In reactie op het rapport van de Commissie Risicoregelingen heeft het kabinet in 2013 voor nieuwe en bestaande risicoregelingen een garantiekader opgesteld (Kamerstukken II 2013/14, 33750, nr. 13). In lijn met het kabinetsbeleid gaat VWS terughoudend om met het gebruik van risicoregelingen. Conform de afspraken binnen het kabinet worden in deze paragraaf de garanties en achterborgstelling van VWS uitgebreid toegelicht.
Artikel | Omschrijving | o.g.v. | Uitstaande Garanties 2021 | Geraamd te verlenen 2022 | Geraamd te vervallen 2022 | Uitstaande garanties 2022 | Geraamd te verlenen 2023 | Geraamd te vervallen 2023 | Uitstaande Garanties 20231 | Garantie plafond | Totaal plafond |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2 | Voorzieningen tbv De Hoogstraat | Begrotingswet | 6.377 | 832 | 5.545 | 833 | 4.712 | 5.545 | |||
2 | Voorzieningen tbv Ziekenhuizen | Regeling 1958 | 116.198 | 22.007 | 94.191 | 19.124 | 75.067 | 94.191 | |||
3 | Voorzieningen tbv Verpleeghuizen | Financiering | 4.556 | 899 | 3.657 | 845 | 2.812 | 3.657 | |||
3 | Voorzieningen tbv Psychiatrische instellingen | Regeling 1958 | 10.928 | 4.337 | 6.591 | 1.970 | 4.621 | 6.591 | |||
3 | Voorzieningen tbv Zwakzinnigen inrichtingen | Regeling 1958 | 1.926 | 526 | 1.400 | 346 | 1.054 | 1.400 | |||
3 | Voorzieningen tbv Overige instellingen | Regeling 1958 | 65 | 42 | 23 | 23 | 0 | 23 | |||
3 | Voorzieningen tbv Instellingen gehandicapten | Regeling 1958 | 9.176 | 1.765 | 7.411 | 1.576 | 5.835 | 7.411 | |||
3 | Voorzieningen tbv Zwakzinnigen inrichtingen | Rijksregeling | 2.590 | 253 | 2.337 | 253 | 2.084 | 2.337 | |||
3 | Voorzieningen tbv instellingen gehandicapten | Rijksregeling | 34.664 | 5.344 | 29.320 | 3.150 | 26.170 | 29.320 | |||
2 | Voorzieningen tbv Ziekenhuizen | Rijksregeling | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |||
3 | Niet sedentaire personen | 234 | 102 | 132 | 102 | 30 | 132 | ||||
2 | Garantie NRG Petten22 | 22.624 | 0 | 22.624 | 0 | 22.624 | 22.624 | ||||
1 | Garantiestelling analysecapaciteit | 188.300 | 188.300 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||||
1 | Bestuurs-aansprakelijkheid SON | 2.500 | 0 | 2.500 | 0 | 2.500 | 2.500 | ||||
Totaal | 400.138 | 224.407 | 175.731 | 28.222 | 147.509 | 175.731 |
Toelichting
Doel en werking garantieregeling
De in de tabel vermelde verstrekte garanties komen grotendeels voort uit drie aparte regelingen: de Garantieregeling inrichtingen voor gezondheidszorg 1958, de Rijksregeling Dagverblijven voor gehandicapten inzake erkenning, subsidiëring, verlening van garanties en toezicht uit 1971 en de Rijksregeling Gezinsvervangende Tehuizen voor gehandicapten, ook uit 1971. De betreffende regelingen dateren uit een tijd dat de overheid een expliciete verantwoordelijkheid had voor bouw en spreiding van intramurale zorgvoorzieningen. Door het afgeven van de garanties was het voor zorginstellingen eenvoudiger om via institutionele beleggers, en in latere jaren door banken, financiering te krijgen voor investeringen in hun vastgoed.
Beheersing risico’s en versobering
De Rijksgarantieregelingen zijn rond de eeuwwisseling gesloten voor nieuwe gevallen waardoor het financiële risico van het ministerie van VWS door reguliere en vervroegde aflossing van de uitstaande leningen geleidelijk wordt afgebouwd. De laatste rijksgegarandeerde lening loopt af in 2043. Het monitoren van de instellingen aan wie een rijksgarantie verstrekt is, alsmede van de leningen, wordt sinds 2004 in mandaat uitgevoerd door het Waarborgfonds voor de Zorgsector (WFZ) namens de minister van VWS (Besluit van 17 december 2003, Stcrt. 2004, nr. 7, blz. 11).
Instellingen die financieel in de gevarenzone dreigen te komen, worden door het WFZ onder verscherpte bewaking gesteld waarbij onder meer frequent informatie wordt ingewonnen. Indien een zorginstelling met een geborgde lening niet in staat is aan zijn financiële verplichtingen te voldoen dan neemt het ministerie van VWS in een dergelijk geval de betalingsverplichting van de zorginstelling over. Dit betekent dat een schade niet ineens hoeft te worden uitgekeerd, maar ook verspreid over de resterende looptijd van de lening kan worden betaald.
Premiestelling en kostendekkendheid
Voor de afgegeven garanties worden geen risicopremies doorberekend en dit is op basis van de afgesloten contracten ook niet mogelijk.
Omschrijving | 2021 | 2022 | 2023 |
---|---|---|---|
Achterborgstelling | 6.192,7 | 6.146,8 | 5.939,7 |
Bufferkapitaal | 304,0 | 308,5 | 312,5 |
Obligo | 186,9 | 184,0 | 177,8 |
Toelichting
Doel en werking garantieregeling
De bovenstaande tabel is gebaseerd op gegevens van het Waarborgfonds voor de Zorgsector (WFZ). Het WFZ verstrekt garanties aan financiële instellingen voor leningen van de bij het WFZ aangesloten leden. De Staat is achterborg voor het WFZ. Het WFZ is voortgekomen uit de financieringsproblemen voor zorginstellingen die ontstonden begin jaren '90 van de vorige eeuw. Het WFZ is door de koepels in de sector opgericht om de financiering voor zorginstellingen te vergemakkelijken en daarmee de continuïteit van de zorg veilig te stellen. Het totaalbedrag aan uitstaande verplichtingen is volgens de raming van het WFZ € 5,9 miljard in 2023.
Beheersing risico’s en versobering
De risico’s voor het ministerie van VWS van de achterborg worden beperkt door een aantal maatregelen. Allereerst kent het WFZ een selectieve toelating. Voor deelname aan het WFZ moeten zorginstellingen hun financiële situatie voldoende op orde hebben. Daarnaast worden garanties alleen verstrekt aan vertrouwenwekkende investeringen. Te risicovolle projecten worden niet geborgd. Verder zijn aangesloten leden gebonden aan het reglement van het WFZ en de daarin omschreven risicobeperkende bepalingen. Een deelnemer mag bijvoorbeeld niet zonder toestemming van het WFZ gebruik maken van rentederivaten. In het kader van het kabinetsbeleid van versobering van risicoregelingen heeft een evaluatieonderzoek van het WFZ plaatsgevonden.
Premiestelling en kostendekkendheid
Het ministerie van VWS ontvangt geen premie voor de achterborg. Zorginstellingen betalen een eenmalige premie (disagio) voor de garantstelling aan het WFZ. Hiermee bouwt het WFZ een risicovermogen op waarmee eventuele claims kunnen worden gedekt. Als dit risicovermogen onvoldoende zou zijn om eventuele schades te dekken, kunnen de deelnemers aan het WFZ via de zogenaamde obligo worden verplicht een financiële bijdrage te leveren van maximaal 3% van de uitstaande garanties van de instelling. Als het risicovermogen van het WFZ en de obligoverplichting van de deelnemers tezamen niet voldoende zijn voor het WFZ om aan zijn verplichtingen richting geldverstrekkers te kunnen voldoen, kan het WFZ zich richting VWS beroepen op de achterborg. Dit houdt in dat op dat moment VWS het WFZ van een lening zal voorzien zodat het WFZ aan zijn verplichtingen kan voldoen. Het WFZ heeft nog nooit een beroep hoeven doen op de obligoverplichting van de WFZ-deelnemers.
Begrotingsreserve
Het is nog nooit nodig geweest voor het WFZ om de achterborg van het Rijk in te roepen. Niettemin is besloten om in het kader van de verdere beperking van de risico’s vanaf het jaar 2017 een begrotingsreserve aan te leggen voor eventuele schade in het kader van de achterborg. Deze begrotingsreserve is opgenomen onder artikel 9.