Op grond van de Tijdelijke wet Groningen neemt de minister van BZK alle maatregelen die redelijkerwijs gevergd kunnen worden om te voorkomen dat de veiligheid wordt geschaad als gevolg van de gaswinning uit het Groningenveld.

De minister van BZK heeft de volgende rollen en verantwoordelijkheden:

Uitvoeren

• – Het aan de exploitant van het mijnbouwwerk doorbelasten van de kosten voor de schadeafhandeling als gevolg van de gaswinning in Groningen en de gasopslagen in Norg en Grijkskerk en het doorbelasten van de kosten van de versterkingsoperatie;

• – Het vergoeden van mijnbouwschade: fysieke en immateriële schade en waardedaling door het IMG;

• – Het vaststellen van veiligheidskaders voor gebouwen in het aardbevingsgebied en het inwinnen van advies hierover bij het Adviescollege Veiligheid Groningen (ACVG);

• – Het doen uitvoeren van de versterkingsoperatie door de NCG conform de planning en prioritering van de programma's van aanpak van gemeenten;

• – Het isoleren van woningen met een (middel-) zware versterking door NCG;

• – Het met de regio en andere departementen uitvoeren van de Sociale Agenda, met de dertig jaar lange bijdrage en een incidentele bijdrage voor een aanpak die generatielang duurt.

• – Het met de regio en andere departementen uitvoeren van de Economische Agenda, met de generatielange bijdrage en een incidentele bijdrage om de periode tot de start van de generatielange aanpak te overbruggen;

• – Het coördineren en uitvoering geven aan de maatregelen zoals gepresenteerd in de kabinetsrectie Nij Begun op het Parlementaire Enquête Groninger Aardgaswinning (PEGA)-rapport «Groningers boven gas».

Financiering

• – Het ter beschikking stellen van voldoende financiële middelen aan het IMG ter uitoefening van zijn taken en bevoegdheden op het gebied van de afhandeling van mijnbouwschade;

• – Het ter beschikking stellen van voldoende financiële middelen aan de NCG ter uitoefening van zijn taken en bevoegdheden op het gebied van de versterkingsoperatie;

• – Het financieren van de gemaakte afspraken met provincie en gemeenten in het kader van het verbeteren van de leefbaarheid en het toekomstperspectief van de regio, met inbegrip van programma’s voor speciale doelgroepen zoals het MKB, agrariërs en erfgoedpartijen.

Regisseren

• – Het in stand houden van een systeem van publiekrechtelijke schadeafhandeling door het IMG;

• – Het bevorderen van verduurzaming door het isoleren van woningen in het aardbevingsgebied (via de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO)).

Stimuleren

• – Het stimuleren van een milde, makkelijke en menselijke afhandeling van de versterkingsoperatie en alle vormen van schade als gevolg van de gaswinning in Groningen en de gasopslag in Norg.

Wettelijke verankering maatregelen Nij Begun

Er wordt een wetsvoorstel ingediend waarin de toezegging van het kabinet uit Nij Begun wordt vastgelegd om de komende dertig jaar bij te dragen aan verduurzaming, sociaal herstel en economisch perspectief voor het gaswinningsgebied. Daarnaast wordt met dit wetsvoorstel de monitoring van de resultaten en effecten van het beleid in een jaarlijkse Staat van Groningen geregeld, en krijgt het IMG de mogelijkheid om schades tot € 60.000 zonder onderzoek naar de schadeoorzaak te (laten) herstellen. Tot slot wordt met dit wetsvoorstel geregeld dat de toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) gaat werken met een bestuur dat uit meerdere personen bestaat, een zogenaamd collegiaal bestuur.

Schadeherstel

Het Groningenveld is definitief gesloten, desondanks kunnen aardbevingen en bodemdaling nog jaren blijven voorkomen. Op 6 oktober 2023 (Kamerstuk II 2023/24, 33 529, nr. 1175) is de Kamer geïnformeerd over de concrete vormgeving van de nieuwe schadeafhandeling. Daarbij is daadwerkelijk herstel van schade het uitgangspunt en is de vaste eenmalige vergoeding verhoogd naar € 10.000. Zo wordt in het effectgebied van de gaswinning bij daadwerkelijk herstel niet meer gekeken naar de oorzaak van individuele schades als de herstelkosten op een adres lager dan € 60.000 zijn. De regeling daadwerkelijk herstel is in juli 2024 gefaseerd gestart en is in 2025 geïmplementeerd voor het hele effectgebied. Het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) werkt in het najaar van 2024 tevens verder aan de implementatie van andere maatregelen, zoals de aanvullende vaste vergoeding bij fysieke schade, en zet dit in 2025 voort. In het eerste kwartaal van 2025 zal het IMG ook de vaste herhaalschade vergoeding en de verhoogde overlastvergoeding implementeren. Later in 2025 volgt de vergoeding bij overschrijding van beslistermijnen en gederfd woongenot.

Meer mensgerichte en voortvarende uitvoering van de versterkingsoperatie

Bij de uitvoering van de versterkingsoperatie staan veiligheid, de veiligheidsbeleving en het creëren van perspectief voor de inwoners voorop. De voortvarende uitvoering van de versterking houdt prioriteit. Er is door NCG een analyse gemaakt waaruit blijkt dat het merendeel van de versterkingsopgave voor eind 2028 is afgerond, maar dit geldt niet voor alle gebouwen. Komende tijd zal ik nader uitzoeken wat hier de financiële gevolgen van zijn. Dit zal budgettair verwerkt worden in de Voorjaarsnota 2025.

Gebiedsgerichte aanpak

Door middel van een geïntegreerde aanpak wordt niet alleen gekeken naar veiligheid en versterking, maar ook naar leefbaarheid en aanpalende gemeentelijke opgaven. De NCG zorgt ervoor dat bewoners zeggenschap krijgen over de versterking. Er is een continue dialoog met bewoners, maatschappelijke organisaties en regionaal bestuur om in gezamenlijkheid de versterkingsoperatie te realiseren. Daarbij wordt intensief samengewerkt met de uitvoeringsorganisaties NCG, IMG, het SodM en andere departementen.

Verduurzaming

Het kabinet heeft in reactie op het PEGA-rapport een extra impuls aangekondigd voor verduurzaming in het kader van versterking van woningen, zodat bewoners kunnen profiteren van lagere energielasten en meer wooncomfort. Bijvoorbeeld door het isoleren van woningen die versterkt worden naar het niveau aardgasvrijgereed. Hiervoor zijn met maatregel 28 de eerste stappen gezet. Op 6 maart 2024 (Kamerstukken II, 2023/24, 33 529 nr. 1227) is de Kamer geïnformeerd over de uitwerking van de isolatieaanpak via maatregel 29 voor de regio Groningen en Noord-Drenthe, waaronder het besluit dat woningeigenaren binnen het versterkingsgebied 100% subsidie ontvangen tot de isolatiestandaard. De subsidieregeling is onderdeel van de begroting van VRO en is begin 2025 gereed.

Perspectief voor de regio

Het is belangrijk te bouwen aan sociaal herstel en economisch perspectief voor de regio Groningen en Noord-Drenthe zodat het er weer goed wonen, werken en leven wordt.

In reactie op het PEGA-rapport hebben Regio en Rijk in samenspraak daarom op het gebied van welzijn en sociaal herstel een kwartiermaker aangesteld om een Sociale Agenda voor de regio op te stellen. Deze Sociale Agenda bestaat uit vier speerpunten: 1) het verbeteren van de (mentale) gezondheid; 2) het vergroten van de leefbaarheid en sociale cohesie; 3) kansen voor kinderen, jongeren en de volgende generatie; en 4) arbeidsparticipatie & armoedebestrijding.

Het kabinet zet tegelijk met de Sociale Agenda in op een Economische Agenda. Ook hiervoor hebben Regio en Rijk gezamenlijk een kwartiermaker aangesteld. Deze Economische Agenda moet aansluiten bij de kracht van de regio en de mensen die er wonen, zodat zij kunnen meedoen én meeprofiteren. Deze agenda krijgt focus op economische structuurversterking op drie grote thematische transities: duurzame energie, gezondheid en landelijk gebied. Vooruitlopend op de economische agenda kunnen investeringsgerede projecten gefinancierd worden uit de beschikbare incidentele middelen. Met beide agenda’s hebben Regio en Rijk tot doel meer focus en richting te gaan brengen in een generatielange aanpak.

Geschatte budgetflexibiliteit

Juridisch verplicht

Van het totale uitgavenbudget van artikel 15 is 92,78% juridisch verplicht en dit betreft met name de volgende instrumenten:

(Schade)vergoedingen

Het budget is voor 98,6% juridisch verplicht. De grootste uitgaven betreffen de verschillende soorten vergoedingen die het IMG op basis van de Tijdelijke Wet Groningen uitkeert aan gedupeerden in het aardbevingsgebied.

Opdrachten

Het budget is voor 91,95% juridisch verplicht. De grootste uitgave betreft de versterkingsoperatie die uitgevoerd wordt door NCG.

15.1 Algemeen

Opdrachten

Werkbudgetten

Dit betreffen de werkbudgetten van de beleidsdirectie Schadeherstel en Gaswinning Groningen, de beleidsdirectie Versterken en Perspectief Groningen en het werkbudget van de NCG. Hieruit worden verschillende onderzoeken en projecten betaald, zoals de Staat van Groningen.

Vanuit het werkbudget van NCG worden enkele maatregelen uit de kabinetsreactie Nij Begun uitgevoerd: de ondersteuning door architecten, de inrichting van bewonersregieteams, inloopplekken voor bewoners en het opzetten van een digitaal portaal en aanvullende communicatie (maatregelen 13 en 21).

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

Raad voor Rechtsbijstand

Bewoners die in bezwaar of beroep gaan tegen besluiten rondom schade- en versterkingsgevallen kunnen op grond van de Tijdelijke wet Groningen rechtsbijstand ontvangen. Sinds 2022 is hiervoor een raming opgenomen in de begroting, destijds onder de post ‘vergoeding fysieke schade’. Vanaf eerste suppletoire begroting 2024 wordt deze raming apart inzichtelijk gemaakt.

Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties

Adviescollege Veiligheid Groningen (ACVG)

Het Adviescollege Veiligheid Groningen (ACVG) geeft advies over of en hoe huizen in het aardbevingsgebied in Groningen versterkt moeten worden, adviseert over kaders en normen voor de veiligheid van gebouwen en beoordeelt de typologieën die in de versterking worden gebruikt. Voor het ACVG is meerjarig budget beschikbaar.

Raad voor de Rechtspraak

Rechtbanken in Noord-Nederland doen uitspraak in beroepszaken naar aanleiding van beschikkingen van het IMG voor fysieke schade, waardedaling of immateriële schade. Indien door deze zaken een substantieel beslag op de rechtspraak wordt gelegd, wordt hiervoor compensatie geboden vanuit de BZK-begroting. De reservering van deze middelen is gericht op het voorkomen van vertraging in de afhandeling van deze zaken.

(Schade)vergoeding

Vastgelopen situaties

In het aardbevingsgebied doet zich een aantal situaties voor waarbij schade, versterking en de algehele staat of conditie van het pand zwak is vanwege constructieve problemen of knelpunten met een andere oorzaak dan bodembeweging veroorzaakt door gaswinning. Het Interventieteam Vastgelopen Situaties (IVS) helpt bewoners wiens problemen door de bestaande compensatieregelingen onvoldoende worden opgelost binnen NCG of IMG (sinds juli 2021). In de bestuurlijke afspraken is voor de aanpak van deze situaties een bedrag van in totaal € 50 mln. gereserveerd.

15.2 Schadeherstel

Subsidies (regelingen)

Duurzaam herstel

Duurzaam schadeherstel maakt deel uit van de versterkings- en hersteloperatie (Kamerstuk II 2021/22, 33 529, nr. 948). Met de inwerkingtreding van de Tijdelijke wet Groningen (onderdeel versterken) heeft het IMG de wettelijke bevoegdheid gekregen om maatregelen te treffen aan funderingen of dakconstructies.

Bijdrage aan medeoverheden

MKB-programma

Zoals aangekondigd in Nij Begun wordt het bestaande MKB-programma uitgebreid (maatregel 25). Hiervoor is meerjarig € 25 mln. vrijgemaakt. Middels een specifieke uitkering zal dit jaarlijks aan de provincie worden uitgekeerd.

Bijdrage aan agentschappen

Bijdrage aan bestuur IMG

Voor de uitvoeringskosten voor het bestuur van het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) is meerjarig geld beschikbaar op de BZK-begroting. Deze kosten worden niet doorbelast aan NAM.

Bijdrage RVO

RVO voert in opdracht van het IMG de schadeafhandeling uit. Deze uitvoeringskosten worden via een heffing op NAM verhaald. In het Akkoord op Hoofdlijnen met Shell en Exxon is afgesproken dat de btw over de uitvoeringskosten niet wordt doorbelast aan de NAM.

(Schade)vergoeding

Commissie Bijzondere Situaties

De Commissie Bijzondere Situaties is gericht voor complexe en vastgelopen situaties, waar mensen zelf niet uitkomen en waar dringend hulp nodig is. De commissie is onafhankelijk, beoordeelt aanvragen en adviseert welke extra hulp in die situaties geboden kan worden. Het IMG is gemandateerd om de adviezen uit te voeren.

Knelpunten IMG

In de kabinetsreactie op de parlementaire enquête is aangekondigd dat het IMG de bevoegdheid krijgt om individuele knelpunten in de schadeafhandeling voortvarender op te lossen (maatregel 4 uit Nij Begun). Hiervoor is meerjarig in totaal € 70 mln. gereserveerd.

Vergoeding fysieke schade

Sinds 1 juli 2020 besluit het IMG over (fysieke) schadevergoedingen aan bewoners uit Groningen die aardbevingsschade hebben als gevolg van de gaswinning. Voor die tijd werd de schade afgehandeld door de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG). Het IMG bepaalt onafhankelijk wie recht heeft op een schadevergoeding en hoe hoog deze vergoeding is. Hierbij volgt het IMG het schadeprotocol. De schadevergoedingen worden uitbetaald door het IMG. De kosten daarvan worden via een heffing op NAM verhaald, zoals vastgelegd in de Tijdelijke wet Groningen. De ramingen voor (fysieke) schade worden ieder voorjaar geactualiseerd. Sinds de Voorjaarsnota 2024 zijn middelen voor de raming voor juridische bijstand, die eerder onderdeel uitmaakte van de post «vergoeding fysieke schade», apart inzichtelijk gemaakt op de begroting. Dit betreft de bijdrage aan de Raad voor Rechtsbijstand.

Vergoeding immateriële schade

Sinds de zomer van 2021 besluit het IMG over immateriële schadevergoedingen aan bewoners uit Groningen die aardbevingsschade hebben als gevolg van de gaswinning. Deze vergoedingen worden uitbetaald door het IMG. De kosten daarvan worden via een heffing op NAM verhaald, zoals vastgelegd in de Tijdelijke wet Groningen. De ramingen voor immateriële schade worden ieder voorjaar geactualiseerd.

Vergoeding waardedaling

Sinds september 2020 besluit het IMG over vergoedingen voor de waardedaling van woningen in het aardbevingsgebied. Deze vergoedingen worden uitbetaald door het IMG. De kosten daarvan worden via een heffing op NAM verhaald, zoals vastgelegd in de Tijdelijke Wet Groningen. De ramingen voor waardedaling worden ieder voorjaar geactualiseerd. Omdat er naast woningen ook winkels, kantoren en andere zakelijke objecten zonder woonfunctie in waarde kunnen dalen, is sinds 2024 de waardedalingsregeling ook opengesteld voor niet-woningen.

15.3 Versterken en perspectief

Subsidies (regelingen)

Diverse subsidies versterken

In het kader van de versterkingsoperatie worden diverse subsidies verstrekt. Het betreft incidentele subsidies aan onder meer de Rijksuniversiteit Groningen voor onderzoek naar de psychosociale impact van de gaswinning op de inwoners van Groningen (onder de naam Gronings Perspectief) en voor het Kennisplatform Leefbaar en Kansrijk Groningen, dat kennis verzamelt en deelt over de maatschappelijke gevolgen van gaswinning, bodembeweging en aardbevingen in Groningen. Daarnaast doet de NCG ook uitgaven voor de versterkingsoperatie die verantwoord worden op het financiële instrument subsidies. Deze middelen worden voor het begrotingsjaar overgeheveld van het financiële instrument opdrachten naar het financiële instrument subsidies

Economische bedrijvigheid

Om een sterk ondernemings- en vestigingsklimaat te ondersteunen heeft het kabinet in de kabinetsreactie op PEGA (Nij Begun) € 115 mln. beschikbaar gesteld, voor onder meer ondersteuning voor de NOM en Economic Board Groningen en voor het aantrekken van strategische internationale bedrijvigheid (maatregelen 35.3 en 35.4 uit Nij Begun).

Geestelijke bijstand

Het kabinet heeft in de Voorjaarsnota 2022 besloten om conform de motie Grinwis (Kamerstukken II 2020/21, 35 529, nr. 856) de subsidie aan Geestelijke Verzorging Aardbevingsgebied (GVA) te verlengen, hiervoor is in 2024 en 2025 nog € 550.000 per jaar beschikbaar. In 2026 is er € 486.000 beschikbaar. GVA richt zich op alle Groningers die te maken hebben met de mentale gevolgen van de aardbevingsproblematiek.

Nieuwbouwregeling

Mocht een eigenaar meerkosten maken voor maatregelen om nieuwe gebouwen aardbevingsbestendig te maken, dan kan de eigenaar daarvoor een bijdrage ontvangen via de Publieke Nieuwbouwregeling.

Subsidieregelingen bestuurlijke afspraken

In het kader van de bestuurlijke afspraken uit 2020 is en aantal subsidieregelingen geïntroduceerd. In 2025 gaat dit met name om de subsidies die door de NCG worden verstrekt voor de afspraken over Vastgelopen dossiers en knelpunten. Deze middelen worden voor het begrotingsjaar overgeheveld van het financiële instrument opdrachten naar het financiële instrument subsidies

Woonbedrijf

Via het Woonbedrijf kunnen woningen in het aardbevingsgebied worden opgekocht die langdurig te koop staan. Woningeigenaren in de kern van het aardbevingsgebied, die moeite hebben met de verkoop van hun huis, kunnen zich hiervoor aanmelden.

Opdrachten

Knelpunten NCG

In het kader van de bestuurlijke afspraken uit 2020 is meerjarig € 100 mln. gereserveerd voor het oplossen van knelpunten. Zo kan de NCG bijvoorbeeld individuele knelpunten in vormingsfase wegnemen om projecten te versnellen. De middelen staan grotendeels op het financiële instrument opdrachten, afhankelijk van de uitgaven die NCG doet worden middelen overgeheveld naar de categorie (schade)vergoedingen.

Verduurzaming bij versterken

Ter uitvoering van maatregel 28 uit Nij Begun neemt NCG verduurzamingsmaatregelen mee bij de uitvoering van de versterkingsoperatie voor (middel)zware versterkingen. Bij eerste suppletoire begroting 2024 is hiervoor in 2025 aanvullend € 30 mln. overgeheveld van de Aanvullende Post. Tevens wordt de aangekondigde proef voor de combinatie verduurzaming bij lichte versterking verantwoord onder «verduurzaming bij versterken».

Versterken industrie

Sinds 2021 kunnen bedrijven met industriële installaties en gebouwen in het aardbevingsgebied op basis van de Beleidsregel vergoeding aardbevingsbestendige industrie Groningen aanspraak maken op een vergoeding van de kosten voor het onderzoek naar en, indien nodig, het treffen van versterkingsmaatregelen. Dit programma wordt uitgevoerd door de NCG. De kosten hiervan worden bij NAM in rekening gebracht.

Versterkingsoperatie

De geraamde uitgaven voor de versterkingsoperatie bestaan uit meerdere onderdelen. Ten eerste gaat het om uitgaven voor de versterkingsoperatie die wordt uitgevoerd door de NCG, inclusief zogenoemde Big Five projecten, de uitvoering van projecten en verschillende bijkomende kosten (zoals tijdelijke huisvesting). Ook zijn hier uitgaven geraamd voor het aanbieden van extra maatwerk in de versterkingsoperatie en het aanbieden van sloop/nieuwbouw (maatregel 12 uit Nij Begun). De uitvoeringskosten voor de versterkingsoperatie worden geraamd op artikel 40. Een deel van de versterkingsoperatie wordt uitgevoerd via subsidies of (schade)vergoedingen. Vanuit het financieel instrument opdrachten worden voor het uitvoerings- en begrotingsjaar middelen overgeboekt naar de financiële instrumenten subsidies en (schade)vergoedingen.

Bijdrage aan medeoverheden

Clustering en gebiedsfonds

In het kader van de bestuurlijke afspraken uit 2020 worden uitkeringen gedaan aan medeoverheden voor clustering en het gebiedsfonds (blokken B en D uit de bestuurlijke afspraken). Aanvullend op de bestuurlijke afspraken uit 2020 is met maatregel 15 uit Nij Begun het beschikbare budget meerjarig met € 120 mln. opgehoogd vanwege toegenomen kosten door inflatie en langer doorlopen van versterkingswerkzaamheden. Het gebiedsfonds wordt bijvoorbeeld ingezet voor de inpassingskosten die gemeenten maken bij sloop en nieuwbouw van huizen en bij de versterking (zoals nieuwe aansluiting riool, wegen en inrichting openbare ruimte). Clustering is gericht op het voorkomen van verschillen binnen een dorp, wijk of straat, wanneer een nieuwe norm wordt toegepast.

Compensatie gemeenten en provincie

De versterkingsoperatie in Groningen vraagt personeelscapaciteit van de provincie Groningen en de aardbevingsgemeenten. Voor deze kosten worden zij gecompenseerd. Vanuit maatregel 18 uit Nij Begun wordt hiervoor aanvullend meerjarig € 92 mln. beschikbaar gesteld. Middels een specifieke uitkering zal dit aan de gemeenten worden uitgekeerd. Tevens worden gemeenten gecompenseerd voor de uitvoering van de versterkingsoperatie van Batch 1588, op basis van het convenant uit 2019 (Stcrt. 2019, 1894) en het amendement Beckerman (Kamerstuk II 2020/21, 35 603, nr. 39).

Erfgoedprogramma

In het Erfgoedprogramma werken het Rijk, de aardbevingsgemeenten, Steunpunt Libau, het maatschappelijk middenveld en de provincie Groningen sinds 2017 samen aan de instandhouding, versterking en doorontwikkeling van erfgoedpanden in het aardbevingsgebied. Voor het verlengen van het Erfgoedprogramma tot en met 2028 is in Nij Begun € 73 mln. beschikbaar gesteld (maatregel 26). Dit zal middels een specifieke uitkering aan de gemeenten worden uitgekeerd.

Knelpunten gemeenten sociaal domein

In opvolging van maatregel 31 uit Nij Begun krijgen gemeenten budget om in de uitvoering van de versterkingsoperatie en schadeafhandeling psychosociale en sociaaleconomische knelpunten bij inwoners op te lossen die met bestaande structuren en regelingen niet kunnen worden opgelost. Hiervoor is meerjarig € 43,2 mln. gereserveerd. Middels een specifieke uitkering zal dit aan de gemeenten worden uitgekeerd.

Leefbaarheid en wijkontwikkeling

Voor het verbeteren van de leefbaarheid in gebieden waar veel woningen worden versterkt is in Nij Begun meerjarig € 200 mln. beschikbaar gesteld (maatregel 14). Middels een specifieke uitkering zal dit aan de gemeenten worden uitgekeerd.

Nationaal Programma Groningen

Met het Nationaal Programma Groningen (NPG) wordt geïnvesteerd in de leefbaarheid, economische ontwikkeling en energietransitie in Groningen. Het NPG is een samenwerkingsverband van het Rijk, de provincie en gemeenten. NAM draagt € 500 mln. bij aan het NPG en het Rijk € 650 mln. Daarnaast is in Nij Begun aangekondigd (maatregel 35) dat het NPG wordt versterkt met een Economische agenda voor ontwikkeling van de regio. Hiervoor is bij eerste suppletoire begroting 2024 een startbudget van de Aanvullende Post naar de begroting overgeheveld.

NCG bijdrage aan medeoverheden

Dit betreft een specifieke uitkering aan de provincie Groningen voor monumentale panden en het Erfgoedloket in het kader van het Erfgoedprogramma. Het Erfgoedprogramma heeft als doel het erfgoed behouden en hergebruik en verduurzaming in de aardbevingsgemeenten te stimuleren. Het Erfgoedloket is een informatie- en steunpunt voor bewoners en eigenaren die in het traject zitten van schadeherstel en versterking van hun monumentale woning. De bijdrage voor monumentale panden aan de provincie Groningen is ten behoeve van subsidieregelingen voor restauratie en onderhoud van erfgoedpanden.

Sociaal-emotionele ondersteuning door gemeenten

In de bestuurlijke afspraken is € 10 mln. gereserveerd voor sociaal-emotionele ondersteuning door gemeenten aan bewoners. Voorbeelden van dergelijke ondersteuning zijn aardbevingscoaches, opbouwwerkers en extra investeringen in maatschappelijke ondersteuning, als ook geestelijke verzorging.

Sociale agenda

In Nij Begun is afgesproken dat Rijk en regio samen een Sociale Agenda opstellen (maatregel 34). De agenda zal bestaan uit concrete doelstellingen en investeringen die ten goede komen aan de leefbaarheid, onderwijskwaliteit, armoedebestrijding, gezondheid en arbeidsparticipatie van inwoners. Voor het opstellen en opstarten van deze activiteiten is bij eerste suppletoire begroting 2024 een startbudget toegevoegd vanaf de Aanvullende Post.

(Schade)vergoeding

Knelpunten NCG

In het kader van de bestuurlijke afspraken uit 2020 is meerjarig € 100 mln. gereserveerd voor het oplossen van knelpunten. Zo kan de NCG bijvoorbeeld individuele knelpunten in de vormingsfase wegnemen om projecten te versnellen.

Vergoeding schade door versterkingsmaatregelen

Een eigenaar of rechtmatige gebruiker van een te versterken gebouw kan schade hebben als gevolg van de versterkingsoperatie. Voor deze schade kan in bepaalde gevallen aanspraak worden gemaakt op een vergoeding op basis van de Tijdelijke wet Groningen.

Versterken in eigen beheer

Sinds de inwerkingtreding van de Tijdelijke wet Groningen (onderdeel versterken) per 1 juli 2023 is er de mogelijkheid om een vergoeding te ontvangen voor het in eigen beheer uitvoeren van versterking. De middelen voor de versterkingsoperatie staan grotendeels op het financiële instrument opdrachten, afhankelijk van de uitgaven die NCG doet worden middelen overgeheveld naar het financiële instrument (schade)vergoedingen.

Versterken industrie

Sinds 2021 kunnen bedrijven met industriële installaties en gebouwen in het aardbevingsgebied op basis van de Beleidsregel vergoeding aardbevingsbestendige industrie Groningen aanspraak maken op een vergoeding van de kosten voor het onderzoek naar en, indien nodig, het treffen van versterkingsmaatregelen. Dit programma wordt uitgevoerd door de NCG. De kosten hiervan worden bij NAM in rekening gebracht.

Ontvangsten

Ontvangsten NAM fysieke schade

Dit betreffen de verwachte ontvangsten van NAM voor de door IMG uitgekeerde vergoedingen voor fysieke schades aan Groningers in het aardbevingsgebied. Conform de Tijdelijke wet Groningen wordt daarvoor een heffing aan de NAM opgelegd.

Ontvangsten NAM uitvoeringskosten schade

Dit betreffen de verwachte ontvangsten van NAM voor de door IMG gemaakte uitvoeringskosten in het kader van de schadeafhandeling. Conform de Tijdelijke wet Groningen wordt daarvoor een heffing aan NAM opgelegd.

Ontvangsten NAM waardedaling

Dit betreffen de verwachte ontvangsten van NAM voor de door IMG uitgekeerde vergoedingen voor waardedaling aan Groningers in het aardbevingsgebied. Conform de Tijdelijke wet Groningen wordt daarvoor een heffing aan NAM opgelegd.

Ontvangsten NAM immateriële schade

Dit betreffen de verwachte ontvangsten van NAM voor de door IMG uitgekeerde vergoedingen voor immateriële schade aan Groningers in het aardbevingsgebied. Conform de Tijdelijke wet Groningen wordt daarvoor een heffing aan NAM opgelegd.

Ontvangsten NAM versterken industrie

De kosten voor de uitvoering van de Beleidsregel vergoeding aardbevingsbestendige industrie Groningen worden verhaald op de NAM. De ontvangstenraming hiervoor is opgenomen in de BZK-begroting.

Ontvangsten NAM versterkingsoperatie

De kosten voor de versterkingsoperatie worden bij de NAM in rekening gebracht. De ontvangsten komen binnen op de BZK-begroting. Conform de Tijdelijke wet Groningen wordt daarvoor een heffing aan NAM opgelegd.

Nationaal Programma Groningen (bijdrage NAM)

NAM draagt jaarlijks € 25 mln. bij aan het NPG. De ontvangsten hiervoor komen binnen op de BZK-begroting. Meerjarig gaat het om een totaalbedrag van € 500 mln.

Ontvangsten NAM Nieuwbouwregeling

De uitgaven in het kader van de Nieuwbouwregeling worden bij NAM in rekening gebracht. De ontvangsten komen binnen op de BZK-begroting.

Ontvangsten NAM juridische bijstand

De uitgaven voor juridische bijstand worden bij NAM in rekening gebracht. De ontvangsten komen binnen op de BZK-begroting.

Doorbelasting kosten schade en versterken NAM

De kosten voor de schadeafhandeling tot en met 2022 zijn bij NAM in rekening gebracht en volledig door NAM betaald (zie tabel 1). De kosten voor de schadeafhandeling worden sinds het derde kwartaal van 2023 door middel van een heffing aan NAM opgelegd. Voor de versterkingsoperatie zijn de kosten tot en met het tweede kwartaal van 2023 bij NAM in rekening gebracht, waarvan circa € 550 mln. nog betaald dient te worden door NAM. Dit komt doordat NAM de facturen ten dele heeft betaald. Zoals eerder aan de Kamer gemeld (Kamerstuk 33529 nr. 908) betaalde de NAM de facturen sinds het derde kwartaal 2020 voor de versterkingsoperatie slechts voor 60%. De facturen voor het eerste en tweede kwartaal 2023 zijn slechts voor 30% betaald door NAM .

De kosten voor de versterkingsoperatie over het tweede deel van 2023 en de daarop volgende jaren worden door middel van een heffing aan NAM opgelegd.

PEGA-middelen uit de Aanvullende Post

Met Nij Begun is in totaal € 13,766 mld. aan aanvullende middelen beschikbaar gesteld voor nieuw beleid op het gebied van schade, versterken, verduurzaming, sociaal en economie. Hiervan betreft € 1,556 mld. de bijstelling in de eerste suppletoire EZK-begroting 2023, specifiek voor de schade- en versterkingsramingen en de eindejaarsmarge over 2022. Een bedrag van € 710 mln. betreft de bijdrage voor Groningen vanuit diverse departementale begrotingen. Het overige deel (€ 11,5 mld.) zijn de aanvullende middelen die op de Aanvullende Post zijn gezet.

Van de middelen op de Aanvullende Post is € 3 mld. gereserveerd voor maatregelen die verband houden met schadeherstel en de versterkingsoperatie, € 500 mln. voor mentaal en sociaal en € 500 mln. voor economisch perspectief. € 7,5 mld. is voor de generatielange betrokkenheid op het gebied van verduurzaming en sociaal en economisch perspectief van 2026-2055. De bovenstaande tabel toont hoeveel middelen tot op heden van de Aanvullende Post naar de departementale begrotingen of andere uitvoerende departementen meerjarig is overgeheveld. De middelen worden vervolgens beschikbaar gesteld voor of overgemaakt naar de desbetreffende uitvoeringsorganisatie of de regio. Het geld is meerjarig beschikbaar.

Momenteel resteert € 1,6996 mld. op de Aanvullende Post voor maatregelen die verband houden met schadeherstel en de versterkingsoperatie. Het overgrote deel is gereserveerd voor de IMG-regeling duurzaam herstel. Daarnaast zullen diverse versterkingsmaatregelen hieruit gefinancierd worden, waaronder maatwerk en verduurzaming bij versterking. De € 392,8 mln. die resteert voor sociaal en mentaal is beschikbaar voor maatregelen die nader bepaald worden door de kwartiermaker sociale agenda in samenspraak met de regio. De € 185 mln. die resteert voor economisch perspectief is beschikbaar voor versterking van het Nationaal Programma Groningen. De middelen voor de generatielange betrokkenheid worden vanaf 2026 beschikbaar gesteld.

Indicatoren

Dashboard Groningen

Diverse informatie over de schadeafhandeling, de versterkingsoperatie en de afbouw van de gaswinning in Groningen is online beschikbaar via het Dashboard Groningen.

Schadeafhandeling

Het IMG rapporteert onder andere over het aantal ingediende en afgehandelde meldingen voor zowel fysieke schade als immateriële schade. Zie onderstaande tabel. In volgende begrotingsstukken wordt hier een update van gegeven. Actuele informatie over de schadeafhandeling is beschikbaar op de website van het IMG.

Versterkingsoperatie

De NCG rapporteert maandelijks over de voortgang van de versterking. De volgende tabel geeft de stand van de versterkingsoperatie weer. Actuele informatie is beschikbaar op de website van de NCG.