In het kader van operatie Inzicht in Kwaliteit van het kabinet wordt het gebruikelijke overzicht met een planning van beleidsdoorlichtingen omgevormd tot een Strategische Evaluatie Agenda (SEA). Net als voorgaande twee jaren betreft 2023 nog een leerjaar met de SEA. De overgang naar een SEA is nader toegelicht in de beleidsagenda, onderdeel ‘Strategische Evaluatieagenda'.
In deze ‘Bijlage Uitwerking Strategische Evaluatie Agenda’ worden de beleidsthema’s in de SEA toegelicht en nader uitgewerkt met onderliggende instrumentevaluaties. Aanvullend volgt een overzicht met overige evaluaties die niet direct onder een beleidsthema zijn te plaatsen.
Strategische Evaluatie Agenda (SEA)
De SEA is gericht op onderstaande beleidsthema’s die het merendeel van de EZK-begroting afdekken. Deels gaat het om het verbeteren van methoden van onderzoek en opzetten van monitors en deels om het verkrijgen van inzicht in effecten van belangrijke beleidsmaatregelen. In deze evaluatiebijlage wordt toegelicht welke onderliggende evaluatieplanning hiermee samenhangt. Indien in de kolom «toelichting onderzoek» geen toelichting wordt vermeld, gaat het om reguliere periodieke evaluaties. In de kolom «vindplaats» staan links naar afgeronde onderzoeken, Kamerbrieven of relevante monitors die input vormen voor vervolgonderzoek en voor het syntheseonderzoek van het beleidsthema.
Thema | Type onderzoek | Afronding | Toelichting onderzoek | Begrotings-artikel | Vindplaats |
|---|---|---|---|---|---|
Goed functionerende markten voor bedrijven en consumenten | Synthese | 2022 | In 2021 heeft de beleidsdoorlichting van artikel 1 van de EZK-begroting plaatsgevonden. Deze is eind juni 2022 inclusief kabinetsreactie aan de Kamer aangeboden. | 1 | Kamerstuk 30 991, nr. 37 |
Toelichting met stand van inzicht: | |||||
De beleidsdoorlichting inzake beleidsartikel 1 goed functionerende economie en goed functionerende markten, waar digitalisering ook een belangrijk onderdeel van is, is afgerond en is eind juni 2022 inclusief kabinetsreactie aan de Tweede Kamer aangeboden. Voor enkele recente beleidsinitiatieven op het terrein van digitalisering kwam deze beleidsdoorlichting te vroeg om betrouwbare uitspraken te doen over de doeltreffendheid en doelmatigheid van het beleid. Wel is waar mogelijk gereflecteerd op de stand van zaken en de manier waarop dit beleid kan worden gemonitord ten behoeve van toekomstige evaluaties. | |||||
Goed werkende (digitale) economie en markten | Synthese | 2027 | 1 | ||
Toelichting met stand van inzicht: | |||||
De beleidsdoorlichting inzake beleidsartikel 1 goed functionerende economie en goed functionerende markten is in 2022 afgerond. Een belangrijk deel van het digitale economie beleid is hierin meegenomen. Een ander deel, het ICT-innovatiebeleid, was betrokken in de beleidsdoorlichting van artikel 2 en 3 van de EZK begroting in 2020. Inmiddels is een groot deel van het digitale economie beleid samengebracht op artikel 1 van de EZK begroting. In een volgende periodieke evaluatie van beleidsartikel 1 kan het beleid van de digitale economie daarom beter worden meegenomen. Het digitale economie beleid is verwoord in de hoofdlijnenbrief EZK. In 2027 kan een synthese-evaluatie plaatsvinden op basis van onderliggende evaluaties. | |||||
Instrumentevaluaties / monitor: | |||||
Agentschapsdoorlichting Telecom | overig | 2020 | 1 | ||
Cyberweerbaarheid | overig | 2020 | 1 | ||
Evaluatie roadmap digitaal veilige hard- en software | ex-post | 2022 | 1 | Kamerstuk 26 643, nr. 867 | |
Evaluatie subsidie ECP (DE-breed) | ex-post | 2022 | 1 | ||
Evaluatie bemiddelingsdienst doven en slechthorenden | ex-post | 2022 | 1 | ||
Nulmeting Nederlandse Cybersecuritystrategie (NLCS, coordinatie JenV, WODC) | ex-post | 2023/2024 | 1 | ||
(Tussentijdse) Evaluatie Nederlandse Cybersecuritystrategie (NLCS, coördinatie JenV, WODC) | ex-post | 2025 | 1 | ||
Evaluatie Wet informatie-uitwisseling bovengrondse en ondergrondse netten en netwerken (WIBON) | ex-post | 2023 | 1 | ||
Evaluatie Wet Ongewenste Zeggenschap Telecom (WOZT) | ex-post | 2023 | 1 | ||
Evaluatie multibandveiling 2020 en 3,5 GHz-band veiling (2023) | ex-post | 2024 | 1 | ||
Evaluatie nota frequentiebeleid | ex-post | 2025 | 1 | ||
Evaluatie innovatiebeleid digitaal | ex-post | 2023 | Dit loopt mee in de evaluatie Missiegedreven Topsectoren en Innovatiebeleid. | 1 | |
Evaluatie van de aangewezen instanties metrologiewet | ex-post | 2024 | 1 | ||
Evaluatie van de instellingen onder de waarborgwet | ex-post | 2022 | Betreft de vijfjaarlijkse ZBO-evaluatie. | 1 | |
Raad voor Accreditatie | ex-post | 2022 | 1 | Kamerstuk 25 268, nr. 203 | |
Autoriteit Consument en Markt (ACM) | ex-post | 2020/ 2021 | 1 | Kamerstuk 25 268, nr. 195 | |
Bijdrage Nederlands Normalisatie Instituut (NEN) | ex-post | 2023 | Deze evaluatie is vanwege beperkte capaciteit uitgesteld naar 2023. | 1 | |
De doelmatigheid en doeltreffendheid van het functioneren van het CBS | ex-post | 2022 | Betreft de evaluatie van het CBS in de periode 2016-2020. | 1 | Kamerstuk 25 268, nr. 209 |
De doelmatigheid en doeltreffendheid van het functioneren van het CBS | ex-post | 2026 | Betreft de evaluatie van het CBS in de periode 2021-2025. | 1 | |
Adviesgroep Gids Proportionaliteit | ex-post | 2022 | 1 | Kamerstuk 34 252, nr. 23 | |
Evaluatie Universele Postdienst | ex-post | 2022 | 1 | ||
NGF - project Nationaal onderwijslab | ex-durante | 2025 | 1 | ||
Thema | Type onderzoek | Afronding | Toelichting onderzoek | Begrotings-artikel | Vindplaats |
|---|---|---|---|---|---|
Steun- en herstelbeleid Corona | Synthese | 2026 | Dit beleid dient ter ondersteuning en herstel van het bedrijfsleven tijdens en na Covid-19. Hierbij wordt samen opgetrokken met FIN en SZW. Ieder departement neemt de verantwoordeljikheid voor de eigen maatregelen. | 2 en 3 | |
Toelichting met stand van inzicht: | |||||
De overheid heeft meer dan 200 financiële steunmaatregelen getroffen om werkenden en bedrijven door de coronacrisis te helpen. Eind 2020 verstuurden de ministers van Financiën (FIN), Economische Zaken en Klimaat (EZK) en Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) een Kamerbrief met daarin een eerste uitwerking van de evaluatieplanning (Kamerstuk 35 420, nr. 227). Het gaat daarbij vooralsnog om een planning van de evaluaties van individuele steunmaatregelen, zoals de NOW, TOZO en TVL/TOGS. Ook bevat de brief een overzicht van de monitoringsactiviteiten. De ministeries werken de evaluatie-aanpak verder uit met behulp van enkele onafhankelijke deskundigen vanuit de wetenschap en de planbureaus. Hiernaast heeft het CPB in 2021 een eerste analyse van macro-economische effecten opgeleverd (Kamerstuk 35 420, nr. 453) en gaat het CPB in 2022 een vervolgonderzoek uitvoeren. Vooralsnog richt dit evaluatietraject zich op de kern van de steunmaatregelen: de budgettair meest omvangrijke maatregelen op het terrein van SZW, EZK en FIN die zich primair richten op baanbehoud en het steunen van ondernemers die geraakt zijn door de coronacrisis. Hieronder wordt ingegaan op de stand van kennis, kennisbehoefte en evaluatieplanning van de belangrijkste maatregelen die door EZK zijn opgesteld. Vanwege de aard van diverse EZK-coronamodules (o.a. leningen en garanties met een langere looptijd) zijn enkele evaluaties ten opzichte van de brief van december 2020 later ingepland. Hiervoor vindt tussentijdse monitoring plaats via de algemene monitor Coronamaatregelen. De evaluaties zijn ingedeeld bij het thema Steun- en herstelbeleid Corona. | Kamerstuk 35 420, nr. 227 en Kamerstuk 35 420, nr. 453 | ||||
Instrumentevaluaties / monitor: | |||||
Monitor Coronamaatregelen ter ondersteuning bedrijfsleven | ex-durante | 2020 e.v. | Monitor om inzicht te krijgen in gebruikers van steunmaatregelen en een traject om de databronnen op microniveau van alle ondersteuningsmaatregelen voor bedrijven te koppelen aan het ABR van het CBS voor impact-analyses (B&I, RVO, CBS). Deze data-infrastructuur biedt de basis voor een evaluatie van het noodpakket (verwacht vanaf 2023), waarvan betrokken departementen (FIN, SZW en EZK) gebruik kunnen maken. | 2 en 3 | |
Onderzoek overkoepelende macro-economische effecten (CPB) | ex-durante | 2021 | Het CPB is in december 2020 door FIN (i.s.m. EZK en SZW) verzocht een analyse te maken van de macro-economische effecten van de opeenvolgende steunpakketten die door het kabinet tijdens de Coronacrisis zijn ingezet en de eerste resultaten in de zomer van 2021 te publiceren. Doel is inzicht krijgen in hoeverre de steunpakketten de economische schade van de Coronamaatregelen hebben beperkt en daarmee lessen te trekken voor de toekomst.Specifiek is aandacht gevraagd voor de samenstelling van de steunpakketten met indien mogelijk onderscheid naar een aantal grote maatregelen zoals de TVL, NOW, TOZO en Uitstel van Belastingbetaling. Daarnaast worden de economische uitkomsten in Nederland waar mogelijk afgezet tegen de ontwikkelingen in het buitenland. Deze analyses bieden een basis voor het trekken van lessen voor de toekomst en dienen als bouwstenen voor vervolgevaluaties. | 2 en 3 | Kamerstuk 35 420, nr. 453 |
BMKB-C | ex-post | 2026 | Ondersteunen ondernemers. Zal geëvalueerd worden tezamen met de reguliere BMKB. | 2 | |
GO-coronamodule | ex-post | 2025/2026 | Ondersteunen ondernemers (de reguliere evaluatie in 2020 kon nog niet ingaan op de corona-module). | 2 | |
Overbruggingskredieten en aflossing met rentekorting verschaft door Qredits | ex-post | 2026 | Ondersteunen ondernemers. Zal geëvalueerd worden tezamen met de Qredits evaluatie. | 2 | |
Corona Overbruggingslening (COL) verschaft door Regionale ontwikkelingsmaatschappijen | ex-post | 2026 | Ondersteunen (innovatieve) ondernemers. Zal geëvalueerd worden tezamen met de ROMs evaluatie. | 2 | |
Garantieregeling Kleine Kredieten Corona | ex-post | 2026 | Ondersteunen kleine ondernemers | 2 | |
TVL/TOGS | ex-post | 2023 | Ondersteunen ondernemers MKB en later ook voor grote bedrijven. Zal tezamen met NOW-evaluatie van SZW geëvalueerd worden. | 2 en 3 | |
TVL Caribisch Nederland | ex-post | 2023 | Zal tezamen met steunmaatregelen SZW geëvalueerd worden. | 2 | |
Garantieregeling evenementen | ex-post | 2023 | Ondersteunen specifieke doelgroep | 2 | |
TOA (Time Out Arrangement) | ex-post | 2024/2025 | Betreft een lening voor een doorstart die wordt verstrekt via Qredits. | 2 | |
Thema | Type onderzoek | Afronding | Toelichting onderzoek | Begrotings-artikel | Vindplaats |
|---|---|---|---|---|---|
Ondernemerschap | Synthese | 2025 | 2 | ||
Toelichting met stand van inzicht: | |||||
In 2020 heeft een doorlichting plaatsgevonden van artikel 2 en 3. Daarnaast heeft recentelijk ook een meta-evaluatie van het kapitaalmarktinstrumentarium plaatsgevonden. De conclusie daarbij is dat het deel van de beleidsmix dat de toegang tot kapitaalmarktfinanciering beoogt te vergroten (met garanties en kredietenfaciliteiten) er in slaagt additionaliteit bij de ondersteunde bedrijven te realiseren. Bedrijven verwerven op de kapitaalmarkt additionele financiering voor hun bedrijfsactiviteiten, die zonder overheidsondersteuning niet verworven zouden zijn. Op het terrein van de fiscale ondernemerschapsbevordering is relatief weinig bekend over de additionaliteit. Dialogic stelde eerder vast dat additionaliteit niet aannemelijk lijkt op het terrein van fiscale ondernemerschapsstimulering, in de zin dat het niet bijdraagt aan meer innovatie en ondernemersgroei. Deze instrumenten richten zich echter niet louter op innovatiebevordering, maar zijn ook bedoeld om ondernemerschap in algemene zin te bevorderen. De evaluatieplanning is er op gericht om in 2025 een nieuw synthese onderzoek te doen naar de thema’s op het gebied van ondernemerschap. | Kamerstuk 32 359, nr. 4 – bijlage Innovatieve Samenleving | ||||
Instrumentevaluaties / monitor: | |||||
Borgstelling MKB Kredieten (BMKB) | ex-post | 2022 | Dit betreft de reguliere evaluatie, exclusief corona | 2 | Kamerstuk 32 637, nr. 502 |
Borgstelling MKB Kredieten (BMKB) | ex-post | 2026 | Zal geëvalueerd worden tezamen met BMKB-C | 2 | |
Garantiefaciliteit Ondernemersfinanciering | ex-post | 2020 | Dit betreft de reguliere evaluatie, exclusief corona | 2 | Kamerstuk 35 420, nr. 154 |
Garantiefaciliteit Ondernemersfinanciering | ex-post | 2025 | 2 | ||
Toerisme / NBTC | ex-post | 2024 | 2 | ||
Evaluatie NFIA | ex-post | 2020 | 2 | Kamerstuk 32 637, nr. 415 | |
Evaluatie NFIA | ex-post | 2025 | 2 | ||
Fiscale regelingen gericht op bedrijfsopvolging | ex-post | 2022 | 2 | Kamerstuk 35 925 IX, nr. 30 | |
Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM's) | ex-post | 2022 | Dit betreft de reguliere evaluatie van de ROM's. Coronamaatregelen worden apart geëvalueerd, hoewel deze wel effect gehad kunnen hebben op het reguliere instrumentarium. In die hoedanigheid wordt dit wel aangestipt. | 2 | Kamerstuk 32 637, nr. 502 |
Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM's) | ex-post | 2026 | Zal geëvalueerd worden tezamen met COL. | 2 | |
Qredits | ex-post | 2022 | Dit betreft de reguliere evaluatie, exclusief corona | 2 | Kamerstuk 32 637, nr. 502 |
Qredits | ex-post | 2026 | Zal geëvalueerd worden tezamen met corona overbruggingskrediet starters, bestaande ondernemers en uitstel van aflossing met rentekorting. | 2 | |
Regeldruk (ATR) | ex-post | 2020 | 2 | ||
Regeldruk (ATR) | ex-post | 2024 | 2 | ||
Evaluatie MKB-toets | ex-post | 2021 | 2 | Kamerstuk 32 637, nr. 476 | |
Evaluatie MKB-toets | ex-post | 2025 | 2 | ||
Evaluatie MKB-(digi)werkplaatsen | ex-post | 2023 | 2 | ||
Fiscale regelingen startups | ex-post | 2022 | 2 | ||
Evaluatie Startupdelta en Techleap | ex-post | 2022 | 2 | ||
Wet op KVK | ex-post | 2024 | 2 | ||
Evaluatie Rijkscofinanciering EFRO/Interreg (2014-2020) | ex-post | 2024 | 2 | ||
Fiscale ondernemerschapsregelingen | ex-post | 2023 | 2 | ||
Groeifaciliteit | ex-post | 2023 | 2 | ||
Seed Capital regeling | ex-post | 2023 | 3 | ||
Dutch Venture Initiative | ex-post | 2023 | 3 | ||
Vroege Fase Financiering | ex-post | 2023 | 3 | ||
Agentschapsdoorlichting RVO | overig | 2022 | 1, 2, 3, 4 en 5 | ||
Brexit adjustment reserve | ex-post | 2024 | 2 | ||
Impulsaanpak winkelgebieden | ex-durante | 2024 | 2 | ||
Invest-NL | overig | 2022 | 2 | ||
Invest-NL | overig | 2027 | 2 | ||
Dutch Alternative Credit Instrument (DACI) | ex-post | 2026 | 3 | ||
Dutch Future Fund (DFF) | ex-post | 2026 | 3 | ||
Thema | Type onderzoek | Afronding | Toelichting onderzoek | Begrotings-artikel | Vindplaats |
|---|---|---|---|---|---|
Innovatiebeleid | Synthese | 2025 | 2 en 3 | ||
Toelichting met stand van inzicht: | |||||
In 2020 heeft een doorlichting plaatsgevonden van artikel 2 en 3. Innovatie is van groot belang voor het welzijn en de welvaart van alle Nederlanders. Het beeld dat uit de evaluaties naar voren komt over de beleidsmix van het bedrijvenbeleid bevestigt in grote lijnen het beeld dat ook al de voorgaande beleidsdoorlichting naar voren is gekomen. Van instrumenten die zich direct richten op R&D- en innovatiebevordering (Innovatiekrediet, WBSO, Innovatiebox, MIT en SBIR) is het aannemelijk dat de interventies doeltreffend zijn. Vooral voor de fiscale innovatiestimulering (WBSO) en ook voor de Innovatiekredieten zijn substantiële additionele effecten van het beleid vastgesteld. Ook van de innovatiemaatregelen die zich richten op kennisoverdracht tussen onderzoeksinstellingen en bedrijven en op publiek-private onderzoeksamenwerking (PPS, zoals de TKI’s), een kerndoel van het beleid en een belangrijk middel om innovaties tot stand te laten komen, is het aannemelijk dat ze in meer of mindere mate additionaliteit realiseren, zo laten de evaluaties zien. De evaluatieplanning is erop gericht om in 2025 opnieuw een syntheseonderzoek uit te kunnen voeren voor het thema innovatie. | Kamerstuk 32 359, nr. 4 – bijlage Innovatieve Samenleving | ||||
Instrumentevaluaties / monitor: | |||||
Monitor Missiegedreven Topsectoren- en Innovatiebeleid | ex-durante | Eerste resultaten in 2021 | De Monitoring en effectmeting (M&E) van het innovatiebeleid (Innovatiehelix, voorheen het Missiegedreven Topsectoren- en Innovatiebeleid) is in opbouw. Op deze wijze zullen eerste data verzameld worden. Zie de voortgangsrapportage van het missiegedreven topsectoren- en innovatiebeleid in de afgelopen jaren (Kamerstuk 33 009, nr. 102). Dit kan later input vormen voor de evaluatie-aanpak die in de «Expertcommissie Evaluatiemethoden» wordt uitgewerkt. | 2 | |
Eureka / Eurostars / JTI’s | ex-post | 2020 | 2 | Kamerstuk 21 501-07, nr. 1711 | |
Ruimtevaart | ex-post | 2023 | 2 | ||
Evaluatie NSO | ex-post | 2022 | 2 | Kamerstuk 24 446, nr. 77 | |
Intellectueel Eigendomsbeleid | ex-post | 2023 | 2 | ||
Evaluatie Missiegedreven Topsectoren- en Innovatiebeleid | ex-post | 2023 | 2 | ||
Innovatieprestatiecontracten (IPC) | ex-post | 2023 | Deze evaluatie van IPC wordt in samenhang met de evaluatie MIT uitgevoerd. | 2 | |
Toegepast onderzoek; TO2-instellingen (TNO, Deltares, Marin, NLR, ECN, Wageningen Research) | ex-post | 2021 | 2 | Kamerstuk 32 637, nr. 453 | |
Evaluatie subsidieregeling Instituten voor toegepast onderzoek (TO2-regeling) | ex-post | 2022 | 2 | ||
Innovatiebox | ex-post | 2023 | In samenwerking met FIN; FIN heeft het voortouw. | 2 | |
Fundamenteel en toegepast onderzoek | ex-post | 2023 | 3 | ||
Innovatiekrediet | ex-post | 2023 | 3 | ||
PPS-toeslag (voorheen TKI-toeslag) | ex-post | 2021 | 2 | Kamerstuk 33 009, nr. 101 | |
NWO | ex-post | 2020 | Betreft een algemene evaluatie van NWO door OCW. | 2 | Kamerstuk 29 338, nr. 221 |
NWO-TTW | ex-post | 2022 | Betreft specifiek het EZK-gefinancierde deel NWO-TTW | 2 | |
Evaluatie MIT | ex-post | 2023 | Deze evaluatie van MIT wordt in samenhang met de evaluatie IPC. | 2 | |
WBSO | ex-post | 2024 | 2 | ||
SBIR | overig | 2024 | 2 | ||
Deep Tech Fund | ex-post | 2027 | 3 | ||
IPCEI Microelektronica II (ME2) | ex-post | 2027 | 2 | ||
IPCEI Cloud Infrastructuur en Services (CIS) | ex-post | 2027 | 2 | ||
NGF - project AiNed bijdrage EZK | ex-post | 2028 | Betreft een projectevaluatie als onderdeel van het Nationaal Groeifonds (NGF) | 2 | |
NGF - project QuantumDeltaNL bijdrage EZK | ex-post | 2028 | Betreft een projectevaluatie als onderdeel van het Nationaal Groeifonds (NGF) | 2 | |
NGF - project RegMed XB bijdrage EZK | ex-post | 2029 | Betreft een projectevaluatie als onderdeel van het Nationaal Groeifonds (NGF) | 2 | |
NGF - project Groenvermogen | ex-post | 2030 | Betreft een projectevaluatie als onderdeel van het Nationaal Groeifonds (NGF) | 2 | |
NGF - project Health RI | ex-post | 2029 | Betreft een projectevaluatie als onderdeel van het Nationaal Groeifonds (NGF) | 2 | |
NGF - project Oncode-PACT | ex-post | 2030 | Betreft een projectevaluatie als onderdeel van het Nationaal Groeifonds (NGF) | 2 | |
NGF - project Groenvermogen II | ex-post | 2030 | Betreft een projectevaluatie als onderdeel van het Nationaal Groeifonds (NGF) | 2 | |
Thema | Type onderzoek | Afronding | Toelichting onderzoek | Begrotings-artikel | Vindplaats |
|---|---|---|---|---|---|
Expertcommissie evaluatiemethoden (Theeuwes 2.0) | Overig: Ontwikkeling evaluatie-aanpak | 2022 | Als vervolg op de aanbevelingen van de beleidsdoorlichting van het bedrijvenbeleid. Onderzoek staat in het teken van een doorontwikkeling en aanvulling van bestaande evaluatiepraktijk met evaluatieaanpakken die kunnen worden benut voor systeem- en transitie-evaluaties, zoals het missiegedreven innovatiebeleid (inclusief de bijdrage hieraan van de topsectoren) en het CO2-reductiebeleid. | 1/2/3/4 | |
Toelichting met stand van inzicht: | |||||
In 2012 verscheen het eindrapport van de expertcommissie onder leiding van wijlen prof. Jules Theeuwes. De commissie, ingesteld op initiatief van het Ministerie van Economische Zaken, verzamelde Nederlandse evaluatie-experts en adviseerde het departement over de vraag op welke wijze en met welke concrete evaluatiemethoden de instrumenten van het Nederlandse innovatie- en bedrijvenbeleid het beste konden worden geëvalueerd.1 | |||||
De afgelopen jaren zijn de aanbevelingen van de commissie Theeuwes de leidraad geweest bij alle evaluaties die bij EZK zijn uitgevoerd in het kader van het bedrijvenbeleid.2 | |||||
In 2020 verscheen een geactualiseerd overzicht van alle uitgevoerde evaluaties (2014-2019) als onderdeel van een integrale beleidsdoorlichting van het bedrijvenbeleid. De Theeuwes-aanpak heeft de evaluatiepraktijk bij EZK aanzienlijk vooruit geholpen, maar ook bleek, zoals de commissie zelf al had voorzien, dat de aanpak niet voor alle types van beleidsinterventies feitelijk toepasbaar is.3 | |||||
Voor instrumentevaluaties (met één interventie, één gebruiker en één helder omschreven en meetbaar doel) is de aanpak een deugdelijke evaluatiestandaard en zijn -onder voorwaarden- kwantitatieve methoden toepasbaar. Echter, voor systeemevaluaties en transitievraagstukken ontbreekt echter een dergelijke «gouden» standaard en staat de methodeontwikkeling, ook internationaal, nog in de kinderschoenen. Met de evaluatie van de topsectorenaanpak is daarmee door EZK een begin gemaakt, maar er is behoefte aan de ontwikkeling van een nieuwe (internationale) evaluatiestandaard voor dit type van evaluaties.4 | |||||
De hierboven genoemde Expertcommissie wordt gevraagd: | |||||
* Een visie te ontwikkelen op de hierboven geschetste evaluatiepraktijk en -strategie van EZK. | |||||
* Een overzicht te bieden van de wetenschappelijk beschikbare evaluatiemethodieken voor uiteenlopende beleidsvraagstukken in het innovatiebeleid (actoren, netwerken, systemen, transities, publieke belangen). Het betreft hier zowel kwantitatieve als kwalitatieve onderzoeksmethoden (of een slimme combinatie daarvan) waarmee betrouwbaar de effectiviteit van beleid inzichtelijk kan worden gemaakt. Daarbij wordt gevraagd ook aandacht te besteden aan de rol van monitoring bij evaluatie en aan de legitimiteit van overheidsingrijpen (marktfalen, systeemfalen en transitiefalen). | |||||
* Advies te geven voor een concrete evaluatie-aanpak bij in ieder geval de volgende beleidsinterventies (voorlopige groslijst): | |||||
- Missiegedreven Topsectoren- en Innovatiebeleid; | |||||
- Transitieprogramma verduurzaming energie-intensieve industrie; | |||||
- Evaluatie van het CO2-reductiebeleid (Klimaatbeleid). | |||||
Thema | Type onderzoek | Afronding | Toelichting onderzoek | Begrotings-artikel | Vindplaats |
|---|---|---|---|---|---|
Lerende evaluatie Klimaatbeleid | Synthese | 2024 | De Klimaatwet bepaalt dat iedere vijf jaar een herijking van de opgave plaatsvindt op basis van een evaluatie. Er is voor gekozen om dit te doen via een «lerende evaluatie» (zie: Kamerstuk 32 813, nr. 901). In deze lerende evaluatie worden in 2022 in samenspraak met betrokken partijen de scope en evaluatievragen gespecificeerd en wordt dit vervolgens in 2023 en 2024 uitgevoerd. Jaarlijks wordt bij de Klimaatnota gerapporteerd over de uitvoering van de lerende evaluatie. In 2027 is bovendien een ex-post/ex-durante evaluatie van het Klimaatfonds ingepland. | 4 | |
Toelichting Lerende evaluatie Klimaatbeleid: | |||||
De Monitoring & Evaluatie van het Klimaatbeleid liep mee als pilot in de operatie Inzicht in Kwaliteit om het Rijksbrede belang te benadrukken, én een buitenboordmotor te hebben die nodig is om de komende jaren te komen tot een lerende evaluatiestructuur die beleid voorziet van resultaten op het moment dat de vaste momenten in de beleidscyclus (Klimaatwet, INEK) daarom vragen. | |||||
In het Klimaatplan is opgenomen dat het kabinet een evaluatieplan voor het nationaal klimaatbeleid ontwikkelt. De (opbouw van de) monitor en de beleidstheorie daarachter, vormen de basis voor de evaluatie. De lerende evaluatie is een aanvulling op de monitor, de specifieke instrumentevaluaties van betrokken departementen en de meer ex ante ingerihte analyses zoals de KEV van PBL. Uitkomsten van de monitor, specifieke instrumentevaluaties en analyse worden indien relevant meegenomen in de lerende evaluatie. Beoogd is dat voorafgaand aan het nieuwe Klimaatplan in 2024 een lerende evaluatie van het Klimaatbeleid kan plaatsvinden, waarbij maximaal gebruik wordt gemaakt van afzonderlijke evaluaties in voorafgaande jaren. Reeds geplande relevante evaluaties in sectoren Gebouwde Omgeving, Landbouw & Landgebruik en Mobiliteit zijn weergegeven op de SEA’s/evaluatieplanningen van respectievelijk BZK, LNV en IenW. De relevante evaluaties op de begroting van EZK voor de sectoren Elektriciteit en Industrie zijn: | |||||
Instrumentevaluaties sector Elektriciteit en Industrie: | |||||
Monitor Klimaatbeleid | ex-durante | 2020 e.v. | Bij de Klimaatnota 2021 verscheen voor de tweede keer de Monitor Klimaatbeleid en werd het Dashboard Klimaatbeleid gelanceerd. Het Dashboardbiedt jaarlijks een objectief inzicht in de voortgang van het beleid in het Klimaatplan (dat voor een belangrijk deel is bepaald door het Klimaatakkoord). | 2 en 4 | Kamerstuk 32 813, nr. 901 |
Studiegroep Invulling Klimaatopgave Green Deal | ex-ante/ex-durante | 2021 | Ambtelijke studiegroep die vanuit een brede blik analyseert wat de gevolgen van een aangescherpte Europese reductiedoelstelling is voor 2030 en wat vanuit Nederland mogelijke strategieën zijn om hier invulling aan te geven. | 4 | Kamerstuk 32 813, nr. 664 |
Fiscale regelingen Energiebelasting | ex-post | 2021 | In samenwerking met FIN; FIN heeft het voortouw. | 4 | Kamerstuk 31 239, nr. 330 |
Evaluatie Opslag Duurzame Energie | ex-post | 2021 | Evaluatie en toekomstverkenning ODE | 4 | Kamerstuk 30 196, nr. 752 |
Monitor RES 1.0 (Regionale Energie Strategie) | ex-durante /ex-post | 2021 / 2023 | PBL monitort de voortgang van de RES’en. In de Monitor wordt gereflecteerd op de stand van zaken rond de RES 1.0. PBL analyseert of met de voorstellen van de 30 energieregio’s het doel van 35 terawattuur (TWh) kan worden bereikt, en kijken daarbij naar de ontwikkelingen rond de thema’s ruimtelijke inpassing, maatschappelijk draagvlak en capaciteit van het elektriciteitsnetwerk. PBL monitor 2.0 is naar verwachting eind 2023 gereed. | 4 | Kamerstuk 32 813, nr. 956 |
Evaluatie SDE+ | ex-post | 2022 | 4 | Kamerstuk 31 239, nr. 343 | |
Evaluatie TSE-Mooi/DEI+/HER | ex-post | 2022 | 4 | ||
Evaluatie Energie Investeringsaftrek (EIA) | ex-post | 2023 | In samenwerking met FIN; EZK heeft het voortouw. | 4 | |
Subsidieregeling Coöperatieve Energieopwekking (SCE) | ex-post | 2025 | 4 | ||
Evaluatie SDE++ | ex-post | 2023 | Bij de SDE++ staat het doel van ca. 60% emissiereductie in 2030 en kosteneffectiviteit om dit doel te bereiken centraal. De SDE++ is het belangrijkste subsidie-instrument om dit klimaatdoel te halen. | 4 | |
Investeringssubsidie Duurzame Energie (ISDE) | ex-post | 2026 | 4 | ||
Sectorevaluatie CO2-reductieaanpak energie-intensieve Industrie | ex-ante | 2021 | Hierbij is aangesloten bij een door de OECD uit te voeren onderzoek in 2020/21 voor EZK en DG Reform van de Europese Commissie naar het Nederlandse CO2- reductiebeleid voor de Nederlandse industrie (informele ex-ante beleidsdoorlichting). | 2 en 4 | Policies for a climate-neutral industry; lessons from the Netherlands |
Evaluatie Regeling Indirecte kostencompensatie ETS (IKC-ETS) | ex-post | 2022/2023 | 2 en 4 | ||
Speelveldtoets impact klimaatbeleid industrie | overig | 2023 | 2 en 4 | ||
Evaluatie Subsidie Versnelde Klimaatinvesteringen Industrie (VEKI) | ex-post | 2024 | 2 | ||
Evaluatie minimum CO2-prijs elektriciteitsopwekking | ex-post | 2024/2025 | In samenwerking met FIN; EZK heeft het voortouw. Binnen 3 jaar na inwerkingtreding is er een evaluatie van de wet (maart 2022 inwerking getreden); dit is wettelijk vastgelegd. Voor het belastingplan 2024 is er een tussenevaluatie die alleen naar het prijspad van de wet kijkt (zie Kamerstuk 35 216, H). | 4 | |
Evaluatie nationale CO2-heffing industrie | ex-post | 2024 | In samenwerking met FIN; EZK heeft het voortouw. | 2 en 4 | |
MKB-impacttoets | overig | 2020 | 4 | Kamerstuk 32 637, nr. 423 | |
Evaluatie Klimaatfonds | ex-post/ex-durante | 2027 | In het wetsvoorstel Klimaatfonds wordt voorgesteld dat de Minister binnen vier jaar na de inwerkingtreding van deze wet een evaluatieverslag uitbrengt over de doeltreffendheid en de effecten van deze wet in de praktijk. Het plan is om al in 2026 een integrale evaluatie te laten plaatsvinden die in 2027 wordt afgerond. Met deze van andere fondsen afwijkende evaluatietermijn kunnen de inzichten uit de evaluatie nog worden gebruikt voor de begrotingen van 2028 tot en met 2030. In deze integrale evaluatie staat het functioneren van het fonds als geheel centraal, bijvoorbeeld de zorgvuldigheid van het besluitvormingsproces. Daarbij wordt zoveel mogelijk aangesloten bij de systematiek van evaluatie van het klimaatbeleid en de Strategische Evaluatie Agenda (SEA). | 4 | |
Thema | Type onderzoek | Afronding | Toelichting onderzoek | Begrotings-artikel | Vindplaats |
|---|---|---|---|---|---|
Evaluaties van herziening in regelgevend kader (o.a. Energiewet en Warmtewet) | Synthese | 2029 | Betreft synthese van evaluaties van gewijzigde Elektriciteit- en gaswet en Warmtewet. | 4 | |
Toelichting met stand van inzicht: | |||||
De nieuwe Energiewet (wetsvoorstel tot vervanging van de Elektriciteit en Gaswet) is in voorbereiding. Deze wet zal naar alle waarschijnlijkheid vijf jaar na inwerkingtreding (ca. 2024) geëvalueerd worden. Dit zal waarschijnlijk in 2029 gebeuren. Ook de nieuwe Warmtewet (Wet Collectieve Warmtevoorziening) is nog in voorbereiding en zal naar verwachting medio 2024 in werking treden. Deze wet zal net als de Energiewet naar alle waarschijnlijkheid vijf jaar na inwerkingtreding geëvalueerd worden. | |||||
Instrumentevaluaties / monitor: | |||||
Evaluatie N-1 (Besluit uitvalsituaties hoogspanningsnet) | ex-post | 2022 | 4 | ||
Evaluatie totstandkoming toetsing Investeringsplannen landelijke netbeheerders | ex-post | 2022 | 4 | ||
Derde structuurschema Elektriciteitsvoorziening (SEV III) | overig | 2020 | 4 | Kamerstuk 31 239, nr. 317 | |
Evaluatie Regeling gebiedsaanwijzing gasaansluitplicht | ex-post | 2020 | 4 | Kamerstuk 34 627, nr. 51 | |
Tussenevaluatie Regeling Duurzame Scheepsbouw | overig | 2023 | 4 | ||
Evaluatie Besluit experiment afwijken van de Elektriciteitswet 1998 voor decentrale opwekking van duurzame elektriciteit | overig | 2021 | 4 | Kamerstuk 31 239, nr. 335 | |
Voortzetting gaswinning uit kleine velden op zee en op land | overig | 2020 | 4 | Kamerstuk 35 462, nr. 3 | |
Evaluatie Rekenmeesterfunctie en Socio-economisch Energieonderzoek | overig | 2020 | 4 | Evaluatie Rekenmeesterfunctie en Socio-economisch Energieonderzoek | |
Expertisecentrum Warmte | ex-post | 2021 | 4 | Het Expertise Centrum Warmte is geëvalueerd - Expertise Centrum Warmte | |
Evaluatie EBN | ex-post | 2022 | 4 | ||
WarmtelinQ | ex-post | 2024 | 4 | ||
Garantieregeling Geothermie | ex-post | 2023 | 4 | ||
Vulmaatregelen gasopslag | ex-post | 2023 | 4 | ||
IPCEI waterstof | ex-post | 2025/2026 | 4 | ||
Evaluatie Energiewet | ex-post | 2029 | 4 | ||
Evaluatie Wet collectieve warmtevoorziening | ex-post | 2029 | 4 | ||
Thema | Type onderzoek | Afronding | Toelichting onderzoek | Begrotings-artikel | Vindplaats |
|---|---|---|---|---|---|
Een veilig Groningen met perspectief | Overig | 2023 | Parlementaire enquête aardgaswinning Groningen | 5 | |
Toelichting met stand van inzicht: | |||||
In verband met de parlementaire enquête aardgaswinning Groningen is de geplande beleidsdoorlichting komen te vervallen. De parlementaire enquêtecommissie die onderzoek gaat doen naar de aardgaswinning in Groningen is op 11 februari 2021 ingesteld. De commissie voert haar werkzaamheden uit op basis van een onderzoeksvoorstel (Kamerstuk 35 561, nr. 2) dat op 9 februari 2021 is goedgekeurd door de Tweede Kamer. | Kamerstuk 35 561, nr. 2 | ||||
Instrumentevaluaties / monitor: | |||||
Evaluatie Tijdelijke wet Groningen (inclusief Instituut Mijnbouwschade Groningen) | ex-post | 2022 | 5 | ||
Evaluatie Commissie Bijzondere Situaties door Kennisplatform Leefbaar en Kansrijk Groningen | ex-post | 2022 | 5 | Kamerstuk 35 529, nr. 1037 | |
Waardevermeerderingsregeling i.c.m. schademeldingen | ex-post | 2023 | Regeling loopt nog en is verlengd tot oktober 2022; evaluatie is doorgeschoven naar 2023. | 5 | |
Woonbedrijf | ex-post | 2023 | 5 | ||
Subsidieregelingen Bestuurlijke afspraken | ex-post | 2024 | 5 | ||
Meerjarenplanning van overige geplande evaluaties/doorlichtingen die niet of deels onder voornoemde thema's vallen:
Thema | Type onderzoek | Afronding | Toelichting onderzoek | Begrotings-artikel | Vindplaats |
|---|---|---|---|---|---|
Agentschapsdoorlichting AT | overig | 2020 | 1, 4 | ||
Agentschapsdoorlichting DICTU | overig | 2022 | 40 | ||
Agentschapsdoorlichting NEa | overig | 2022 | 4 | ||
Agentschapsdoorlichting RVO | overig | 2022 | 1,2,3,4 en 5 | ||
Evaluatie ZBO's: | Zie planning in bijlage 1: ZBO's en RWT's |