Het faciliteren van de arbeidsparticipatie van personen met lichamelijke, verstandelijke en/of psychische beperkingen, die uitsluitend onder aangepaste omstandigheden tot regelmatige arbeid in staat zijn

Om arbeidsparticipatie voor personen uit de doelgroep mogelijk te maken, wordt aangepaste arbeid aangeboden. Dit betreft arbeid die past bij hun capaciteiten en mogelijkheden en die tevens een bijdrage levert aan het behouden en bevorderen van hun arbeidsbekwaamheid.

Voor de algemene doelstelling zijn geen aparte indicatoren geformuleerd. Verwezen wordt naar de indicatoren bij de operationele doelstelling die grotendeels overeenkomt met de algemene doelstelling.

Het kengetal in tabel 48.1 geeft aan in welke mate de algemene doelstelling wordt gerealiseerd. Omdat mensen zich vrijwillig aanmelden voor de Wsw is de totale doelgroep van Wsw-geïndiceerden niet te beïnvloeden. Hierdoor kan voor dit kengetal geen betrouwbare raming worden gegeven. Om inzicht te geven in de ontwikkelingen ten opzichte van voorgaande jaren zijn ook de realisaties van 2008 en 2009 opgenomen.

Als het aantal personen dat een beroep doet op de Wsw toeneemt, in vergelijking tot de uitstroom uit het Wsw-werknemersbestand, resulteert dit in groeiende wachtlijsten en een daling van het aantal personen in het Wsw-werknemersbestand in verhouding tot de totale doelgroep. Hiervan is sprake, gelet op tabel 48.1.

Budgettaire gevolgen van beleid

Programma-uitgaven operationele doelstelling 1

De programma-uitgaven 2012 zijn onderverdeeld in de uitvoering van de Wsw, de uitvoering van de indicatiestelling Wsw en een herstructureringsfaciliteit:

• • De uitgaven ten behoeve van de uitvoering van de Wsw zijn onderverdeeld in:

  • – Een budget van circa € 2 339 mln voor het realiseren van aangepaste arbeid voor personen uit de doelgroep welke past bij hun capaciteiten en mogelijkheden. Dit is de zogenaamde landelijke taakstelling, die wordt uitgedrukt in arbeidsjaren (voltijd Wsw-werkenplekken). De landelijke taakstelling voor het jaar 2012 bedraagt afgerond 90 804 arbeidsjaren en is ongewijzigd.

  • – Middelen bestemd voor de Stichting Beheer Collectieve Middelen, het arbeidsmarkt- en opleidingsfonds voor de sociale werkvoorziening (circa € 3 mln).

  • – Het budget voor de Stimuleringsuitkering van € 15,5 mln. Dit betreft de bonus voor het aantal gerealiseerde begeleid-werkenplekken. De raming is dat voor de realisatie van begeleid-werkenplekken in elk geval niet meer dan € 15,5 mln zal worden uitgekeerd van de € 18 mln die hiervoor jaarlijks in beginsel beschikbaar is. Dit gezien het verloop van de hoogte van de realisatie van begeleid-werkenplekken sinds 2008.

  • – Middelen bestemd voor de uitvoering van de pilots Werken naar Vermogen (circa € 4 mln).

• • Voor de uitvoering van de indicatiestelling Wsw door UWV Werkbedrijf is in 2012 een bedrag van circa € 33 mln beschikbaar. Er heeft een budgetneutrale herschikking van de uitvoeringskosten UWV plaatsgevonden als gevolg van een herijking van het model waarmee deze kosten worden berekend en toebedeeld aan de verschillende wetten. Daarnaast zijn er voor 2012 in dit artikel middelen toegevoegd voor het versneld uitvoeren van de herindicaties (zie ook artikel 47).

• • In verband met de invoering via gemeenten van de Wet Werken naar Vermogen (WWNV) is een (meerjarige) reservering gemaakt ten behoeve van de herstructurering van de Wsw. Het beoogde doel is om de transformatie naar een efficiëntere bedrijfsvoering van de sw-sector en gemeenten in het kader van de WWNV te ondersteunen. Voor 2012 is een bedrag van € 10 mln gereserveerd om deze faciliteit verder uit te werken.

Vergeleken met het jaar 2011 vallen de programma-uitgaven in 2012 circa € 36 mln hoger uit. Dit kan voornamelijk als volgt worden verklaard:

• • In 2011 is de Stimuleringsuitkering over de in 2010 gerealiseerde begeleid-werkenplekken niet uitgekeerd wegens de invoering van sisa tussen medeoverheden. De bonus voor de in 2010 gerealiseerde begeleid-werkenplekken wordt in 2012 uitgekeerd.

• • Een (meerjarige) reservering ten behoeve van de herstructurering van de Wsw.

• • Er heeft een budgetneutrale herschikking van de uitvoeringskosten UWV plaatsgevonden als gevolg van het model waarmee deze kosten worden berekend. Tevens zijn er voor 2012 middelen toegevoegd voor het versneld uitvoeren van de herindicaties.

Vooruitlopend op de besluitvorming over de Wet Werken naar Vermogen (WWNV, zie ook de beleidsagenda) geldt dat voor de jaren na 2012 de programma-uitgaven voor de Wsw, zoals we deze nu nog kennen, worden overgeheveld naar artikel 47 van de begroting. Het kabinet brengt namelijk vanaf de inwerkingtreding van de WWNV de middelen voor de Wsw, het re-integratiebudget Wajong en de WWB/WIJ bij elkaar. Al deze budgetten gaan op in één ongedeeld re-integratiebudget.

Ontvangsten

Tot en met 2011 werden de anticumulatiebaten als ontvangsten verantwoord op de SZW-begroting. Dit zijn uitkeringen WAZ, WAO of Wajong van personen met een Wsw-dienstbetrekking die worden verrekend met de Wsw-salarissen.

Het kabinet is voornemens om de presentatie van de anticumulatiebaten in de begroting met ingang van 1 januari 2012 af te schaffen. De ontvangsten vanaf 2012 worden daarom op nul geraamd. Reden tot afschaffing van deze presentatie in de begroting is het feit dat de anticumulatiebaten overbodig geworden zijn door de huidige integrale afweging van premiegefinancierde uitgaven en begrotingsuitgaven en het loslaten van lastendekkende premies. Afschaffing van deze presentatie van de anticumulatiebaten Wsw leidt niet tot budgettaire gevolgen voor het Rijk. Ook zijn er geen effecten voor de uitkeringsgerechtigden. Inkomsten uit een Wsw-dienstverband worden onverminderd door het UWV in mindering gebracht op een arbeidsongeschiktheidsuitkering. De gevolgen van afschaffing van deze presentatie van anticumulatiebaten in de begroting zijn dus slechts technisch van aard.

Grafiek budgetflexibiliteit per operationele doelstelling 2012

1 Het realiseren van aangepaste arbeid voor personen met een Wsw-indicatie, waar mogelijk in een zo regulier mogelijke werkomgeving

Om arbeidsgehandicapten – die willen deelnemen aan het arbeidsproces – de mogelijkheid van arbeidsparticipatie te bieden, wordt voor Wsw-geïndiceerden aangepaste arbeid gerealiseerd waar mogelijk in een zo regulier mogelijke arbeidsomgeving.

In 2008 is een commissie ingesteld die heeft geadviseerd tot een fundamentele wijziging van het stelsel van werk en inkomen. Conform het advies van de commissie zijn pilots gestart. De pilot voor het realiseren van meer werkplekken bij werkgevers loopt sinds 2009, de andere pilots zijn in 2010 gestart. Nu in de nabije toekomst wordt overgegaan tot het invoeren van de WWNV, is het voor de implementatie daarvan belangrijk dat innovaties in de uitvoeringspraktijk (grotendeels) zijn getoetst of mogelijk al zijn ingevoerd. Tegelijkertijd is verdere verbetering van de dienstverlening ook in het huidige stelsel van belang.

Werkgevers, sw-bedrijven, gemeenten en UWV krijgen tot eind 2012 de mogelijkheid om aan de slag te gaan met vernieuwende aanpakken en methoden. In de praktijk zal worden onderzocht wat werkt, zodat antwoord wordt verkregen op de vraag hoe de kansen van mensen met een arbeidsbeperking op een duurzame, reguliere baan kunnen worden verbeterd. Waar mogelijk zullen deze (tussen)uitkomsten worden meegenomen in de WWNV dan wel de uitvoering hiervan in de praktijk door gemeenten.

• • Subsidie aan gemeenten voor het realiseren van Wsw-plaatsen;

• • Overdracht taakstelling Wsw (mogelijkheid voor gemeenten om de te realiseren arbeidsplaatsen in een jaar onderling over te dragen, welk verzoek wordt voorgelegd aan de minister);

• • Stimuleringsuitkering, de bonus voor het aantal gerealiseerde begeleid-werkenplekken.

De Stimuleringsuitkering komt te vervallen bij de invoering van de WWNV en het budget van deze uitkering wordt gereserveerd voor de herstructurering van de Wsw. De verwachting is dat de gerealiseerde begeleid-werkenplekken in 2011 nog een laatste maal worden betaald in 2013.

Personen met lichamelijke, verstandelijke en/of psychische beperkingen, die uitsluitend onder aangepaste omstandigheden tot regelmatige arbeid in staat zijn en hiervoor een Wsw indicatie hebben gekregen.

Gemeenten zijn verantwoordelijk om ten minste het minimumaantal arbeidsplaatsen te realiseren (taakstelling) met het budget dat zij daarvoor hebben ontvangen, waar mogelijk in een zo regulier mogelijke arbeidsomgeving. Drie werkvormen worden onderscheiden: in dienst van een reguliere werkgever (het zogenaamde begeleid werken), detachering bij een reguliere werkgever vanuit het sw-bedrijf en beschut werk in het sw-bedrijf.

Het bereiken van de operationele doelstelling wordt in tabel 48.3 aan de hand van twee indicatoren weergegeven:

• • De eerste indicator toont de realisatie van Wsw-plaatsen in relatie tot het aantal waarvoor subsidie is toegekend. Gestreefd wordt naar een volledige realisatie (100%) van Wsw-plaatsen in relatie tot het aantal waarvoor subsidie wordt toegekend. Het percentage van 101% geeft aan dat op landelijk niveau iets meer arbeidsjaren worden gerealiseerd dan waarvoor subsidie wordt verstrekt.

• • De tweede indicator drukt de doelstelling van de Wsw uit, namelijk zoveel mogelijk werken in een zo regulier mogelijke arbeidsomgeving. De vorm begeleid werken is de meest reguliere vorm van werken voor de doelgroep. De Stimuleringsuitkering, de bonus voor het aantal gerealiseerde begeleid-werkenplekken, beoogt gemeenten te stimuleren om deze doelstelling te realiseren.

• • Er is geen streefwaarde opgenomen voor het jaar 2016 in verband met de verwachte invoering van de WWNV. Voor de begroting 2013 zal bezien worden hoe de WWNV in de artikelstructuur opgenomen zal worden.

Omdat mensen zich vrijwillig aanmelden voor de Wsw is de totale doelgroep van Wsw-geïndiceerden niet te beïnvloeden. Hierdoor kunnen voor de in tabel 48.4 weergegeven kengetallen geen betrouwbare ramingen worden gegeven. Om inzicht te geven in de ontwikkelingen ten opzichte van voorgaande jaren zijn ook de realisaties van 2008 en 2009 opgenomen. De kengetallen met betrekking tot de wachtlijst maken inzichtelijk dat de fundamentele (wachtlijst) problematiek nog niet is opgelost. De uitkomsten van de pilots «Werken naar Vermogen» alsmede de WWNV beogen bij te dragen aan de oplossing van deze problematiek.