In de beleidsagenda wordt ingegaan op relevante ontwikkelingen die de begroting in financiële zin raken. In de beleidsartikelen wordt de relevante financiële en beleidsinformatie die samenhangt met de voorgenomen uitgaven vermeld.

1. Houdbare financiering van beleidsprioriteiten

Gezonde overheidsfinanciën zijn van essentieel belang. Voor het kabinet is het op orde brengen van de overheidsfinanciën één van de belangrijkste prioriteiten. Dit wordt bemoeilijkt door de lastige economische positie waarin Nederland zich op dit moment bevindt. Zonder ingrijpen dreigt de overheidsschuld verder op te lopen en wordt de rekening doorgeschoven naar volgende generaties. Het kabinet heeft daartoe bij Regeerakkoord besloten tot een ambitieus hervormingsprogramma en ombuigingspakket oplopend tot € 16 mld. in 2017 structureel.

Aanvullend daarop heeft het kabinet deze zomer besloten tot een aanvullend beleidspakket van structureel netto € 6 mld. euro om zodoende verder invulling te geven aan de ambitie tot het structureel op orde brengen van de overheidsfinanciën. Onderdeel van het pakket omvat ook een pakket aan gerichte stimuleringsmaatregelen waarmee het kabinet oog heeft voor de kwetsbare positie waarin onze economie zich op dit moment bevindt. In de Miljoenennota wordt een overzicht gegeven van het pakket en de budgettaire gevolgen daarvan.

Hoewel volgens de huidige inzichten het buitensporig tekort niet volledig in 2014 gecorrigeerd zal zijn, is het kabinet in het licht van de huidige economische situatie van mening dat met het aanvullende beleidspakket van € 6 mld. effectief invulling is gegeven aan de aanbevelingen in het kader van de buitensporigtekortprocedure en het nationaal hervormingsprogramma. Het uiteindelijke oordeel hierover is aan de Europese Commissie.

Het wetsvoorstel dat verplicht schatkistbankieren door provincies, gemeenten en waterschappen mogelijk maakt is in juli 2013 aangenomen door de Tweede Kamer. In het najaar volgt de behandeling door de Eerste Kamer. Als de Eerste Kamer ook instemt met het wetsvoorstel treedt schatkistbankieren naar verwachting eind 2013 in werking.

2. Herstellen en bewaken stabiliteit Eurozone

In 2014 zal het herstellen en bewaken van de financiële stabiliteit van de eurozone een belangrijk onderwerp blijven. De Europese schuldencrisis heeft aanleiding gegeven tot versterking en uitbreiding van afspraken omtrent economische beleidscoördinatie. In 2014 zal de naleving van de aangescherpte regels ten aanzien van het Stabiliteits- en Groeipact een rol krijgen op de politieke agenda. Daarnaast zal er aandacht zijn voor de vooruitgang in de lopende steunprogramma’s voor Cyprus, Griekenland, Spanje, Ierland en Portugal. Bij het herstel van financiële stabiliteit in de eurozone zullen de Europese noodfondsen (EFSF, EFSM en ESM) en het IMF een belangrijke rol spelen.

In de afgelopen jaren is er voor een gezamenlijke Europese aanpak voor de crisis gekozen. Nederland heeft hierbij een actieve rol gespeeld. In de komende jaren is het van groot belang om vast houden aan die aanpak en gemaakte afspraken te implementeren. Begin 2013 is Minister Dijsselbloem voorzitter geworden van de Eurogroep. Deze rol als voorzitter biedt bij uitstek de mogelijkheid om uitvoering te geven aan de gezamenlijke Europese inzet.

3. Sobere en effectieve EU-begroting

Nederland streeft naar een sobere en effectieve EU-begroting waarin duidelijke prioriteiten worden gesteld en waarbij de afdrachten evenwichtiger en transparanter worden verdeeld. De gunstige afronding van de onderhandelingen over het Meerjarig Financieel Kader moet worden geïmplementeerd. Deze afspraken betreffen een substantiële vermindering van de afdrachten (een korting op de Nederlandse afdrachten van ruim € 1 mld.) en een moderne EU-begroting (de budgetten voor onderzoek en innovatie hebben aan relatief belang gewonnen ten opzichte van de klassieke posten als landbouw- en cohesiebeleid). De Minister van Financiën zet zich in de Begrotingsraad in om dit standpunt in de jaarbegroting van de EU terug te zien.

4. Robuuste financiële sector

Verder zullen in 2014 verscheidene andere richtlijnen en verordeningen geïmplementeerd dan wel uitonderhandeld worden. Het betreft onder andere de herziening van de richtlijn markten in financiële instrumenten en de gelijknamige verordening, regels omtrent bemiddelaars en aanbieders van hypothecair krediet en omtrent verzekeringsproducten, een regulering van benchmarks en indices, regels om de transparantie over complexe producten voor consumenten te vergroten en tenslotte een verordening inzake marktmisbruik en regels die de onafhankelijkheid van accountantsorganisaties versterken.

Daarnaast wordt gewerkt aan een Wet beloningsbeleid financiële sector, waarin onder meer wordt vastgelegd het in het regeerakkoord opgenomen bonusplafond van 20% van de vaste beloning voor personen werkzaam in de financiële sector. Deze wet zal naar verwachting op 1 januari 2015 in werking treden. Tevens wordt gewerkt aan een verbreding van de bankierseed, die gepaard gaat met strenge sancties, zoals opgenomen in het regeerakkoord. Ook zullen vanaf 2015 de bankmedewerkers verantwoordelijk voor transacties met hoge risico’s voortaan – naast de al bestaande toetsing voor bestuurders en commissarissen – door de toezichthouders worden gescreend.

5. Financieel beheer interventies financiële sector

Het beleid is gericht op een afgewogen, zakelijk verantwoorde exit uit ASR, ABN AMRO en SNS REAAL en op de ondernemingsstrategie die deze exit mogelijk moet maken. De stichting NL Financial Investments (NLFI) heeft de Minister van Financiën geadviseerd over de te volgen exitstrategie voor ABN AMRO en ASR. In dit advies is aan de orde gekomen wat de mogelijkheden zijn voor een exit. De Minister van Financiën heeft op basis van dit advies de Kamer zijn toekomstplannen met betrekking tot de financiële instellingen toegelicht (ABN AMRO, ASR en ook SNS REAAL). De toekomstplannen geven richting aan hoe een exit er waarschijnlijk uit gaat zien, er is vooralsnog geen besluit genomen over wanneer en hoe een exit zal plaatsvinden.

Ook voor de IABF (Illiquid Asset Backup Facility, de hypothekenportefeuille van ING) zal worden bezien wat de mogelijkheden zijn ten aanzien van een exitstrategie.

6. Effectief financieel beheer en toezicht in de semipublieke sector

Mede naar aanleiding van recente financiële incidenten bij een aantal instellingen in de semipublieke sector kijkt het kabinet sectoroverstijgend naar de verbetering van financieel beheer, verantwoording en toezicht in deze sector. Zeker in tijden van bezuinigingen zullen deze instellingen hun financiële risico's moeten beperken en hun maatschappelijke opdracht weer centraal moeten stellen, waarbij soberheid en dienstbaarheid de leidraad zijn. Hiervoor zijn, naast een juiste houding en gedrag, duidelijke normen voor goed financieel beheer, verantwoording en toezicht van belang. Om te zorgen dat in ieder geval aan minimumnormen wordt voldaan, stelt het kabinet een gemeenschappelijk normenkader op voor goed financieel beheer en financieel toezicht. Dit kader helpt instellingen om hun financiële beheer en verantwoording zodanig in te richten dat zij in control zijn. Ook worden plannen ontwikkeld om het externe financiële toezicht op de semipublieke sector te versterken, zodat het financiële toezicht voldoende tegenwicht kan bieden aan het toezicht op de kwaliteit van de publieke taakuitvoering. De Minister van Financiën zal het normenkader in september 2013 aan de Tweede Kamer aanbieden. Na besluitvorming hierover zullen in 2014 maatregelen worden ingevoerd.

7. Exportkredietverzekering en -financiering

Het Nederlandse exportverzekeringsinstrumentarium is gemiddeld tot goed bestand tegen de concurrentiedruk van andere overheidsgesteunde exportkredietverzekeraars. Uit internationale vergelijkingen blijkt echter ook dat de rol van overheidsexportkredietverzekeraars aan het veranderen is. Er wordt in verschillende vormen steeds meer gedaan op het gebied van (her)financieren van exporttransacties. In Nederland gebeurt dit niet. Om er voor te zorgen dat Nederlandse exporterende bedrijven niet op een achterstand komen te staan ten opzichte van hun buitenlandse concurrenten wordt in 2014 meer dan voorheen ingezet op het beschikbaar houden van voldoende financiering tegen een scherpe prijs. Om dit te bereiken, zonder dat de Staat onnodig op de stoel van de marktpartijen gaat zitten, wordt er in samenwerking met banken en de exportsector bekeken in welke mate exportfinanciering verder ontwikkeld kan worden. Ook wordt er via het Dutch Good Growth Fund van het Ministerie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking ingezet op een pakket van exportfinancierings- en verzekeringsinstrumenten naar landen waar marktpartijen minder mogelijkheden bieden.

8. Fiscale voornemens

Van de fiscale maatregelen die in het regeerakkoord zijn opgenomen is een deel al omgezet in wetgeving. Een ander deel is in de vorm van wetsvoorstellen bij het Parlement aanhangig gemaakt, in een aantal gevallen in wetsvoorstellen van andere bewindspersonen dan die van het Ministerie van Financiën. In deze paragraaf wordt een overzicht gegeven van de fiscale maatregelen uit het regeerakkoord en het aanvullend pakket die in het pakket Belastingplan 2014 zijn opgenomen. Daarnaast wordt ingegaan op een aantal lopende projecten en zal waar mogelijk inzicht worden geboden in de belangrijke stappen die daarin reeds zijn gezet en welke stappen op (korte) termijn kunnen worden verwacht.

In het Belastingplan 2014 zijn zoveel mogelijk de nog resterende fiscale maatregelen uit het regeerakkoord opgenomen. Dit betreft met name:

• • de afschaffing van de afdrachtvermindering onderwijs;

• • de fiscale begunstiging van lokaal opgewekte duurzame energie;

• • de verhoging van de accijns op tabak, alcohol, diesel en LPG;

• • de versobering van de vrijstelling motorrijtuigenbelasting voor oldtimers;

• • de aanpassing van zowel de algemene heffingskorting als de arbeidskorting, rekening houdend met het koopkrachtpakket zoals dat voortvloeit uit de motie Zijlstra/Samsom en het aanvullend pakket 2;

• • de versobering van de zelfstandigenaftrek (ingangsdatum 1 januari 2015);

• • de versobering van de fiscale innovatieregelingen;

• • het fiscaal vrijvallen van de zogenoemde stamrechten en niet langer fiscaal faciliteren van nieuwe stamrechten;

• • het bevriezen van de belastingschijven en heffingskortingen;

• • de verlenging van de werkgeversheffing voor hoge lonen;

• • de afschaffing van de integratieheffing btw;

• • de verruiming van de schenkbelasting in relatie tot de eigen woning.

Voorts bevat het Belastingplan 2014 de fiscale maatregelen uit de augustus besluitvorming 2013.

Onderdeel van het pakket Belastingplan 2014 vormt het afzonderlijke wetsvoorstel dat een antwoord geeft op de fraude die zich voordoet in de toeslagen en de fiscaliteit. Dit wetsvoorstel bevat een groot aantal maatregelen die de Belastingdienst handvatten geeft om deze fraude adequaat aan te pakken.

Een eenvoudiger en fraudebestendig belastingstelsel

Het kabinet blijft streven naar een eenvoudiger belastingstelsel. Het gaat daarbij om het terugdringen van de complexiteit van wet- en regelgeving en het verminderen van de administratieve lasten voor burgers en bedrijven. Op dit terrein is de afgelopen jaren een aantal stappen gezet, maar er is op verschillende fronten verdere winst te behalen. Het uitgangspunt van fraudebestendigheid, eenvoud en robuuste belastingontvangsten, vereist dat elke keer opnieuw kritisch wordt gekeken naar de inzet en vormgeving van fiscale faciliteiten.

In 2013 is een wetsvoorstel bij het parlement aanhangig gemaakt om het formeel verkeer met de Belastingdienst te vereenvoudigen door onder andere te voorzien in een soepele herziening van de aanslag, een verkorting van aanslagtermijnen en een basis voor elektronisch berichtenverkeer tussen de belastingplichtige en de Belastingdienst. Het kabinet streeft ernaar om het wetsvoorstel in 2015 in werking te laten treden.

Een goed vestigingsklimaat

Nederland heeft een goed vestigingsklimaat. Dit stimuleert de bedrijvigheid en werkgelegenheid in Nederland. Het is zaak deze positie te behouden. De combinatie van verschillende, ieder voor zich verantwoorde regelingen, heeft er echter ook toe geleid dat Nederland, net als andere landen, geconfronteerd wordt met fiscale planningsmogelijkheden door internationale mismatches en het verschuiven van grondslag naar laagbelastende jurisdicties. De roep om deze mogelijkheden te beperken klinkt steeds luider. Dit betreft internationale problematiek die ook alleen internationaal echt tot een oplossing kan worden gebracht. Het zou de concurrentiepositie van Nederland en het in Nederland gevestigde bedrijfsleven schaden indien Nederland als enige maatregelen neemt. Ook het recente SEO-onderzoek «Uit de schaduw van het bankwezen» naar de bijzondere financiële instellingen in Nederland wijst hierop. Daarom zal Nederland actief participeren in internationale initiatieven op dit terrein, zoals het OESO BEPS-project (Base Erosion and Profit Shifting) en het EU actieplan met een mededeling en twee aanbevelingen tegen belastingfraude en -ontwijking. In de brief van 30 augustus 12013 zijn de Staatssecretaris van Financiën en de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking daar dieper op ingegaan.

Commissie Van Dijkhuizen

In juni 2013 heeft de Commissie Van Dijkhuizen haar eindrapport uitgebracht. Daarin is een aantal aanbevelingen opgenomen die kunnen bijdragen aan verbetering en meer transparantie van het stelsel van de inkomstenbelasting en de toeslagen. Het streven is om aan het einde van het eerste kwartaal 2014 een reactie op het rapport te geven.

Onderzoek ter voorbereiding van Autobrief II

Bij de behandeling van de Wet uitwerking Autobrief is toegezegd ruim voor 2015 een evaluatie te starten en te komen tot een periodieke herijking van de CO₂-grenzen voor de periode 2016–2019. Een eerste evaluatie, in de vorm van een overzicht van de verkopen van zuinige, zeer zuinige en nulemissie auto’s, zal binnenkort naar de Kamer worden gezonden. Het onderzoek ter voorbereiding van Autobrief II is in 2013 gestart.

ANBI: Transparantie en Toezicht

Ter uitwerking van het convenant «Ruimte voor geven» is in het najaar van 2012 de visie op toezicht en verantwoording in de filantropische sector afgerond. In dat kader zijn al diverse wettelijke maatregelen vastgesteld. Ook het Belastingplan 2014 bevat een aantal voorstellen op dit terrein, bijvoorbeeld de mogelijkheid om bij een periodieke gift een gestandaardiseerde onderhandse schenkingsovereenkomst te gebruiken in plaats van een notariële akte.

Invoering belastingplicht overheidsbedrijven

Afgelopen jaren is verkend hoe overheidsbedrijven in de vennootschapsbelasting betrokken kunnen worden. Inmiddels is hierover verschillende malen overleg gevoerd met de Tweede Kamer, laatstelijk nog op 25 juni 2013 naar aanleiding van de zogenoemde «dienstige maatregelen» die de Europese Commissie op 2 mei 2013 aan Nederland heeft voorgesteld. Op dit moment is de inventarisatie naar de mogelijke winstgevende activiteiten bij overheden en de vormgeving daarvan in de afrondende fase. Deze inventarisatie vormt de basis voor de wetgeving die naar verwachting in 2014 aan het parlement zal worden voorgelegd.

9. Handhaving Belastingdienst

Toezicht

De algemene doelstelling van de Belastingdienst is het bevorderen van het nalevingsgedrag van burgers en bedrijven. Toezicht is, naast dienstverlening en een snelle en correcte afhandeling van zaken, een belangrijk instrument om het nalevingsgedrag te bevorderen. Door te werken met actuele gegevens en het betalingsgedrag actief te monitoren bewaakt de Belastingdienst de tijdige en juiste afdracht van belastingen. Het kabinet heeft bij regeerakkoord structureel € 157 mln. aan de Belastingdienst beschikbaar gesteld voor het versnellen van de aanslagregeling, het beoordelen van meer aangiften, het verrichten van meer boekenonderzoeken bij ondernemers en het aanscherpen van administratieve controles (bijvoorbeeld de controle op verzoeken om teruggaaf van omzetbelasting) en voor structureel extra invorderingen. De FIOD heeft middelen gekregen om de opsporing te versterken, onder meer om extra witwaszaken aan te pakken. De meeropbrengsten van deze intensiveringen in 2014 worden geraamd op € 533 mln.

Invulling taakstellingen

Fraudebestrijding

Het effectief voorkomen en bestrijden van fraude is één van de pijlers van het fiscale beleid. Belastingplichtigen moeten erop kunnen vertrouwen dat de overheid al het mogelijke doet om iedereen aan zijn verplichting te laten voldoen. Fraude schaadt de schatkist en daarmee andere belastingplichtigen. Daarom wordt streng opgetreden tegen burgers en bedrijven die op valse gronden verzoeken om teruggaven indienen of burgers die onrechtmatig toeslagen aanvragen. Ongewenst fiscaal gedrag uit zich bijvoorbeeld in schijnconstructies en het misbruik van de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR). Om al deze vormen van misbruik tegen te gaan heeft het kabinet al maatregelen in gang gezet die in 2014 verder hun beslag moeten krijgen. 3 4 5 Ook de bestrijding van btw-carrouselfraude en de aanpak van witwassen krijgen in 2014 onverminderd aandacht, gezien de aanzienlijke financiële en maatschappelijke belangen die hiermee gemoeid zijn.

Aanpak toeslagfraude

De mogelijkheden om op frauduleuze wijze toeslagen aan te vragen worden in belangrijke mate beperkt door de maatregelen die zijn aangekondigd in de brief van 10 mei 2013. 6 Het kabinet werkt deze maatregelen uit in het Belastingplan 2014, zodat zij per 1 januari 2014 geïmplementeerd kunnen worden. De gedachte achter deze maatregelen is om fraude zoveel mogelijk aan het begin van het aanvraagproces te detecteren en te voorkomen. Daarom wordt in sommige gevallen van burgers extra informatie gevraagd, voordat tot uitbetaling wordt overgegaan. Dit kan er dus soms toe leiden, dat zij tot na deze aanvullende verificatie op een toeslagbetaling moeten wachten.

De kwaliteit van de gegevens in de Gemeentelijke Basisadministratie Persoonsgegevens is voor het beperken van fraudemogelijkheden van groot belang. In de brief van 10 mei 2013 zijn hiervoor maatregelen aangekondigd.