13. Overzicht interventies financiële sector

Uitvoering

Voorjaarsnota
1e suppletoire
September suppletoire

Nota, d17e123770, 2018

Ministerie van Financiën

Sinds het najaar van 2008 heeft het kabinet geïntervenieerd om het financiële stelsel gezond te houden en bij te dragen aan het herstellen van de rust op de financiële markten. Vanaf 2010 heeft de overheid ook aan Europese faciliteiten bijgedragen, in het bijzonder door het verstrekken van garanties. Deze bijlage geeft middels een aantal tabellen een overzicht van alle met de krediet- en Eurocrisis verband houdende interventies.42

Tabel 13.1 geeft de kasstromen en de garanties die met de interventies gepaard gaan en de vindplaatsen ervan in de begroting IX integraal weer. Daarnaast zijn de effecten van de maatregelen op achtereenvolgens: het EMU-saldo, de EMU-schuld en de staatsschuld per thema becijferd. De kolom «telling» geeft hierbij aan welke posten bij elkaar moeten worden opgeteld.

Tabel 13.1 Budgettair overzicht interventies Kredietcrisis (in mln. euro)
#	Stand: MN 2018 (– = ontvangst)	Telling	2008–2014	2015	2016	2017	2018	Bron:
	A. Fortis/RFS/AA

1	Aanschaf ABN AMRO Group – ASR Verzekeringen – RFS Holdings (incl. Z-share en residual N-share)		27.955					IX art.3
2	waarvan relevant voor de EMU-schuld		27.852					CBS/Eurostat
3	waarvan relevant voor het EMU-saldo		3.088					CBS/Eurostat
4	Beursgang ABN AMRO Group N.V.		0	– 3.828	– 1.326	– 1.479		IX art.3
5	Beursgang a.s.r.		0		– 1.057	– 1.692		IX art.3
6	Overbruggingskrediet (voormalig) Fortis		3.550	– 1.800	– 950	0	0	IX art. 11
7	Renteontvangsten overbruggingskredieten (voormalig) Fortis		– 1.896	– 84	– 40	– 34	– 34	IX art. 11
8	Dividend ABN Amro Group		– 975	– 625	– 608	– 246	– 252	IX art.3
9	Dividend a.s.r.		– 258	– 139	– 170	– 60	– 25	IX art.3
10	Dividend RFS Holdings		– 6	0	0			IX art.3
11	Premieontvangsten capital relief instrument		– 193					IX art.3
12	Premieontvangsten counter indemnity		– 116					IX art.3

	Verleende garanties
13	Capital Relief Instrument ABN-AMRO (CRI)		32.611					IX art.3
14	waarvan vervallen		– 32.611					IX art.3
15	Counter Indemnity ABN-AMRO		950					IX art.3
16	waarvan vervallen		– 950					IX art.3

	Totale uitgaven minus ontvangsten	1, 4 t/m 12	28.061	– 6.476	– 4.151	– 3.511	– 311
	Effect op EMU-saldo	3, 7 t/m 12	356	848	818	340	311
	Effect op EMU-schuld	2, 4 t/m 12	27.958	– 6.476	– 4.151	– 3.511	– 311
	Effect op staatsschuld	2, 4 t/m 12	27.958	– 6.476	– 4.151	– 3.511	– 311

	B. SNS Reaal

17	Kapitalisatie SNS Reaal Holding N.V. (SRH)		300					IX art.3
18	Kapitalisatie SNS Reaal Bank N.V.		1.900					IX art.3
19	waarvan relevant voor het EMU-saldo		1.130					CBS/Eurostat
20	Aankoop SNS Bank N.V.		0	1.100				IX art.3
21	waarvan vordering SRH		0	1.598				IX art.3
22	waarvan inbrenging overbruggingskrediet SRH		0	1.100				IX art.3
23	Overbruggingskrediet SRH		1.100	– 1.100				IX art.3
24	Dividend SNS Bank N.V.		0		– 100	– 115	– 100	IX art.3
25	Renteontvangsten overbruggingskrediet SRH		– 28	– 12				IX art.3
26	Overheveling liquiditeit SRH		0			– 161		IX art.3
27	Resolutieheffing		– 1.005
28	Kapitalisatie Propertize		500					IX art.3
29	Verkoopopbrengst Propertize		0		– 873			IX art.3
30	Overdracht schuldtitels Propertize		0		– 2.355	1.750		IX art.3
31	Dividend Propertize		0		– 46			IX art.3
32	Premieontvangsten garantie Propertize		– 2	– 9	– 8	– 4		IX art.3

	Verleende garanties
33	Garantieverlening VBO		4.166					IX art.3
34	waarvan vervallen		– 566	– 977	– 2.623			IX art.3

	Totale uitgaven minus ontvangsten	17, 18, 20, 23 t/m 32	2.765	– 21	– 3.382	1.470	– 100
	Effect op EMU-saldo	19, 24, 25, 27, 31, 32	– 95	21	154	119	100
	Effect op EMU-schuld	17, 18, 20, 23 t/m 34	6.254	– 998	– 3.382	1.470	– 100
	Effect op staatsschuld	17, 18, 20, 23 t/m 32	2.765	– 21	– 3.382	1.470	– 100

	C. Kapitaalverstrekkingsfaciliteit (€ 20 mld.)

35	Verstrekt kapitaal ING		0					IX art.3
36	Verstrekt kapitaal Aegon		0					IX art.3
37	Verstrekt kapitaal SNS Reaal		565					IX art.3
38	waarvan afgeboekt		– 565					IX art.3
39	Couponrente ING		– 839					IX art.3
40	Couponrente Aegon		– 177					IX art.3
41	Couponrente SNS Reaal		– 38					IX art.3
42	Repurchase fee ING		– 2.692					IX art.3
43	Repurchase fee Aegon		– 910					IX art.3
44	Repurchase fee SNS Reaal		0					IX art.3

	Totale uitgaven minus ontvangsten	35 t/m 37, 39 t/m 44	– 4.091
	Effect op EMU-saldo	39 t/m 41	1.054
	Effect op EMU-schuld	35 t/m 37, 39 t/m 44	– 4.091
	Effect op staatsschuld	35 t/m 37, 39 t/m 44	– 4.091

	D. Back-up faciliteit ING

45	Meerjarenverplichting aan ING		0					IX art.3
46	Alt-A-portefeuille		0					IX art.3
47	waarvan relevant voor de EMU-schuld		0					CBS/Eurostat
48	Back-upfaciliteit ING totaal:		– 1.455					IX art.3
a	waarvan funding fee (rente + aflossing)		21.720					IX art.3
b	waarvan management fee		204					IX art.3
c	waarvan portefeuilleontvangsten (rente + aflossing)		– 21.829					IX art.3
d	waarvan garantiefee		– 448					IX art.3
e	waarvan additionele garantiefee		– 479					IX art.3
f	waarvan additionele fee		– 229					IX art.3
g	waarvan verhandelbaarheidsfee		– 34					IX art.3
h	waarvan eenmalige uitkering		– 379					IX art.4
i	waarvan incidentele uitgave		19					IX art.3

	Totale uitgaven minus ontvangsten	48	– 1.455
	Effect op EMU-saldo	48 b, f, g	59
	Effect op EMU-schuld	47, 48	– 1.455
	Effect op staatsschuld	48	– 1.455

	E. Garantiefaciliteit bancaire leningen

49	Premieontvangsten garanties bancaire leningen		– 1.379					IX art.2
50	Schade-uitkeringen		0					IX art.2
51	Garanties bancaire leningen		50.275					IX art.2
52	waarvan vervallen		– 50.275					IX art.2

	Totale uitgaven minus ontvangsten	49, 50	– 1.379
	Effect op EMU-saldo	49, 50	1.379
	Effect op EMU-schuld	49, 50	– 1.379
	Effect op staatsschuld	49, 50	– 1.379

	F. IJsland

53	Vordering op IJsland		159	– 159				IX art.2
54	Tussenrekening «recovery oude topping up'		106					IX art.2
55	Uitkeringen depositogarantiestelsel Icesave		1.428					IX art.2
56	Uitvoeringskosten IJslandse DGS door DNB		1					IX art.2
57	Renteontvangsten lening IJsland		0					IX art.2
58	Aflossing hoofdsom lening IJsland		– 1.428					IX art.2
59	Schikking IJsland		0	– 58

	Totale uitgaven minus ontvangsten	55 t/m 59	1	– 58
	Effect op EMU-saldo	56, 57	– 1	49
	Effect op EMU-schuld	55 t/m 59	1	– 58
	Effect op staatsschuld	55 t/m 59	1	– 58

	Totaal
	Toerekenbare rentelasten		8.085	648	477	359	303
	Effect op EMU-saldo		– 3.806	270	495	100	108
	Effect op EMU-schuld		27.288	– 7.532	– 7.533	– 2.041	– 411
	Effect op staatsschuld		23.799	– 6.555	– 7.533	– 2.041	– 411

#	Stand: MN 2018 (– = ontvangst)	Telling	2008–2014	2015	2016	2017	2018	Bron:
	G. Griekenland

60	Lening aan Griekenland		3.199	0	0	0	0	IX art.4
61	Rente lening Griekenland		– 226	– 13	– 5	– 3	– 6	IX art.4
62	Rentevergoeding Griekenland (ANFA)		39	0	0	0	0	IX art.4
63	Teruggave winsten SMP		238	0	0	0	104	IX art.4

	H. Europese instrumenten

64	Verstrekt kapitaal EFSF		2		0	0	0	IX art.4
65	Verstrekt kapitaal ESM		4.573	0	0	0	0	IX art.4
66	Crisisgerelateerde winst DNB		– 1.659	– 552	– 122	– 37	– 6	IX art.3
67	waarvan relevant voor het EMU-saldo		– 1.465	– 482	– 122	– 37	– 6	IX art.3

	Garanties
68	Garantieplafond Nederland EFSF		49.640	0	– 15.486	0	0	IX art.4
a	effect verstrekte garantie op EMU-schuld:		11.606	– 671	0	0	0	CBS/Eurostat
b	voor Ierland		1.122	0	0	0	0	CBS/Eurostat
c	voor Portugal		1.675	0	0	0	0	CBS/Eurostat
d	voor Griekenland		8.809	– 671	0	0	0	CBS/Eurostat
69	Garantieverlening NL-aandeel ESM		35.445	0	0	0	0	IX art.4
70	Garantieverlening DNB i.v.m. ophoging middelen IMF		13.610	0	– 13.600	13.729	0	IX art.4
71	Garantieverlening DNB		5.700	0	0	0	– 5.700	IX art.3
72	Garantieverlening NL-aandeel EU-begroting		2.778	39	3	0	0	IX art.4

	Totale uitgaven minus ontvangsten	60 t/m 66	6.166	– 565	– 127	– 40	92
	Effect op EMU-saldo	61 t/m 63, 67	1.414	495	127	40	– 92
	Effect op EMU-schuld	60 t/m 66, 68a	17.772	– 1.236	– 127	– 40	92
	Effect op staatsschuld	60 t/m 66	6.166	– 565	– 127	– 40	92

	Totaal
	Toerekenbare rentelasten		502	118	104	92	116
	Effect op EMU-saldo		912	377	23	– 52	– 208
	Effect op EMU-schuld		17.772	– 1.236	– 127	– 40	92
	Effect op staatsschuld		6.166	– 565	– 127	– 40	92

In tabel 13.2 staan de bezittingen en schulden die vanwege de interventies (kredietcrisis en Europa) zijn ontstaan. Balansonderdelen zijn hierbij opgenomen tegen historische aankoopprijs, conform de bepalingen van de RBV die van toepassing zijn op het onderliggende departementale jaarverslag IX. De bezittingen zijn grotendeels gefinancierd met staatsschuld (zichtbaar in tabel 13.1). Verder is er het cumulatief saldo van kosten en opbrengsten («het resultaat») dat een deel van de bezittingen financiert (vanuit tabel 13.3).

Tabel 13.2 Balans interventies (in mln. euro)
Bezittingen		ultimo 2018	Bron:	Schulden	ultimo 2018	Bron:

ABN AMRO, a.s.r. en RFS
	ABN AMRO (63,17%)	13.685	art. 3	Staatsschuld	12.785	tabel 1
	a.s.r. (20,10%)	734	art. 3	Cumulatief resultaat	3.311	tabel 3
	RFS	2.642	art. 3	Vordering SRH op Staat	1.759	art. 3
	Overbruggingskrediet ABN AMRO (voormalig Fortis)	800	art. 11	Nog te betalen schuldtitels Propertize	605	art. 11

SRH, SNS Holding en Propertize				Cumulatieve rente	10.804	tabel 3
	Kapitalisatie SRH	300	art. 3	Cumulatieve uitvoeringskosten	65	tabel 3
	Kapitalisatie SNS Bank	1.900	art. 3
	Kapitalisatie Propertize (na verkoop)	0	art. 3
	Aankoop SNS Bank	1.598	art. 3

Griekenland
	Lening	3.199	art. 4

EFSF
	Deelneming	2	art. 4

ESM
	Deelneming	4.573	art. 4	Overige kosten en technische aansluiting	102

Totaal:		29.432		Totaal:	29.432

Tabel 13.3 geeft een overzicht van de kosten en opbrengsten van de interventies. Het resultaat betreft het jaarlijkse saldo dat op kasbasis gerealiseerd wordt. Eventuele afwaarderingen van activa worden eveneens in het resultaat meegenomen, maar pas op het moment dat deze daadwerkelijk gerealiseerd zijn. Deze behandeling wijkt af van de systematiek van het EMU-saldo.

Tabel 13.3 Overzicht toerekenbare kosten en opbrengsten (in mln. euro)
Kosten en opbrengsten		2008–2014	2015	2016	2017	2018	Cumulatief
ABN AMRO, a.s.r. en RFS
	Dividend ABN AMRO, a.s.r. en RFS	1.239	764	778	306	277	3.364
	Premieontvangsten Counter Indemnity ABN AMRO	116					116
	Renteontvangsten overbruggingskrediet ABN AMRO	1.896	84	40	34	34	2.088
	Premieontvangsten CRI ABN AMRO	193					193
	Beursgang en tranches ABN AMRO	0	– 1.154	– 172	– 19	0	– 1.345
	Beursgang en tranches a.s.r.	0	0	– 268	100	0	– 168

SNS Reaal
	Couponrente SNS Reaal	38					38
	Afboeking core-tier-1 securities	– 565					– 565
	Dividend SNS Bank	0	0	100	115	100	315
	Premieontvangsten garantie Propertize	2	9	8	4		23
	Renteontvangsten overbruggingskrediet SRH	28	12				40
	Afboeking overbruggingskrediet SRH	0	– 1.100				– 1.100
	Resolutieheffing	1.005					1.005
	Dividend Propertize	0	0	46			46
	Verkoop Propertize	0		373	0		373

Aegon
	Couponrente Aegon	177					177
	Repurchase fee Aegon	910					910

ING
	Couponrente ING	839					839
	Repurchase fee ING	2.692					2.692
	Resultaat ING Back-upfaciliteit	1.455					1.455

Griekenland
	Rente en servicefee	226	13	5	3	6	253
	Rentevergoeding Griekenland (ANFA)	– 39	0	0	0	0	– 39
	Teruggave winsten SMP	– 238	0	0	0	– 104	– 342

IJsland
	Topping up	– 106					– 106
	Recovery topping up	106					106
	Aangegroeide rente	159	– 159				0
	Schikking IJsland	0	58				58

Europese instrumenten
	Crisisgerelateerde winst DNB	1.659	552	122	37	6	2.376

Overige
	Premieontvangsten garanties bancaire leningen	1.379					1.379
	Overige kosten	– 49	– 9	– 3	– 2	– 2	– 65
	Toerekenbare rentelasten op staatsschuld	– 8.587	– 766	– 581	– 451	– 419	– 10.804

Resultaat		4.535	– 1.696	448	127	– 102	3.311

In tabel 13.4 staan de uitstaande garanties die in het kader van de kredietcrisis en Europa verstrekt zijn. Het cumulatieve saldo geeft de stand van de uitstaande garanties per einde 2018 weer.

Tabel 13.4 Garantieoverzicht (in mln. euro)
Garanties «kredietcrisis en Europa»		2008–2014	2015	2016	2017	2018	Bron:

A. Fortis/RFS/AA
	Capital Relief Instrument ABN-AMRO (CRI)	32.611					IX art.3
	waarvan vervallen	– 32.611					IX art.3

	Counter Indemnity ABN-AMRO	950					IX art.3
	waarvan vervallen	– 950					IX art.3

B. SNS Reaal
	Garantieverlening VBO	4.166	0	0			IX art.3
	waarvan vervallen	– 566	– 977	– 2.623			IX art.3

E. Garantiefaciliteit bancaire leningen
	Garanties bancaire leningen	50.275					IX art.2
	waarvan vervallen	– 50.275					IX art.2

H. Europese instrumenten
	Garantieplafond Nederland EFSF	49.640	0	– 15.486	0	0	IX art.4
	effect verstrekte garantie op EMU-schuld:	11.606	– 671	0	0	0	CBS/Eurostat
	voor Ierland	1.122	0	0	0	0	CBS/Eurostat
	voor Portugal	1.675	0	0	0	0	CBS/Eurostat
	voor Griekenland	8.809	– 671	0	0	0	CBS/Eurostat

	Garantieverlening NL-aandeel ESM	35.445	0	0	0	0	IX art.4
	Garantieverlening DNB i.v.m. ophoging middelen IMF	13.610	0	– 13.600	13.729	0	IX art.4
	Garantieverlening DNB	5.700	0	0	0	– 5.700	IX art.3
	Garantieverlening NL-aandeel EU-begroting	2.778	39	3	0	0	IX art.4

Totaal		110.773	– 938	– 31.706	13.729	– 5.700

Cumulatief		110.773	109.835	78.129	91.858	86.158