3.2.1. Verticale ontwikkeling van de Wlz-uitgaven en -ontvangsten
De verticale toelichting bevat een cijfermatig overzicht van de budgettaire veranderingen die zich hebben voorgedaan sinds de ontwerpbegroting 2018. Hierin worden alleen de mutaties toegelicht die hebben plaatsgevonden na de nota van wijziging begroting 2018. Voor een toelichting op de mutaties op basis van de Startnota wordt verwezen naar de NvW op de begroting (TK 34 775 XVI, nr. 15).
De verticale toelichting onderscheidt drie categorieën bijstellingen:
-
• Autonoom: voornamelijk mutaties als gevolg van de actualisering van de zorguitgaven op basis van de meest recente cijfers van het Zorginstituut en de NZa en de bijstellingen op basis van de actuele macro-economische inzichten van het Centraal Planbureau (CPB).
-
• Beleidsmatig: mutaties als gevolg van politieke prioriteitstelling.
-
• Technisch: overhevelingen tussen financieringsbronnen/domeinen of tussen sectoren binnen hetzelfde financieringsbron/domein en de zogenaamde financieringsmutaties.
De afzonderlijke posten worden toegelicht als het hiermee gepaard gaande bedrag hoger is dan € 10 miljoen.
Tabel 8 laat vanaf de stand ontwerpbegroting 2018 de verticale ontwikkeling van de zorguitgaven en -ontvangsten van de Wlz zien.
| 2018 | |
|---|---|
| Bruto Wlz-uitgaven ontwerpbegroting 2018 | 21.811,9 |
| Bijstellingen Startnota | 49,8 |
| Bruto Wlz-uitgaven NvW begroting 2018 | 21.861,7 |
| Autonoom | – 314,0 |
| Actualisering zorguitgaven (zie tabel 8A) | – 165,4 |
| Loon- en prijsontwikkeling | – 48,6 |
| Ramingsbijstelling | – 100,0 |
| Beleidsmatig | 155,2 |
| Voorziening voor door gemeenten ervaren knelpunten | 100,0 |
| Actualisatie onderuitputting Zorg in Natura (ZIN) | 54,0 |
| Ramingsbijstelling NHC in Wlz-tarief | 11,0 |
| Overgangsproblematiek naar Wlz (zorgval) | 10,0 |
| Overig beleidsmatig | – 19,8 |
| Technisch | – 316,9 |
| Overheveling middelen voorziening voor door gemeenten ervaren knelpunten (overboeking naar gemeentefonds) | – 100,0 |
| Loon- en prijsbijstelling 2018 Wmo huishoudelijke hulp, Wmo 2015 en Jeugdwet | – 144,1 |
| Loon- en prijsbijstelling 2018 beschermd wonen | – 44,8 |
| Overboeking middelen Transformatiefonds jeugd | – 18,0 |
| Aanpak kindermishandeling | – 6,5 |
| Overig technisch | – 3,6 |
| Totaal bijstellingen | – 475,7 |
| Bruto Wlz-uitgaven jaarverslag 2018 | 21.385,9 |
| Wlz-ontvangsten ontwerpbegroting 2018 | 1.879,1 |
| Bijstellingen Startnota | – 16,2 |
| Wlz-ontvangsten NvW begroting 2018 | 1.862,9 |
| Autonoom | – 50,1 |
| Actualisering ontvangsten | – 50,1 |
| Totaal bijstellingen | – 50,1 |
| Wlz-ontvangsten jaarverslag 2018 | 1.812,8 |
| Netto Wlz-uitgaven NvW begroting 2018 | 19.998,8 |
| Totaal bijstellingen in de netto Wlz-uitgaven | – 425,6 |
| Netto Wlz-uitgaven jaarverslag 2018 | 19.573,1 |
Bron: VWS, gegevens Zorginstituut over (voorlopige) financieringslasten Zvw en Wlz en NZa-gegevens over de productieafspraken en (voorlopige) realisatiegegevens.
Uitgaven
Autonoom
Actualisering Wlz-uitgaven
| Stand ontwerpbegroting | Bijstellingen | Stand jaarverslag | |
|---|---|---|---|
| 2019 | 2018 | 2018 | |
| ZIN binnen contracteerruimte1 | 247,9 | – 88,4 | 159,5 |
| Ouderenzorg | 80,6 | – 179,3 | – 98,7 |
| Gehandicaptenzorg | 144,9 | 104,0 | 248,9 |
| Langdurige ggz | – 37,3 | – 108,1 | – 145,4 |
| Volledig pakket thuis | 51,2 | 150,4 | 201,6 |
| Extramurale zorg | – 24,8 | – 55,4 | – 80,2 |
| Overige binnen contracteerruimte | 33,3 | 0,0 | 33,3 |
| Persoonsgebonden budgetten | – 247,9 | – 88,8 | – 336,7 |
| Buiten contracteerruimte | 11,7 | 0,1 | 11,8 |
| Overige buiten contracteerruimte | 11,7 | 0,1 | 11,8 |
| Totaal bijstellingen | 11,7 | – 177,1 | – 165,4 |
Bron: VWS, gegevens Zorginstituut over (voorlopige) financieringslasten Zvw en Wlz en NZa-gegevens over de productieafspraken en (voorlopige) realisatiegegevens.
In verband met de vereenvoudiging van het budget- en nacalculatieproces voor de Wet langdurige zorg (Wlz) ontvangt VWS vanaf 2018 alleen nog het totale omzetplafond in de eerste en tweede contracteerronde en de totale omzet bij de nacalculatie van de NZa en niet de verschillende deelsectoren (ouderenzorg, gehandicaptenzorg, langdurige ggz, volledig pakket thuis, extramurale zorg en overig binnen contracteerruimte). De informatie over de deelsectoren zoals gepresenteerd in tabel 20 betreft om die reden beleidsinformatie op basis van declaratiegegevens (zie ook de toelichting in de VWS-begroting 2018, pagina 249).
In tabel 8A is het onderdeel Actualisering Wlz-uitgaven uit tabel 8 uitgesplitst. De actualisering van de zorguitgaven vindt plaats op basis van voorlopige realisatiegegevens 2018 van het Zorginstituut en de NZa. Een deel van deze bijstellingen is reeds toegelicht in eerdere budgettaire stukken. Voor de toelichting op de eerste suppletoire begroting 2018 (TK 34 960-XVI, nr. 1), de ontwerpbegroting 2019 (TK 35 000-XVI, nr. 1) en de tweede suppletoire begroting 2018 (TK 35 095-XVI, nr 1) wordt verwezen naar de betreffende publicaties. De bijstellingen die na de tweede suppletoire begroting 2018 hebben plaatsgevonden worden in het verdiepingshoofdstuk per deelsector verder toegelicht.
Loon- en prijsontwikkeling
De raming van de loon- en prijsbijstelling is aangepast op basis van actuele macro-economische inzichten van het Centraal Planbureau (CPB).
Ramingsbijstelling uitgaven
Uit de actualisatiecijfers van het Zorginstituut en de NZa blijkt dat er ruimte is tussen het beschikbare Wlz-kader voor zorg in natura en persoonsgebonden budgetten en de benodigde middelen op de begroting. Als gevolg hiervan is bij de eerste suppletoire wet 2018 de uitgavenraming in 2018 met € 100 miljoen verlaagd.
Beleidsmatig
Voorziening voor door gemeenten ervaren knelpunten
Met het interbestuurlijk programma (IBP) is afgesproken om een tijdelijke voorziening te treffen voor gemeenten, die een stapeling van tekorten ervaren bij de uitvoering van de taken in het sociaal domein. De omvang van de voorziening in 2018 is € 200 miljoen. De voorziening is gevuld vanuit VWS (€ 100 miljoen) en het gemeentefonds (€ 100 miljoen). De criteria voor de verdeling van de voorziening voor tekortgemeenten (door de VNG omgedoopt tot Fonds Tekortgemeenten) is door de VNG, in samenspraak met gemeenten, opgesteld. In de Algemene Ledenvergadering (ALV) van de VNG op 27 juni 2018 is door gemeenten ingestemd met zowel de criteria, het instellen van een onafhankelijke commissie ter beoordeling van de aanvragen, als met een bijdrage van € 100 miljoen vanuit gemeenten ter vulling van de voorziening. Via de decembercirculaire 2018 is bekend gemaakt welke gemeenten compensatie ontvangen.
Actualisatie onderuitputting Zorg in Natura
Naar aanleiding van de actualisatiecijfers van de NZa is de veronderstelde onderuitputting van de Wlz-leveringsvorm Zorg in Natura in de eerste suppletoire wet 2018 verlaagd van 0,6% naar 0,3%. Deze onderuitputting is het verschil tussen het beschikbare budget in de begroting en het Wlz-kader 2018. De geraamde uitgaven voor Zorg in Natura vallen hierdoor € 54 miljoen hoger uit. Het budget dat beschikbaar is voor inkoop van Zorg in Natura verandert niet.
Ramingsbijstelling NHC in Wlz-tarief
De NZa heeft de indexering van de normatieve huisvestingscomponent (NHC) in het Wlz-tarief voor de periode 2018–2022 vastgesteld op 2,5% per jaar. VWS neemt dit indexeringspercentage over. De raming van de Wlz-uitgaven is hierop aangepast.
Overgangsproblematiek naar Wlz (zorgval)
Bij de overgang van zorg en ondersteuning vanuit de Zvw en/of Wmo naar zorg vanuit de Wlz kunnen cliënten in de thuissituatie te maken krijgen met een terugval in uren zorg (omdat de inzet van Wlz-zorg thuis aan financiële grenzen is gebonden). Om de gevolgen van deze zogenaamde zorgval te verminderen is besloten om de maatwerkregelingen zoals extra kosten thuis (EKT) en de meerzorgregeling te verruimen. De extra uitgaven bedragen in 2018 € 10 miljoen.
Overig beleidsmatig
Deze post is het saldo van verschillende beleidsmatige mutaties.
Technisch
Overheveling middelen voorziening voor door gemeenten ervaren knelpunten (overboeking naar gemeentefonds)
Met het interbestuurlijk programma (IBP) is afgesproken om een tijdelijke voorziening te treffen voor gemeenten, die een stapeling van tekorten ervaren bij de uitvoering van de taken in het sociaal domein. De omvang van de voorziening in 2018 is € 200 miljoen. De voorziening is gevuld vanuit VWS (€ 100 miljoen) en het gemeentefonds (€ 100 miljoen). De criteria voor de verdeling van de voorziening voor tekortgemeenten (door de VNG omgedoopt tot Fonds Tekortgemeenten) is door de VNG, in samenspraak met gemeenten, opgesteld. In de Algemene Ledenvergadering (ALV) van de VNG op 27 juni 2018 is door gemeenten ingestemd met zowel de criteria, het instellen van een onafhankelijke commissie ter beoordeling van de aanvragen als met een bijdrage van € 100 miljoen vanuit gemeenten ter vulling van de voorziening. Via de decembercirculaire 2018 is bekend gemaakt welke gemeenten compensatie ontvangen.
Loon- en prijsbijstelling 2018 Wmo huishoudelijke verzorging, Wmo 2015 en Jeugdwet
Deze mutatie betreft het overhevelen van de reservering van de loon- en prijsbijstelling 2018 naar de integratie-uitkering Sociaal domein (delen Wmo 2015 en Jeugdwet) en de integratie-uitkering Wmo/huishoudelijke verzorging voor het jaar 2018.
Loon- en prijsbijstelling 2018 beschermd wonen
Deze mutatie betreft het overhevelen van de reservering van de loon- en prijsbijstelling 2018 naar de integratie-uitkering Sociaal domein, deel beschermd wonen.
Overboeking middelen Transformatiefonds jeugd
De middelen ten behoeve van het Transformatiefonds jeugd van € 18 miljoen per jaar voor de jaren 2018–2020 zijn overgeboekt van het Uitgavenplafond Zorg naar het gemeentefonds, onder het Uitgavenplafond Rijksbegroting.
Aanpak kindermishandeling
In het regeerakkoord is aandacht gegeven aan het verbeteren van de positie van kwetsbare kinderen. Het Nationaal ondersteuningsprogramma kindermishandeling betreft een landelijke aanpak om geweld tegen kinderen tegen te gaan. Voor het VWS-aandeel in het programma is in 2018 € 6,5 miljoen beschikbaar gesteld. De middelen worden overgeheveld vanuit de Wlz.
Overig technisch
Deze post is het saldo van verschillende kleine technische mutaties.
Ontvangsten
Autonoom
Actualisering ontvangsten
Op basis van de meest recente cijfers van de NZa zijn de ontvangsten geactualiseerd voor 2017 en 2018.
Voor 2017 betreft dit grotendeels de afroming van de reserves van de zorgkantoren. Een zorgkantoor mag wettelijk maximaal 20% aan reserve hebben. Als dit wordt overschreden dan dient dit te worden afgeroomd ten bate van het Fonds langdurige zorg.
Voor 2018 is dit het gevolg van lagere inkomsten uit de eigen bijdragen Wlz en een tegenvaller bij de inkomsten van internationale verdragen, d.w.z. de vorderingen op verdragspartners voor in Nederland verleende Wlz-zorg aan het in het buitenland verzekerde personen.