Figuur 3

Een veiligere samenleving door een doelmatige en effectieve rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding en door versterking van de bestuurlijke aanpak van criminaliteit door de decentrale overheden.

Opsporing en vervolging

De Minister heeft een regisserende rol. Zij is beleidsverantwoordelijk voor het landelijke opsporings- en vervolgingsbeleid en financiert daartoe onder andere het Openbaar Ministerie (OM) en het Nederlands Forensisch Instituut (NFI). Het OM is belast met de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde (Wet op de rechtelijke organisatie). Het voert het gezag over de opsporing door politie en bijzondere opsporingsdiensten, beslist over de vervolging van strafbare feiten en ziet erop toe dat de opgelegde straf naar behoren wordt uitgevoerd.

Veiligheid en lokaal bestuur

Op het gebied van veiligheid en lokaal bestuur heeft de Minister een stimulerende rol. Zij is belast met het ontwikkelen van visie, beleid en samenwerkingsvormen op het terrein van de bestuurlijke aanpak van onveiligheid, ondermijning en criminaliteit.

Inspanningen zijn er op gericht het lokaal bestuur en het bedrijfsleven zo effectief en efficiënt als mogelijk in staat te stellen de veiligheid te vergroten en weerbaar te maken tegen onveiligheid en criminaliteit. Door de (wettelijke) toerusting van de burgemeester ten aanzien van zijn openbare orde taak en het aanpakken van criminaliteit tegen en gefaciliteerd door het bedrijfsleven, onder andere door het bewaken van de bestuurlijke integriteit (Bibob) en de inzet van de Regionale Informatie- en Expertise Centra (RIEC’s). JenV faciliteert en ondersteunt de aanpak van de meest voorkomende vormen van overlast, zoals overlast gerelateerd aan uitgaan, voetbal en evenementen. Dit wordt ingevuld samen met het lokale bestuur, onder andere via structureel overleg met de VNG en gemeenten.

Vervolging en berechting van verdachten van het neerhalen van vlucht MH17

De Minister is verantwoordelijk voor het strafrechtelijke vervolgings- en berechtigingsmechanisme en financiert daarvoor onder andere het Openbaar Ministerie (OM), de rechtspraak en de politie.De vervolging en berechting van de verdachten van het neerhalen van de vlucht MH17 vindt plaats in Nederland onder de Nederlandse wet. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken is eveneens nauw betrokken ten behoeve van deze internationale samenwerking. In 2022 is het strafproces tegen de vier verdachten afgerond – drie verdachten zijn veroordeeld tot levenslange gevangenisstraffen, een verdachte werd vrijgesproken. Het OM noch de verdachten hebben hoger beroep ingesteld. Het strafrechtelijk onderzoek loopt nog.

Met de onderstaande verrichte inspanningen in 2022 is verder gewerkt aan een veiligere samenleving door een doelmatige en effectieve rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding en door versterking van de bestuurlijke aanpak van criminaliteit door de decentrale overheden.

Fraude - Uitvoering van de Wet controle op rechtspersonen

De Minister voor Rechtsbescherming heeft op 14 december 2022 de Tweede Kamer geïnformeerd over de beleidsreactie op het WODC-onderzoek naar de evaluatie van de uitvoering van de Wet controle op rechtspersonen (Wcr)1. Geconcludeerd is dat de dienst Justis een nuttige taak bij de analyse en signalering van risico’s met betrekking tot misbruik van rechtspersonen vervult, waardoor toezichthouders, handhavers en opsporingsinstanties beter in de gelegenheid worden gesteld snel en effectief op te treden, maar ook dat onduidelijk is of de uitvoering, dan wel meerwaarde van de Wcr opweegt tegen de kosten van de uitvoering. Dit geeft aanleiding om te verkennen hoe de toegevoegde waarde van producten verhoogd kan worden, bijvoorbeeld met maatwerk en de mogelijkheid van een financiële bijdrage door afnemers. Daarnaast wordt het Besluit controle op rechtspersonen gewijzigd ten behoeve van zorgfraudebestrijding door de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en de Inspectie voor Gezondheidszorg (IGJ).

Wet wapens en munitie

In het kader van een lopend traject inzake de herziening van de Wet wapens en munitie heeft de Minister van Justitie en Veiligheid bij brief van 16 februari 2022 de Kamer geïnformeerd over het instellen van de Commissie Wet wapens en munitie2, bestaande uit vertegenwoordigers van overheidsorganisaties en externe belanghebbende partijen. Met het instellen van de Commissie Wet wapens en munitie is uitvoering gegeven aan een door de Tweede Kamer aangenomen motie. In de maanden daaropvolgend heeft de Commissie Wet wapens en munitie haar werkzaamheden verricht. De Commissie Wet wapens en munitie heeft eerst een probleem-inventarisatie gemaakt ten aanzien van het functioneren van de Wet wapens en munitie. Vervolgens heeft de Commissie Wet wapens en munitie de mogelijkheden in kaart gebracht op welke wijze de Wet wapens en munitie en onderliggende regelgeving gemoderniseerd kunnen worden. Op 20 december 2022 heeft de Commissie Wet wapens en munitie haar eindrapport, met alle voorstellen en adviezen, aan de Minister van Justitie en Veiligheid aangeboden. Vervolgens heeft de Minister van Justitie en Veiligheid het eindrapport naar de Kamer verzonden3. De Minister van Justitie en Veiligheid informeert in het voorjaar van 2023 de Tweede Kamer over de beleidsreactie op het eindrapport alsmede het plan van aanpak voor het vervolgproces.

Prostitutie

Afgelopen jaar is samen met de branche, de Sekswerkalliantie Destigmatisering (SWAD) en andere ministeries de probleemanalyse geschetst, als opmaat naar een plan van aanpak met concrete voorstellen om de sociale en juridische positie van de sekswerkers te verbeteren. Hierbij hebben we gewerkt aan gezamenlijke voorstellen op de thema’s zakelijke dienstverlening (bankrekening, verzekering, hypotheek), zorg, politie, gemeenten en media en communicatie. Daarnaast is afgelopen jaar ingezet om het stigma op sekswerk te verminderen. JenV steunt de klachtenbalie waar sekswerkers ondersteuning kunnen krijgen bij het indienen van klachten bij instanties. Het platform Ugly Mugs is opgestart en wordt door sekswerkers gebruikt om elkaar te waarschuwen voor gewelddadige klanten.

Indicatoren Unit Landelijke Interceptie

Zoals toegezegd bij brief van 13 november 2007 en daaropvolgend bij brief van 27 mei 2008 worden de jaarlijkse tapstatistieken opgenomen in het Jaarverslag van Justitie en Veiligheid.22

In 2022 werden 31.801 nummers getapt, een stijging van 12,9% ten opzichte van 2021 toen er 28.174 nummers werden getapt. Met een nummer worden niet alleen telefoonnummers bedoeld maar ook IP-adressen en emailadressen.

Het totaal aantal vorderingen gegevensverstrekking steeg met 5,8% van 54.131 naar 57.253. Deze stijging is met name veroorzaakt door de stijging in de categorie ‘historische verkeersgegevens’. Het aantal vorderingen ’verkeersgegevens basisstations is in 2022 namelijk gedaald als ook de ‘historische NAW-bevragingen’. Verder was een daling te zien in het aantal onder ‘verkeersgegevens IP’ gecategoriseerde bevragingen en de ‘historische verkeersgegevens e-mail’. De restcategorie ten slotte, telde ten opzichte van 2021 een stijging van 2,7%.

Binnendringen in geautomatiseerd werk

• • Opsporingsonderzoeken tellen mee in het jaar waarin de aanvangsdatum van het eerste bevel valt. Een bevel dat wordt gegeven op 30/12/2020 en een ingangsperiode heeft voor de uitvoering van de bevoegdheid per 7/1/2021 telt mee voor 2021. Als een zaak in meer dan 1 jaar loopt, telt deze alleen mee in het eerste jaar. Een nieuw geautomatiseerd werk of een nieuwe verdachte in een zaak tellen we in beginsel niet als nieuwe inzet.

• • Zaken waarin gewerkt is voor andere landen in het Koninkrijk tellen niet mee evenals zaken waarin sprake is geweest van een uitgaand rechtshulpverzoek en de uitvoering door een ander dan DIGIT is gedaan.

• • Er wordt gesproken van gebruik van commerciële binnendringsoftware indien daarvan in een opsporingsonderzoek daadwerkelijke gebruik is gemaakt.

• • Bij het aantal licenties telt de aanschaf per jaar in de periode 1 januari tot en met 31 december. De aanschaf is de datum van de factuur van de leverancier(s).

Verplichtingen

Naast de toelichting bij de uitgaveninstrumenten, wordt het verschil met name veroorzaakt door een in 2022 aangegane meerjarig verplichting van € 146 mln. op het gebied van preventie en regionale versterkingprojecten in het kader van aanpak ondermijning.

33.1 Apparaatsuitgaven Openbaar Ministerie

Openbaar Ministerie (OM)

Het OM is de enige instantie in Nederland die een verdachte voor de strafrechter kan brengen, afgezien van de bijzondere procedure die geldt voor ambtsdelicten van Kamerleden en bewindspersonen. Samen met de Rechtspraak is het OM onderdeel van de rechterlijke macht. Het OM zorgt ervoor dat strafbare feiten worden opgespoord en vervolgd. Daarvoor wordt samengewerkt met politie en andere opsporingsdiensten. Het OM is een landelijke organisatie verdeeld over tien arrondissementen. Deze zijn gelijk aan de tien regionale eenheden van de politie. Daarnaast richt het Landelijk Parket zich op de bestrijding van (internationaal) georganiseerde misdaad, bestrijdt het Functioneel Parket criminaliteit op het gebied van milieu, economie en fraude en worden alle beroepen tegen verkeersboetes en eenvoudige misdrijfzaken door het Parket Centrale Verwerking OM (CVOM) behandeld. De zaken waarin hoger beroep wordt aangetekend komen bij een van de vier vestigingen van het ressortsparket. Dit budget is bestemd voor de financiering van de apparaatsuitgaven van het OM.

Het restant betreft het saldo van diverse kleinere mutaties van bij elkaar € 2,2 mln. Daarnaast is er sprake geweest van een onderuitputting van € 21,4 mln. Het betreft extra middelen zoals hierboven zijn genoemd, maar door vertraging niet in 2022 tot een uitgave hebben geleid. Het betreft met name € 10 mln. aan ICT-uitgaven en bijna € 5 mln. aan loonbijstelling die samenhangt met de (nieuwe) cao rechterlijke macht waarover nog geen akkoord is gesloten.

Het OM heeft de hieronder genoemde productie gerealiseerd.

In het jaarbericht van het OM zal meer gedetailleerd worden ingegaan op de diverse ontwikkelingen binnen het OM in 2022.

33.2 Bestuur, Informatie en Technologie

Bijdragen medeoverheden

Regionale Informatie en Expertise Centra / Landelijk Informatie en Expertise Centrum (RIEC's/LIEC)

Voor een structurele aanpakvan georganiseerde ondermijnende criminaliteit zijn er 10 RIEC's en een LIEC. De RIEC’s ontwikkelen en ondersteunen regionaal bestuurlijke interventies en combineren die zo mogelijkmet een fiscale en strafrechtelijke aanpak.Binnen de RIEC’s wordt samengewerkt tussen gemeenten,politie, Openbaar Ministerie, Belastingdienst en andere partners. Het LIEC is een shared service center voor de RIEC’s en verant­woordelijk voor het beheer van een RIEC-informatiesysteem en heeft tot doelhet zoveel mogelijkstroomlijnen van de werkwijzen van de RIEC’sen het ondersteunen van de onderlinge afstemming. De RIEC’s nemen een steeds grotere rol in binnen de aanpak. In 2022 is daarom de structurele bijdrage aan de RIEC’s nagenoeg verdubbeld en ontvingen de 10 RIEC’s ieder structureel € 1,775 mln. Hiermee zijn de RIEC’s in staat een belangrijke bijdrage te leveren aan de aanpak van ondermijnende criminaliteit. Dit doen de RIEC’s onder andere door het ontwikkelen, onderhouden en delen van integrale kennis en expertise met partners en het vergroten van de bewustwording en (bestuurlijke) weerbaarheid bij partners.

Uitstapprogramma prostituees

Sekswerkers die de seksbranche willen verlaten kunnen ondersteuning krijgen van een uitstapprogramma dat zorgt voor begeleiding naar ander werk of andere dagbesteding. Hiervoor is afgelopen jaar € 4 mln. beschikbaar gesteld. Dit budget is via een decentralisatie-uitkering aan 18 aangewezen DUUP-gemeenten uitgekeerd. Sinds 1 januari 2021 is dit een structurele regeling met structurele financieringssystematiek. Het budget op de JenV begroting is bedoeld voor het (laten)ontwikkelen en (laten) uitvoeren van regionale uitstapprogramma’s.

De afspraak in het coalitieakkoord dat deelnemers van uitstapprogramma’s desgewenst een urgentieverklaring kunnen krijgen op afstand van hun oude omgeving, wordt in samenwerking met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties uitgewerkt via het programma Een thuis voor iedereen. Sekswerkers die willen stoppen worden opgenomen in de met voorrang te huisvesten groepen in het wetsvoorstel versterking regie op de volkshuisvesting (Wvrv). Dit wetsvoorstel gaat naar verwachting begin 2023 in consultatie.

Subsidies

Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV)

Het CCV heeft een subsidie ontvangen en daarmee kennis en instrumenten ontwikkeld op het terrein van criminaliteitspreventie en veiligheid, gericht op integrale aanpak door samenwerking tussen zowel publieke als private organisaties. Via onder andere bijeenkomsten, publicaties, instrumenten en de website heeft het CCV professionals op het gebied van criminaliteitspreventie en veiligheid in 2022 ondersteund.

Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO)

In 2022 is in samenwerking met ondernemers, gemeente, politie en brandweer gewerkt aan de veiligheid van bedrijventerreinen, winkelgebieden en het agrarisch buitengebied. Indien in samenwerking tussen voorgenoemde partijen structurele maatregelen worden genomen resulteert dat in een KVO certificaat. Het regionale Platform Veilig Ondernemen zorgt voor procesbegeleiding.

33.3 Opsporing en vervolging

Bijdragen agentschappen

Nederlands Forensisch Instituut (NFI)

Het NFI draagt bij aan het bestrijden van criminaliteit door een effectief en doelmatig instrumentarium van opsporing en vervolging door middel van het leveren van kwalitatief hoogstaand forensisch onderzoek aan de partners in de strafrechtketen. De drie kernproducten daarbij zijn het uitvoeren van onderzoek op overwegend technisch, medisch-biologisch en natuurwetenschappelijk terrein, het doen van onderzoek naar nieuwe methoden en technieken en het overdragen van kennis op het gebied van forensisch en wetenschappelijk onderzoek.Ten opzichte van de begroting 2022 is een bedrag van € 19 mln. toegevoegd. Dit bedrag bestaat uit enkele technische mutaties zoals de toegekende loon- en prijsbijstelling (€ 2,6 mln.), maar ook uit toevoegingen vanwege de gestegen productie (€ 2,6 mln.) en voor de update van DNA-profielen (€ 3,3 mln.). Andere grote mutaties betreffen de kosten voor de uitvoering van bloedonderzoeken (€ 2,2 mln.) en voor legacy-trajecten en een toekomstvaste IV (€ 2,8 mln.). Enkele verhogingen van het budget zijn gerelateerd aan Ondermijningstrajecten (€ 1,9 mln.) en aan keteneffecten bij nieuwe wetgeving (€ 1,0 mln.). De laatste wat grotere post betreft de middelen die bij Prinsjesdag zijn toegekend voor de bijzondere opsporingsdiensten (€ 1,3 mln.). Het restant van ruim 1 mln. bestaat uit een veelheid van kleine posten ten dele van technische aard. 

De Justitiële Informatiedienst (Justid)

Justid opereert met ingang van 2022 als agentschap binnen JenV, daar waar het in voorgaande jaren administratief onderdeel uitmaakte van het bestuursdepartement. De dienst beheert onder meer informatie over vingerafdrukken, de gezinssituatie, een strafverleden of de geldigheid van een verblijfsvergunning, detentie-informatie voor slachtoffers en burgemeesters wanneer een dader weer vrijkomt.De extra middelen die in 2022 aan het budget van Justid zijn toegevoegd hebben onder andere voor € 5,1 mln. betrekking op het uitvoeren van wettelijke taken, het beheren, exploiteren en (door)ontwikkelen van ketenvoorzieningen, naast een bijdrage van € 8 mln. voor de vervangen legacy en toekomstvast maken van de Informatievoorziening.

Bijdragen aan medeoverheden

BES Caribisch deel van het Koninkrijk

De periode na de staatkundige hervorming heeft zich gekenmerkt door het steeds verder vormgeven aan de inrichting van de BES-eilanden. Een goede inrichting van de Rechtspraak en het Openbaar Ministerie blijft onverminderd van belang om de huidige inrichting te behouden en te blijven ontwikkelen. Vanuit Europees Nederland wordt gestimuleerd dat het aantal rechters zowel kwantitatief als kwalitatief op goed niveau blijft. Ook zal er zorg voor worden gedragen dat de staande magistratuur van het OM BES op sterkte blijft. De Raad voor de Rechtshandhaving wordt zodanig geëquipeerd dat er een goede bijdrage is gedaan voor het doen van voldoende en gekwalificeerde onderzoeken. Ten aanzien van de kosteloze rechtsbijstand voor onvermogenden zijn op de BES-eilanden laagdrempelige voorzieningen voor juridische bijstand gecreëerd in de vorm van Juridische Loketten.

Van het ministerie van BZK heeft JenV in 2022 € 3 mln. ontvangen voor de bestrijding van ondermijning in Caribisch Nederland. Het budget wordt vervolgens ter beschikking gesteld aan het Gemeenschappelijk Hof, het Parket Procureur Generaal en het OM Aruba. Dit bedrag is deels opgenomen in eindejaarsmarge 2022 en komt tot uitkering in 2023.

Financial Intelligence Unit Nederland (FIU-Nederland)

In het kader van het voorkomen en opsporen van witwassen, de onderliggende basisdelicten en terrorismefinanciering ontvangt de FIU-Nederland op grond van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) meldingen over ongebruikelijke transacties van meldingsplichtige instellingen zoals banken, geldtransactiekantoren en notarissen. FIU-Nederland analyseert de ongebruikelijke transacties en kan besluiten deze verdacht te verklaren en alsdan te verstrekken aan diverse (bijzondere) opsporingsdiensten en inlichtingen- en veiligheidsdiensten.

Aanpak ondermijning

De aanpak van georganiseerde, ondermijnende criminaliteit is de afgelopen jaren fors verbreed: van een regionale versterkingsbeweging waarbij per regio projecten werden opgezet in combinatie met een wetgevingsagenda, naar een gezamenlijke samenhangende aanpak die ervoor moet zorgen dat de georganiseerde criminaliteit van alle kanten wordt ingesloten. Voorkomen, verstoren van het verdienmodel en het doorbreken van criminele machtsstructuren, bestraffen en beschermen zijn de hoofdlijnen van deze aanpak.

Voor de aanpak van georganiseerde, ondermijnende criminaliteit was in 2022 € 592 mln. beschikbaar. Dit bedrag is beschikbaar gesteld vanuit het regeerakkoord 2017 € 10 mln. (versterking ondermijning), de ontwerpbegroting 2019 € 2 mln. (incidentele bijdrage Afpakken) de voorjaarsnota 2020 € 164 mln. euro (breed offensief tegen ondermijnende criminaliteit), de ontwerpbegroting 2022 € 373 mln. (Prinsjesdagmiddelen 2021) en overige middelen (onder andere loon- en prijsbijstelling) € 43 mln.

Het bedrag van € 592 mln. is verdeeld naar de hoofdlijnen in de aanpak van georganiseerde ondermijnende criminaliteit. In 2022 is € 469 mln. budgettair beschikbaar gesteld aan partners waaronder de politie, het Openbaar Ministerie, de Rechtspraak, het gevangeniswezen, Defensie, de KMar, de Belastingdienst/FIOD en de douane. De partners verantwoorden zich hierover via de reguliere rapportagelijnen, waardoor deze realisatie zichtbaar is bij de partners en niet in bovenstaande tabel.

De realisatie van DG Ondermijning betreft met name middelen die via een bijdrage zijn verstrekt aan gemeenten en Regionale Informatie en Expertise Centra (RIEC’s). Voor preventie is € 36 mln. euro aan gemeenten en betrokken organisaties verstrekt. Voor de logistieke knooppunten is € 12,5 mln. beschikbaar gesteld aan gemeenten en RIEC’s en tenslotte is € 34 mln. aan de 10 RIEC’s verstrekt voor de regionale versterkingsprojecten.

Overige opsporing en vervolging

Dit betreffen onder andere bijdragen voor vergoeding voor de verstrekking van persoonsgegevens van Telecomproviders aan het CIOT (Centraal Informatiepunt Onderzoek Telecommunicatie), Internationale- en Europese arrestatiebevelen, de bestrijding van mensenhandel op de Nederlandse Antillen, de Nationaal Rapporteur Mensenhandel, het tegengaan van misbruik van rechtspersonen, het passagiersnamen register systeem (PNR) en de Veiligheidsmonitor.

Het verschil tussen de stand begroting en de realisatie van € 9,7 mln. is mede een gevolg van de overboeking van 6,9 mln. voor onder andere Categorale Opvang Slachtoffers Mensenhandel (COSM), de vergoedingen voor verstrekking van persoonsgegevens van Telecomproviders, de Nationaal Rapporteur Mensenhandel, een bijdrage e-screener, DGO (UBO, verwijsportaal), de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding en het garantiefonds faillissementscuratoren. Een deel van het budget is niet besteed als bijdrage maar als subsidie (€ 0,7 mln.) of opdracht (€ 0,2 mln.). Daarnaast zijn een aantal bijzondere bijdragen aan de politie niet tot besteding gekomen en is er een onderbesteding geweest als gevolg van onder andere corona waardoor activiteiten niet zijn uitgevoerd dan wel vertraagd.

Subsidies

Overige subsidies

Bij de overige subsidies zijn in 2022 onder andere extra middelen toegevoegd (€ 3,5 mln.) ten behoeve van extra aandacht voor de slachtoffers van seksuele misdrijven die online plaatsvinden.

Opdrachten

Schadeloosstellingen

Het betreft de budgetten voor schadeloosstellingen buiten de strafrechtelijke keten, zoals vergoedingen vanwege onrechtmatige vreemdelingenbewaring en in het geval van bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (BOPZ). Daarnaast kunnen ook vergoedingen worden verstrekt voor bijvoorbeeld juridische bijstand of schadevergoedingen voor gemaakte proceskosten. JenV kan nauwelijks sturen op deze uitgaven, daarom is er sprake van een openeinde regeling.

Keten Informatie Voorziening (KIV)

Keteninformatievoorziening heeft als doel de ondersteuning van de informatie-uitwisseling in de strafrechtketen. In dit kader worden bijv. ketenvoorzieningen in opdracht van DGRR beheerd en (door)ontwikkeld bij de Justitiele Informatiedienst en wordt een bijdrage geleverd aan de totstandkoming van de architectuur voor de IV in de strafrechtketen. Daarnaast wordt er ook beleidsmatig gekeken naar de kaders voor informatie-uitwisseling en de uitvoerbaarheid daarvan, bijv. d.m.v. de herziening van de Wet politiegegevens en de Wet justitiele en strafvorderlijke gegevens, en in het programma Identiteitsvaststelling op orde.

Onrechtmatige Detentie

Ten laste van dit budget worden de vergoedingen verantwoord aan ex-justitiabelen waarvan is vastgesteld dat recht is ontstaan op een vergoeding. Over het algemeen worden deze vergoedingen vastgesteld door de rechter.

Gerechtskosten OM

Ten laste van dit budget worden de uitgaven gebracht die betrekking hebben op deskundigen en tolken en vertalers, die een bijdrage leveren aan het strafproces en worden bekostigd in overeenstemming met het Besluit tarieven in strafzaken.

Verkeershandhaving Openbaar Ministerie

Het OM voert het programma verkeershandhaving uit. Uit dit budget worden de uitgaven voor dit programma gedaan, niet zijnde bijdragen aan ZBO of agentschap, bijvoorbeeld trajectcontrolesystemen en digitale flitspalen. De uitgaven zijn ruim € 11,1 mln. lager uitgevallen dan oorspronkelijk was geraamd. Dit is grotendeels door een herschikking van de beschikbare middelen over de jaren heen (kasschuif).

Afpakken

Het afpakken van crimineel vermogen is een prioriteit van het kabinet en het stuurt met het ketenprogramma afpakken dan ook op ambitieuze doelstellingen. Het Openbaar Ministerie zet in het kader van de strafrechtelijke vervolging onder meer in op ontnemingsvorderingen van wederrechtelijk verkregen voordeel, verbeurdverklaringen en ontnemingen als onderdeel van een transactie. De beschikbare gestelde middelen in de oorspronkelijke begroting zijn in de loop van het jaar via budgetoverheveling uitgezet naar organisaties die actief zijn op het terrein van afpakken zoals het FIOD en het Openbaar Ministerie.

Bewaring, verkoop en vernietiging in beslag genomen goederen

De Minister van Financiën is volgens de Comptabiliteitswet verantwoordelijk voor het beheer van het overtollige materieel bij het Rijk. Domeinen Roerende Zaken is belast met de bewaring, verkoop en vernietiging van strafrechtelijk inbeslaggenomen voorwerpen en beheert daarnaast de overtollige Rijksgoederen. Deze kosten vielen in 2022 iets hoger uit (€ 0,8 mln.) dan begroot.

Overige opdrachten

Het verschil tussen de begroting en de realisatie is € 47,9 mln. Dit betreffen voornamelijk de middelen voor de digitalisering strafrechtketen. Deze zijn overgeboekt naar andere onderdelen (bijvoorbeeld de politie en het OM) waar ze tot besteding zijn gekomen.

Garanties

Faillissementscuratoren

Deze regeling voorziet er in dat curatoren in faillissementen bij ontoereikendheid van de boedel een voorschot kunnen verkrijgen ter dekking van de kosten om een rechtsvordering in te stellen tegen bestuurders van de rechtspersoon bij onbehoorlijk bestuur of een voorafgaand (verhaals)onderzoek naar de mogelijkheden daartoe. Tevens stelt het de curatoren in faillissementen in staat om een procedure te kunnen beginnen om activa terug te halen voor de boedel om zo benadeling van de crediteuren zoveel mogelijk te beperken

De garantstellingsregeling curatoren (GSR) voorziet erin dat curatoren in faillissementen bij ontoereikendheid van de boedel de Minister een garantiestelling kunnen vragen ter dekking van de kosten om een rechtsvordering in te kunnen stellen tegen bestuurders van de rechtspersoon in geval van vermoedelijk «kennelijk onbehoorlijk bestuur» Dit stelt curatoren in faillissementen in staat om een procedure te beginnen teneinde de ver vreemde activa weer terug te laten vloeien in de boedel om benadeling van de crediteuren zoveel mogelijk te beperken. Naar aanleiding van de evaluatie van de GSR wordt de garantstellingsregeling herzien. Dit met het oog om de uitvoerbaarheid en effectiviteit te verbeteren en de regeling in overeenstemming te brengen met het Rijkskader voor risicoregelingen. De GSR is conjunctuurgevoelig. Het aantal faillissementen is in 2022 lager dan gemiddeld vanwege de steunmaatregelen inzake Covid-19. Dit heeft tot gevolg dat er daarom ook minder Garantstellingen zijn aangevraagd.

33.4 Vervolging en berechting MH17-verdachten

In juni 2019 hebben de landen wiens opsporingsautoriteiten samenwerken in het Joint Investigation Team (JIT) – Australië, België, Maleisië, Oekraïne en Nederland – meegedeeld dat het Nederlands OM vier verdachten gaat vervolgen voor hun rol in het neerhalen van vlucht MH17. Het strafproces tegen deze vier verdachten ging op 9 maart 2020 van start en op 17 november 2022 heeft de rechtbank uitspraak gedaan: drie verdachten zijn veroordeeld, een verachte is vrijgesproken. De rechtbank Den Haag behandelde de strafzaak en hield zitting op de extra beveiligde rechtbank van het Justitieel Complex Schiphol. Hoewel de strafzaak tegen de vier verdachten is afgerond, loopt het strafrechtelijk onderzoek van het JIT nog wel.De JIT-landen hebben hun politieke en financiële steun uitgesproken en begin 2019 hebben vertegenwoordigers van de JIT-landen een Financieel MOU ondertekend. Nederland draagt zelf de reguliere kosten voor getuigenbescherming, rechtspraak en het Openbaar Ministerie. De overige kosten en dan met name de kosten die gerelateerd zijn aan het internationale karakter van deze zaak worden door de JIT-landen gezamenlijk gedeeld. De declaraties van de Raad voor de rechtspraak en het OM met betrekking tot het MH17 proces vielen lager uit dan verwacht, dit is mede te verklaren door de corona omstandigheden. Conform afspraak zullen de niet bestede middelen beschikbaar blijven voor vervolging en berechting MH17.

Ontvangsten

Boeten en Transacties (B&T)

Ten opzichte van de begroting doet zich een lagere opbrengst voor van € 101 mln. Dit is het resultaat van lagere realisaties op alle onderliggende categorieën, te weten: wet administratiefrechtelijke handhaving verkeersvoorschriften (WAHV), transacties, strafbeschikkingen en geldboetevonnissen. De algeheel lagere realisatie is te verklaren door de kleinere verkeersstromen wegens de restanten van Covid-19, de dalende koopkracht, alsmede de hogere brandstofprijzen. De mee- en tegenvallers bij de Boeten en Transacties vloeien naar de algemene middelen van de Rijksbegroting.

Afpakken

Het afpakken van crimineel vermogen is een prioriteit van het kabinet en het stuurt met het ketenprogramma afpakken dan ook op ambitieuze doelstellingen. Het Openbaar Ministerie zet in het kader van de strafrechtelijke vervolging onder meer in op ontnemingsvorderingen van wederrechtelijk verkregen voordeel, verbeurdverklaringen en ontnemingen als onderdeel van een transactie. In 2022 is in totaal een afpakbedrag ontvangen van € 106,2 mln. Ten opzichte van de begroting is de realisatie € 278,2 mln. lager uitgevallen, vanwege het uitblijven van een grote afpakopbrengst/schikking.