Doel en beschrijving: De Innovatievouchers zijn in 2004 geïntroduceerd. De IPC’s zijn in 2005 als pilot gestart. De afgelopen jaren is met beide instrumenten veel ervaring opgedaan.

Omdat er veel vraag is naar beide instrumenten en sprake is van een gedeeltelijke overlap in doelstelling en doelgroep, wordt bezien of beide instrumenten worden samengevoegd tot één nieuw voucherinstrument. De doelstelling van het nieuwe instrument – het stimuleren van het MKB om te innoveren, door gebruik te maken van de kennis van kennisinstellingen en door meer onderling samen te werken – blijft daarbij gelijk. Ook belangrijke eigenschappen als de laagdrempeligheid en de beperkte verkrijgingskosten zullen worden gehandhaafd. Idee is ook dat Syntens een grotere rol zal gaan vervullen en ook branche-organisaties gestimuleerd zullen worden een functie te vervullen in de verbetering van wisselwerking tussen kennisinstellingen en MKB-bedrijven, zowel nationaal als internationaal.

Voornaamste acties in 2011:

• • Introductie van de nieuwe regeling;

• • Het doorvoeren van verbeteringen in efficiëntie en effectiviteit (o.a. verzilvering);

• • Het onderzoeken van de mogelijkheden om de regeling geheel te digitaliseren.

Indicator:

• • De indicator «verzilveringspercentage kennisvouchers» geeft weer welk deel van de kennisvouchers die in een bepaald jaar zijn uitgegeven per ultimo van het daaropvolgende jaar zijn besteed. Daarmee geeft de indicator informatie over de mate waarin de kennisvouchers hebben geleid tot een wisselwerking tussen MKB en kennisinstellingen. De vouchers die in 2011 worden verstrekt kunnen tot in 2012 verzilverd worden. EZ streeft naar een verzilveringspercentage van 70%. Om dit te bereiken wordt o.a. Syntens ingezet om ondernemers te begeleiden bij het formuleren van een kennisvraag en het vinden van een geschikte kennisinstelling.

• • Het «aantal betrokken bedrijven» is als indicator opgenomen voor de samenwerkingsvouchers, omdat dit informatie geeft over het aantal MKB-ers dat met dit instrument wordt gestimuleerd om kennis over te dragen en te innoveren. De streefwaarde van 150 voor 2011 is gerelateerd aan het voor 2011 beschikbare budget van € 9 mln.

Doel en beschrijving: Het innovatiekrediet is een financieringsinstrument dat zich richt op het stimuleren van ontwikkelingsprojecten (producten, processen en diensten), waaraan substantiële technische en daaruit voortvloeiende financiële risico’s zijn verbonden en die voor hun financiering niet of onvoldoende terecht kunnen op de kapitaalmarkt.

Voornaamste acties in 2011: Er vinden gesprekken plaats tussen EZ en de Europese Investeringsbank (EIB) die zouden kunnen leiden tot een samenwerkingsovereenkomst, waarin de EIB een bijdrage zal leveren in de financiering van innovatiekredieten.

Indicator: EZ hanteert voor de innovatiekredieten een indicator die aangeeft hoeveel private R&D-uitgaven worden ondersteund met het innovatiekrediet. De streefwaarde voor 2011 is vastgesteld op basis van de beschikbare verplichtingenruimte voor innovatiekredieten in 2011: € 48,1 mln. Maximaal 35% van de subsidiabele innovatieprojectkosten wordt door EZ gefinancierd. De streefwaarde is daarom vastgesteld op € 137 mln (€ 48,1 mln gedeeld door 0,35).

Doel en beschrijving: Syntens is het landelijk netwerk dat als doel heeft het MKB aan te zetten tot succesvol innoveren. Syntens geeft voorlichting, activeert en ondersteunt op het gebied van innovatie.

Voornaamste acties in 2011: Bezien wordt of Syntens in 2011 in een nieuwe voucherregeling een grotere rol gaat spelen. Ook activeert Syntens MKB-bedrijven tot deelname aan innovatieprogramma’s.

Indicator: De indicator geeft het oordeel van klanten van Syntens weer over het totale pakket van activiteiten van Syntens.

Doel en beschrijving: de WBSO is een fiscale faciliteit ter bevordering van R&D, waarmee de kosten voor het verrichten van R&D worden verlaagd. Het overgrote deel van de WBSO is bestemd voor werknemers in loondienst. Voor die groep wordt de WBSO via de loonbelasting verrekend. Het gebruik van de WBSO blijkt uit het aantal toegekende uren voor speur- en ontwikkelingswerk. In 2009 is dit aantal met 8,4% gegroeid tot 67 600 jaren, het aantal aanvragers is met 23,6% gegroeid tot 16 620. Uit de evaluatie van de WBSO blijkt dat met name voor het MKB de toegevoegde waarde groot is.

Het WSBO-budget wordt structureel opgehoogd met € 170 mln, bovenop de verruiming van structureel € 63 mln die reeds was voorzien. Deze extra middelen maken het mogelijk om in 2011 een deel van de verruiming in het kader van de crisis door te zetten en structureel een hoger gebruik te accommoderen.

Indicator: De indicator «aantal aanvragers met toegekende WBSO» geeft het bereik van de WBSO onder bedrijven en kennisinstellingen aan. De indicator «aantal aanvragers met toegekende WBSO dat van de startersfaciliteit gebruik maakt» geeft een beeld van dit bereik onder starters, waarvoor een speciale faciliteit geldt binnen de WBSO. Als gevolg van de definitieverruiming en de incidentele intensiveringen hebben in 2009 en 2010 aanzienlijk meer ondernemers een WBSO aanvraag ingediend en toegekend gekregen. De verwachting is dat in 2011 het aantal aanvragers niet onder het aantal van 2009 zal uitkomen.

Doel en beschrijving: Met de innovatieprogramma’s investeert het Ministerie van Economische Zaken samen met het bedrijfsleven en kennisinstellingen gericht in innovatienetwerken in Nederland. Deze innovatienetwerken zijn hechte, primair op innovatie gerichte, samenwerkingsverbanden van grote bedrijven, kleine bedrijven en kennisinstituten in domeinen, zoals nano-elektronica, materiaaltechnologie en voedingsmiddelen, waarin Nederland excelleert en internationaal kan uitblinken. In de jaarrapportage 2009 9 zijn de 10 lopende innovatieprogramma’s beschreven. Een voorbeeld uit een van die programma’s, Point One, staat beschreven in aansluitende tekstbox.

In de innovatieprogramma’s wordt een breed scala aan activiteiten ontplooid, zoals financiële ondersteuning van onderzoek en ontwikkeling, het aanpakken van hinderlijke regelgeving, mobiliteit van onderzoekers, bevorderen van opleidingen voor onderzoekers, het bevorderen van starters of netwerkvorming.

Verder wordt er meer aandacht besteed aan de inzet van kredieten in plaats van subsidies, met name bij nieuwe onderzoeksprojecten die relatief dicht bij de markt liggen.

Voornaamste acties in 2011:

• • In 2011 gaat wederom een aantal lopende programma’s het laatste jaar in. In dialoog met deze sectoren wordt opnieuw bezien welke (nieuwe) economische kansen er liggen en welke ondersteuning EZ kan bieden bij het aanpakken van eventuele knelpunten, waar nodig in samenwerking met andere departementen.

• • Daarnaast zal de onderlinge aansluiting en de complementariteit tussen innovatieprogramma’s, het internationale programmatische instrumentarium, 2g@there, en gebiedsgerichte programmatische instrumentarium van EZ, Pieken in de Delta, in 2011 verder versterkt worden door een betere afstemming.

• • De innovatieprogramma’s dragen ook bij aan oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken binnen de domeinen waarin zij actief zijn. Naar aanleiding van de brede heroverweging voor Innovatie en toegepast onderzoek zal worden bezien in hoeverre en op welke wijze de maatschappelijke innovatie agenda’s (MIA’s) en de innovatieprogramma’s elkaar verder kunnen versterken. EZ zal bij de verdere ontwikkeling van de innovatieprogramma’s nagaan hoe de maatschappelijke agenda’s effectief kunnen worden gekoppeld aan de innovatieprogramma’s.

Indicator: De bijdrage van de innovatieprogramma’s aan het versterken van het innovatief vermogen van de Nederlandse economie komt tot uiting in de volgende twee indicatoren:

• • Aantal deelnemers in innovatieprogramma’s: alle partijen die betrokken zijn bij de innovatieprogramma’s, inclusief deelnemers aan workshops et cetera. Dit getal geeft een indicatie van de omvang van het totale netwerk dat met de innovatieprogramma’s wordt versterkt.

• • Totale R&D-investeringen in innovatieprogramma’s: totale publieke en private investeringen in R&D in dat jaar zoals zichtbaar binnen de regelingen (inclusief Technologische Topinstituten) van de innovatieprogramma’s.

Doel en beschrijving: Doel van het beleid is het luchtvaartcluster te ondersteunen in het versterken van zijn positie binnen de keten van vooral de Europese vliegtuigbouw en het zorgen voor een gelijk speelveld. Instrumenteel hierbij zijn het subsidiebesluit onderzoek vliegtuigontwikkeling (SOV, opvolger SRP) en het subsidiebesluit Civiele Vliegtuigontwikkeling (CVO). De CVO ondersteunt, via het verlenen van kredieten, risicodragende deelname door het luchtvaartcluster in nieuwe ontwikkelingsprogramma’s van Airbus en van regionale vliegtuigbouwers. Het SOV beoogt fundamentele en industriële basiskennis via toepassingsgericht onderzoek te vertalen naar concrete toepassingen in de vliegtuigbouw op middellange termijn.

Voornaamste acties in 2011: Op basis van een in 2010 uitgevoerde beleidsdoorlichting zal in 2011 een besluit worden genomen over (de vorm van) het beleid voor de beleidsperiode 2011–2015.

Doel en beschrijving: In het kader van het Europese ruimtevaartbeleid draagt EZ bij aan onderwerpen op wetenschappelijk, industrieel en technologisch gebied, waar Nederland in excelleert. Door te investeren in ruimtevaart draagt EZ bij aan oplossingen van maatschappelijke vraagstukken, bijvoorbeeld op de gebieden veiligheid en defensie, mobiliteit, milieu, klimaat en landbouw.

Voornaamste acties in 2011: Naast een verdere programmatische uitwerking en invulling van de Nederlandse inschrijvingen in R&D programma’s van de European Space Agency (ESA), zal in 2011 de nadruk vooral liggen op het stimuleren van het gebruik van ruimtevaartdata voor aardse toepassingen bij oplossingen van maatschappelijke vraagstukken. Daarnaast zal 2011 in het teken staan van (de spin-off van) de tweede ruimtevlucht van de Nederlandse astronaut André Kuipers naar het internationale ruimtestation, die voor november 2011 staat gepland.

Indicator: De prestatie-indicator «ruimtevaart geo-return» betreft opdrachten van ESA aan de Nederlandse industrie en kennisinstellingen. Deze opdrachten vloeien voort uit de Nederlandse contributies aan diverse R&D-programma’s van ESA. Daarbij wordt door ESA een return van 0,9 (90%) van de bijdrage van lidstaten aan deze programma’s gegarandeerd. De afgelopen jaren heeft Nederland een overreturn gerealiseerd. Voor 2011 wordt gestreefd naar een waarde van tenminste 1,15.

Doel en beschrijving: Deze bijdrage staat in het teken van de vraagprogrammering van TNO en de andere grote technologische instituten (GTI’s). Het doel van de vraagprogrammering is dat de onderzoeksprogramma’s van TNO en de GTI’s beter aansluiten op de vraag naar onderzoek zoals gesteld door de overheid, het bedrijfsleven en andere betrokken partijen. De vraagprogrammering is ingedeeld in 12 thema’s. Economische Zaken is verantwoordelijk voor het thema «hoogwaardige systemen, processen en materialen en ICT» en voor het thema «energie». Een deel van de bijdrage aan TNO is gericht op collectieve kennisoverdracht aan het MKB en voor toepassing van het Small Business Innovation Research Programma (SBIR).

Voornaamste acties in 2011: In 2010 is vraagprogrammering ingevoerd en wordt geëvalueerd in hoeverre deze doelstelling is gerealiseerd. In de tussentijd zullen voor het thema «hoogwaardige systemen, processen en materialen en ICT» nog diverse acties ondernomen worden om de afstemming tussen vraag en aanbod verder te verbeteren, zoals verbetering van de betrokkenheid van het bedrijfsleven, structurering van het rapportageproces en het ontwikkelen en gebruiken van indicatoren die zicht geven in de relatie tussen vraag en aanbod.

Indicator: De indicator «klanttevredenheid co-financiers bij kennisontwikkeling TNO» meet de algemene tevredenheid van bedrijven (MKB en grootbedrijf) die aan cofinancieringprojecten deelnemen in het onderzoeksprogramma van TNO. EZ streefde in 2009 een klanttevredenheid na van 7,6 (1 punt hoger dan in 2008) en heeft een aantal maatregelen getroffen om dit te bereiken. Zo is er nu een centrale coördinator per kerngebied voor projecten met Rijksbijdrage EZ en moet een projectleider over een hogere kwalificatie beschikken dan voorheen. De eerste resultaten van deze maatregelen zijn zichtbaar in de gerealiseerde score voor projecten afgesloten in 2009.

Doel en beschrijving: Het TWA-netwerk werkt aan het verbeteren van het innovatievermogen in Nederland door het activeren en koppelen van de vraag naar en het aanbod van kennis over technisch wetenschappelijke ontwikkelingen en daaraan gerelateerde trends op het terrein van innovatief ondernemerschap in Nederland en het buitenland. Het netwerk richt zich op bedrijven, kennisinstellingen en overheidsorganisaties in Nederland en buitenland. Daarbij concentreert het netwerk zich op de innovatieprogramma’s plus de maatschappelijke innovatieagenda’s en de wijze waarop deze innovaties genereren die voor de Nederlandse kenniseconomie en de hele innovatieketen van belang zijn. De TWA’s zijn gestationeerd in Noord-Amerika, Azië en de EU.

Indicator: De prestatie-indicator «klanttevredenheid TWA Netwerk» geeft aan in hoeverre de cliënten (bedrijven, kennisinstellingen, overheid) van het TWA-netwerk tevreden zijn met de geboden dienstverlening door de TWA’s. Het klanttevredenheidsonderzoek van het TWA-netwerk wordt in 2010 weer uitgevoerd als onderdeel van een NL EVD Internationaal breed klanttevredenheidsonderzoek. Voor de dienstverlening van het TWA-netwerk geldt een streefwaarde van minimaal 7,5.

Doel en beschrijving: Een goed functionerend stelsel van intellectuele eigendomsrechten is een belangrijke voorwaarde voor een innoverende en dynamische economie. Essentieel daarbij is het vinden van de juiste balans tussen enerzijds kennisbescherming en anderzijds de verspreiding en benutting van kennis. Om dat te verwezenlijken staan Nederland verscheidene Nederlandse en Europese wetten, verdragen en instrumenten ter beschikking.

De Nederlandse uitvoeringsorganisatie, NL-Octrooicentrum (NL-OC) is belast met de verlening en registratie van octrooien. Voor het stimuleren van gebruik van het octrooisysteem geeft NL-OC voorlichting aan bedrijven en kennisinstellingen over het aanvragen van octrooien, alsmede over het gebruik van de kennisinformatie die in octrooidatabanken is opgeslagen. Vanaf 2010 vormt NL-OC onderdeel van het Agentschap NL.

Voornaamste acties in 2011: De verdere vervolmaking van het Europese octrooistelsel (met name EU-octrooi en Europese octrooirechtspraak) blijft ook in 2011 van primair belang. Daarnaast zal in 2011 worden gewerkt aan de acties op communautair niveau voortvloeiend uit de evaluatie van het Europese merkenrechtsysteem, die thans in opdracht van de Europese Commissie wordt uitgevoerd. In 2010 zal ook een evaluatie van het integrale beleid van het departement inzake Kennisbescherming worden uitgevoerd. De evaluatie zal begin 2011 afgerond zijn en zal mogelijk vervolgacties krijgen in 2011.

Indicator: NL-OC doet elke twee jaar een klanttevredenheidsonderzoek. Met een rapportcijfer geven de klanten (MKB-bedrijven, particulieren, kenniscentra en octrooigemachtigden) een totaaloordeel voor de totale dienstverlening van NL-OC. Deze totale dienstverlening bestaat ondermeer uit het innemen van een octrooiaanvraag, het beheer van octrooirechten, het aanbieden van workshops en/of trainingen en het telefonisch beantwoorden van vragen.