De Rechtspraak heeft gekozen voor een meer fundamentele herziening van de bestaande Agenda van de Rechtspraak en de Visie op de rechtspraak. De verwachting is dat de herziene Visie en de nieuwe Agenda van de Rechtspraak in 2020 worden vastgesteld.
Snelle rechtspraak
De Rechtspraak houdt vast aan de ambitie om de doorlooptijden van rechtszaken te verkorten. Ook de voornoemde maatregelen naar aanleiding van de visitatie zijn daarop gericht. De verwachting is dat in 2019 de nieuwe, ambitieuze maar realistische, standaarden voor doorlooptijden worden vastgesteld en dat in 2020 gestart wordt met de implementatie van deze standaarden. Zo wordt bijvoorbeeld de sturing van zaakstromen verbeterd en er wordt inzichtelijk gemaakt in welke fase van een gerechtelijke procedure invloed op de doorlooptijd is uit te oefenen. Een rechter krijgt zo meer mogelijkheden om te sturen op de doorlooptijd. Ook via het wegwerken van achterstanden en door strategische inzet van personeel binnen en tussen gerechten wordt gewerkt aan het verbeteren van doorlooptijden. Verder worden initiatieven gericht op het verkorten van doorlooptijden, zoals de inzet van «vliegende brigades» of de recent door de gerechtshoven gestarte landelijke handelskamer, actief ondersteund vanuit de Raad voor de rechtspraak.
Toegankelijke en innovatieve rechtspraak
Toegankelijkheid van rechtspraak kent vele vormen; het betreft onder meer de fysieke toegankelijkheid en bereikbaarheid van gerechtsgebouwen, doorlooptijden en begrijpelijkheid. Ook innovatieve rechtspraak, zoals maatschappelijk effectieve rechtspraak (MER), draagt bij aan toegankelijkheid door de daarin besloten laagdrempeligheid en oplossingsgerichtheid van rechtspraak. Onder de paraplu van MER stimuleert de Rechtspraak de totstandkoming van initiatieven om de rechtspraak toegankelijker te maken. Ook binnen het strafrecht zijn initiatieven gestart die bijdragen aan MER. Uit de vele initiatieven die er al zijn is duidelijk geworden dat de richtinggevende principes van MER op brede steun zowel binnen als buiten de Rechtspraak kunnen rekenen. Voor succesvolle innovatie is het van belang dat initiatieven op doordachte wijze worden gestimuleerd en gefaciliteerd, door middel van technische bijstand en onderzoek. Zo kunnen succesvolle initiatieven en succesvolle bouwstenen voor innovatie worden geïdentificeerd en kan de stap van «start up» naar «scale up» worden gemaakt. Toegankelijkheid betekent ook dat er zoveel mogelijk sprake hoort te zijn van transparante, voorspelbare procedures. Belangrijke voorwaarde daarvoor is het uniformeren van werkprocessen. In 2020 zal de rechtspraak projecten uitvoeren die stap voor stap bijdragen aan dit doel, te beginnen met het verstekkenproces voor incassozaken.
Het vergroten van de digitale toegankelijkheid van bestuursrecht en civiel recht blijft een hoge prioriteit. Via uitvoering van het Basisplan digitale toegankelijkheid zorgt de Rechtspraak ervoor dat procespartijen berichten en stukken digitaal met de Rechtspraak kunnen uitwisselen. De uitvoering van dit Basisplan zal plaatsvinden binnen de besluitvormingsstructuur van de in 2018 vastgestelde IV-governance. In 2020 worden voor bepaalde zaaksstromen uitgewerkte plannen voor digitale toegankelijkheid onderworpen aan de toets van Bureau ICT-toetsing (BIT).
In 2019 heeft de Rechtspraak een nieuwe digitaliseringskoers uitgezet. Prominent onderdeel naast digitale toegankelijkheid is datagedreven werken. Een voorbeeld daarvan is het verbeteren van de ontsluiting van toezichtregisters zoals bewindvoering en insolventies. In 2020 zal tevens ingezet worden op vernieuwing van de Strafrechtketen en de ontwikkeling van het Digitaal Werkdossier (DWD).
Deskundige rechtspraak
Naast snelle en toegankelijke rechtspraak is deskundige rechtspraak een speerpunt uit de Agenda van de Rechtspraak 2015–2020. Van de rechter wordt verwacht dat hij, hoe ook georganiseerd, over de vereiste deskundigheid beschikt. Deskundigheid omvat ook adequaat handelen op effectiviteit en doelmatigheid. En communicatieve vaardigheden zijn belangrijk: weten te communiceren met partijen tijdens zittingen, begrijpelijk zijn, maar ook zich staande weten te houden in de schijnwerpers van de publieke aandacht. Deskundigheid is in professionele standaarden gedefinieerd. In 2020 wordt de implementatie van de standaarden voortgezet.
In de visie van de Rechtspraak vormen de professionele standaarden de basis voor de werkzaamheden van de rechter.
Democratische rechtsstaat
De Nederlandse democratische rechtsstaat behoort tot de best functionerende rechtsstaten ter wereld. Om die positie te behouden is permanent onderhoud nodig. In onze rechtsstaat kunnen burgers ter bescherming van hun rechten een beroep doen op een onafhankelijke en onpartijdige rechter, die het overheidsoptreden controleert. Van onafhankelijke en onpartijdige rechtspraak kan slechts sprake zijn indien daarvoor de institutionele waarborgen aanwezig zijn. De Raad voor de rechtspraak spreekt andere staatsmachten er op aan indien het functioneren van de Rechtspraak in rechtstatelijk opzicht in het gedrang komt. Dat doet de Raad in internationaal perspectief tot en met juni 2020 heel actief via het voorzitterschap van een lid van de Raad in het Europees Netwerk van Raden voor de rechtspraak. Dit netwerk zet zich in voor de versterking van de positie van de rechterlijke macht in Europese landen. Want die positie staat in een aantal Europese landen flink onder druk.