Base description which applies to whole site

43 Arbeidsverhoudingen

Artikel

Zorgdragen voor een flexibel instrumentarium voor moderne arbeidsverhoudingen en voorwaarden

Algemene doelstelling

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Bijdragen aan evenwichtige arbeidsverhoudingen, door het verzorgen van een minimumniveau van arbeidsrechtelijke bescherming en een adequaat wettelijk kader voor het functioneren van de arbeidsmarkt en door sociale partners ruimte te bieden voor het invullen van de eigen verantwoordelijkheid.

Verantwoordelijkheid

De minister is verantwoordelijk voor:

  • de vormgeving en het onderhoud van het wettelijke instrumentarium ten behoeve van de zelfregulering door sociale partners en van de structuur van het overleg met de sociale partners;

  • de vormgeving en het onderhoud van een basisniveau van wettelijke arbeidsrechtelijke bescherming en de bevordering van de naleving daarvan;

  • regulering en handhaving van de toelating van arbeidsmigranten en de (eventuele) beëindiging van de toelating tot de arbeidsmarkt.

Externe factoren

Behalen van deze doelstelling hangt af van:

  • de toepassing van het wettelijke instrumentarium door werkgevers en werknemers;

  • de beschikbaarheid van een voldoende effectief handhavingsinstrumentarium.

Indicatoren

Artikel 43 kent geen indicatoren voor de algemene doelstelling, deels omdat het beoogde effect van het beleid niet kan worden gekwantificeerd, deels omdat het beleidseffect niet kan worden geïsoleerd van andere factoren.

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 43.1 Begrotingsuitgaven Artikel 43 (x € 1 000)

artikelonderdeel

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

Verplichtingen

20 133

17 293

4 189

4 292

4 292

4 292

4 292

Uitgaven

20 470

17 205

4 189

4 292

4 292

4 292

4 292

               

Programma-uitgaven

3 806

3 876

4 189

4 292

4 292

4 292

4 292

waarvan juridisch verplicht

   

0%

0%

0%

0%

0%

               

Algemene Doelstelling

             

Handhaving

176

393

553

553

553

553

553

Overig

1 924

1 460

2 912

3 015

3 015

3 015

3 015

Operationele Doelstelling 1

             

Subsidies

307

315

515

515

515

515

515

Overig

85

497

209

209

209

209

209

Operationele Doelstelling 2

             

Subsidies

0

80

0

0

0

0

0

Operationele Doelstelling 31

             

Overig

904

264

0

0

0

0

0

Operationele Doelstelling 41

             

Subsidies

207

664

0

0

0

0

0

Overig

203

203

0

0

0

0

0

               

Apparaatsuitgaven

16 664

13 329

0

0

0

0

0

Personeel en materieel

16 664

13 329

0

0

0

0

0

               

Ontvangsten

694

1 711

21 878

27 328

26 775

25 603

29 618

1

De operationale doelstellingen 3 en 4 zijn met ingang van de begroting 2012 vervallen.

Programma-uitgaven

Toelichting

De operationele doelstellingen 3 en 4 zijn met ingang van de begroting 2012 vervallen in artikel 43 en opgenomen als OD 4 «Zorgdragen voor gelijke mogelijkheden voor arbeidsmarktdeelname» in artikel 42 van deze begroting. Onder de algemene doelstelling «Overig» is in 2010 en 2011 sprake van een herschikking geweest van het budget naar andere artikelen.

Ontvangsten

De ontvangsten nemen in 2012 sterk toe. Dit wordt veroorzaakt doordat de boeteopbrengsten van de WAV met ingang van 2012 van artikel 42 overgaan naar artikel 43.

Tabel 43.2 Premiegefinancierde uitgaven Artikel 43 (x € 1 000)

Artikelonderdeel

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

Uitgaven

1 112 000

1 136 032

0

0

0

0

0

               

Programma-uitgaven

1 112 000

1 136 032

0

0

0

0

0

Operationele doelstelling 3

             

Zwangerschaps/bev. verlof uitkeringslasten

1 086 000

1 125 564

0

0

0

0

0

Zwangerschaps/bev. verlof uitvoeringskosten

26 000

10 468

0

0

0

0

0

               

Nominaal

0

0

0

0

0

0

0

               

Ontvangsten

0

0

0

0

0

0

0

Toelichting

De operationele doelstelling 3 is met ingang van de begroting 2012 vervallen in artikel 43 en opgenomen als onderdeel van OD 4 «Zorgdragen voor gelijke mogelijkheden voor arbeidsmarktdeelname» in artikel 42 van deze begroting.

Tabel 43.3 Fiscale uitgaven artikel 42 (lopende prijzen x € 1 mln)

Artikelonderdeel

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

Operationele doelstelling 3

             

Levensloopregeling

341

329

0

0

0

0

0

Ouderschapsverlofkorting

61

62

0

0

0

0

0

Bron: Ministerie van Financiën, Belastingdienst

Toelichting

De operationele doelstelling 3 is met ingang van de begroting 2012 vervallen in artikel 43 en opgenomen als onderdeel van OD 4 «Zorgdragen voor gelijke mogelijkheden voor arbeidsmarktdeelname» in artikel 42 van deze begroting.

Grafiek budgetflexibiliteit per operationele doelstelling 2012

Grafiek budgetflexibiliteit per operationele doelstelling 2012

1 Het bevorderen van stabiele en evenwichtige arbeidsverhoudingen

Operationele doelstelling

Motivering

Om een solide sociaal economisch klimaat te realiseren worden stabiele en evenwichtige arbeidsverhoudingen bevorderd door:

  • het recht op onderhandeling door sociale partners te waarborgen en de mogelijkheid tot collectieve arbeidsvoorwaardenvorming te regelen;

  • het grondwettelijke recht op medezeggenschap door werknemers te regelen, te waarborgen en te bevorderen;

  • een adequate overlegstructuur tussen het kabinet en sociale partners in stand te houden.

  • Wet op de collectieve arbeidsovereenkomst (Wet CAO), Wet op het algemeen verbindend en het onverbindend verklaren van bepalingen van collectieve arbeidsovereenkomsten (Wet AVV) en Wet op de loonvorming;

  • Wet op de bedrijfsorganisatie (WBO);

  • Wet op de ondernemingsraden (WOR), Wet op de Europese ondernemingsraden (WEOR) en Wet rol werknemers Europese vennootschap;

  • Overleg tussen werkgevers- en werknemersorganisaties en de overheid, waaronder het voor- en najaarsoverleg tussen het kabinet en de Stichting van de Arbeid;

  • Subsidieregeling kwaliteit arbeidsverhoudingen.

Instrumenten

  • Uitvoeren van de ministeriële taken op grond van de Wet CAO en de Wet AVV, waaronder:

    • het registreren van cao’s en bevestigen van de ontvangst van de melding van het sluiten, wijzigen of opzeggen van cao’s;

    • het verrichten van cao-onderzoek en rapporteren van belangrijke cao-ontwikkelingen, onder andere aan het parlement en sociale partners;

    • het voorbereiden van besluiten van algemeenverbindendverklaring van (bepalingen van) cao’s en het behandelen van ingediende bedenkingen tegen algemeenverbindendverklaring- en dispensatieverzoeken aan de hand van het Toetsingskader AVV;

  • Het onderhouden van een adequate overlegstructuur tussen kabinet en sociale partners en het voeren van overleg met sociale partners in het bijzonder op centraal niveau, maar ook op decentraal niveau;

  • Uitvoering subsidieregeling kwaliteit arbeidsverhoudingen, waarbij jaarlijks op basis van 50-procentsmedefinanciering circa 10 subsidies worden verleend aan innovatieve projecten die bijdragen aan daadwerkelijke veranderingen op het terrein van de arbeidsverhoudingen.

Activiteiten

  • Sociale partners (werkgevers en werknemers) en hun organisaties;

  • Zelfstandigen zonder personeel;

  • Ondernemingsraden en Europese ondernemingsraden;

  • (Hoofd)product- en (hoofd)bedrijfschappen en de SER.

Doelgroepen

Indicatoren

Output en outcome zijn, zoals geconcludeerd in de Beleidsdoorlichting Arbeidsverhoudingen (Kamerstukken II, 2008–2009, 30 982, nr. 5), moeilijk objectief meetbaar. Het toepassen van het voor zelfregulering aangeboden instrumentarium ligt bij de sociale partners. Het overleg met sociale partners kent telkens wisselende onderwerpen. Er zijn daarom geen indicatoren geformuleerd. De gehanteerde kengetallen geven inzicht in het gebruik van de instrumenten, maar zijn geen eenduidige indicatoren voor de doelmatigheid en doeltreffendheid.

Kengetallen

De gehanteerde kengetallen geven inzicht in de mate waarin de sociale partners gebruik maken van het instrumentarium voor vormgeving van de arbeidsverhoudingen:

  • Het gebruik van de instrumenten van cao en avv varieert door de jaren heen en is mede afhankelijk van factoren als het sociaal-economisch klimaat.

  • Het aandeel ondernemingsraadplichtige ondernemingen met een OR is in 2008 afgenomen naar 70%. Deze daling doet zich vooral voor onder bedrijven met een omvang van 50 tot 75 werknemers. Deze afname wordt mogelijk deels veroorzaakt door een wijziging van de steekproef die in het onderzoek wordt gehanteerd. Eind 2011 zal wederom het aandeel ondernemingsraadplichtige ondernemingen met een OR worden gemeten.

Tabel 43.4 Kengetallen operationele doelstelling 1
 

Realisatie

2008

Realisatie

2009

Realisatie

2010

Realisatie

2011

Aantal bedrijfstak-cao’s

192

190

188

185

Aantal direct gebonden werknemers

4 644 500

4 699 500

4 954 200

4 869 000

Aantal door avv gebonden werknemers

676 000

855 500

843 800

728 500

Aantal ondernemings-cao’s

524

558

521

503

Aantal gebonden werknemers

543 000

594 500

574 100

531 000

Totaal aantal cao’s

716

748

709

688

Totaal aantal werknemers onder cao’s

5 863 500

6 149 500

6 372 100

6 128 500

Bron: SZW, voorjaarsrapportage cao-afspraken

Tabel 43.5 Kengetallen operationele doelstelling 1
 

Realisatie

2002

Realisatie

2005

Realisatie

2008

Percentage OR-plichtige ondernemingen met OR

71

76

70

Bron: Research voor Beleid (2002 en 2005) en Regioplan (2008), Onderzoek naleving WOR

2 Zorgdragen voor een goede balans tussen rechten en plichten van werkgevers en werknemers

Operationele doelstelling

Motivering

Om de bescherming van werknemers te waarborgen, in evenwicht met de belangen van de onderneming en een flexibele werking van de arbeidsmarkt, met inachtneming van de eigen rol en verantwoordelijkheid van werkgevers en werknemers.

  • Het arbeidsovereenkomstenrecht, inclusief het ontslagrecht;

  • Het Buitengewoon Besluit arbeidsverhoudingen 1945 (BBA) en de daarop gebaseerde regels betreffende ontslag en werktijdverkorting;

  • De Wet melding collectief ontslag (Wmco);

  • De Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag (WML) en daarop gebaseerde regels betreffende bestuurlijke handhaving van de WML;

  • Het Besluit minimumjeugdloonregeling;

  • Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs (Waadi).

Instrumenten

  • Het verlenen van ontslagvergunningen door het UWV (ex artikel 6 BBA);

  • Het verlenen van tijdelijke ontheffingen van het verbod om de arbeidstijd te verminderen (ex artikel 8 BBA);

  • Het verlenen van goedkeuring als bedoeld in artikel 6 lid 4 van de Wet melding collectief ontslag;

  • Het handhaven van de WML door de Arbeidsinspectie door het opleggen van bestuurlijke boetes en lasten onder dwangsom bij onderbetaling;

  • Het beleid gericht op het tegengaan van arbeidsgerelateerde uitbuiting, waaronder die in de prostitutiesector;

  • Het beleid met betrekking tot de handhaving van de Waadi, met inbegrip van wijziging van de Waadi en de WML met het oog op effectievere controles door private instanties, en verbetering van de effectiviteit van het door de uitzendbranche ontwikkelde keurmerk;

  • Het stimuleren van initiatieven op het terrein van sociale innovatie;

  • Het bijdragen aan de totstandkoming, aanpassing en implementatie van internationale regelgeving en het rapporteren daarover;

  • Bevordering van naleving van de fundamentele arbeidsnormen van de ILO (International Labour Organization);

Activiteiten

  • Werknemers;

  • Werkgevers.

Doelgroepen

Indicatoren

Operationele doelstelling 2 kent geen kwantitatieve streefwaarden. De doelstelling van het beleid is te komen tot een transparante regelgeving waarbij op evenwichtige wijze rekening wordt gehouden met de bescherming van de werknemers en de vereisten van de onderneming. Voor dit evenwicht is geen objectieve indicator te geven.

Kengetallen

Het aantal ontslagaanvragen bij het UWV in 2010 is afgenomen in vergelijking met 2009. Ook het aantal ontbindingsverzoeken via de rechtbank is in 2010 afgenomen in vergelijking met een jaar eerder.

Tabel 43.6 Kengetallen operationele doelstelling 2
 

Realisatie

2008

Realisatie

2009

Realisatie

2010

Aantal ontslagaanvragen UWV1

28 357

60 064

40 530

– Waarvan via collectieve aanvraag (%)1

17

18

12

Aantal ontbindingsverzoeken rechtbanken2

23 556

29 854

22 243

Totaal aantal aanvragen en verzoeken

51 913

89 918

62 773

1

Bron: UWV, Jaarverslag

2

Bron: Raad voor de Rechtspraak

5 Het reguleren en handhaven van arbeidsmigratie

Operationele doelstelling

Motivering

Regulering en handhaving van de toelating van arbeidsmigranten die een bijdrage leveren aan de economie, waarbij sprake is van een selectieve toelating van niet-kennismigranten.

  • Tewerkstellingsvergunning (TWV) die wordt aangevraagd door en verleend aan een werkgever;

  • Notificatie bij UWV voor grensoverschrijdende dienstverlening met eigen personeel (vrijstelling TWV-plicht);

  • Bestuurlijke boete die de Arbeidsinspectie kan opleggen aan een werkgever die een of meer vreemdelingen illegaal tewerkstelt (WAV).

Instrumenten

  • Het toelaten van personen van wie verwacht mag worden dat hun werkzaamheden een bijdrage leveren aan de economie;

  • Het beschermen van de nationale arbeidsverhoudingen en het tegengaan van oneerlijke concurrentie door te bewaken dat arbeidsmigranten marktconform worden beloond en ten minste het wettelijk minimumloon ontvangen;

  • Het voorkomen en bestrijden van illegale tewerkstelling;

  • Het (eventueel) beëindigen van de toelating tot de arbeidsmarkt van arbeidsmigranten;

  • In de beleidsagenda wordt nader ingegaan op de aanscherping van de regels voor arbeidsmigratie.

Activiteiten

  • Werkgevers;

  • Arbeidsmigranten (kennismigranten en niet-kennismigranten).

Doelgroepen

Indicatoren

Operationele doelstelling 5 kent geen kwantitatieve streefwaarden. De doelstelling van het beleid is regulering en handhaving van arbeidsmigratie. Hiervoor zijn geen streefwaarden vast te stellen.

  • De gehanteerde kengetallen geven inzicht in het aantal verleende tewerkstellingsvergunningen en het gebruik van de kennismigrantenregeling. Het aantal verleende tewerkstellingsvergunningen en het aantal kennismigranten is in 2009 en 2010 lager dan in 2008. Dit is mede het gevolg van de economische ontwikkeling.

  • Het aantal notificaties, voor dienstverleners uit de Europese Unie wanneer zij werken met werknemers uit een land waarvoor geen vrij verkeer van werknemers geldt, is gestegen als gevolg van een toename van grensoverschrijdende dienstverlening.

  • De kengetallen geven tevens inzicht in het aantal inspecties van de Arbeidsinspectie en het percentage inspecties waarbij overtreding van de WAV en/of WML is vastgesteld. De inspecties WAV en WML vinden gezamenlijk plaats, waardoor geen onderscheid gemaakt kan worden tussen het aantal inspecties WAV en het aantal inspecties WML.

Kengetallen

Tabel 43.7 Kengetallen operationele doelstelling
 

Realisatie

2008

Realisatie

2009

Realisatie

2010

Aantal verleende tewerkstellingsvergunningen

15 374

13 678

13 759

Aantal notificaties

1 536

1 804

2 242

Aantal kennismigranten

7 920

6 140

6 570

Aantal inspecties AI (WAV en WML)

10 381

9 723

9 987

Percentage inspecties waarbij overtreding WAV en/of WML is vastgesteld

16

17

18

Bron: SZW/Arbeidsinspectie, Jaarverslag

Artikel

Licence