De Tweede Kamer verzoekt het Kabinet om bij de verantwoording over het jaar 2023 aandacht te besteden aan resultaatbereik in relatie tot onderuitputting, als gevolg van bijvoorbeeld arbeidskrapte. In deze bijlage wordt de totale onderuitputting gepresenteerd. Daarbij worden de grootste en/of belangrijkste meevallende realisaties apart toegelicht. De overige meevallende realisaties worden in de post «overige maatregelen en tegenvallers» toegelicht.

Toelichting

GroningenIn totaal is er voor artikel 5, een veilig Groningen met perspectief, € 983 mln minder gerealiseerd dan geraamd bij de extra suppletoire begroting van Prinsjesdag. De voornaamste reden is dat er € 410 mln minder is gerealiseerd bij de versterkingsoperatie voor het financieel instrument opdrachten. Bij Najaarsnota is een neerwaartse bijstelling gedaan van € 240 mln, omdat de bij voorjaarsnota verwachte hogere realisatie niet haalbaar is bleek. Ten opzichte van de verwachting bij de najaarsnota is de NCG relatief hogere versterkingsverplichtingen aangegaan. De lagere realisatie op de uitgaven komt met name doordat de aangegane verplichtingen voor de versterkingsoperatie onder regie NCG niet direct leiden tot kasuitgaven, die volgen gemiddeld na 1 jaar. De doelstelling voor 2023 is gehaald. Daarnaast is er € 129 mln afgeboekt voor vergoeding fysieke schade. Door wijzigingen in de schadeafhandeling en door uitwerking van de PEGA-maatregelen is niet het volledige budget besteed. In afwachting van de uitwerking van de PEGA-maatregelen hadden bewoners de mogelijkheid gekregen hun schademelding te pauzeren. De schadevergoedingen worden via een wettelijke heffing op de NAM verhaald. Tot slot is er € 143 mln minder uitgegeven aan clustering en gebiedsfonds. Er is minder gerealiseerd dan verwacht, omdat er door de medeoverheden in 2023 minder aanvragen zijn gedaan dan verwacht voor deze uitgaven.

SDE- domein Binnen het SDE- domein is er in totaal € 753 mln afgeboekt. De belangrijkste oorzaak is dat de hoge energieprijzen geleid hebben tot veel lagere subsidievoorschotten. En ook bij de SDE+-regeling zijn terugbetalingen op te hoge voorschotten die subsidieontvangers hebben ontvangen verrekend met de in 2022 verstrekte voorschotten. Daarnaast is een groot deel van dit bedrag € 730 mln voor nadeelcompensatie voor het intrekken van de productiebeperking. De uitbetaling wacht nog op beoordeling van een Commissie of er sprake is staatssteun of niet. Dit bedrag komt nog tot uitbetaling. Het volledige bedrag van de onderuitputting is in de reserve duurzame energie en klimaattransitie gestort.

NGF projecten Deze onderuitputting is voor de NGF- projecten op de EZK- begroting die niet volledig tot uitputting zijn gekomen. Er is voor het project Groenvermogen € 285 mln aan onderuitputting geboekt. Dit is ontstaan als gevolg van een vertraging in de uitvoering. Daarnaast is voor het project Circulaire Plastics een bedrag van € 70 mln afgeboekt. Ook voor dit project is er sprake van vertraging in de uitvoering, verschillende (deel)projecten zullen naar verwachting pas in 2024 tot uitvoering komen. Tot slot zijn er veel kleinere bedragen afgeboekt voor NGF projecten. Deze middelen zullen in het voorjaar 2024 weer worden opgevraagd doormiddel van de 100% eindejaarsmarge.

KlimaatfondsIn totaal is € 422 mln aan Klimaatfondsmiddelen van de EZK- begroting afgeboekt. Deze middelen worden in het voorjaar opgevraagd doormiddel van de 100% eindejaarsmarge. Voor de Warmtenetten investeringssubsidie is er € 128 mln afgeboekt, dit komt doordat de betalingen op de beschikkingen in 2023 pas in 2024 plaatsvinden. Daarnaast is er voor de ISDE € 53 mln onderuitputting geboekt, dit is de zekerheidsmarge die wordt gehanteerd. Dit is de marge die wordt gehanteerd bij de aan te houden kasmiddelen op de begroting omdat op voorhand niet met zekerheid is te bepalen hoeveel aanvragen er bij de openstelling van de ISDE regeling zullen worden ingediend en hoeveel daarvan in het kalenderjaar zelf worden uitbetaald en welk gedeelte net over de jaargrens schuift en aan het begin van het volgende jaar worden uitbetaald.

EnergiemaatregelenIn 2023 zijn er middelen voor energiemaatregelen toegevoegd aan de EZK- begroting. Aan het einde van het jaar bleek er voor de Tegemoetkoming Energiekosten (TEK) minder middelen nodig te zijn dan geraamd. Er zijn minder aanvragen geweest dan verwacht. Daarnaast is er voor het tijdelijk prijsplafond 2023 € 129,5 mln afgeboekt.

ToekomstfondsOp artikel 3 is € 267 mln minder gerealiseerd dan verwacht bij de Ontwerpbegroting. Bij vrijwel alle regelingen binnen artikel 3 is sprake van onderuitputting. De regelingen waarbij de realisatie het meest afwijkt, zijn Fund to Fund, Risicokapitaal SEED en Onco Research. De ontvangsten op de fondsen worden door de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen opnieuw ingezet, waardoor er geen aanspraak wordt gemaakt op de € 71 mln op de EZK-begroting. Er is € 39 mln minder gerealiseerd op de regeling Risicokapitaal SEED. De reden hiervoor is dat de SEED uitgaven de afgelopen jaren vertraagd zijn en minder besteed is dan verwacht. Tot slot is voor Economische Veiligheid €50 mln afgeboekt. In de zomer van 2023 is besloten € 100 mln te alloceren voor de Economische Veiligheidsfaciliteit. Deze is nader verdeeld in € 50 mln voor 2023 en € 50 mln voor 2024. De uitwerking van de faciliteit was in 2023 nog niet afgerond, waardoor de eerste tranche van € 50 mln nog niet overgemaakt is naar InvestNL. Dit bedrag wordt opgevraagd in de voorjaarsnota om in 2024 alsnog over te maken aan InvestNL.

Uitvoeringskosten medeoverhedenEr is voor de uitvoeringskosten medeoverheden € 35 mln onderuitputting afgeboekt. De reden hiervoor is dat de uitgekeerde LPO nog niet is uitgekeerd aan de medeoverheden omdat er nog aanvullende plannen moeten komen.

PPS toeslagDoor het karakter van de open einde regeling is het lastig om bij te sturen op prognoses. De TKI's hebben in de laatste maanden van 2023 minder bevoorschotting gevraagd dan eerder geprognotiseerd was. Dit komt mogelijk door de herzieningen in de regeling; en het overgangsjaar waarbij het e.e.a. wijzigt bij de verschillende TKI’s.

Diverse ontvangsten artikel 4Op de instrumenten binnen het SDE-domein is € 34 mln meer ontvangen aan eerder uitgekeerde subsidievoorschotten die teruggestort zijn. De energieprijzen waren in 2023 zo hoog dat de meeste subsidieontvangers van de SDE, SDE+ en SDE++ geen recht hadden op deze voorschotten en ze hebben deze daarom teruggestort naar EZK. De extra ontvangsten zijn in de reserve duurzame energie gestort.

Voedingsartikel 6 Nationaal GroeifondsDit bedrag betreft de middelen die nog op de fonds niet tot besteding zijn gekomen. Het gaat hier om € 10 mln. Deze middelen worden via de 100% eindejaarsmarge meegenomen naar 2024.

Overige maatregelen en tegenvallersIn dit bedrag worden de andere afboekingen van onderuitputting gebundeld. Dit betekent dat ook de tegenvallers die er op de begroting hebben plaatsgevonden in dit bedrag zitten. De grootste tegenvaller op de begroting is de ontvangsten van de NAM, namelijk € 1,9 mld. De reden hiervoor is dat de NAM niet de gehele factuur betaald, maar 60%. Daarnaast heeft er bij de ontvangsten Mijnbouwwet een tegenvallers plaatsgevonden. Dit is ontstaan door een afwijking in de rapportage die we van de Belastingdienst hebben ontvangen en die als basis wordt gebruikt voor de raming.