Deze financiële paragraaf presenteert conform de Rijksbegrotingsvoorschriten de belangrijkste budgettaire veranderingen op de OCW-begroting, zowel voor de uitgaven (tabel 9) als de ontvangsten (tabel 10).

Ook bevat deze paragraaf tabellen die een overzicht geven van alle intensiveringen en ombuigingen (tabellen 11 t/m 16).

Toelichting uitgaven

1. Eerste ISB cultuurmiddelen

Het kabinet stelde € 300,0 miljoen extra beschikbaar voor de culturele sector. Met deze middelen worden de culturele en creatieve sector aanvullend ondersteund.

2. Tweede ISB onderwijsmiddelen

Het kabinet stelde totaal € 493,4 miljoen extra beschikbaar, waarvan € 325,9 miljoen in 2020 en € 167,5 miljoen in 2021. Hiermee worden studenten gecompenseerd. Onderwijsachterstanden en studievertraging als gevolg van COVID-19 worden voor leerlingen en mbo-studenten zoveel mogelijk voorkomen.

3. Derde ISB mediamiddelen

Het kabinet stelde € 24,0 miljoen extra beschikbaar voor het tijdelijk Steunfonds Lokale Informatievoorziening. De reden hiervoor zijn de gedaalde inkomsten uit reclame en advertenties.

4. Vierde ISB lerarentekortmiddelen aanvullende post

Bij de voorjaarsbesluitvorming stelde het kabinet structureel € 32,0 miljoen beschikbaar voor de aanpak van het lerarentekort.

5. Vijfde ISB media en jeugdwerkloosheid

In deze coronatijd is onafhankelijke, betrouwbare en toegankelijke informatie cruciaal. De landelijke publieke omroep speelt hierin een essentiële rol. Tegelijkertijd hebben de maatregelen ter bestrijding van de crisis voor de publieke omroep veel impact gehad en dit heeft tot onvermijdelijke extra kosten geleid. Een deel hiervan vangt de publieke omroep zelf op door onder meer een beroep te doen op zijn reserves. In aanvulling hierop heeft het kabinet besloten in 2020 eenmalig € 19 miljoen extra ter beschikking te stellen aan de NPO ter dekking van de gestegen kosten ten behoeve van de uitvoering van zijn publieke taak. Dit stelt de publieke omroep in staat om ook in de komende periode die belangrijke rol te spelen.

Daarnaast wordt in deze ISB € 4,5 miljoen vrijgemaakt voor loopbaangesprekken om jeugdwerkloosheid te voorkomen. Zie voor meer toelichting onder 13.

6. Leerlingen- en studentenontwikkeling

In de begroting is de actuele raming van de leerlingen- en studentenaantallen, alsmede van de kaderrelevante uitgaven aan de studiefinanciering verwerkt. Uit de Referentieraming 2020 blijkt dat het aantal leerlingen en studenten per saldo aanzienlijk hoger is dan de in de begroting 2020 verwerkte aantallen. Dit komt onder andere doordat het CBS in haar bevolkingsprognose een hoger migratiesaldo raamt. Mede als gevolg hiervan is in 2021 een tegenvaller van € 198,1 miljoen te zien op de begroting, die oploopt naar € 416,8 miljoen euro in 2025. Vooral het hoger beroepsonderwijs (hbo), het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) en het primair onderwijs (po) laten aanzienlijke tegenvallers zien.

Op de raming van de studiefinanciering doet zich een tegenvaller voor van € 16,7 miljoen in 2021. Door de prestatiebeurstechniek in de studiefinanciering worden de hogere studentenaantallen pas later zichtbaar in hogere tegenvallers. In latere jaren is een tegenvaller te zien oplopend tot € 36,3 miljoen in 2025.

7. Tegenvaller nieuwkomers

Op de aanvullende bekostigingsregelingen voor nieuwkomers in het po en vo bleek een hogere realisatie dan verwacht. De realisatie zal ook de komende jaren naar verwachting hoger zijn, zo blijkt uit de CBS bevolkingsprognose. Er ontstaat hierdoor een tegenvaller op deze regelingen van € 56,0 miljoen in 2021, oplopend tot een tegenvaller van € 62,4 miljoen in 2025.

8. Tekort DUO

In de 1e Suppletoire Begroting 2019 is ICT problematiek bij DUO incidenteel gedekt van 2019 tot en met 2024. Het jaar 2025 wordt nu generaal gedekt, zodat de dekking binnen de kabinetsperiode opgelost is. De dekking vanaf 2026 en verder wordt technisch ingeboekt op artikel 7 (wetenschappelijk onderwijs). OCW beziet hoe dit kan worden ingevuld dan wel alternatief kan worden gedekt.

9 en 10. Ontvangen relevante loon- en prijsbijstelling

Het Kabinet besloot dit voorjaar opnieuw loon- en prijsontwikkeling (lpo) uit te keren over de departementale begrotingen, ter compensatie van stijgende lonen en prijzen. De lpo-tranche 2020 die het Ministerie van OCW heeft ontvangen bedraagt in 2021 € 1.160,6 miljoen.

11. Eindejaarsmarge 2019

In 2019 zijn enkele budgetten niet volledig tot besteding gekomen. De eindejaarsmarge wordt ingezet voor overlopende verplichtingen die alsnog in 2020 tot betaling zijn gekomen. Ook wordt de eindejaarsmarge ingezet ter dekking van de tegenvaller op de Referentieraming en de raming van de studiefinanciering en nieuwkomersregelingen in 2021 en verder.

12. Middelen aanvullende post

Er zijn diverse Regeerakkoordmiddelen aan de OCW-begroting toegevoegd. Deze zijn toegelicht in de 1e Suppletoire Begroting 2020

13. Aanpak jeugdwerkloosheid

Het Kabinet heeft besloten om te investeren in loopbaangesprekken met kwetsbare jongeren. De laatste tijd is de jeugdwerkloosheid snel opgelopen. Voortijdig schoolverlaters hebben een bovengemiddelde kans om de komende tijd werkloos te worden. Ook jongeren die al eerder voortijdig schoolverlater zijn geworden, maar wel werken, lopen een bovengemiddelde kans om werkloos te worden. Scholen en RMC's zullen hiertoe met laatstejaars studenten/uitstromers het gesprek aangaan over vervolgonderwijs als dat mogelijk is, of hen doorgeleiden naar het ‘werkdomein’.

14. Dekking tegenvallers

De dekking voor de ramingstegenvallers is uitgebreid toegelicht in de 1e Suppletoire Begroting 2020.

15. Continueren Fiscale scholingsaftrek

De fiscale regeling aftrek van scholingsuitgaven wordt nog een jaar langer dan oorspronkelijk beoogd gecontinueerd door het Ministerie van Financiën. Daarom wordt de begroting van het Ministerie van OCW verlaagd met € 218 miljoen.

16. Overboeking budget Stimulans Arbeidsmarktpositie (STAP)

Het budget voor levenlangontwikkelen wordt overgeboekt van het Ministerie van OCW naar het Ministerie van SZW. Dit is voor het STAP-budget (Stimulans ArbeidsmarktPositie) ter vervanging van de fiscale sholingsaftrek.

17. Kasschuiven

Op de begroting worden diverse meerjarige kasschuiven doorgevoerd, om de budgetten in overeenstemming te brengen met het verwachte bestedingsritme. Zo is er besloten tot een kasschuif op het budget van de reisvoorziening op artikel 11 (studiefinanciering) van € 200 miljoen van 2021 naar 2020 ter optimalisatie van het kasritme van de staat.

Daarnaast is ook besloten om enkele middelen uit de tweede incidentele suppletoire begroting inzake ondersteuningsmaatregelen te verschuiven. Het betreft hier middelen voor de nieuwkomersregeling. Een deel van deze middelen is verschoven naar 2021 om het kasritme van de regeling hiermee in lijn te brengen. Ook zijn middelen verschoven om het praktijkleren uit het stageoffensief te faciliteren. Wegens uitvoeringstechnische redenen is het niet mogelijk gebleken voor de RVO om in 2020 deze additionele middelen nog uit te betalen aan deze doelgroep. Door deze kasschuif worden deze extra middelen uitbetaald in 2021 en 2022.

18. Niet-kaderrelevante mutaties

De raming voor studiefinanciering laat lagere niet-kaderrelevante uitgaven zien voor 2020 en verder, ten opzichte van de raming die in de OCW-begroting 2020 verwerkt is.

19. Overige mutaties

Dit betreft desalderingen van uitgaven en overboekingen van en naar andere departementen.

Toelichting ontvangsten

1. Leerlingen- en studentenontwikkeling

Op de raming van de ontvangsten voor studiefinanciering en lesgelden doet zich een kleine meevaller voor.

2. Niet-kaderrelevante mutaties

De raming voor studiefinanciering laat, vooral in de eerste jaren, hogere niet-kaderrelevante ontvangsten zien ten opzichte van de raming die in de OCW-begroting 2020 verwerkt is.

3. Rente studiefinanciering

Door de lage rentestand is er een tegenvaller van € 38,0 miljoen op de geraamde renteontvangsten op studieleningen in 2021. Deze komt conform de begrotingsregels ten laste van het generale beeld.

4. Overige mutaties

Dit betreft desalderingen van de ontvangsten.

Tabel 11 geeft een overzicht van alle intensiveringen op de OCW-begroting, sinds de start van het kabinet Rutte III en tabel 12 doet dat voor de ombuigingen. Tabel 13 geeft een saldo van tabel 11 en 12 weer.

In tabellen 14 t/m 16 worden de investeringen, ombuigingen en het saldo ervan uitgesplitst per sector weergegeven. Daarbij dient er rekening mee gehouden te worden dat een deel van de middelen per sector op artikel 95 (apparaat kerndepartement) belandt.