De zorg voor verzetsdeelnemers en oorlogsgetroffenen uit de Tweede Wereldoorlog (WO II) is geborgd en mensen beseffen, mede op basis van de gebeurtenissen uit WO II, wat het betekent om in vrijheid te kunnen leven.

De minister is verantwoordelijk voor de continuïteit, kwaliteit, effectiviteit en toekomstgerichtheid van specifieke zorg en het stelsel van pensioenen en uitkeringen voor verzetsdeelnemers en oorlogsgetroffenen WO II. Het is belangrijk om de herinnering aan WO II levend te houden en te borgen dat blijvend betekenis kan worden gegeven aan het verhaal.

De minister is verantwoordelijk voor:

Stimuleren: van het blijvend betekenis laten houden aan de herinnering aan WO II87.

Financieren: van begeleidende instellingen voor maatschappelijk werk en sociale dienstverlening aan erkende deelnemers aan het voormalig verzet en oorlogsgetroffenen en van instellingen die de herinnering aan de WO II levend houden.

Regisseren: het in stand houden en ondersteunen van een infrastructuur die het mogelijk maakt de zorg- en dienstverlening aan verzetsdeelnemers en oorlogsgetroffenen WO II te garanderen en de herinnering aan WO II blijvend betekenis te laten houden en het actueel houden van de wet- en regelgeving voor verzetsdeelnemers en oorlogsgetroffenen WO II.

Uitvoeren: opdrachtgever en toezichthouder van diverse ZBO’s en het Nationaal Comité 4 en 5 mei.

In 2023 stond het verder verankeren en levend houden van het verhaal over de Tweede Wereldoorlog in de Nederlandse samenleving centraal. Ook in 2023 is nader invulling gegeven aan de digitalisering van het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) zodat het toegankelijk wordt gemaakt voor het brede publiek. In het CABR bevinden zich dossiers van zo'n 300.000 personen die verdacht werden van collaboratie met de Duitsers. Per week zijn gemiddeld 152.000 scans gedigitaliseerd. Vervolgens is met kunstmatige intelligentie alles digitaal leesbaar en doorzoekbaar gemaakt. Om de documenten beter te begrijpen zijn ze verrijkt met achtergrondinformatie. Vanaf 2025 wordt het CABR openbaar. 

Op 1 januari 2023 is het «Convenant Vindbaar en toereikend aanbod van ondersteuning voor de tweede generatie oorlogsgetroffenen» in werking getreden88. Via dit convenant komen kinderen van oorlogsgetroffenen die kampen met psychosociale problematiek die mede veroorzaakt is door de Tweede Wereldoorlog in aanmerking voor specifieke sociale dienstverlening en specifiek maatschappelijk werk. De organisaties die deze dienstverlening verstrekken, hebben gedurende het jaar verschillende bijeenkomsten gehouden om de doelgroep te bereiken, te informeren en te activeren. Daarnaast is gekeken hoe de vindbaarheid van hun digitale en telefonische loketten verbeterd kan worden en wat de aard is van de hulpvragen die zij ontvangen. Mede door de ondertekening van het convenant heeft de samenwerking tussen deze organisaties een impuls gekregen. Kinderen van collaborateurs vallen niet onder de doelgroep van het convenant. Zij kunnen als gevolg van de keuzes van hun ouders en de behandeling en uitsluiting van collaborateurs en hun kinderen na afloop van de Tweede Wereldoorlog, eveneens kampen met psychosociale problematiek. Om deze problematiek te ondervangen wordt het project «Doorwerking van collaboratie» gefinancierd.

In juli 2023 volgde de beleidsreactie op het rapport «Deel en Verbind – Nederland, Nederlands-Indië, Indonesië» van de Commissie Versterking kennis geschiedenis voormalig Nederlands-Indië die in februari 2023 werd gepubliceerd89. Voor het versterken van de kennis over de geschiedenis van Nederlands-Indië/Indonesië wordt aangesloten bij hetgeen in gang is gezet met het beleid van de collectieve erkenning van de Indische, Molukse, Papoea en Chinees-Indonesische gemeenschappen in Nederland met aandacht voor meerstemmigheid en gericht op duurzame resultaten. Met betrokken veldpartijen is uitvoering gegeven aan de aanbevelingen die uit het rapport naar voren komen. Zo is er een projectplan geschreven voor het ontwikkelen van een dynamisch digitaal platform en wordt gewerkt aan het versterken van de gastlessen op scholen.

In het voorjaar van 2021 is in intensieve samenspraak met de belangrijkste organisaties uit de Tweede Wereldoorlogssector, een traject ingezet voor een gedeeltelijke herstructurering van deze sector. Dit heeft in 2023 geleid tot oprichting van de stichting W02NET. Een organisatie die overstijgend aan de bestaande instellingen werkt, met als specifieke aandachtsgebieden kwaliteitsborging, het stimuleren van digitalisering en innovatie op educatief en museaal terrein, en kennisoverdracht en samenwerking binnen de sector WOII.

1. De zorg- en dienstverlening aan verzetsdeelnemers en oorlogsgetroffenen WOII en de herinnering aan WO II

Subsidies

Nationaal Comité

De realisatie van subsidies Nationaal Comité is € 2,9 miljoen hoger dan in de begroting is opgenomen. Dit wordt veroorzaakt doordat de uitgaven voor de collectieve erkenning aan de Indisch Molukse Gemeenschap van ongeveer € 2,9 miljoen zijn opgenomen onder de post subsidies Nationaal Comité. Het budget voor de collectieve erkenning aan de Indisch Molukse Gemeenschap stond in de begroting opgenomen onder subsidies overige.

Overige Subsidies

De realisatie van subsidies overig is € 6,9 miljoen lager dan in de begroting is opgenomen. Dit wordt veroorzaakt doordat de uitgaven voor de collectieve erkenning aan de Indisch Molukse Gemeenschap van ongeveer € 2,9 miljoen zijn opgenomen zijn onder de post subsidies Nationaal Comité. Bij de 1e suppletoire begroting is € 1,2 miljoen overgeboekt naar het ministerie van OCW voor het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging. Daarnaast is er € 1,8 miljoen van 2023 naar 2024, 2025 en 2026 overgeheveld voor de impuls collectieve erkenning.

2. Pensioenen en uitkeringen voor verzetsdeelnemers en oorlogsgetroffenen WOII

Inkomensoverdrachten

De realisatie van de uitkeringen is € 17,4 miljoen hoger als gevolg van de verhoging van het minimumloon in 2023. De oorlogspensioenen op grond van de wetten en regelingen Verzetsdeelnemers & Oorlogsgetroffenen zijn gekoppeld aan het minimumloon, waardoor de SVB meer budget nodig heeft gehad om de uitkeringen te bekostigen.

Bijdragen aan ZBO's/RWT's

Prestatie-indicator: percentage eerste aanvragen dat door de Pensioen- en Uitkeringsraad (PUR) en de Sociale Verzekeringsbank (SVB) binnen de (verlengde) wettelijke termijn is afgehandeld op grond van de Managementinformatie/Dashboard Kritische Prestatie Indicatoren 3e tertaal 2023 van de SVB en de bijbehorende Notitie over dit Dashboard.