Nederland blijft bescherming en opvang bieden aan personen die in hun eigen land worden vervolgd. Voor migranten die om andere redenen naar Nederland willen komen, geldt er een selectief toelatingsbeleid. Dit houdt in dat de komst van migranten die de Nederlandse kenniseconomie versterken wordt gestimuleerd en dat de migratie van personen met weinig perspectief wordt beperkt.
Strenge, snelle, duidelijke en zorgvuldige procedures staan centraal. Dat is in het belang van vreemdelingen zelf en in het belang van de samenleving; het draagt bij aan het maatschappelijk draagvlak voor het toelaten van vluchtelingen en immigranten. Daarom worden alle processen van de vreemdelingenketen (van grenstoezicht, toelatingsprocedures tot opvang en vertrek) verbeterd.
Het asielbeleid
In het asielbeleid zijn er drie fasen: mensen komen binnen, doorlopen asielprocedures en mogen blijven of moeten Nederland verlaten. Echte vluchtelingen zijn en blijven welkom. Uitgangspunt is dat mensen snel duidelijkheid krijgen over hun verblijfsperspectief. Daarvoor is een fors pakket aan maatregelen in gang gezet. Het stapelen van procedures wordt tegengegaan. Uitgebreidere toetsing van een eerste asielverzoek en snellere vervolgprocedures moeten onnodig verblijf zonder perspectief voorkomen. Migranten die niet langer recht hebben op verblijf moeten Nederland daadwerkelijk verlaten. Illegaal verblijf in Nederland wordt strafbaar.
Opvang van vluchtelingen in de regio van herkomst geniet de voorkeur. Met name in UNHCR-kader worden initiatieven ondersteund die de opvang en bescherming van vluchtelingen beogen en die, als dat mogelijk en verantwoord is, bijdragen aan de terugkeer. Nederland zet zich hier in Europees verband voor in, onder meer met regionale beschermingsprogramma’s. Het hervestigingsbeleid is het sluitstuk van bescherming in de regio. Hervestiging betekent dat vluchtelingen zich hier mogen vestigen, omdat zij elders in een nood- of uitzichtloze situatie verkeren.
Het immigratiebeleid
In het immigratiebeleid onderscheiden we kennis-, arbeids- en gezinsmigranten. Nederland kent een open economie en een open samenleving met intensieve internationale economische relaties. Hoogopgeleide migranten zijn welkom en nodig voor onze concurrentiepositie. Deze immigratie levert een belangrijke economische bijdrage aan de samenleving.
Nederland heeft een open oog voor de kansen van immigratie, maar ziet ook de consequenties. Een grote instroom van mensen legt veel druk op de samenleving. Nieuwkomers moeten in staat worden gesteld om succesvol te integreren. Dat betekent dat zij de Nederlandse taal spreken, zelfstandig wonen, in hun eigen levensonderhoud voorzien en zich aan de regels houden. Uitgangspunt is dat toegang tot Nederland er alleen is voor wie mee wil en kan doen. De komst van partners en kinderen uit landen van herkomst in opeenvolgende generaties komt het integratieproces niet altijd ten goede. De instroom van migranten die weinig perspectief hebben op een zelfstandig bestaan, wordt ingeperkt. Zo moet een reguliere aanvraag in het buitenland worden gedaan en de beslissing erop moet in het buitenland worden afgewacht. Eisen voor gezinsmigratie worden aangescherpt. Met deze aanscherpingen worden drie doelen nagestreefd: de bevordering van integratie en emancipatie, waarborgen van de financiële onafhankelijkheid van migranten en het bewerkstelligen van effectieve handhaving van de regels. Waar mogelijk worden de aanscherpingen op nationaal niveau doorgevoerd; waar nodig wordt aanpassing van Europese regelgeving bepleit. De aanscherpingen betreffen, bijvoorbeeld, invoering van een wachttermijn, verhoging van de leeftijd voor gezinmigratie, aanscherping van de inkomenseis, eisen stellen aan het niveau van opleiding, aantonen van een band met het gastland en uitsluiting van referenten die zijn veroordeeld voor bepaalde geweldsdelicten. In 2012 treden in dit kader verschillende wijzigingen van het Vreemdelingenbesluit in werking; wijzigingen die in de Europese context moeten worden gerealiseerd hebben een langere looptijd.
Een betere handhaving van het beleid
Illegaal verblijf zal strafbaar worden gesteld als overtreding. Het kabinet komt met een voorstel om de Vreemdelingenwet hiervoor uit te breiden. De strafbaarstelling van illegaal verblijf is geen doel op zichzelf, maar één van de instrumenten om illegale migratie en illegaal verblijf te ontmoedigen. Een goede handhaving begint bij de buitengrenzen van Nederland. De infrastructuur van het grenstoezicht wordt verbeterd, zodat de identiteit van reizigers betrouwbaar en snel kan worden vastgesteld. Het doel is de doorstroom van reizigers aan de buitengrenzen te verbeteren en de (nationale) veiligheid te bevorderen door beter zicht op criminaliteit, terrorisme, illegale immigratie en mensenhandel. BZK zorgt voor een intensiever grenstoezicht door de ontwikkeling van biometrie en door middelen vrij te maken voor keteninformatisering door ICT-projecten, zoals Passenger Related Data Exchange (PARDEX). Dit informatiesysteem voor passagiersgegevens wordt in 2012 verder opgebouwd.
Vreemdelingen die hier rechtmatig verblijven, maar strafrechtelijk zijn veroordeeld, worden eerder Nederland uitgezet. Dit past ook in de bredere aanpak van criminaliteit. Het Vreemdelingenbesluit wordt daarom aangepast.
De Tweede Kamer is in 2011 geïnformeerd over de maatregelen voor een effectievere terugkeer van mensen die niet rechtmatig verblijven in Nederland. Daarbij wordt extra aandacht gegeven aan de terugkeer van gezinnen met kinderen en alleenstaande minderjarigen. Hiervoor worden nieuwe locaties ingericht, als alternatief voor vreemdelingenbewaring. Vrijwillig vertrek geniet de voorkeur en wordt zo veel mogelijk gestimuleerd. Als vreemdelingen niet zelf vertrekken, wordt overgegaan tot gedwongen vertrek.
Een Europese agenda
Een effectief immigratie- en asielbeleid is ook inzet van Nederland in Europa. Veel regelgeving op het gebied van asiel en immigratie is vastgelegd in Europees verband. Het voorkomen van illegale immigratie, het verbeteren van reguliere immigratie en het bevorderen van integratie dragen bij aan een sterker, veiliger en welvarender Europa. De Europese regelgeving biedt lidstaten nu onvoldoende mogelijkheden voor hun ambities op het gebied van een streng en rechtvaardig asiel- en immigratiebeleid. Nederland zal daarom voor haar voorstellen steun blijven zoeken bij andere lidstaten, de Europese Commissie en het Europees Parlement. Veel lidstaten (er)kennen dezelfde problemen rond kansarme migranten als Nederland.
BZK heeft zijn Europese agenda verwerkt in een «roadmap» en een «position paper». Daarin staan voorstellen voor lopende onderhandelingen op basis van wijzigingsvoorstellen van de Europese Commissie (Dublin verordening en de EU-kwalificatierichtlijn) en plannen om de discussie over gevestigde richtlijnen te heropenen (richtlijn vrij verkeer van personen).
| a. Het asielbeleid • Versnellen van procedures en inkorten van doorlooptijden. • Tegengaan van stapeling van procedures. • Beëindigen van categoriaal beschermingsbeleid. • Bevorderen van opvang in regio van herkomst. • Beperken van de rechtsbijstand. |
| b. Het immigratiebeleid • Reguliere aanvragen alleen nog vanuit het buitenland. • Invoeren van scherpere voorwaarden voor gezinsmigratie. • Bevorderen van kennismigratie. • Rijkswet Personenverkeer regelt het personenverkeer tussen de landen van het Koninkrijk der Nederlanden. |
| c. Een betere handhaving van het beleid • Vernieuwen van grenstoezicht. • Aanpakken van fraude. • Aanscherpen van glijdende schaal. • Strafbaar stellen van illegaliteit. • Verbeteren van identiteitscontrole. • Snellere uitzetting van criminele vreemdelingen. • Verbeteren van terugkeerproces. • Verder ontwikkelen van INDiGO, zodat de mogelijkheden voor dienstverlening en handhaving optimaal kunnen worden benut. |
| d. Europese agenda voor het asiel- en immigratiebeleid • Realiseren van een Gemeenschappelijk Europees Asielstelsel. • Vooraf eisen stellen aan langdurig ingezetenen in Europa om startpositie te verbeteren. |