Het doel van dit artikel is inzicht bieden in het verwerven en instandhouden van het maritiem materieel. In het Defensiematerieelverslag wordt aangegeven welke voornaamste activiteiten over het afgelopen jaar hebben plaatsgevonden in relatie tot de doelstellingen van het onderliggende beleid. De verwerving wordt nader uitgesplitst in de voorbereidings-, onderzoeks- en realisatiefase.
Realisatie | Vastgestelde begroting | Verschil | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2022 | 2022 | |
Verplichtingen | 423.423 | 615.553 | 479.731 | 135.822 | |||
waarvan garantieverplichtingen (indien van toepassing) | |||||||
waarvan overige verplichtingen (indien van toepassing) | 423.423 | 615.553 | 479.731 | 135.822 | |||
Uitgaven | 483.136 | 556.332 | 616.381 | ‒ 60.049 | |||
Verwerving | |||||||
Opdrachten | 327.962 | 382.750 | 621.452 | ‒ 238.702 | |||
Verwerving: voorbereidingsfase | 45.611 | ‒ 45.611 | |||||
Verwerving: onderzoeksfase | 68.701 | ‒ 68.701 | |||||
Verwerving: realisatie | 327.962 | 382.750 | 507.140 | ‒ 124.390 | |||
Instandhouding | |||||||
Opdrachten | 155.175 | 173.582 | 178.525 | ‒ 4.943 | |||
Instandhouding materieel | 155.175 | 173.582 | 178.525 | ‒ 4.943 | |||
Over-/ onderprogrammering | ‒ 183.596 | 183.596 | |||||
Ontvangsten | 42.346 | 26.775 | 9.684 | 17.091 | |||
Overige ontvangsten materieel | 42.346 | 26.775 | 9.684 | 17.091 | |||
De posten met een verschil groter dan € 5 miljoen of noemswaardige verschillen worden hieronder toegelicht.
Verplichtingen
Ten opzichte van de ontwerpbegroting zijn voor een bedrag van € 135,8 miljoen meer verplichtingen aangegaan binnen artikel 2 Maritiem materieel. Bij het project Vervanging maritiem surface-to-surface missile werd bij het opstellen van de ontwerpbegroting 2022 nog rekening gehouden met een contractondertekening in 2021. Uiteindelijk heeft het offerte- en contractvormingstraject aanzienlijk langer geduurd dan was gepland en is het contract in december 2022 getekend. Dit heeft geleid tot een overrealisatie van € 127 miljoen. Het resterende deel betreft relatief kleine afwijkingen bij diverse projecten.
Uitgaven
Verwerving
Verwerving maritiem materieel - voorbereidingsfase
De projecten in voorbereiding zijn in het afgelopen jaar nader uitgewerkt en ter besluitvorming aangeboden. Uit die uitwerking volgt ook een geactualiseerd financieel ritme, waarbij de start soms is uitgesteld, maar de opleverdatum nog gelijk is. Na de besluitvorming worden deze middelen doorgeschoven naar de onderzoeks-/realisatiefase of naar een ander jaar. Het budget voor de voorbereidingsfase is dit jaar daarom met € 45,6 miljoen afgeboekt.
De voorbereidingsfase van maritiem materieel is met de eerste suppletoire begroting met € 19,0 miljoen verlaagd. Dit is onder andere te verklaren door een herfasering van de kasreeksen van de projecten Beach Armoured Recovery Vehicle (BARV) en Future Littoral All Terrain Mobility Band Vagn (FLATM BV).
Met de tweede suppletoire begroting zijn de projecten in de voorbereidingsfase met € 26,6 miljoen dit jaar volledig afgeboekt. Dit komt met name door het project Hulpvaartuigen: Vervanging Pelikaan (22,5 miljoen) en nog door een aantal kleine herschikkingen tussen de verschillende fases en over de jaren heen.
Verwerving maritiem materieel - onderzoeksfase
Op de projecten in de onderzoeksfase vindt geen realisatie plaats. Deze middelen worden doorgeschoven naar de realisatiefase of naar een ander jaar. Het budget voor de onderzoeksfase is dit jaar daarom met € 68,7 miljoen volledig afgeboekt.
Met de eerste suppletoire begroting is de realisatie van de uitgaven voor verwerving in onderzoek € 6,4 miljoen lager dan begroot in de ontwerpbegroting. Een belangrijke oorzaak hiervoor is het vertragen van de planning van de te vervangen onderzeeboten. Over de voortgang van de Vervanging van de onderzeeboten is de Tweede Kamer op 1 april 2022 met de brief X-34 225 nr. 35 geïnformeerd. Het resterende deel betreft relatief kleine afwijkingen bij diverse projecten.
Met de tweede suppletoire begroting zijn geen projecten in onderzoek meer gerealiseerd. Daarom is de raming van de uitgaven die horen bij de projecten in deze fase in het geheel verlaagd. Hier betreft het onder andere het project Anti Submarine Warefare Frigate (55,8 miljoen) waarbij het budget is doorgeschoven naar latere jaren.
Verwerving maritiem materieel - realisatiefase
Niet alle materieelprojecten zijn volgens begrotingsplanning uitgevoerd Ondanks de wijziging in begrotingsplanning wordt het budget niet overschreden. In 2022 was sprake van personeelstekorten mede door de krapte op de arbeidsmarkt, verbroken logistieke ketens en grondstoffentekorten post-pandemie en een overspannen wapenmarkt na de inval van Rusland in de Oekraïne met de voortdurende oorlog als gevolg. Daardoor zijn geplande leveringsmomenten of contractvormingen niet altijd behaald. Projecten waarbij als gevolg van andere oorzaken herfaseringen zijn ontstaan, worden specifiek toegelicht in het artikel.
Bij het project Vervanging maritiem surface-to-surface missile (-/- 16,7 miljoen) kan de onderrealisatie worden verklaard doordat het gunningstraject ruim een jaar langer heeft geduurd waardoor de eerst verwachte betaling niet in oktober/november 2022 maar in januari 2023 is gerealiseerd.
Bij het project Verwerving Midlife Upgrade LCU ESSM Block is € 14,3 miljoen minder uitgegeven, doordat de prijs voor de aanschaf van de missiles en cannisters lager is uitgevallen dan begroot.
Het resterende verschil tussen begroting en realisatie is het gevolg van min of meer kleine afwijkingen bij individuele projecten in het totale projectportfolio.
Onderstaand worden alle projecten in realisatie opgenomen met een financiële omvang van meer dan € 100 miljoen conform het DMF 2022. Gelijktijdig met het jaarverslag wordt de DPO-afwijkingsrapportage aan de Kamer aangeboden. Deze rapportage geeft een overzicht van alle materieel-, vastgoed- en IT-projecten van meer dan € 25 miljoen in onderzoek en realisatie, waarbij een significante afwijking is opgetreden ten opzichte van het vorige DPO.
Projecten in realisatie | Projectbudget (DMF 2022) | Gerealiseerde uitgaven t/m 2021 | Verwachte uitgaven in 2022 (DMF 2022) | Gerealiseerde uitgaven in 2022 | Verschil uitgaven 2022 |
|---|---|---|---|---|---|
Vervanging maritiem surface-to-surface missile | 100-250 | Commercieel vertrouwelijk | |||
Vervanging 127 mm kanon Luchtverdedigings- en Commandofregatten | 131,7 | 26,8 | 15,0 | 2,6 | ‒ 12,4 |
Maritime Ballistic Missile Defence (MBMD) | 145,1 | 135,2 | 1,8 | 7,0 | 5,2 |
Verbetering MK48 Torpedo | 208,4 | 111,4 | 20,4 | 0,1 | ‒ 20,4 |
Instandhoudingsprogramma Luchtverdedigings- en Commandofregatten (IP-LCF) | 195,2 | 152,3 | 18,8 | 16,0 | ‒ 2,9 |
Vervanging MK46 Lightweight Torpedo | 227,9 | 14,5 | 23,9 | 14,7 | ‒ 9,2 |
Verwerving Combat Support Ship (CSS) | 380,4 | 151,1 | 107,3 | 102,5 | ‒ 4,8 |
Vervanging mijnenbestrijdingscapaciteit (MCM) | 946,3 | 64,2 | 75,0 | 81,6 | 6,6 |
Vervanging M-fregatten | 1.000-2.500 | Commercieel vertrouwelijk | |||
Vervanging Onderzeeboten | > 2.500 | Commercieel vertrouwelijk | |||
Vervanging Close-in-Weapon System (goalkeeper) | 100-250 | Commercieel vertrouwelijk | |||
Future Littoral All Terrain Mobility (FLATM BV) | 250-1.000 | Commercieel vertrouwelijk | |||
Instandhouding
De instandhoudingsuitgaven van de grootste zeewapensystemen worden weergegeven in onderstaande tabel. De instandhoudingsuitgaven per wapensysteem bevatten de uitgaven van alle defensieonderdelen voor deze wapensystemen. Deze informatie wordt extracomptabel bijgehouden en is niet direct uit de administratie af te leiden. Een optelling van de bedragen in deze tabel sluit daarom niet aan bij de cijfers uit de tabel budgettaire gevolgen van beleid, omdat sprake is van een andere doorsnede van de instandhoudingsuitgaven. In de budgettaire tabel aan het begin van het artikel zijn de uitgaven door de defensieonderdelen aan maritieme instandhouding opgenomen, inclusief uitgaven aan wapensystemen van andere defensieonderdelen en de uitgaven aan kleinere systemen. Deze informatie komt direct uit de administratie.
Wapensysteem | Verwachte uitgaven 2022 (conform DMF 2022) | Gerealiseerde uitgaven 2022 | Verschil |
|---|---|---|---|
Luchtverdedidings- en Commandofregatten (LCF) | 39,2 | 27,6 | ‒ 11,6 |
Onderzeeboten | 26,2 | 26,1 | ‒ 0,1 |
Landing Platform Docks | 20,8 | 19,1 | ‒ 1,7 |
M-fregatten | 9,2 | 5,7 | ‒ 3,5 |
Patrouilleschepen | 12,6 | 10,7 | ‒ 1,9 |
Mijnenbestrijdingsvaartuigen | 11,8 | 8,2 | ‒ 3,6 |
Joint Support Ship | 7,0 | 4,3 | ‒ 2,7 |
Over-/onderprogrammering
Defensie raamt in het begrotingsjaar meer investeringen dan het budget dat daarvoor beschikbaar is. Dit is de overprogrammering. Onzekerheden - denk bijvoorbeeld aan vertragingen en/of onvoorziene omstandigheden - kunnen de geraamde investeringen vertragen. Door meer investeringen te programmeren wordt zoveel als mogelijk getracht te voorkomen dat vertragingen bij individuele projecten leiden tot onderrealisatie van het beschikbare budget. Overprogrammering is zodoende een instrument voor tijdige en doelmatige implementatie van afzonderlijke projecten en budgetten. Omdat niet meer uitgegevan kan worden dan het beschikbare budget, vindt op overprogrammering geen realisatie plaats. De geraamde overprogrammering schuift door naar latere begrotingsjaren.
Ontvangsten
Ten opzichte van de ontwerpbegroting is € 17 miljoen meer ontvangen. De marine heeft in 2022 € 13,4 miljoen meer ontvangen door extra nadruk op de inning. Hierdoor maakt de marine een inhaalslag uit eerdere jaren (bijvoorbeeld ontvangsten in verband met onderhoud aan Portugese M-fregatten en achterstallige verrekeningen). Deze extra ontvangsten zijn aangewend voor de instandhouding van maritiem materieel. Het resterende deel betreft relatief kleine afwijkingen bij diverse ontvangsten.