De verticale toelichting bevat een cijfermatig overzicht van de budgettaire veranderingen die zich voor het jaar 2020 hebben voorgedaan sinds het opstellen van de ontwerpbegroting 2020.

De afzonderlijke posten worden toegelicht als het hiermee gepaard gaande bedrag hoger is dan € 10 miljoen.

Tabel 10 laat vanaf de stand ontwerpbegroting 2020 de verticale ontwikkeling van de zorguitgaven en -ontvangsten van de Wlz zien. Onder de tabel is een toelichting van de verschillende posten opgenomen.

Uitgaven

Autonoom

Actualisering Wlz-uitgaven

Op basis van actualisatiegegevens zijn de Wlz-uitgaven 2020 aangepast.

Opwaartse bijstelling Wlz-kader

De NZa heeft in haar Maartbrief 2020 over de benutting van het budgettaire kader Wlz een tekort van € 550 miljoen geraamd. Dit tekort wordt voornamelijk veroorzaakt door groeiende aanspraken in de ouderenzorg. Zo is het aantal uitstaande indicaties voor verpleging en verzorging toegenomen van ruim 162.000 op 1 januari 2019 naar bijna 170.000 op 1 januari 2020. Dat heeft geleid tot een toename van wachtlijsten. Omdat nog € 70 miljoen aan herverdeelmiddelen gereserveerd was, resteerde een knelpunt van € 480 miljoen. Dit wordt voor het grootste gedeelte gedekt met een verlaging van de uitgavenraming van de wijkverpleging. De verhoging van het Wlz-kader is van belang om de zorg in de Wlz voldoende toegankelijk te houden.

Loon- en prijsontwikkeling

De raming van de loon- en prijsontwikkeling is aangepast op basis van actuele macro-economische inzichten van het Centraal Planbureau (CPB).

Ramingsbijstelling Wlz binnen contracteerruimte

Dit betreft een neerwaatse ramingsbijstelling van de Wlz-uitgaven op de begroting die mogelijk was zonder het Wlz-kader bij te stellen.

Ramingsbijstelling Wlz buiten contracteerruimte

Op basis van de actualisatiecijfers zijn de ramingen van tandheelkundige zorg, hulpmiddelen en subsidieregeling extramurale behandeling neerwaarts bijgesteld voor in totaal € 24,5 miljoen.

Beleidsmatig

Dak- en thuislozen

Dit betreft een financiële impuls van € 200 miljoen voor de aanpak van dak- en thuisloosheid in de jaren 2020 (€ 75 miljoen) en 2021 (€ 125 miljoen). Deze middelen zijn bedoeld om doelstellingen uit het plan Een (t)huis, een toekomst te realiseren (Kamerstukken II 2019/20, 29 325, nr. 122).

Vrouwenopvang

Dit betreft extra middelen voor verschillende onderwerpen binnen de decentralisatie-uitkering vrouwenopvang. Het gaat om structureel € 38,6 miljoen voor de aanpak Veilig Thuis, structureel € 14 miljoen voor het creëren van extra opvangplekken voor acute crisis situaties in de vrouwenopvang en voor het oplossen van door- en uitstroomproblematiek. Daarnaast is er structureel € 1,5 miljoen beschikbaar voor de kosten die voortkomen uit de stijging van het aantal slachtoffers die contact leggen met de Centra Seksueel Geweld (CSG’s). Tot slot is er in de jaren 2020 en 2021 jaarlijks € 5 miljoen beschikbaar voor de uitvoering van de actie agenda Schadelijke praktijken.

Meerkosten corona Wlz

Dit betreft de meerkosten in de Wlz in verband met het coronavirus. Zorgaanbieders maken extra personele en materiële kosten in verband met het coronavirus. In de beleidsregel SARS-CoV-2 virus van de NZa is geregeld dat deze kosten buiten de contracteerruimte vergoed worden. Er zijn realisatiecijfers beschikbaar t/m augustus 2020. Deze brengen een financieel effect van € 300 miljoen in beeld. Voor heel 2020 wordt het financiële effect geraamd op € 400 miljoen. Voor het persoonsgebonden budget zijn de meerkosten over heel 2020 € 52 miljoen.

Overig beleidsmatig

Deze post is het saldo van kleine beleidsmatige bijstellingen.

Technisch

LP-indexatie budget beschermd wonen

Betreft het overboeken van de loon- en prijsindexatie 2020 naar het budget voor beschermd wonen in het gemeentefonds.

Dak- en thuislozen

Dit betreft een overboeking van € 200 miljoen naar de VWS-begroting voor de aanpak van dak- en thuisloosheid in de jaren 2020 (€ 75 miljoen) en 2021 (€ 125 miljoen). Deze middelen zijn bedoeld om doelstellingen uit het plan Een (t)huis, een toekomst te realiseren (Kamerstukken II 2019/20, 29 325, nr. 122).

Vrouwenopvang

Dit betreft een overboeking naar het gemeentefonds voor de versterking van Veilig Thuis (€ 38,6 miljoen structureel) en € 14 miljoen structureel voor het beschikbaar maken van voldoende opvangplekken voor acute crisissituaties in de Vrouwenopvang en aanpakken van door- en uitstroomproblematiek.

Nacalculatie overheveling mobiliteitshulpmiddelen naar Wlz

Vanaf 1 januari 2020 worden mobiliteitshulpmiddelen voor alle cliënten in een Wlz-instelling verstrekt vanuit de Wlz en niet meer vanuit de Wmo 2015. Hiervoor zijn per 2020 middelen overgeheveld naar de Wlz. Daarbij zijn VWS en VNG overeengekomen dat op basis van realisatiegegevens nacalculatie plaatsvindt. Op basis van de realisatiegegevens blijkt dat er € 16,9 miljoen te weinig is overgeheveld. Deze correctie voor 2020 is verwerkt.

Overig technisch

Deze post is het saldo van kleine technische bijstellingen.

Ontvangsten

Autonoom

Actualisering eigen bijdragen

Uit de voorlopige realisatiecijfers van de eigen bijdragen Wlz van het Zorginstituut Nederland blijkt dat deze € 56 miljoen lager zijn uitgekomen dan geraamd in de begroting 2020. Een deel daarvan is toe te schrijven aan de coronacrisis, waardoor de in- en uitstroom in de intramurale zorg anders was ten opzichte van andere jaren.

In tabel 11 worden de financiële bijstellingen in 2020 tussen de ontwerpbegroting 2020 en het jaarverslag 2020 per deelsector weergegeven. Het beeld voor 2020 is geactualiseerd bij de 1e suppletoire begroting 2020, de ontwerpbegroting 2021, de 2e suppletoire begroting 2020 en nu bij het jaarverslag 2020. In aanvulling op de toelichting op hoofdlijnen in paragraaf 3.2.1 wordt de toelichting op de bijstellingen per deelsector in het verdiepingshoofdstuk als open data beschikbaar gesteld op https:// opendata.rijksbegroting.nl/#dataset_4c en https://data.overheid.nl/data/ dataset?tags=vws).

Figuur 4 toont de samenstelling van de Wlz-uitgaven 2020 in staafdiagrammen, zodat de verhoudingen tussen de sectoren inzichtelijker zijn (in miljarden euro’s).

De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport stelt voor ieder kalenderjaar, op grond van de Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg), het bedrag vast dat in dat kalenderjaar beschikbaar is voor de Wet langdurige zorg (Wlz) verzekerde zorg. Dit wordt het Wlz-kader genoemd. Het bedrag voor het Wlz-kader is niet gelijk aan het bedrag dat in de begroting en het jaarverslag is opgenomen voor de Wlz. In deze paragraaf wordt de aansluiting gemaakt tussen het Wlz-kader en het jaarverslag.

Wlz-kader

Het Wlz-kader bestaat uit de contracteerruimte voor zorg in natura en persoonsgebonden budgetten en een geoormerkt budget voor de verbetering van de kwaliteit van de verpleeghuiszorg. De contracteerruimte betreft het budget waarbinnen zorgkantoren (Wlz-uitvoerders) en zorgaan­bieders afspraken maken (zorg inkopen) voor cliënten die gebruik maken van de Wlz. Pgb-houders kopen langdurige zorg (al dan niet ondersteund) zelf in.

Het Wlz-kader 2020 is voor het eerst via de voorlopige kaderbrief 2020 van 24 juni 2019 (Kamerstukken II 2018/19 34 104, nr. 253) gepubliceerd. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) adviseert de minister van VWS over de verwachte uitputting van het Wlz-kader. Bij de berekening van het Wlz-kader 2020 wordt het Wlz-kader 2019 als uitgangspunt genomen. Daarnaast worden verwachte wijzigingen vanwege de stijgende groeivraag (groeiruimte) en bijvoorbeeld de loon- en prijsbijstelling verwerkt. Op 18 oktober 2019 is vervolgens de definitieve kaderbrief 2020 (Kamerstukken II 2019/20 34 104, nr. 265) verzonden. Gedurende het jaar 2020 hebben er ook wijzigingen in het Wlz-kader plaatsgevonden. Deze wijzigingen zijn gepubliceerd in de voorlopige kaderbrief 2021 (Kamerstukken II 2019/20 34 104, nr. 282) en de definitieve kaderbrief 2021 (Kamerstukken II 2021/21 34 104, nr. 302), die in 2020 verstuurd zijn.

Aansluiting definitief Wlz-kader 2020 en jaarverslag 2020

In het februari-advies 2021 van de NZa is het Wlz-kader voor 2020 aangepast. In onderstaand overzicht is de aansluiting tussen het Wlz-kader 2020 en de stand jaarverslag 2020 gemaakt. De stand jaarverslag is overeenkomstig met de stand uit tabel 11 in het Financieel Beeld Zorg van dit jaarverslag.