierbij wordt in de vergelijking tussen begroting en realisatie rekening gehouden met de ten tijde van de begrotingsopstelling geraamde loon- en prijsbijstelling van € 0,15 miljard, de post nominaal in tabel 5.2. Door de tegenvallende economische ontwikkeling is de werkloosheid in 2013 meer dan verwacht opgelopen. Als gevolg hiervan is het WW-volume hoger uitgevallen dan geraamd bij de opstelling van de begroting 2013. Dit heeft geleid tot € 1 miljard hogere uitkeringslasten ten opzichte van de begroting. De gemiddelde hoogte van de uitkering is daarentegen lager uitgevallen dan verwacht. Dit heeft tot een daling van uitkeringslasten van € 0,4 miljard geleid.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 5.5 toont enkele kerncijfers voor de WW. Het WW-volume wordt weergegeven in uitkeringsjaren. Dit is het gemiddeld aantal volledige WW-uitkeringen per jaar. Het WW-volume is als gevolg van de tegenvallende economische ontwikkeling ongeveer 50.000 uitkeringsjaren hoger uitgekomen dan geraamd bij de opstelling van de begroting 2013. Het gemiddelde WW-volume lag daarmee in 2013 ruim een kwart hoger dan in 2012. Het aantal nieuwe WW-uitkeringen en het aantal beëindigde WW-uitkeringen zijn hoger uitgekomen dan verwacht. Dit is in lijn met de sterker dan verwachte toename van de werkloosheid.

Handhaving

Het aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling is in vergelijking met 2012 toegenomen. Het totale benadelingbedrag is in sterkere mate gestegen. In 2013 zijn meer overtredingen afgedaan met gemiddeld een hoger schadebedrag per overtreding.

B. Subsidies

In 2013 is € 0,5 miljoen aan subsidie verstrekt, bestemd voor scholing en plaatsing van oudere werklozen27. Dit bedrag is tijdens de begrotingsuitvoering overgeboekt van artikel 99.

C. Ontvangsten

De overheid is eigenrisicodrager voor de WW. Het UWV verhaalt de uitkeringslasten op overheidswerkgevers. Deze lasten staan als ontvangsten op dit artikel van de begroting. Als gevolg van de sterker dan verwachte stijging van de werkloosheid is de realisatie van de ontvangsten € 43 miljoen hoger uitgekomen dan begroot. Hierbij wordt in de vergelijking tussen begroting en realisatie rekening gehouden met de ten tijde van de begrotingsopstelling geraamde loon- en prijsbijstelling van € 7 miljoen, de post nominaal in tabel 5.2.