Regeerakkoord
Dit jaarverslag kijkt terug op het eerste volledige jaar van deze kabinetsperiode. Het afgelopen jaar stond in het teken van het uitwerken en voorbereiden van de regeerakkoordmaatregelen. De benodigde trajecten op SZW-terrein zijn zoveel mogelijk in gang gezet.
Stand van het land
Het gaat in veel opzichten steeds beter met Nederland. SCP-publicatie De Sociale Staat van Nederland 2018 laat zien dat er sinds 2018 weer een meerderheid van de Nederlanders is die vindt dat het land de goede kant op gaat. Tegelijkertijd zijn er ook zorgen over scheidslijnen in de samenleving, en over spanningen en tegenstellingen tussen groepen. Het kabinetsbeleid is er op gericht mensen kansen te bieden om die scheidslijnen te overbruggen. Iedereen moet de kans krijgen zichzelf te ontwikkelen; zowel in het onderwijs als op het werk en door deel te nemen aan de samenleving.
We hebben een goed economisch jaar achter de rug...
De economische groei kwam in 2018 uit op 2,5% (tabel 3.1). De gunstige economische ontwikkelingen van de laatste jaren waren duidelijk zichtbaar op de arbeidsmarkt. De werkloosheid is opnieuw sterk gedaald en lag het afgelopen jaar met 3,8% nagenoeg op het niveau van voor de crisis (figuur 3.1). De werkgelegenheid is toegenomen en er zijn steeds meer mensen aan het werk gekomen; dit geldt gelukkig ook voor langdurig werklozen. Het aantal openstaande vacatures is verder gestegen. De aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt ging samen met een stijging van de lonen. Daarnaast is het aantal mensen met een vaste arbeidsovereenkomst voor het derde jaar op rij toegenomen (tabel 3.2.1). De keerzijde van de krapte op de arbeidsmarkt is dat steeds meer bedrijven moeite hebben om nieuw (geschikt) personeel te vinden. Door de aantrekkende economie is tegelijkertijd ook de inflatie toegenomen. Dit heeft tot gevolg dat de mediane koopkrachtstijging met 0,3% relatief beperkt was.
| 2016 | 2017 | 2018 | |
|---|---|---|---|
| Economische groei (in %)1 | 2,2 | 2,9 | 2,5 |
| Werkgelegenheid in uren (mutaties in %)2 | 2,0 | 1,9 | 2,3 |
| Werkzame beroepsbevolking (x 1.000, jaargemiddelde)1 | 8.403 | 8.579 | 8.774 |
| Werkloze beroepsbevolking (x 1.000, jaargemiddelde)1 | 538 | 438 | 350 |
| Werkloze beroepsbevolking (in % beroepsbevolking)1 | 6,0 | 4,9 | 3,8 |
| Openstaande vacatures (x 1.000, jaargemiddelde)1 | 156 | 201 | 248 |
| Contractloon bedrijven (mutaties in %)2 | 1,5 | 1,6 | 2,0 |
| Loonvoet bedrijven per uur (mutaties in %)2 | 0,7 | 1,2 | 2,3 |
| Koopkracht, statisch, mediaan, alle huishoudens (in %)2 | 2,6 | 0,3 | 0,3 |
Figuur 3.1 Werkloosheidspercentage door de jaren heen
Bron: CBS, Statline
...maar onderliggend zijn er ontwikkelingen die vragen om aanpassingen
Nog niet iedereen heeft geprofiteerd van het herstel. Er zijn nog steeds mensen die mee willen doen maar onvoldoende kansen krijgen, of mensen die het niet helemaal op eigen kracht redden op de arbeidsmarkt. Zoals mensen met een beperking, ouderen, mensen met problematische schulden, statushouders en mensen met een migratieachtergrond. Daarom is een brede aanpak in gang gezet om een inclusieve arbeidsmarkt te creëren, waarin iedereen kansen krijgt.
Daarnaast hebben de gunstige economische ontwikkelingen de structurele onevenwichtigheden op de arbeidsmarkt extra zichtbaar gemaakt. Hoewel het in sommige sectoren lastig is om (geschikt) personeel te vinden, staan er tegelijkertijd grote groepen mensen langs de kant of kunnen minder uren werken dan zij willen. Globalisering, technologische ontwikkeling en flexibilisering hebben de samenleving en de arbeidsmarkt veranderd. De scheidslijnen in de samenleving lijken daardoor dieper te worden. De kloof wordt groter tussen enerzijds groepen die profiteren van de bescherming van een vast contract of de vrijheid van het werken als zelfstandige, en anderzijds groepen die de onzekerheid ervaren van een flexibel contract of schijnzelfstandigheid. Juist nu het economisch goed gaat, heeft het kabinet het afgelopen jaar belangrijke eerste stappen gezet om de arbeidsmarkt te moderniseren en meer in balans te brengen.