Budgettaire gevolgen van beleid

Geschatte budgetflexibiliteit

Juridisch verplicht

Van het totale uitgavenbudget op artikel 15 is 93% juridisch verplicht.

Uitgaven

15.1 Algemeen

Opdrachten

Werkbudgetten

Dit betreft voornamelijk de middelen voor de uitvoer van de versterkingsoperatie die in 2024 niet tot besteding zijn gekomen. Deze zijn via de eindejaarsmarge toegevoegd aan de begroting voor 2025 (€ 5,3 mln.).

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

Raad voor Rechtsbijstand

Bewoners die in bezwaar of beroep gaan tegen besluiten rondom schade- en versterkingsgevallen kunnen op grond van de Tijdelijke wet Groningen rechtsbijstand ontvangen. De raming is geactualiseerd; waar eerder rekening werd gehouden met circa € 8,1 mln. aan kosten per jaar, worden de jaarlijkse kosten inmiddels op circa € 10,8 mln. geschat.

(Schade)vergoeding

Vastgelopen situaties

In het aardbevingsgebied doet zich een aantal situaties voor waar de schadeafhandeling of versterkingsoperatie is vastgelopen. Middelen die in 2024 niet tot besteding zijn gekomen, zijn toegevoegd aan de begroting voor 2025 (€ 16,3 mln.). Een deel hiervan is met een kasschuif naar latere jaren geschoven om zo de middelen in het juiste kasritme te zetten.

15.2 Schadeherstel

Subsidies (regelingen)

Duurzaam herstel

Duurzaam schadeherstel zal deel gaan uitmaken van de versterkings- en hersteloperatie (Kamerstukken II, 2021/2022, 33 529, nr. 948). Er is een kasschuif van 2026 naar 2025 (€ 21,3 mln.) om zo de middelen Duurzaam herstel in het juiste kasritme te zetten.

Verder is er een reallocatie van de middelen voor duurzaam herstel naar opdrachten (onderdeel 15.3), € 6,4 mln. in 2025 en € 18,8 mln. in 2026. De middelen worden afhankelijk van de casus door Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) of Nationaal Coördinator Groningen (NCG) uitgegeven en worden zo op het juiste instrument verantwoord.

Bijdrage aan medeoverheden

MKB-programma

Van de Aanvullende Post zijn middelen (€ 30,0 mln. voor de jaren 2026 tot en met 2028) overgeboekt voor aanvullende MKB-maatregelen. Er is onderzocht in hoeverre hulp aan MKB-ondernemers die nadelige gevolgen ondervinden van de gaswinning verbeterd kan worden. Daaruit blijkt met name dat gedupeerde micro-ondernemers in het aardbevingsgebied aanvullende hulp hard nodig hebben. Deze zwaarst getroffen ondernemers zijn veel tijd en energie kwijt aan schadeherstel en/of een versterkingstraject, dit gaat vaak ten koste van het ontwikkelen van de eigen onderneming.

Bijdrage aan agentschappen

Bijdrage RVO

De uitgaven in 2025 voor bijdrage aan Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) zijn opwaarts bijgesteld met € 106,0 mln. RVO levert het personeel en de ondersteuning voor het IMG. De raming van de schadeafhandeling door het IMG wordt ieder jaar geactualiseerd, waaronder ook de uitvoeringskosten. Naar aanleiding daarvan wordt ook het in de BZK-begroting opgenomen bedrag voor de uitvoeringskosten van het IMG bijgesteld.

(Schade)vergoeding

Knelpunten IMG

In de kabinetsreactie op de parlementaire enquête is aangekondigd dat het IMG de bevoegdheid krijgt om individuele knelpunten in de schadeafhandeling voortvarender op te lossen (maatregel 4 uit Nij Begun). De in 2024 niet tot besteding gekomen middelen (€ 35,4 mln.) worden toegevoegd aan het budget voor 2025. Een deel hiervan is met een kasschuif naar latere jaren geschoven om zo de middelen in het juiste kasritme te zetten.

Er is een correctie op een foutieve boeking uit 2024. Zowel de uitgaven op de knelpuntenbudget als de ontvangsten zijn hierdoor te hoog begroot en dat wordt met een desaldering hersteld (€ 35,5 mln.).

Vergoeding fysieke schade

De raming van de schadeafhandeling door het IMG wordt ieder jaar geactualiseerd. Naar aanleiding daarvan wordt het in de BZK-begroting opgenomen bedrag voor de fysieke schadebetalingen bijgesteld over de gehele begrotingsperiode. De uitgaven in 2025 voor vergoedingen fysieke schade zijn opwaarts bijgesteld met € 25,5 mln. Voornamelijk de uitvoeringskosten en de raming voor de regeling maatwerk vallen hoger uit dan vorig jaar.

Vergoeding immateriele schade

De raming van de schadeafhandeling door het IMG wordt ieder jaar geactualiseerd. Naar aanleiding daarvan wordt het in de BZK-begroting opgenomen bedrag voor de immateriële schadebetalingen bijgesteld over de gehele begrotingsperiode. De uitgaven in 2025 voor vergoedingen immateriële schade zijn opwaarts bijgesteld met € 11,2 mln.

Vergoeding waardedaling

De raming van de schadeafhandeling door het IMG wordt ieder jaar geactualiseerd. Naar aanleiding daarvan wordt het in de BZK-begroting opgenomen bedrag voor de vergoedingen voor waardedaling bijgesteld over de gehele begrotingsperiode. De uitgaven in 2025 voor vergoedingen waardedaling zijn opwaarts bijgesteld met € 88,5 mln. Dit is te verklaren doordat de regeling voor niet-woningen is opengesteld.

15.3 Versterken en perspectief

Subsidies (regelingen)

Economische bedrijvigheid

Er is een overboeking van in totaal € 101,7 mln. naar het ministerie van Economische Zaken voor de jaren 2025 tot en met 2029, ter ondersteuning van de Economische Agenda Groningen onder de noemer Economische Bedrijvigheid. Het budget is bedoeld voor strategische acquisitie, met als doel het aantrekken van nieuwe (internationale) bedrijvigheid met strategische, toegevoegde waarde voor de regio. Verder is een deel van het budget bestemd voor de Noordelijke Ontwikkelmaatschappij (NOM) en de Economic Board Groningen (EBG). Tot slot wordt het budget gebruikt ter ondersteuning van de uitvoeringskracht vanuit het ministerie van Economische Zaken bij projecten, innovatie en opschaling, het benutten van bestaande regelingen en het in aanmerking komen voor nationale en Europese financiering.

Opdrachten

Duurzaam herstel

Er is een reallocatie van de middelen voor duurzaam herstel van subsidies (onderdeel 15.2), € 6,4 mln. in 2025 en € 18,8 mln. in 2026. De middelen worden afhankelijk van de casus door IMG of NCG uitgegeven en worden zo op het juiste instrument verantwoord. Daarnaast zijn middelen (€ 8,0 mln.) die in 2024 niet tot besteding zijn gekomen via de eindejaarsmarge toegevoegd aan het budget voor 2025.

Verduurzaming bij versterking

Ter uitvoering van maatregel 28 uit Nij Begun neemt NCG verduurzamingsmaatregelen mee bij de uitvoering van de versterkingsoperatie voor (middel)zware versterkingen. Middelen die in 2024 niet tot besteding zijn gekomen (€ 22,7 mln.), worden toegevoegd aan de begroting voor 2025. Een deel hiervan (€ 13,0 mln.) is met een kasschuif naar de jaren 2029 en 2030 doorgeschoven om zo de middelen in het juiste kasritme te zetten.

Daarnaast is € 48,6 mln. voor de jaren 2026 tot en met 2029 toegevoegd aan dit budget van de Aanvullende Post voor de uitvoering maatregel 29 uit Nij Begun. Het betreft hier verduurzaming bij lichte versterking door NCG.

Versterkingsoperatie

De grootste mutaties worden hieronder toegelicht.

Ieder jaar wordt bij de Voorjaarsnota de raming van de versterkingsoperatie geactualiseerd. Naar aanleiding van deze actualisatie worden de geraamde uitgaven en ontvangsten voor de gehele periode tot en met 2030 aangepast. NCG heeft een diepteanalyse uitgevoerd naar de einddatum van de versterkingsoperatie. Daaruit volgt dat het merendeel van de versterkingsopgave voor eind 2028 is afgerond. Echter, de analyse laat ook zien dat de beoogde einddatum voor de afronding van de versterking in 2028 niet voor alle gebouwen behaald kan worden. De huidige raming is gebaseerd op de laatste actualisatie van de diepteanalyse van maart 2025. Hieruit volgt dat de versterkingskosten in 2025 naar beneden zijn bijgesteld en stijgen in latere jaren ten opzichte van de Voorjaarsnota 2024. De versterking zal dus langer op een hoger uitvoeringsniveau duren dan vorig jaar werd verwacht. De totale bijstelling tot en met 2030 op de versterkingskosten onder de categorie opdrachten is ‒ € 237,4 mln. Hier staan bijstellingen naar boven op de budgetten voor vergoeding voor schade door versterken, versterken in eigen beheer en diverse subsidies versterken tegenover.

De middelen voor maatwerk in de versterkingsoperatie, maatregel 12 uit Nij Begun, die in 2024 niet tot besteding zijn gekomen (€ 48,5 mln.) zijn via de eindejaarsmarge toegevoegd aan de begroting voor 2025. Middels een kasschuif worden deze middelen doorgeschoven naar latere jaren om beter aan te sluiten bij de verwachte uitgaven.

Er is een tegenvaller als gevolg van gestegen bouwkosten en indexatie (meerjarig € 20,0 mln.) op diverse versterkingsprojecten uit bestuurlijke afspraken.

Bijdrage aan medeoverheden

Clustering en gebiedsfonds

In het kader van de bestuurlijke afspraken uit 2020 worden uitkeringen gedaan aan medeoverheden voor clustering en het gebiedsfonds (blokken B en D uit de bestuurlijke afspraken). Middelen die in 2024 niet tot besteding zijn gekomen (€ 24,0 mln.), zijn toegevoegd aan de BZK-begroting voor 2025.

Compensatie gemeenten en provincie

Als onderdeel van de bestuurlijke afspraken worden gemeenten gecompenseerd voor de uitvoering van de versterkingsoperatie van Batch 1588. Voor gestegen bouwkosten zijn in Nij Begun middelen gereserveerd die van de Aanvullende Post naar de BZK-begroting zijn overgeboekt (€ 33,5 mln. voor 2026). Daarnaast is er nog een tegenvaller als gevolg van gestegen bouwkosten en verdere indexatie (€ 64,7 mln.) op de versterkingsoperatie in Batch 1588. Deze tegenvaller wordt gedekt vanuit de generale middelen.

Leefbaarheid en wijkontwikkeling

Uitgaven voor het verbeteren van de leefbaarheid in gebieden waar veel woningen worden versterkt, zijn doorgeschoven van 2024 naar 2025. Via de eindejaarsmarge wordt het budget toegevoegd aan 2025 (€ 8,3 mln.).

Nationaal Programma Groningen (NPG)

Met het NPG wordt geïnvesteerd in de leefbaarheid, economische ontwikkeling en energietransitie in Groningen. Vanuit de Aanvullende Post zijn voor de jaren 2025 tot en met 2030 middelen voor de NPG-aanvraag van de provincie Groningen (totaal € 187,0 mln.) toegevoegd aan de BZK-begroting. Daarnaast zijn middelen die in 2024 niet zijn uitgekeerd (€ 11,1 mln.) via de eindejaarsmarge toegevoegd aan het budget van 2025. Middels een kasschuif worden de middelen doorgeschoven van latere jaren naar 2025 (€ 65,8 mln.) en 2026 (€ 13,4 mln.) om beter aan te sluiten bij de verwachte uitgaven.

Voor de Economische Agenda is in 2024 € 9,6 mln. onbenut gebleven en via de eindejaarsmarge toegevoegd aan de begroting van 2025. De verwachting was begin 2024 dat er al een start gemaakt zou worden met de Economische Agenda. Die is echter in 2025 definitief opgeleverd en de eerste projecten dienen zich aan. Daarom zijn vanuit de Aanvullende Post voor de jaren 2025 tot en met 2028 middelen toegevoegd aan de BZK-begroting voor het startkapitaal van de economische agenda (totaal € 192,6 mln.). Middels een kasschuif worden de middelen van latere jaren naar 2025 geschoven (€ 45,5 mln.) om beter aan te sluiten bij de verwachte uitgaven.

Sociale agenda

De sociale agenda bestaat uit concrete doelstellingen en investeringen die ten goede komen aan de leefbaarheid, onderwijskwaliteit, armoedebestrijding, gezondheid en arbeidsparticipatie van inwoners. Middelen die in 2024 onbenut zijn gebleven worden via de eindejaarsmarge aan de begroting van 2025 toegevoegd (€ 15,1 mln.). Via een kasschuif worden de middelen van 2025 naar latere jaren geschoven om zo de middelen in het juiste kasritme te zetten. Daarnaast zijn van de Aanvullende Post voor de jaren 2027 tot en met 2030 middelen toegevoegd aan de BZK-begroting voor de sociale agenda (totaal € 479 mln.).

(Schade)vergoeding

Vergoeding schade door versterkingsmaatregelen

De raming van de versterkingsoperatie wordt ieder jaar geactualiseerd. Naar aanleiding van deze actualisatie worden ook de geraamde uitgaven voor de vergoedingen schade door versterkingsmaatregelen voor de gehele periode tot en met 2030 bijgesteld. De uitgaven in 2025 voor schade door versterkingsmaatregelen zijn met € 13,0 mln. neerwaarts bijgesteld als gevolg van de doorwerking van de diepteanalyse. De totale bijstelling tot en met 2030 voor vergoeding schade door versterkingsmaatregelen is € 65,7 mln.

Daarnaast zijn vanuit de Aanvullende Post voor de jaren 2025 tot en met 2027 middelen (totaal € 20,0 mln.) voor de uitvoering van maatregel 16 (vergoeding eigen tijd van bewoners) uit Nij Begun toegevoegd aan de BZK-begroting.

Versterking in eigen beheer

Sinds de inwerkingtreding van de Tijdelijke wet Groningen (TwG) per 1 juli 2023 is er de mogelijkheid om een vergoeding te ontvangen voor het in eigen beheer uitvoeren van versterking. De raming van de versterkingsoperatie wordt ieder jaar geactualiseerd. Naar aanleiding van deze actualisatie worden ook de geraamde uitgaven voor versterking in eigen beheer voor de gehele periode tot en met 2030 bijgesteld. De uitgaven in 2025 zijn met € 34,2 mln. neerwaarts bijgesteld. De totale bijstelling tot en met 2030 is € 332,8 mln.

Ontvangsten

Ontvangsten NAM fysieke schade

De uitgaven voor de fysieke schade worden via een heffing bij NAM in rekening gebracht. Als gevolg van de bijstelling van de uitgaven voor schade worden ook de geraamde ontvangsten van NAM bijgesteld. De geraamde ontvangsten voor de fysieke schade worden opwaarts bijgesteld met cumulatief € 185 mln. tot en met 2030 naar aanleiding van de jaarlijkse actualisatie van de schaderaming. De opwaartse bijstelling in 2025 betreft een bedrag van circa € 83 mln.

Er is een correctie op een foutieve boeking uit 2024. Zowel de uitgaven op de knelpuntenbudget als de ontvangsten zijn hierdoor te hoog begroot en dat wordt met een desaldering hersteld (€ 35,5 mln.).

Ontvangsten NAM uitvoeringskosten schade

De uitgaven voor uitvoeringskosten van de schade worden via een heffing bij NAM in rekening gebracht. Als gevolg van de bijstelling van de uitgaven worden ook de geraamde ontvangsten van NAM bijgesteld. De geraamde ontvangsten voor de uitvoeringskosten schade worden opwaarts bijgesteld met cumulatief € 723 mln. tot en met 2030 naar aanleiding van de jaarlijkse actualisatie van de schaderaming. De opwaartse bijstelling in 2025 betreft een bedrag van circa € 31 mln.

Ontvangsten NAM waardedaling

De uitgaven voor de waardedaling worden via een heffing bij NAM in rekening gebracht. Als gevolg van de bijstelling van de uitgaven voor de waardedaling worden ook de geraamde ontvangsten van de NAM bijgesteld. De geraamde ontvangsten voor de waardedaling worden opwaarts bijgesteld met cumulatief € 118 mln. tot en met 2030 naar aanleiding van de jaarlijkse actualisatie van de waardedaling. De neerwaartse bijstelling in 2025 betreft een bedrag van circa € 45 mln.

Ontvangsten NAM immateriële schade

De uitgaven voor de schadeafhandeling worden via een heffing bij NAM in rekening gebracht. Als gevolg van de bijstelling van de uitgaven voor immateriële schade worden ook de geraamde ontvangsten van NAM bijgesteld. De geraamde ontvangsten voor immateriële schade worden opwaarts bijgesteld met cumulatief € 30,1 mln. naar aanleiding van de jaarlijkse actualisatie van de immateriële schade. De opwaartse bijstelling in 2025 betreft een bedrag van € 15,2 mln. en wordt deels verklaard doordat in 2025 ook ontvangsten binnenkomen die aanvankelijk voor 2024 waren begroot.

Ontvangsten NAM versterkingsoperatie

De kosten voor de versterkingsoperatie worden via een heffing bij de NAM in rekening gebracht. Als gevolg van de bijstelling van de uitgaven voor de versterkingsoperatie worden ook de geraamde ontvangsten van NAM naar beneden bijgesteld met cumulatief € 238,1 mln. tot en met 2030. De neerwaartse bijstelling in 2025 bedraagt € 174,3 mln.

Ontvangsten NAM juridische bijstand

De kosten voor juridische bijstand aan bewoners worden bij de NAM in rekening gebracht (excl. btw). De actualisatie van de uitgavenraming leidt daarom eveneens tot een bijstelling op de ontvangsten. De geraamde ontvangsten voor de juridische bijstand worden opwaarts bijgesteld met cumulatief € 11 mln. tot en met 2030 naar aanleiding van de jaarlijkse actualisatie van de schaderaming. De neerwaartse bijstelling in 2025 betreft een bedrag van circa € 6 mln.

Nij Begun-middelen uit de Aanvullende Post

In onderstaande tabel wordt weergegeven voor welke maatregelen bij de voorjaarsnota 2025 middelen zijn opgevraagd van de Aanvullende Post PEGA/Nij Begun. In de ontwerpbegroting 2025 tabel 25 is weergegeven welke middelen eerder naar de BZK-begroting zijn overgeboekt. De resterende middelen blijven beschikbaar op de Aanvullende Post voor Groningen en zullen later worden opgevraagd.